Kitini 2: Mutindu Bakristu Fwete Zinga

Na kulonguka na nge ya Biblia, nge me zaba mambu yina Yehowa ke zolaka nde nge sala mpi mutindu ya kuzitisa bansiku na yandi ya lunungu. Mambu yina nge me longukaka me pusaka nge na kusala bansoba mingi na bikalulu na nge mosi mpi na mutindu na nge ya kutadila luzingu. Ntangu yai ya nge me baka lukanu ya kuzinga na kuwakana ti bansiku ya lunungu ya Yehowa, yandi lenda ndima kisalu ya nge ke sadila yandi bonso nsamuni ya nsangu ya mbote.

Kana nge tadila diaka bangiufula yai ya ke landa, yo ta sadisa nge na kuvila ve ata fioti minsiku ya lunungu ya Yehowa mpi yo ta yibusaka nge mambu ya nkaka ya nge lenda sala sambu nge kuma nsadi yina yandi ke ndimaka. Bansangu yai ta sadisa nge na kubakisa mfunu ya kusala mambu yonso ti kansansa ya mbote mpi sambu na kupesa Yehowa lukumu.—2 Bak. 1:12; 1 Tim. 1:19; 1 Pie. 3:16, 21.

Na kutadila mambu ya nge me longuka, ntembe kele ve nde nge kele na kiese ya kulemfuka na bansiku ya Yehowa mpi ya kukota na organizasio na yandi. Bangiufula mpi baverse ya bo me tula, ta sadisa nge na kuzaba mutindu nge ke tadilaka kulemfuka na mambu yina Yehowa me yidikaka, yo vanda na dibundu, na dibuta to na yina me tala kulemfukila bamfumu ya luyalu ya nsi-ntoto yai. Ntembe kele ve nde nge ta kuma kumonisa ntonda ya mingi sambu na mambu yina Yehowa me yidikaka sambu na kulonga mpi kukumisa ngolo lukwikilu ya bansadi na yandi. Mambu yango kele balukutakanu ya dibundu yina nge ta kwendaka mpi yina nge ta pesaka bamvutu na kutadila makuki na nge.

Diaka, kitini yai ta monisa mfunu ya kupesa maboko mbala na mbala na kisalu ya kusamuna nsangu ya Kimfumu sambu na kusadisa bantu ya nkaka na kuzaba Yehowa mpi mambu yina yandi ke sala sambu na bantu. (Mat. 24:14; 28:19, 20) Mpidina, yo ta sadisa nge na kubaka ve na nsaka lusilu na nge ya kudipesa na Yehowa Nzambi mpi ya kubaka mbotika. Nge fwete tula ntima nde Yehowa ke sepelaka ntangu yandi ke monaka mutindu nge ke ndimaka ntima ya mbote ya nene yina yandi ke monisilaka nge.

1. Inki kele nsiku yina Bakristu ke zitisaka sambu na makwela? Inki kele kikuma mosi kaka yina Biblia ke pesa nswa sambu na kufwa makwela?

• “Keti beno me tangaka ve nde muntu yina gangaka bo katuka na luyantiku salaka bo bakala mpi nkento mpi yandi tubaka nde: ‘Yo yina bakala ta bikisa tata na yandi ti mama na yandi mpi yandi ta kangama ti nkento na yandi, ebuna bo zole ta vanda nsuni mosi’? Na mpila nde bo kele diaka ve zole, kansi nsuni mosi. Yo yina, bika nde muntu kukabula ve yina ya Nzambi me vukisaka. . . . Konso muntu yina me fwa makwela ti nkento na yandi, katula kaka sambu na pite, mpi me kwela nkento ya nkaka, yandi me sala bizumba.”—Mat. 19:4-6, 9.

2. Sambu na nki bakala ti nkento yina ke zingaka nzo mosi mpi ke vukisaka nitu fwete kwelana na kulanda nsiku ya leta? Kana nge me kwelaka, keti makwela na beno ke wakana ti nsiku ya leta mpi luyalu ke ndimaka yo?

