Kũria Ũhoti wa Kũrutana

MUOROTO waku ũrĩ mwarimũ nĩ ũrĩkũ? Angĩkorũo no hĩndĩ ũratuĩkire mũhunjia wa Ũthamaki, hatarĩ nganja nĩ ũrerirĩria kũmenya ũrĩa ũngĩruta mũndũ Bibilia, tondũ Jesu nĩ aaheire arũmĩrĩri ake wĩra wa gũtua andũ arutwo. (Mat. 28:19, 20) Angĩkorũo nĩ ũgĩte na ũmenyeru wĩra-inĩ ũcio, no kũhoteke muoroto waku nĩ kũgĩa na ũhoti makĩria wa gũkinyĩra ngoro cia arĩa ũrĩrutaga. Angĩkorũo wĩ mũciari, hatarĩ nganja nĩ ũrenda gũtuĩka mwarimũ ũngĩteithia ciana ciake ciĩyamũrĩre Ngai. (3 Joh. 4) Angĩkorũo ũrĩ mũthuri wa kĩũngano kana nĩ ũrathingata gũtuĩka, no kũhoteke nĩ ũrenda gũtuĩka mwaria mwega ũngĩteithia athikĩrĩria mende Jehova na mende njĩra ciake makĩria. Ũngĩkinyĩrĩra mĩoroto ĩyo atĩa?

Wĩrute kuumana na Jesu Kristo, Mũrutani Ũrĩa Mũnene. (Luk. 6:40) Kana aaragĩria andũ aingĩ kĩrĩma-inĩ, kana nĩ andũ atare magĩtwarana nake barabara-inĩ, Jesu aameeraga maũndũ mataariganagĩra. Jesu nĩ aarahũraga meciria na ngoro cia athikĩrĩria ake, na nĩ aahũthagĩra njĩra megũtaũkĩrũo kũmateithia kũmenya ũrĩa mangĩhũthĩra ũhoro ũcio. Hihi no ũhingie maũndũ ta macio?

Wĩhokage Jehova

Ũhoti wa Jesu wa kũrutana wagacagĩra nĩ ũndũ wa ũkuruhanu wa hakuhĩ ũrĩa aarĩ naguo hamwe na Ithe wa igũrũ na kĩrathimo kĩa roho wa Ngai. Hihi nĩ ũhoyaga Jehova na kĩyo akũhotithie kũruta mũndũ Bibilia ũrĩa kwagĩrĩire? Angĩkorũo ũrĩ mũciari-rĩ, hihi nĩ ũhoyaga kaingĩ ũheo ũtongoria nĩ Ngai ũgĩthomithia ciana ciaku? Hihi nĩ ũhoyaga kuuma ngoro ũkĩhaarĩria kũruta mĩario kana gũtongoria mĩcemanio? Kwĩhoka Jehova na njĩra ĩyo ya mahoya nĩ kũrĩgũteithagia gũkorũo ũrĩ mwarimũ mwega.

Njĩra ĩngĩ ya kwĩgiritania na Jehova nĩ kwĩhoka Kiugo gĩake Bibilia. Ũtukũ wa mũico wa Jesu arĩ mũndũ mũkinyanĩru gũkũ thĩ, akĩhoya eerire Ithe ũũ: “Nĩndĩmaheete ũhoro waku [kiugo gĩaku].” (Joh. 17:14) O na gũtuĩka Jesu aarĩ na ũmenyeru mũnene, ndarĩ hĩndĩ aaragia maũndũ make kĩũmbe. Hingo ciothe aaragia maũndũ marĩa Ithe aamũrutĩte, na njĩra ĩyo agĩtũtigĩra kĩonereria tũrũmagĩrĩre. (Joh. 12:49, 50) Kiugo kĩa Ngai, Bibilia, nĩ kĩrĩ hinya wa gũcenjia andũ—ciĩko ciao, mathugunda mao, na ngoro ciao. (Ahib. 4:12) Wongerera ũmenyo wa Kiugo kĩa Ngai na ũkĩhũthagĩre wega ũtungata-inĩ waku, nĩ ũrĩkũragia ũhoti wa kũrutana, ũrĩa ũgucagia andũ harĩ Ngai.—2 Tim. 3:16, 17.

