ŨTHUTHURIA INTANETI-INĨ
Ũthuthuria
INTANETI-INĨ
Gĩkũyũ
ũ
  • ĩ
  • ũ
  • BIBILIA
  • MABUKU
  • MĨCEMANIO
  • lv gĩc. 13 kar. 144-159
  • Ikũngũĩro Iria Itakanegia Ngai

Hatirĩ video.

Tũrekere, nĩ hagĩa thĩna kũhingũra video ĩyo.

  • Ikũngũĩro Iria Itakanegia Ngai
  • ‘Mwĩigei Wendo-inĩ wa Ngai’
  • Ciongo Nini
  • Ũhoro Ũhaanaine
  • ŨTHATHAIYA WA RIŨA NĨGUO WEETIRŨO KRISIMASI
  • ŨRĨA BIBILIA YUGAGA IGŨRŨ RĨGIĨ MŨTHENYA WA GŨCIARŨO
  • ISTA
  • THIGŨKŨ YA MWAKA MWERŨ
  • REKE ŨHIKI WAKU ŨKORŨO ŨRĨ MŨTHERU
  • HIHI KŨRINGITHANIA NGIRATHI NĨ ŨŨRU?
  • “INYUĨ ENDI JEHOVA, THŨŨRAI ŨŨRU O GŨTHŨŨRA”
  • GOOCITHAGIA NGAI NA CIUGO NA CIĨKO
  • Hihi nĩ Ikũngũĩro Ciothe Ikenagia Ngai?
    Ũrĩa Ũngĩtũũra Wendo-inĩ wa Ngai
  • Tua Itua rĩa Gũtungatĩra Ngai
    Bibilia Ĩtũrutaga Atĩa?
  • Rũmia Ũthathaiya Ũrĩa wa Ma
    Bibilia Ĩrutanaga Atĩa Kũna?
  • Hihi nĩ Ikũngũĩro Ciothe Ikenagia Ngai?
    Kenera Ũtũũro Tene na Tene!—Wĩrute Bibilia
Ona Makