Hihi Bibilia no Ibuku Rĩega Tu?

• Bibilia nĩ yekĩrĩirũo na njĩra nene mũno nĩ andũ marĩ na ũnene. Kwa ngerekano, ibuku rĩtagwo An Introduction to the Medieval Bible riugaga ũũ rĩkĩaria ũhoro wa mabũrũri mamwe marĩa meeĩtaga ma Gĩkristiano hĩndĩ ya karine ya 13 nginya ya 15: “Mũndũ gũkorũo na Bibilia ya rũthiomi rwake na kũmĩthoma kuonagwo arĩ ũkararia na ũregenyũki.” Athomi arĩa maataũrire Bibilia kana arĩa maarutanaga Bibilia nĩ maatũmaga mĩoyo yao ĩkorũo ũgwati-inĩ. Amwe nĩ mooragirũo.

• O na gũtuĩka Bibilia ĩkoretwo na thũ nyingĩ, nĩrĩo ibuku rĩrĩa rĩkoragwo na andũ aingĩ. Kwĩrĩkanaga atĩ, Bibilia ĩrĩ yothe kana tũcunjĩ twayo nĩ ĩcabĩtwo kobĩ bilioni ithano na thiomi makĩria ma 2,800. Bibilia nĩ ngũrani mũno na mabuku mangĩ ta ma sayansi, marĩa rĩngĩ matakoragwo na andũ aingĩ na mariganagĩra thutha wa kahinda kanini.

• Bibilia nĩ ĩteithĩtie harĩ kũgacĩrithia thiomi imwe iria ĩtaũrĩtwo nacio. Bibilia ĩmwe ya Kĩnjĩrĩmani ĩrĩa yataũrirũo nĩ Martin Luther nĩ yagacĩrithirie mũno rũthiomi rũu. Riuma rĩa mbere rĩa Bibilia ya King James Version rĩtaaragĩrio rĩtariĩ ta “ibuku rĩrĩa rĩa bata mũno rĩanacabwo” na rũthiomi rwa Gĩthũngũ.

• Bibilia nĩ “ĩhutĩtie na njĩra nene ũndũire wa mabũrũri ma Rũraya na Amerika ya Rũgongo, na to maũndũ-inĩ ma ndini tu, no nĩ nginya maũndũ ta wandĩki wa mabuku, watho, ũteti na maũndũ mangĩ maingĩ.”—The Oxford Encyclopedia of the Books of the Bible.

Macio nĩ mamwe ma maũndũ marĩa matũmaga Bibilia ĩkorũo ĩrĩ ya mwanya. No nĩ kĩĩ gĩtũmaga ĩkorũo yũĩkaine ũguo? Nĩ kĩĩ kĩanatũma andũ maingĩrie mĩoyo yao ũgwati-inĩ nĩ ũndũ wayo? Itũmi imwe nĩ ta ici: Bibilia nĩ ĩkoragwo na ũhoro ũngĩtũteithia ũtũũro-inĩ na ĩkonania ũrĩa tũngĩgĩa na ũkuruhanu mwega na Ngai. Nĩ ĩtũteithagia gũtaũkĩrũo nĩ kĩhumo kĩa ngucanio na mĩnyamaro ya andũ. Makĩria ma ũguo, nĩ ĩtwĩraga atĩ mathĩna macio nĩ marĩthira, na ĩgataarĩria ũrĩa magathira.

Bibilia nĩ ĩrĩ Motaaro Megiĩ Mĩtugo na Maũndũ ma Kĩĩroho

Gĩthomo nĩ kĩa bata. Ngathĩti ĩmwe ya Canada ĩtagwo Ottawa Citizen yonanirie atĩ mũndũ gũkorũo arĩ na gĩthomo kĩingĩ ti kuuga atĩ no ahote gũtua matua marĩa magĩrĩire. Ũtuĩria ũmwe wekirũo nĩ kambuni ĩtagwo Edelman wonanirie atĩ andũ aingĩ athomu mũno, nginya atongoria biacara-inĩ na thirikari-inĩ, nĩ maheenanagia, magatunyana na makaiya, ũndũ ũrĩa ũtũmaga andũ “mage mwĩhoko nao.”