Tĩithia Jehova

Gũtuĩka mwarimũ ũregerekania na Kristo nĩ makĩria ma kũheana mĩario ĩragucĩrĩria. Nĩ ma andũ nĩ maagegirio nĩ ‘ciugo horo’ cia Jesu. (Luk. 4:22) No rĩrĩ, muoroto wa Jesu warĩ ũrĩkũ harĩ kwaria ciugo njega? Warĩ gũtĩithia Jehova, no ti gwĩthondekera rĩtwa. (Joh. 7:16-18) Aahatĩrĩirie arũmĩrĩri ake ũũ: ‘Rekei ũtheri wanyu ũtheragĩre andũ, nĩguo mone ciĩko cianyu njega, na magoocage Ithe wanyu ũrĩa wĩ igũrũ.’ (Mat. 5:16) Ũtaaro ũcio nĩ wagĩrĩire kũhutia njĩra itũ ya kũrutana. Twagĩrĩire gwĩthema ũndũ o wothe ũngĩtũma tũtikahingie muoroto ũcio. Kwoguo tũkĩbanga ciugo iria tũkuuga kana ũrĩa tũgũciuga-rĩ, nĩ wega twĩyũrie, ‘Hihi ũhoro ũyũ nĩ ũgũtĩithia Jehova, kana nĩ niĩ ũkũgoocithia?’

Kwa mũhano-rĩ, ngerekano na maũndũ monetwo no ihũthĩrũo wega kũrutana. O na kũrĩ ũguo, ngerekano ĩngĩkorũo ĩrĩ ndaihu kana ũndũ wonetwo ũkorũo na tũmaũndũ tũingĩ mũno, ũndũ ũrĩa wa bata mĩario-inĩ no wage kũmenyeka. Ũndũ ũmwe na ũcio, kũheana ngʼano o cia mathekania nĩ gũtũmaga ũtungata witũ wage muoroto. Na njĩra ĩyo, mwarimũ akoragwo agĩĩthondekera rĩĩtwa handũ ha kũhingia muoroto ũrĩa wagĩrĩire wa gĩthomo gĩa gĩtheokrasi.

‘Onania Ngũrani’

Nĩguo mũndũ atuĩke mũrutwo, no mũhaka ataũkĩrũo wega nĩ kĩrĩa ararutwo. No mũhaka aigue ma na one ngũrani yayo na mawĩtĩkio mangĩ. Kuonania ngũrani gũteithagia gũkinyĩra muoroto ũcio.

Maita maingĩ Jehova nĩ eeraga andũ ake ‘makũũrane’ indo iria irĩ mũgiro na iria itarĩ mũgiro. (Alaw. 10:9-11) Oigire atĩ arĩa mangĩgatungatĩra hekarũ-inĩ yake nene ya kĩĩroho nĩ mangĩkaaruta andũ “gũkũũrana indo iria ciamũrĩirũo wĩra mũtheru na iria itarĩ nyamũre.” (Ezek. 44:23) Ibuku rĩa Thimo nĩ rĩonanĩtie ngũrani nyingĩ gatagatĩ ka ũthingu na waganu, gatagatĩ ka ũũgĩ na ũrimũ. O na indo itarĩ mũgarũ mũno mũndũ no onanie ngũrani yacio. Mũtũmwo Paulo nĩ onanirie ngũrani gatagatĩ ka mũndũ mũthingu na mũndũ mwega, ta ũrĩa handĩkĩtwo thĩinĩ wa Aroma 5:7. Thĩinĩ wa ibuku rĩa Ahibirania, nĩ onanirie ũrĩa ũtungata wa Kristo arĩ mũthĩnjĩri Ngai mũnene wakĩrĩte wa Haruni arĩ mũthĩnjĩri Ngai mũnene. Hatarĩ nganja, o ta ũrĩa mũrutani wa karine ya 17 John Amos Comenius aandĩkire: “Kũrutana nĩ kuonania ngũrani ya maũndũ harĩ mĩoroto yamo, mũhianĩre wamo, na ihumo ciamo. . . . Kwoguo, mwarimũ ũrĩa wonanagia wega ngũrani ya maũndũ nĩ arutanaga wega.”

