Kwĩ na Kĩĩrĩgĩrĩro Kĩrĩkũ Harĩ Endwa Arĩa Makuĩte?

“Mũndũ akua-rĩ, nĩkũngĩhoteka acoke muoyo rĩngĩ?” nĩguo mũndũ wĩtagwo Ayubu oririe tene mũno. (Ayubu 14:14) Hihi wee o nawe wanenda kũmenya ũndũ ũcio. Ũngĩigua atĩa ũngĩmenya atĩ no kũhoteke ũcoke gũikarania rĩngĩ na endwa acio aku o gũkũ thĩ kũrĩ na mũikarĩre mwega mũno makĩria?

Atĩrĩ, Bibilia ĩĩranagĩra ũũ: ‘Andũ aku arĩa makuĩte nĩmagacoka gũtũũra muoyo. . . . nĩmakariũka.’ O na ningĩ Bibilia nĩ yugaga: “Arĩa athingu nĩo makagaya thĩ, na gũtũũra mamĩtũũre o nginya tene.”—Isaia 26:19; Thaburi 37:29.

Nĩguo tũgĩe na mwĩhoko wa ma harĩ ciĩranĩro ta icio-rĩ, nĩtũkũbatario nĩ gũcokia ciũria imwe cia bata mũno: Andũ makuaga nĩkĩ? Akuũ marĩ kũ? Na tũngĩgĩa na ma atĩa atĩ no matũũre muoyo rĩngĩ?

Gĩkuũ, na Ũrĩa Gwĩkĩkaga Twakua

Bibilia ĩtũtheragĩria o wega atĩ kuuma o kĩambĩrĩria ndwarĩ wendi wa Ngai atĩ andũ makuage. Ombire andũ erĩ a mbere Adamu na Hawa, akĩmaiga Paradaisi ya gũkũ thĩ yetagwo Edeni, na akĩmaatha magĩe na ciana na matheremie mũciĩ wao wa Paradaisi thĩinĩ wa thĩ yothe. Mangĩakuire no ũndũ tu wa kwaga gwathĩkĩra maathani make.—Kĩambĩrĩria 1:28; 2:15-17.

Nĩũndũ wa kwagĩra ũtugi wa Ngai bata, Adamu na Hawa nĩmaagire gwathĩka nao makĩrĩhithio na hinya ituĩro rĩrĩa rĩatuĩtwo. “Ũgacoka tĩri-inĩ,” nĩguo Ngai erire Adamu, “nĩ gũkorũo nĩkuo warutirũo; amu wee ũrĩ o rũkũngũ, ningĩ ũgacoka ũtuĩke o rũkũngũ.” (Kĩambĩrĩria 3:19) Mbere ya Adamu kũũmbwo-rĩ, Adamu ndaarĩ ho; aarĩ o rũkũngũ. Na nĩũndũ wa kwaga gwathĩka gwake, kana kwĩhia gwake, Adamu aatuĩrĩirũo acoke rũkũngũ-inĩ, gũkorũo atarĩ muoyo.

Kwoguo gĩkuũ nĩ kwaga gũkorũo muoyo. Bibilia ĩtigithũkanagia ũũ: “Nĩ gũtuĩka mũcara wa wĩhia nĩ gĩkuũ, no kĩheo kĩrĩa Ngai aheanaga kiumanĩte na Wega wake nĩ muoyo wa tene na tene.” (Aroma 6:23) Ìkĩonania atĩ gĩkuũ nĩ kwaga kwĩigua o na hanini, Bibilia yugaga: “Nĩ ũndũ arĩa me muoyo no moĩ atĩ nĩmagakua: no arĩa makuĩte-rĩ, matirĩ ũndũ moĩ.” (Kohelethu 9:5) Rĩrĩa mũndũ aakua, Bibilia ĩtaaragĩria ũũ: “Aathirũo nĩ mĩheehũ ĩo e nayo acokaga thĩ o tĩri-inĩ na harĩa oimire; mũthenya o ro ũcio mathugunda make magathira.”—Thaburi 146:3, 4.

No rĩrĩ, kuona atĩ nĩ Adamu na Hawa oiki tu maagire gwathĩkĩra rĩathani rĩu thĩinĩ wa Edeni-rĩ, ithuothe tũgĩkuaga nĩkĩ? Nĩ tondũ ithuothe twaciarirũo thutha wa kwaga gwathĩka kwa Adamu, na kwoguo ithuothe tũkĩgaya mehia na gĩkuũ kuuma kũrĩ we. O ta ũrĩa Bibilia ĩtaaragĩria: “Kwĩhia kwa mũndũ [Adamu] ũmwe-rĩ, nĩkuo gwatũmire mehia matonye gũkũ thĩ, nakĩo gĩkuũ gĩgĩtonya nĩ ũndũ wa mehia; tondũ ũcio gĩkuũ gĩgĩkĩhunja kũrĩ andũ othe, nĩ gũkorũo nĩmaakĩĩhirie othe.”—Aroma 5:12; Ayubu 14:4.