Bibilia ĩrutanaga maũndũ ma kĩĩroho na megiĩ mĩtugo. Nĩ ĩtũteithagia gũtaũkĩrũo nĩ ‘ũhoro ũrĩa wa ũthingu na wa kĩhooto, na tũkahotaga gũkũũrana maũndũ marĩa marũngĩrĩru.’ (Thimo 2:9) Kwa ngerekano, mũndũ ũmwe warĩ na mĩaka 23 ũrĩa tũgwĩta Stephen, aarĩ njera bũrũri-inĩ wa Poland. Arĩ kũu nĩ aambĩrĩirie kwĩruta Bibilia na agĩkenera ũtaaro wayo. Aandĩkire ũũ: “Rĩu nĩ ndaũkagĩrũo nĩ ũrĩa ciugo ‘tĩaga thoguo na nyũkwa’ ciugĩte na ningĩ nĩ ndĩrutĩte kwĩgirĩrĩria marakara.”—Aefeso 4:31; 6:2.

Ũtaaro ũmwe Stephen ahũthagĩra nĩ ũyũ ũkoragwo thĩinĩ wa Thimo 19:11: “Mũndũ e na ũgerekereri nĩũgiragia ahiũhe kũrakara, na ũndũ ũrĩa erahagĩra nĩ kũrekera mũndũ ũngĩ rĩĩhia.” Hĩndĩ ĩrĩa acemania na ũndũ mũritũ, ageragia kũwĩcũrania ahoreire, na akahũthĩra motaaro ma Bibilia. Oigire ũũ: “Nĩ nyonete atĩ Bibilia ĩtongoragia mũndũ ũrĩa kwagĩrĩire.”

Maria ũrĩa nĩ Mũira wa Jehova, nĩ aarumirũo mbere ya andũ nĩ mũtumia warĩ na mũthutũkanio, na agĩtũma kũgĩe na inegene. No handũ ha gũcokanĩria nake, Maria no gũthiĩ aathire. Mũtumia ũcio nĩ aiguire ũũru mũno nĩ ũrĩa eekire, na akĩambĩrĩria gũcaria Aira a Jehova. Mweri ta ũmwe thutha ũcio nĩ moonanire na Maria rĩngĩ, akĩmũhĩmbĩria na akĩmũhoya mũhera. Makĩria ma ũguo, nĩ aataũkĩirũo atĩ ũhoreri na kwĩgirĩrĩria kwa Maria kwoimanĩte na wĩtĩkio wa ndini yake. Moimĩrĩro maarĩ marĩkũ? Mũtumia ũcio warĩ na mũthutũkanio, na andũ angĩ atano a famĩlĩ yake makĩambĩrĩria kwĩruta Bibilia na Aira a Jehova.

Jesu Kristo oigire atĩ ũũgĩ ũmenyekaga ũrĩa ũtariĩ kũgerera ciĩko ciaguo. (Mathayo 11:19) Kwoguo kũrĩ na ũira mũingĩ biũ atĩ motaaro ma Bibilia nĩ marĩ ũguni. ‘Mohĩgagia ũrĩa ũtarĩ mũũgĩ,’ ‘magakenia mũndũ ngoro,’ na ‘magekĩra maitho ũtheri’ na njĩra ya gũtũhe ũtongoria mwega wĩgiĩ mĩtugo na maũndũ ma kĩĩroho.—Thaburi 19:7, 8.

Bibilia nĩ Yaragĩrĩria Mĩnyamaro na Ngayũkano cia Andũ

Rĩrĩa athuthuria maratuĩria ũhoro wa mũrimũ mũna ũtuthũkĩte, mageragia gwetha kĩhumo kĩaguo. Ũndũ ũcio no ũhũthĩkaga harĩ gũtaũkĩrũo nĩ mĩnyamaro na ngayũkano cia andũ. Bibilia nĩ ĩtũteithagia mũno tondũ nĩ ĩtaaragĩria rĩrĩa mathĩna maambĩrĩirie.