Kwa ngerekano-rĩ, ta wĩcirie ũkĩruta mũndũ ũhoro wa Ũthamaki wa Ngai. Angĩkorũo ndaramenya Ũthamaki nĩ kĩĩ, no ũmuonie ũrĩa Bibilia yugaga ngũrani na ũrĩa andũ moigaga atĩ Ũthamaki nĩ ũndũ ũrĩ thĩinĩ wa ngoro ya mũndũ. Kana no ũmuonie ngũrani ya Ũthamaki ũcio na thirikari cia andũ. Ĩndĩ, harĩ arĩa mamenyete ma icio cia mũthingi, no ũbatare kũmateithia marikĩre makĩria. No ũmoonie ũrĩa Ũthamaki wa Kĩĩmesia ũrĩ ngũrani na wathani mũnene wa Jehova, ũrĩa ũgwetetwo thĩinĩ wa Thaburi 103:19, kana na ‘ũthamaki wa Mũriũ ũrĩa endete mũno’ ũrĩa ũgwetetwo thĩinĩ wa Akolosai 1:13, kana na “ũrũgamĩrĩri,” ũrĩa ũgwetetwo thĩinĩ wa Aefeso 1:10, New World Translation. Kũhũthĩra ngũrani cia maũndũ no gũteithie athikĩrĩria aku mataũkĩrũo wega nĩ ũrutani ũcio wa bata wa Bibilia.

Maita maingĩ Jesu nĩ aahũthagĩra njĩra ĩyo ya kũrutana. Nĩ onanirie ngũrani ya ũtaũku wa andũ aingĩ wĩgiĩ Watho wa Musa na muoroto wa Watho ũcio kũna. (Mat. 5:21-48) Nĩ onanirie ngũrani ya wĩyamũrĩri wa ma wa ũngai na ciĩko cia ũhinga cia Afarisai. (Mat. 6:1-18) Nĩ onanirie ngũrani ya roho wa arĩa ‘metũgĩragia igũrũ’ rĩa arĩa angĩ na roho wa kwĩima ũrĩa arũmĩrĩri ake magĩrĩirũo nĩ kuonania. (Mat. 20:25-28) Ningĩ thĩinĩ wa Mathayo 21:28-32, Jesu nĩ aateithirie athikĩrĩria ake meyonere ngũrani ya mũndũ gwĩtua mũthingu na kwĩrira kwa ma. Ũndũ ũcio ũratwerekeria harĩ njĩra ĩngĩ ya bata ya mũrutanĩre mwega.

Teithia Athikĩrĩria Mecirie

Thĩinĩ wa Mathayo 21:28, Jesu aambĩrĩirie ũhoro na kũũria: “Mũgwĩciria atĩa?” Mwarimũ mwega ndataaragĩria o maũndũ kana akaheana macokio. Ithenya rĩa ũguo, ateithagia athikĩrĩria ake makũrie ũhoti wa gwĩciria. (Thim. 3:21; Rom. 12:1) Kũũria ciũria nĩ njĩra ĩmwe ya gwĩka ũguo. Thĩinĩ wa Mathayo 17:25, Jesu oririe ũũ: ‘Ũgwĩciria atĩa, Simoni? Nĩ andũ arĩkũ mahothithagio mũhothi, kana magetio igoti nĩ athamaki a gũkũ thĩ, nĩ andũ ao ene, kana nĩ arĩa matarĩ ao?’ Ciũria cia Jesu cia kwarahũra meciria ciateithirie Petero gũkinyĩrĩra itua rĩrĩa rĩagĩrĩire ũhoro-inĩ wĩgiĩ kũrĩha igoti rĩa hekarũ. No taguo agĩcokeria mũndũ ũrĩa worĩtie, “Mũndũ wa itũũra riitũ, nĩ ta ũrĩkũ?” Jesu onanirie ngũrani ya ciĩko cia mũthĩnjĩri Ngai na Mũlawii iringithanĩtio na cia Mũsamaria. Agĩcoka akĩũria ũũ: “Andũ acio atatũ-rĩ, ũgwĩciria nĩ ũrĩkũ wao wekire mũndũ ũcio wakorirũo nĩ atunyani o ta ũrĩa mũndũ angĩĩkwo nĩ mũndũ wa itũũra rĩao?” (Luk. 10:29-36) Hĩndĩ ĩyo o nayo, handũ ha Jesu gwĩciria ithenya-inĩ rĩa mũndũ ũcio, aateithirie mũndũ ũcio gwĩcokeria kĩũria gĩake.—Luk. 7:41-43.