• “Landa kuyibusa bo na kuwila mpi na kulemfukila baluyalu mpi bamfumu.”—Tito 3:1.

• “Bika makwela kuvanda ya lukumu na meso ya bantu yonso, mpi mbeto ya makwela kuvanda kukonda mvindu, sambu Nzambi ta sambisa bantu ya ke salaka pite mpi bantu ya ke salaka bizumba.”—Baeb. 13:4.

3. Inki kele mukumba na nge na dibuta?

• “Mwana na mono, wa malongi ya tata na nge, mpi kuyambula ve malongi ya mama na nge.”—Bing. 1:8.

• “Bakala kele mfumu ya nkento na yandi mutindu Kristu kele mfumu ya dibundu . . . Babakala, beno landa kuzola bankento na beno, mutindu Kristu mpi zolaka dibundu.”—Baef. 5:23, 25.

• “Batata, beno pesa ve bana na beno makasi, kansi beno landa kusansa bo na malongi mpi na balukebisu ya Yehowa.”—Baef. 6:4.

• “Beno bana, beno lemfuka na bibuti na beno na mambu yonso, sambu yo kele mbote na Mfumu.”—Bakol. 3:20.

• “Beno bankento, beno lemfukila babakala na beno.”—1 Pie. 3:1.

4. Sambu na nki beto fwete zitisa luzingu?

• “[Nzambi] ke pesaka bantu yonso luzingu, mpema, mpi bima yonso. . . . Na nzila na yandi beto kele na luzingu, beto ke tambulaka, mpi beto ke zingaka.”—Bis. 17:25, 28.

5. Sambu na nki beto fwete fwa ve ata muntu mosi, yo vanda bebe yina me butuka ntete ve?

• “Kana babakala ke nwana ebuna bo tutana ti nkento ya kele ti divumu mpi . . . kana kisumbula ya ke nata lufwa kusalama, nge fwete pesa luzingu sambu na luzingu.”—Kub. 21:22, 23.

• “Meso na nge monaka mono nkutu ntangu mono vandaka na kati ya divumu; bitini na yo yonso vandaka ya kusonika na mukanda na nge na yina me tala bilumbu yina yo salamaka, na ntwala nde ata kitini na yo mosi kuvanda.”—Nk. 139:16.

• “Yehowa ke mengaka . . . maboko yina ke tiamunaka menga ya muntu yina me sala kima ve.”—Bing. 6:16, 17.

6. Inki nsiku Nzambi me pesaka sambu na menga?

• “Beno landa kubuya . . . menga [mpi] bima yina bo me fwa na kukanga mungungu.”—Bis. 15:29.

7. Sambu na nki beto fwete zola bampangi na beto Bakristu?

• “Mono ke pesa beno nsiku mosi ya mpa, nde beno zolana beno na beno; mutindu mono zolaka beno, beno mpi beno zolana beno na beno. Na diambu yai, bantu yonso ta zaba nde beno kele balongoki na mono—kana beno ke zolana beno na beno.”—Yoa. 13:34, 35.

8. Sambu na kubuya kupesa bantu ya nkaka maladi ya nsambukila to maladi yina lenda nata na lufwa: (a) Sambu na nki muntu yina kele ti maladi yango fwete sala ve mambu yina ke monisa zola, mu mbandu kuyamba bantu to kupesa bo beze? (b) Sambu na nki yandi fwete wa ve makasi kana bampangi ya nkaka ke binga yandi ve na banzo na bo? (c) Sambu na nki muntu yina vandaka kuzinga na kisika yina yandi lendaka kubaka maladi ya nsambukila fwete sala na luzolo yonso ekzame ya menga na ntwala ya kuyantika kinduku sambu na makwela? (d) Sambu na nki muntu yina kele ti maladi ya nsambukila fwete zabisa yo na mutambusi ya kimvuka ya bankuluntu na ntwala ya kubaka mbotika?