Ibuku rĩa Kĩambĩrĩria rĩguũragia atĩ mathĩna ma andũ maambĩrĩirie rĩrĩa andũ a mbere maaregire gwathĩkĩra Ngai. Maathurire kwĩyamũragĩra wega na ũũru, na ũcio nĩ wĩra wa Mũũmbi witũ. (Kĩambĩrĩria 3:1-7) Ũndũ wa kĩeha nĩ atĩ, kuuma hĩndĩ ĩyo andũ aingĩ makoragwo na mwĩcirĩrie ũcio wa kwĩyatha. Moimĩrĩro nĩ marĩkũ? Handũ ha gũkorũo na wĩyathi na gĩkeno, andũ makoretwo makĩgayũkana, makahinyĩrĩrio, na mĩtugo yao na maũndũ ma kĩĩroho magathũka. (Kohelethu 8:9) Bibilia yugaga ũũ: ‘Gũtirĩ mũndũ ũngĩhota kũrũngĩrĩria makinya make njĩra-inĩ ĩrĩa yerekereire.’ (Jeremia 10:23) Ũndũ ũrĩa mwega nĩ atĩ ica ikuhĩ andũ nĩ megũtiga kwĩyatha.

Bibilia nĩ Ĩheanaga Mwĩhoko

Bibilia ĩtũheaga mwĩhoko atĩ, nĩ ũndũ wa Ngai kwenda arĩa matĩaga ũnene na ithimi ciake, nĩ akeheria ũũru na mathĩna marĩa moimanaga naguo. Arĩa aganu ‘makaarĩa maciaro ma njĩra yao.’ (Thimo 1:30, 31) No “andũ arĩa ahoreri nĩo makagaya thĩ, na matũũre mekenagĩra tondũ wa kũingĩhĩrũo nĩ thayũ.”—Thaburi 37:11.

Ngai akahingia muoroto wake wĩgiĩ thĩ gũkorũo na thayũ, kũgerera ‘Ũthamaki wake.’ (Luka 4:43) Ũthamaki ũcio ũgaathana thĩ, na kũgerera guo Ngai nĩ akonania atĩ nĩwe ũrĩ na kĩhooto gĩa gwatha andũ. Jesu aakuruhithanirie Ũthamaki ũcio na thĩ, rĩrĩa oigire ũũ ihoya-inĩ rĩa kĩonereria: “Ũthamaki waku ũũke. Wendi waku wĩkwo gũkũ thĩ.”—Mathayo 6:10.

Raia a Ũthamaki ũcio wa Ngai nĩ magekaga wendi wake, na magetĩkĩra atĩ Mũũmbi nĩwe ũrĩ na kĩhooto gĩa gwathana. Ungumania, ũkoroku, ngũrani nene ya itonga na athĩni, mũthutũkanio wa kĩĩrũrĩrĩ, na mbaara nĩ igaathira. Gũgakorũo na thirikari ĩmwe tu thĩinĩ wa thĩ, na ithimi imwe cia mĩtugo na cia maũndũ ma kĩĩroho.—Kũguũrĩrio 11:15.

Tũrabatara kwĩruta nĩguo tũkoona thĩ ĩyo njerũ. Rĩandĩko rĩa 1 Timotheo 2:3, 4 riugaga ũũ: ‘Ngai endaga andũ a mĩthemba yothe mahonokio na magĩe na ũmenyo mũkinyanĩru wa ũhoro ũrĩa wa ma.’ Ũhoro ũcio wa ma nĩ hamwe na morutani ma Bibilia megiĩ mawatho na motaaro marĩa makaarũmagĩrĩrũo thĩinĩ wa thĩ njerũ, na mamwe mamo makoragwo thĩinĩ wa Mahunjio ma Kĩrĩma-inĩ ma Jesu Kristo. (Mathayo, mũrango wa 5-7) Ũgĩthoma mĩrango ĩyo ĩtatũ geria kũhũũra mbica ũrĩa ũtũũro ũgakorũo ũhaana rĩrĩa mũndũ wothe akahũthĩra ũtaaro ũcio wa Jesu.

Hihi nĩ twagĩrĩirũo kũgega atĩ tondũ Bibilia nĩrĩo ibuku rĩrĩa rĩrĩ na andũ aingĩ mũno thĩinĩ wa thĩ? Aca! Ũrutani wayo wonanagia atĩ ĩtongoretio nĩ roho wa Ngai. Gũkorũo ĩrĩ na andũ aingĩ kuonanagia atĩ Ngai endaga andũ a kuuma thiomi ciothe na ndũrĩrĩ ciothe merute ũhoro ũmwĩgiĩ na makaagunĩka nĩ irathimo iria Ũthamaki wake ũkaarehe.—Atũmwo 10:34, 35.