Kinyĩra Ngoro

Arutani arĩa moĩ wega Kiugo kĩa Ngai nĩ mamenyaga atĩ ũthathaiya wa ma to kũiga maũndũ meciria-inĩ kana kũrũmĩrĩra watho mũna. Mũthingi waguo nĩ gũkorũo na ũkuruhanu mwega na Jehova na kwenda njĩra ciake. Ũthathaiya ũcio ũkoragwo ũhutĩtie ngoro. (Gũcok. 10:12, 13; Luk. 10:25-27) Thĩinĩ wa Maandĩko, kiugo “ngoro” kaingĩ kĩhũthagĩrũo kuuga mũndũ wothe wa na thĩinĩ—merirĩria, kĩrĩa mũndũ endete, meciria ma ngoro, na kĩrĩa gĩtũrurumũraga.

Jesu nĩ oĩ atĩ andũ maroraga kĩũga, no Ngai aroraga ũrĩa ngoro ĩtariĩ. (1 Sam. 16:7) Twagĩrĩirũo gũtungatĩra Ngai nĩ ũndũ wa gũtindĩkwo nĩ wendo harĩ we, no ti kũgeria gũkenia andũ. (Mat. 6:5-8) Handũ ha gũtindĩkwo nĩ wendo harĩ Ngai, Afarisai meekaga maũndũ maingĩ nĩguo meyonanie. Maatĩtĩrithagia mũno kũrũmĩrĩra tũmaũndũ tũnini twa Watho na maathani mao kĩũmbe. Ĩndĩ, ũtũũro-inĩ wao matigana kuonania ngumo iria cingĩonanirie atĩ o nĩ athathaiya a Ngai ta ũrĩa maatuaga. (Mat. 9:13; Luk. 11:42) Jesu aarutanire atĩ o na gũtuĩka gwathĩkĩra Ngai nĩ kwa bata, Ngai onaga wathĩki ũcio ũrĩ wa bata kũringana na ũrĩa ngoro ĩtariĩ. (Mat. 15:7-9; Mar. 7:20-23; Joh. 3:36) Tũngĩĩgerekania na kĩonereria kĩa Jesu ũrutani witũ nĩ ũrĩgacagĩra mũno. Harĩ bata tũteithie andũ merute ũrĩa Ngai endaga meke. No ningĩ nĩ harĩ bata mamenye na mende Jehova we mwene nĩguo mĩtugo yao yonanie kũna ũrĩa monaga ũkuruhanu wao na Ngai ũrĩa wa ma.

Hatarĩ nganja, nĩguo magunĩke nĩ ũrutani ũcio, andũ nĩ marabatara kũhiũrania na mĩerekera ya ngoro ciao. Jesu eekĩrire andũ ngoro mathathaũranie mĩoroto yao na mathuthurie meciria ma ngoro ciao. Akĩrũnga muonere mũru, nĩ oragia athikĩrĩria ake gĩtũmi gĩa gwĩciria, kuuga, kana gwĩka ũndũ mũna. O na kũrĩ ũguo, handũ ha gũtigĩra hau, Jesu aarũmanagĩrĩria kĩũria na ngerekano, kana na gĩĩko gĩa kũmateithia mone maũndũ na njĩra ĩrĩa yagĩrĩire. (Mar. 2:8; 4:40; 8:17; Luk. 6:41, 46) O ta Jesu, no tũteithie athikĩrĩria aitũ meyũrie ciũria ta: ‘Nĩ kĩĩ kĩrangucĩrĩria gwĩka ũũ? Ndĩraiyũkia ũndũ ũyũ na njĩra ĩno nĩkĩ?’ Ũcoke ũmateithie magĩe na muonere wa maũndũ ta wa Jehova.

