Kikalulu ya Kudikulumusa

KIKALULU YA KUDIKULUMUSA KELE NKI?

Bantu ya kudikulumusa ke vandaka luzitu. Bo ke salaka ve mambu na lulendo yonso mpi bo ke sosaka ve nde bantu ya nkaka kumona nde bo kele mfunu mingi. Muntu ya kudikulumusa ke tudilaka bantu ya nkaka dikebi ya masonga mpi yandi ke ndimaka nde bo longa yandi.

Mbala mingi bantu ke tadilaka bantu ya kudikulumusa bonso bantu ya kukonda mfunu. Kansi na kutuba ya masonga, kikalulu yai ke sadisaka bantu na kundima bifu na bo mpi na kuzaba bandilu na bo.

SAMBU NA NKI KIKALULU YA KUDIKULUMUSA KELE MFUNU?

• Kikalulu ya kudikulumusa ke vandaka mfunu na kinduku. Mukanda mosi (The Narcissism Epidemic) ke tuba nde: “Mbala mingi bantu ya kudikulumusa ke taka kinduku kukonda mpasi.” Mukanda yango ke tuba diaka nde bantu ya mutindu yai, “ke solulaka mpi ke zwaka banduku kukonda mpasi.”

• Kikalulu ya kudikulumusa ta natila bana na nge mambote ntangu bo ta kuma bambuta. Kana bana na nge ke longuka kikalulu ya kudikulumusa bubu yai, yo ta sadisa bo na kuzwa kisalu kukonda mpasi ntangu bo ta kuma bambuta. Leonard Sax, muntu mosi ya mayele, ke tuba nde: “Yo ke vandaka mpasi sambu na bana yina ke kudimonaka mfunu mingi mpi yina ke monaka ve bifu na bo na kununga na bangiufula yina bo ke yulaka sambu na kubaka muntu na kisalu. Kansi bana yina ke zolaka kibeni kuzaba mambu yina kele mfunu sambu na muntu yina ke yula bo bangiufula yango, ke nungaka na bangiufula yina muntu yango ke yula.”a

MUTINDU YA KULONGA BANA NA NGE KIKALULU YA KUDIKULUMUSA

Sadisa bana na nge na kuyindula ve nde bo kele mfunu mingi.

MUNSIKU YA BIBLIA: “Kana muntu ke yindula nde yandi kele mfunu na ntangu yandi kele mfunu ve, yandi ke kudikusa.”—Bagalatia 6:3.

• Kusonga ve bana na nge mambu yina lenda salama ve. Kutuba mambu yai, mu mbandu “Mambu yonso ya beno ke yindula ta salama” mpi “Beno lenda kuma konso mpila yina beno ke zola” lenda pesa bo kiese, kansi mbala mingi yo ke salamaka ve. Bana na nge ta vanda na kiese kana bo ke baka balukanu ya mbote mpi ke sala yonso sambu na kulungisa yo.

• Sikisa bana na nge na mambu ya mfunu. Kana nge ke songa bana na nge nde bo kele “mfunu,” yo ta sadisa bo ve na kumonisa kikalulu ya kudikulumusa. Yo yina, tuba mambu ya mfunu.

• Tudila bana na nge bandilu na mutindu na bo ya kusadila Internet. Mbala mingi na Internet, bantu ke monisaka nde bo kele bantu ya mbote mpi bo ke tubilaka mambu yonso ya nene yina bo me salaka; kikalulu yai me swaswana ti kikalulu ya kudikulumusa.

• Sadisa bana na nge na kuvanda ti kikalulu ya kulomba ndolula nswalu. Sadisa bana na nge na kubakisa mambu ya mbi yina bo me sala mpi na kundima yo.

Sadisa bana na nge na kumonisa ntonda.

MUNSIKU YA BIBLIA: “Beno pesa matondo.”—Bakolosai 3:15.

• Sadisa bana na nge na kumonisa ntonda sambu na bima yina Nzambi me salaka. Bana fwete monisa ntonda sambu na bima yonso yina Nzambi me salaka mpi bo fwete bakisa nde beto ke vandaka na mfunu ya bima yango sambu na kuzinga. Mu mbandu, beto ke vandaka na mfunu ya mupepe sambu na kupema, masa sambu na kunwa mpi madia sambu na kudia. Sadila bambandu yai sambu na kulonga bana na nge na kumonisa ntonda sambu na bima ya kitoko ya Nzambi me salaka.

• Sadisa bana na nge na kumonisila bantu ya nkaka ntonda. Songa bana na nge nde bantu ya nkaka me luta bo na mutindu mosi buna mpi nde bo fwete wila ve bantu ya nkaka kimpala sambu na mayele mpi makuki yina bo kele ti yo; sadisa bana na nge na kuzaba nde bo lenda longuka mambu ya nkaka na bantu yango.

• Sadisa bana na nge na kupesa mersi. Longa bana na nge na kupesa mersi na masonga yonso. Kana bana ke pesa mersi, yo ta sadisa bo na kulanda kuvanda ti kikalulu ya kudikulumusa.

Monisa bana na nge mfunu ya kusadisa bantu ya nkaka.

MUNSIKU YA BIBLIA: “Ti kudikulumusa yonso beno tadila bankaka nde bo me luta beno. Beno sosa kaka ve mambote na beno mosi, kansi mpi mambote ya bantu ya nkaka.”—Bafilipi 2:3, 4.

• Longa bana na nge mutindu ya kusala bisalu ya nzo. Kana nge ke songa bana na nge nde yo kele mfunu ve nde bo sala bisalu ya nzo, yo ta sala nde bo kudimona mfunu mingi. Bana fwete sala ntete bisalu ya nzo na ntwala ya kusakana. Monisa bana na nge nde bisalu ya nzo ke natilaka bantu ya nkaka mambote mpi nde bantu ya nkaka ta sepela mpi ta zitisa bo kana bo ke sala bisalu yina.

• Monisa bana na nge nde kusadisa bantu ya nkaka kele mfunu. Kana bana ke sadisa bantu ya nkaka, yo ta sadisa bo na kukuma bantu ya kuyela. Yo yina, sadisa bana na nge na kuzaba bantu yina kele na mfunu ya lusadisu. Solula ti bana na nge mambu yina bo lenda sala sambu na kusadisa bantu yango. Sikisa mpi sadisa bana na nge ntangu bo ke sadisa bantu ya nkaka.