Ĩndĩ mũndũ no orie: ‘Githĩ andũ matirĩ na muoyo ũtakuaga, ũrĩa ũtigaraga thutha wa gĩkuũ?’ Andũ aingĩ nĩmarutanĩte ũguo, o na nĩmoigaga atĩ gĩkuũ nĩ mũrango wa kũingĩra thĩinĩ wa muoyo ũngĩ. No rĩciria ta rĩu rĩtiumanĩte na Bibilia. Handũ ha ũguo-rĩ, Kiugo kĩa Ngai kĩrutanaga atĩ wee nĩwe muoyo, atĩ muoyo waku nĩwe wee kũna o hamwe na maũũthĩ maku mothe marĩa monekaga o na ma meciria. (Thaburi 22:20; 56:13; Mariko 3:4) Ningĩ Bibilia yugaga: “Muoyo [Soul] ũrĩa wĩhagia—guo mwene nĩguo ũgakua.” (Ezekieli 18:4, New World Translation) Gũtirĩ handũ Bibilia ĩrutanaga atĩ mũndũ arĩ na muoyo ũtangĩkua ũrĩa ũtigaraga thutha wa gĩkuũ kĩa mwĩrĩ.

Ũrĩa Andũ Mangĩhota Gũtũũra Muoyo Rĩngĩ

Thutha wa mehia na gĩkuũ gũtonya gũkũ thĩ-rĩ, Ngai nĩaamenyithanirie muoroto wake wa gũcokeria arĩa akuũ muoyo na njĩra ya kũriũkio. Kwoguo Bibilia ĩtaaragĩria ũũ: “Iburahimu . . . nĩ gũtua aatuĩte na ngoro atĩ Ngai aahota kũriũkia mũndũ [mũrũwe Isaaka], o na arĩ mũkuũ.” (Ahibirania 11:17-19) Mwĩhoko mũrũmu wa Iburahimu ndwaigĩtwo handũ hatawagĩrĩire, nĩũndũ Bibilia ĩtwĩraga ũũ ũhoro-inĩ wa Mwene Hinya Wothe: “We, ti Ngai wa arĩa akuũ, no wa arĩa marĩ muoyo: nĩ gũkorũo arĩa othe marĩ muoyo matũũragio nĩwe.”—Luka 20:37, 38.

Ĩĩni Ngai Mwene Hinya Wothe to atĩ e na hinya no o na ningĩ arĩ na wendi wa kũriũkia andũ arĩa angĩĩendera. Jesu we mwene nĩoigire: “Mũtikagege nĩ ũhoro ũcio; amu kwĩ hingo ĩroka arĩa othe me thĩinĩ wa mbĩrĩra makaigua mũgambo wake, na moime kuo.”—Johana 5:28, 29; Atũmwo 24:15.

Ihinda rĩtarĩ iraihu thutha wa kuuga ũguo, Jesu nĩagomanire na andũ magĩthiĩ mathiko moimĩte itũũra-inĩ rĩa Isiraeli rĩa Naini. Mwanake ũcio warĩ mũkuũ aarĩ wa mũmwe na nyina aarĩ wa ndigwa. Jesu ona kĩeha gĩake kĩingĩ makĩria, akĩringwo nĩ tha. Na kwoguo akĩarĩria kĩimba kĩu-rĩ, agĩgĩatha: “Kamwana gaka, nĩndakwĩra atĩrĩ, Ũkĩra.” Nake mwanake ũcio warĩ mũkuũ agĩũkĩra. Nake Jesu akĩmũnengera nyina.—Luka 7:11-17.

O ta ũrĩa gwatariĩ harĩ mũtumia ũcio wa ndigwa-rĩ, no taguo kwagĩire na gĩkeno kĩnene makĩria rĩrĩa Jesu aaceerire mũciĩ kwa Jairo obithaa mũrũgamĩrĩri wa thunagogi ya Ayahudi. Kairĩtu gake ka mĩaka 12 nĩgaakuĩte. No rĩrĩa Jesu aakinyire kwa Jairo mũciĩ-rĩ, agĩthiĩ harĩ mwana ũcio warĩ mũkuũ, akiuga: “Kairĩtu gaka, ũkĩra.” Nako gagĩgĩũkĩra!—Luka 8:40-56.