Onania Ũrĩa Ũhoro Ũngĩhũthĩka

Mwarimũ mwega nĩ amenyaga atĩ ‘ũũgĩ nĩ wa bata.’ (Thim. 4:7) Ũũgĩ nĩ ũhoti wa kũhũthĩra ũmenyo wega gũcaria kĩhonia kĩa mathĩna, gwĩthema mogwati, gũkinyĩra mĩoroto, gũteithia arĩa angĩ. Nĩ wĩra wa mwarimũ gũteithia arutwo merute gwĩka ũguo no ti kũmatuĩra matua. Mũkĩarĩrĩria motaaro matiganĩte ma Bibilia, teithia mũrutwo ecirie. No ũgwete ũndũ wĩkĩkaga ũtũũro-inĩ wa o mũthenya ũcoke ũũrie mũrutwo ũrĩa ũtaaro ũcio mwathoma wa Bibilia ũngĩmũteithia angĩcemania na ũndũ ũcio.—Ahib. 5:14.

Akĩruta mĩario hĩndĩ ya Bendegothito ya 33 Mahinda Maitũ (M.M.), mũtũmwo Petero nĩ onanirie ũrĩa ũhoro ũcio wahutĩtie mĩtũũrĩre ya andũ. (Atũm. 2:14-36) Thutha wa kwarĩrĩria ibungo ithatũ cia Maandĩko iria kĩrĩndĩ kĩoigaga nĩ gĩtĩkĩtie, Petero nĩ onanirie ũrĩa ũhoro ũcio wakonainie na maũndũ marĩa andũ acio othe meeyoneire. Nĩ ũndũ ũcio, kĩrĩndĩ kĩu gĩkĩona bata wa gwĩka kũringana na maũndũ marĩa kĩaiguire. Hihi mũrutanĩre waku nĩ ũkoragwo na moimĩrĩro ta macio harĩ andũ? Hihi nĩ ũteithagia andũ mone ihooto handũ ha gũcokacokera tu ũhoro mũna wa ma? Hihi nĩ ũmekagĩra ngoro mone ũrĩa maũndũ marĩa mareruta magĩrĩirũo nĩ kũhutia mĩtũũrĩre yao? No mage kuuga ta kĩrĩndĩ hĩndĩ ya Bendegothito, “Tũgũgĩĩka atĩa?” ĩndĩ ũngĩhũthĩra maandĩko wega, nĩ megũtindĩkwo kuoya ikinya rĩrĩa rĩagĩrĩire.—Atũm. 2:37.

Rĩrĩa mũrathoma Bibilia na ciana cianyu, inyuĩ aciari nĩ mũkoragwo na mweke mwega wa gũcimenyeria cione ũrĩa cingĩhũthĩra motaaro ma Bibilia. (Ef. 6:4) Kwa ngerekano, no ũthuure mĩhari mĩnini ũthomi-inĩ wa Bibilia wa kiumia, warĩrĩrie ũrĩa yugĩte, ũcoke ũrie ciũria ta ici: ‘Mĩhari ĩno ĩratũteithia atĩa? Tũngĩhũthĩra mĩhari ĩno atĩa ũtungata-inĩ? Ĩraguũria ũndũ ũrĩkũ wĩgiĩ Jehova na njĩra yake ya gwĩka maũndũ, na ũndũ ũcio ũrongerera wendo witũ harĩ Jehova atĩa?’ Ĩkĩra famĩlĩ yaku ngoro magwete maũndũ macio hĩndĩ ya matemo ma Bibilia thĩinĩ wa Cukuru ya Ũtungata wa Gĩtheokrasi. Mĩhari ĩrĩa mekũgweta no kũhoteke yage kũriganĩra.