• “Beno vanda ve ti mfuka ata ya muntu mosi, katula kaka mfuka ya kuzolana beno na beno. . . . ‘Nge fwete zola nkweno na nge bonso nge mosi.’ Zola ke salaka nkweno mbi ve.”—Bar. 13:8-10.

• “Beno sosa kaka ve mambote na beno mosi, kansi mpi mambote ya bantu ya nkaka.”—Bafil. 2:4.

9. Sambu na nki Yehowa ke zolaka nde beto lolula bantu ya nkaka?

• “Beno landa kukanga-ntima na mambu ya bantu ya nkaka mpi beno landa kulolulana na ntima ya mvimba ata muntu mosi kele na makambu ti muntu ya nkaka. Mutindu Yehowa lolulaka beno na ntima ya mvimba, beno fwete sala mpi mutindu mosi.”—Bakol. 3:13.

10. Inki nge ta sala kana mpangi mosi me kusila nge makambu to me yiba nge?

• “Kana mpangi na nge me sala disumu, kwenda mpi songa yandi kifu na yandi, kaka nge ti yandi. Kana yandi wila nge, nge me vutula mpangi na nge na nzila ya mbote. Kansi, kana yandi wila nge ve, baka muntu mosi to bantu zole, sambu mambu yonso lenda ndimama kana bambangi zole to tatu me ta kimbangi. Kana yandi wila bo ve, tuba na dibundu. Kana yandi wila mpi ve dibundu, bika nde yandi vanda sambu na nge bonso muntu ya makanda mpi bonso kalaki ya mpaku.”—Mat. 18:15-17.

11. Inki mutindu Yehowa ke tadilaka masumu yai?

▪ Pite

▪ Kusadila biteki na lusambu

▪ Kuvukisa nitu bakala ti bakala to nkento ti nkento

▪ Muyibi

▪ Bansaka ya mbongo

▪ Kulawuka malafu

• “Beno kudikusa ve. Bantu ya ke salaka pite, bantu ya ke sambilaka biteki, bantu ya ke salaka bizumba, babakala yina ke pesaka nzila nde bo vukisa nitu ti bo na mutindu yina me fwana ve, babakala yina ke ladisaka babakala ya nkaka, miyibi, bantu ya lukasi, bantu ya ke lawukaka malafu, bantu ya ke fingaka, to bantu ya ke botulaka bima ya bantu ya nkaka ta baka ve Kimfumu ya Nzambi.”—1 Bak. 6:9, 10.

12. Inki lukanu nge me baka na yina me tala pite, disongidila mitindu yonso ya kuvukisa nitu na nganda ya makwela?

• “Beno tina pite!”—1 Bak. 6:18.

13. Sambu na nki kukonda nswa ya munganga, beto fwete buya kusadila bima yonso ya ke kumisaka muntu mpika to ya ke bebisaka mabanza?

• ‘Beno pesa nitu na beno bonso kimenga ya moyo, ya santu, ya Nzambi ke ndimaka, na mutindu yina beno ta sala kisalu ya santu ti mayele na beno ya kuyindula. Mpi beno yambula kulanda ngidika yai ya bima, kansi beno soba kimuntu na beno mpi beno kumisa mabanza na beno ya mpa, sambu beno kudindimisa luzolo ya Nzambi yina kele ya mbote, yina yandi lenda ndima, mpi yina kele ya kukuka.’—Bar. 12:1, 2.