Thutha-inĩ, Lazaro, mũrata wa Jesu nĩaakuire. Rĩrĩa Jesu aakinyire kwao mũciĩ-rĩ, aakorire Lazaro aninĩte mĩthenya ĩna e mũkuũ. O na harĩa aarĩ na kĩeha kĩingĩ mũno-rĩ, mwarĩ wa nyina Maritha nĩonanirie atĩ aarĩ na kĩĩrĩgĩrĩro, akiuga atĩrĩ: “Nĩnjũĩ nĩakariũka gũkĩriũkwo mũthenya wa ithirĩro.” Ĩndĩ Jesu nĩaathiire mbĩrĩra-inĩ, agĩathana ihiga rĩeherio, agĩĩtana atĩrĩ: “Lazaro, uma.” Nake akiuma!—Johana 11:11-44.

Rĩu tecirie atĩrĩ: Lazaro aatariĩ atĩa ihinda-inĩ rĩu rĩa mĩthenya ĩo ĩna aarĩ mũkuũ? Lazaro ndoigire ũndũ o na ũmwe atĩ nĩ aarĩ igũrũ rĩa ikeno o na kana icua-inĩ rĩa mwaki rĩa mĩnyamaro, na hatikĩrĩ nganja nĩangĩoigire ũguo korũo nĩkuo aarĩ. Aca, Lazaro aarĩ mũkuũ atarĩ ũndũ angĩmenya o na hanini na angĩaikarire o ro ũguo nginyagia hingo ya “gũkĩriũkwo mũthenya wa ithirĩro” korũo Jesu ndamũcokirie muoyo hĩndĩ ĩo.

Nĩ ma atĩ ciama icio cia Jesu ciarĩ na ũguni o wa kahinda kanini, nĩũndũ arĩa aariũkirie nĩmaacokire gũkua rĩngĩ. No rĩrĩ, nĩaarutire ũira mũiganu mĩaka 1,900 mĩthiru atĩ, na ũndũ wa hinya wa Ngai, kũna kũna akuũ no matũũre muoyo rĩngĩ! Kwoguo na ũndũ wa ciama ciake Jesu nĩonanirie gwa gĩthimi kĩnini ũrĩa gũgekĩka gũkũ thĩ rungu rũa Ũthamaki wa Ngai.

Rĩrĩa Mwendwa Akua

Rĩrĩa thũ gĩkuũ yaringa kĩũrago-rĩ, wahota kũgĩa na kĩeha kĩnene, o na gũtuĩka atĩ wĩ na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa kũriũkio kwa arĩa akuũ. Iburahimu nĩetĩkĩtie atĩ mũtumia wake nĩagatũũra muoyo rĩngĩ, ĩndĩ tũthomaga atĩ “Iburahimu agĩtonya nĩguo amũcakaĩkĩre [Sara] na amũrĩrĩre.” (Kĩambĩrĩria 23:2) Na nĩ atĩa ha ũhoro wa Jesu? Rĩrĩa Lazaro akuire-rĩ, “agĩgĩcaya o roho-inĩ thĩinĩ, agĩtangĩka” na o narua thutha ũcio “akĩrĩra maithori.” (Johana 11:33, 35) Kwoguo-rĩ, rĩrĩa mwendwa aakua-rĩ, kũrĩra gũtionanagia kwaga hinya.

Rĩrĩa mwana aakua-rĩ, nyina nĩwe ũhinyagĩrĩrio mũno nĩ ũndũ ũcio. Kwoguo Bibilia nĩĩtĩkanagia na kĩeha kĩnene kĩrĩa nyina angĩigua. (2 Athamaki 4:27) No hatirĩ nganja atĩ ithe ũrĩa ũkuĩrĩirũo o nake nĩaiguaga kĩeha. ‘Na arĩ korũo nĩ niĩ . . . nguĩte, ithenya rĩaku,’ nĩguo Mũthamaki Daudi aacakaĩkire rĩrĩa mũrũwe Abisalomu aakuire.—2 Samweli 18:33.

No rĩrĩ, tondũ wĩ na mwĩhoko mũrũmu wa kũriũkio kwa arĩa akuũ-rĩ, kĩeha gĩaku gĩtingĩkorũo gĩtarĩ na mũthia. O ta ũrĩa Bibilia yugaga, “mũtikae kũgĩa na kĩeha, ta andũ arĩa angĩ matarĩ na ũndũ merĩgĩrĩire.” (1 Athesalonike 4:13) Handũ ha ũguo-rĩ, no ũkuhĩhĩrie Ngai na mahoya, nayo Bibilia ĩĩranagĩra atĩ “nĩwe ũrĩgũtiiragĩrĩra.”—Thaburi 55:22.

Tiga hakorirũo honanĩtio ũndũ ũngĩ, icunjĩ iria ikobetio irutĩtwo thĩinĩ wa The Bible in Kikuyu.