Iga Kĩonereria Kĩega

Makĩria ma kũrutana na kanua, nĩ ũrutanaga na ciĩko ciaku. Ciĩko ciaku nĩ kĩonereria kĩega harĩ kũrũmĩrĩra maũndũ marĩa ũrutanaga. Ũguo nĩguo ciana ciĩrutaga. Rĩrĩa iregerekania na aciari a cio, cionanagia atĩ kũna irenda gũtuĩka tao. Ciendaga kuona moimĩrĩro ma gwĩka ta ũrĩa cionaga aciari a cio magĩka. O ũndũ ũmwe, arĩa ũraruta ‘megerekania nawe ta ũrĩa wĩgerekanagia na Kristo,’ mambagĩrĩria kuona irathimo cia kũrũmĩrĩra njĩra cia Jehova. (1 Kor. 11:1) Makeyonagĩra ũrĩa Ngai aramekĩra ũtũũro-inĩ wao.

Kĩu nĩ kĩririkania kĩega kĩgiĩ bata wa kũiga kĩonereria kĩega. Mĩikarĩre itũ “ũhoro-inĩ wa mĩtũũrĩre ya ũtheru, na ya kwĩamũrĩra Ngai,” nĩ ĩrĩonagia arutwo aitũ kĩonereria kĩega kĩgiĩ ũrĩa motaaro ma Bibilia mangĩhũthĩrũo. (2 Pet. 3:11) Angĩkorũo nĩ wĩkagĩra mũrutwo wa Bibilia ngoro athomage Bibilia ategũtĩrĩria, ĩkagĩra kĩyo gwĩka ũguo wee mwene. Angĩkorũo nĩ wendaga ciana ciaku ciĩrute gwathĩkagĩra motaaro ma Bibilia, reke cionage atĩ ciĩko ciaku nĩ itwaranaga na wendi wa Ngai. Angĩkorũo ũrathomithia kĩũngano gĩkĩre kĩyo ũtungata-inĩ, tigĩrĩra atĩ ũrĩ na kĩyo wĩra-inĩ ũcio. Ũngĩmenyera gwĩka ũrĩa ũrutanaga, nĩ ũrĩhotaga kũrurumũra arĩa angĩ.—Rom. 2:21-23.

Ũgĩthingata kwagagĩria mũrutanĩre waku, wĩyũrie ũũ: ‘Rĩrĩa ndĩrarutana-rĩ, nĩ njĩkaga ũguo na njĩra irateithia athikĩrĩria magarũrĩre mĩerekera, mĩario, kana ciĩko ciao? Ngĩthathaũrania maũndũ-rĩ, hihi nĩ nyonanagia ngũrani ya rĩciria rĩmwe kana mũthiĩre ũmwe kuuma kũrĩ ũrĩa ũngĩ? Njĩkaga atĩa nĩguo ndeithie arutwo akwa, ciana ciakwa, kana athikĩrĩria akwa mĩcemanio-inĩ maririkane maũndũ marĩa ndĩroiga? Hihi nĩ nyonagia wega athikĩrĩria akwa ũrĩa mangĩhũthĩra maũndũ marĩa mareruta? Hihi nĩ ndĩmaigĩire kĩonereria kĩega? Hihi nĩ mamenyaga atĩ ũrĩa maraiyũkia ũndũ ũrĩa ũrarĩrĩrio no kũhutie ũkuruhanu wao hamwe na Jehova?’ (Thim. 9:10) Thiĩ na mbere kũrũmĩrĩra maũndũ macio ũgĩthingata gũkũria ũhoti wa kũrutana. “Wĩmenyagĩrĩre wee mwene, na ũmenyagĩrĩre ũrutani ũrĩa ũrutanaga. Tũũra o wĩkaga maũndũ macio: nĩ ũndũ weka ũguo nĩũkwĩhonokia wee mwene, o na andũ arĩa makũiguaga.”—1 Tim. 4:16.