14. Inki kele mwa bisalu ya bampeve ya mbi ya Nzambi ke buyaka?

• “Bo fwete mona ve na kati na beno . . . muntu yina ke zabisaka na ntwala mambu yina ta bwa, muntu yina ke salaka mazi, muntu yina ke sosaka bidimbu ya mambu yina ke kwisa, nganga-nkisi, muntu yina ke kangaka bankaka na bankisi, muntu yina ke kwendaka kutala muntu ya ke solulaka ti bampeve ya bafwa, muntu yina ke zabisaka bantu mambu yina ta kumina bo, to muntu yina ke yulaka mambu na bafwa.”—Kul. 18:10, 11.

15. Kana muntu me sala disumu mosi ya nene mpi yandi ke zola nde Nzambi kundima yandi diaka, nki yandi fwete sala na nswalu yonso?

• “Mono fungunaka disumu na mono na nge; mono fikaka ve kifu na mono. Mono tubaka nde: ‘Mono ta funguna mambi na mono na Yehowa.’”—Nk. 32:5.

• “Keti muntu mosi na kati na beno ke bela? Yandi binga bankuluntu ya dibundu, mpi bo samba sambu na yandi, mpi bo tula yandi mafuta na zina ya Yehowa. Ebuna kisambu ya lukwikilu ta belula muntu yina ke bela, mpi Yehowa ta tedimisa yandi. Diaka, kana yandi salaka masumu, Nzambi ta lolula yandi.”—Yak. 5:14, 15.

16. Inki nge fwete sala, kana nge me zaba nde mpangi mosi me sala disumu ya nene?

• “Kana muntu mosi me sala disumu, sambu yandi me wa bo ke binga na ndinga ya ngolo na meso ya bantu yonso na kukwisa kuta kimbangi mpi yandi kele mbangi ya diambu yina to yandi me mona yo to me zaba yo, kansi yandi me zabisa yo ve, yandi ta vutula munoko sambu na kifu na yandi.”—Levi 5:1.

17. Kana bo me pesa luzayisu nde mpangi mosi kele diaka ve Mbangi ya Yehowa, nki mutindu beto fwete sadila yandi mambu?

• ‘Beno yambula kuvukana ti muntu yina ke tubaka nde yandi kele mpangi, kansi yandi ke salaka pite, yandi kele muntu ya lukasi, yandi ke sambilaka biteki, yandi ke fingaka, yandi ke lawukaka malafu, to yandi ke botulaka bima ya bantu ya nkaka, mpi na kudia nkutu ve ti muntu ya mutindu yina.’—1 Bak. 5:11.

• “Kana muntu me kwisa na beno mpi yandi me nata ve malongi yai, beno yamba yandi ve na banzo na beno mpi beno pesa yandi ve mbote.”—2 Yoa. 10.

18. Sambu na nki banduku na nge fwete vanda kaka bantu yina ke zolaka Yehowa?

• “Muntu yina ke tambulaka ti bantu ya mayele ta kuma mayele, kansi muntu yina kele na bangwisana ti bazoba ta suka mbi.”—Bing. 13:20.

• “Beno kudikusa ve. Banduku ya mbi ke bebisaka bikalulu ya mbote.”—1 Bak. 15:33.

19. Sambu na nki Bambangi ya Yehowa ke kotaka ve na mambu ya politiki?

• “Bo kele ve bantu ya nsi-ntoto, mutindu mono [Yezu] kele ve muntu ya nsi-ntoto.”—Yoa. 17:16.

20. Sambu na nki nge fwete lemfukila bamfumu ya leta?

• “Bika konso muntu kulemfuka na bamfumu ya nene, sambu kiyeka lenda vanda ve kana Nzambi me pesa nzila ve; bamfumu yina ke yala kele ti ndambu ya kiyeka na kisika yina bo ke yalaka na nswa ya Nzambi.”—Bar. 13:1.

21. Inki nge fwete sala kana bansiku ya bantu ke wakana ve ti bansiku ya Nzambi?

• “Beto fwete lemfukila Nzambi bonso mfumu na kisika ya kulemfukila bantu.”—Bis. 5:29.

22. Inki baverse lenda sadisa nge na kubuya kukota na mambu ya nsi-ntoto ntangu nge ke pona kisalu?

• “Dikanda mosi ta nangula ve mbele ya bitumba sambu na kunwanisa dikanda ya nkaka, bo ta longuka mpi diaka ve bitumba.”—Mika 4:3.

• “Bantu na mono, beno basika na kati na yandi [Babilone ya Nene] kana beno ke zola ve kuvukana na masumu na yandi, mpi kana beno ke zola ve kubaka ndambu ya bampasi na yandi.”—Kus. 18:4.

23. Inki bansaka mpi bansaka ya kulutisila ntangu nge fwete pona to kubuya?

• “Yehowa . . . ke mengaka konso muntu yina ke zolaka mubulu.”—Nk. 11:5.

• “Beno menga mambu ya mbi; beno kangama na mambu ya mbote.”—Bar. 12:9.

• “Mambu yonso yina kele ya kieleka, mambu yonso yina bo lenda zitisa, mambu yonso yina kele ya lunungu, mambu yonso yina kele ya bunkete, mambu yonso yina ke pusaka na kuzola, mambu yonso yina kele ya lukumu, mambu yonso yina kele ya mbote, mpi mambu yonso yina me fwana na kubaka lukumu, beno landa kuyindula mambu yai.”—Bafil. 4:8.

24. Sambu na nki Bambangi ya Yehowa ke vukanaka ve ti mabundu ya nkaka na mambu ya lusambu?

• “Beno lenda dia ve na ‘mesa ya Yehowa’ mpi na mesa ya bademo.”—1 Bak. 10:21.

• “Yehowa ke tuba nde: ‘Beno kabwana ti bo, mpi beno yambula kusimba kima ya mvindu’; ‘ebuna mono ta yamba beno.’”—2 Bak. 6:17.

25. Inki minsiku ta sadisa nge na kutala kana nge lenda kwenda na feti mosi to ve?

• “Bo vukanaka ti makanda mpi bo ndimaka banzila ya makanda yina. Bo landaka kusadila biteki na bo, mpi yo kumaka mutambu sambu na bo.”—Nk. 106:35, 36.

• “Bafwa ke zabaka kima ve.”—Lon. 9:5.

• “Bo kele ve bantu ya nsi-ntoto, mutindu mono kele ve muntu ya nsi-ntoto.”—Yoa. 17:16.

• “Na ntangu ya ntama beno lutisaka ntangu mingi na kulungisa luzolo ya makanda ntangu beno vandaka kusala mambu ya mbi kukonda nsoni, beno vandaka ti banzala ya mbi, beno vandaka kulutisa ndilu na kunwa malafu, kusala bankinsi yina bantu ke salaka mambu ya kisaka-saka, kusala bankinsi yina bantu ke nwaka malafu mingi, mpi kusala lusambu ya nzanzi ya biteki.”—1 Pie. 4:3.

26. Inki mutindu masolo ya kele na Biblia lenda sadisa nge na kuzaba kana nge lenda sala nkinsi ya lubutuku to ve?

• “Kilumbu ya tatu vandaka kilumbu ya kubutuka ya Farao, mpi yandi salaka nkinsi sambu na bansadi na yandi yonso, ebuna yandi basisaka kapita ya bantu ya ke pesaka malafu mpi kapita ya bantu ya ke salaka mampa na ntwala ya bansadi na yandi. Mpi yandi vutulaka kapita ya bantu ya ke pesaka malafu na kisalu na yandi ya kupesa malafu . . . Kansi yandi tulaka kapita ya bantu ya ke salaka mampa na zulu ya nti.”—Kuy. 40:20-22.

• “Ntangu bo vandaka kusala nkinsi ya kilumbu ya kubutuka ya Erode, mwana-nkento ya Erodiade kinaka kilumbu yina mpi yandi pesaka Erode kiese mingi, yo yina Erode silaka mpi diaka ndefi na kupesa yandi konso kima yina yandi ta lomba. Ebuna na ndongisila ya mama na yandi, mwana yina ya nkento tubaka nde: ‘Pesa mono awa ntu ya Yoane Mbotiki na dilonga.’ Yo yina, yandi tindaka bantu sambu bo zenga ntu ya Yoane na boloko.”—Mat. 14:6-8, 10.

27. Sambu na nki nge fwete lemfuka na lutwadisu ya bankuluntu?

• “Beno lemfukila bantu yina ke twadisaka beno mpi beno wila bo, sambu bo ke langidilaka beno ntangu yonso bonso bantu yina ta vutula munoko, sambu bo sala yo na kiese kansi ve ti kubokuta, sambu yo ta vanda mbi sambu na beno.”—Baeb. 13:17.

28. Sambu na nki yo kele mfunu nde nge ti dibuta na beno, beno bumba ntangu sambu na kutanga mpi kulonguka Biblia mbala na mbala?

• “Yandi ke vandaka na kiese na nsiku ya Yehowa, mpi yandi ke tangaka nsiku na yandi na ndinga ya nsi mpimpa ti mwini. Yandi ta vanda bonso nti yina bo me kuna pene-pene ya bamasa, nti yina ke butaka mbuma na nsungi na yo, matiti na yo ke yumaka ve. Mpi konso kima yina yandi ke sala ta nunga.”—Nk. 1:2, 3.

29. Sambu na nki nge ke zolaka kukwenda na balukutakanu mpi kupesa bamvutu?

• “Mono ta zabisa zina na nge na bampangi na mono; mono ta kumisa nge na kati ya dibundu.”—Nk. 22:22.

• “Beto tudila bankaka dikebi sambu na kupusa bo na kumonisa zola mpi na kusala bisalu ya mbote, beto yambula ve kuvukana kumosi, mutindu yo kele kikalulu ya bankaka, kansi beto pesana kikesa, mpi beno sala yo diaka mingi kuluta sambu beno ke mona kilumbu ke finama.”—Baeb. 10:24, 25.

30. Inki kele kisalu ya kuluta mfunu yina Yezu me pesaka beto?

• “Yo yina, beno kwenda mpi beno kumisa bantu ya makanda yonso balongoki, beno botika bo . . . , beno longa bo na kuzitisa mambu yonso ya mono songaka beno.”—Mat. 28:19, 20.

31. Inki bikalulu ya ke sepedisaka Yehowa beto fwete vanda ti yo ntangu beto ke pesaka makabu sambu na kisalu ya Kimfumu to sambu na kusadisa bampangi?

• “Kumisa Yehowa ti bima na nge ya ntalu.”—Bing. 3:9.

• “Konso muntu kusala mutindu yandi me kana na ntima na yandi, ti kubokuta ve to sambu bo ke pusa yandi, sambu Nzambi ke zolaka muntu yina ke pesaka na kiese.”—2 Bak. 9:7.

32. Inki bampasi Bakristu ta kutana ti yo?

• “Kiese na bantu yina bo me monisaka mpasi sambu na lunungu, sambu Kimfumu ya zulu kele ya bo. Kiese na beno kana bantu ke finga beno, ke monisa beno mpasi, mpi ke kusila beno makambu ya mutindu na mutindu sambu na mono. Beno yangalala mpi beno vanda na kiese mingi, sambu matabisi na beno kele nene na zulu, sambu bo monisaka mpi bambikudi yina vandaka na ntwala na beno mpasi mutindu yina.”—Mat. 5:10-12.

33. Sambu na nki kubaka mbotika mpi kukuma Mbangi ya Yehowa kele dibaku mosi ya nene?

• “Ndinga na nge kumaka kiese na mono mpi kuyangalala ya ntima na mono, sambu bo ke binga mono na zina na nge, O Yehowa Nzambi.”—Yer. 15:16.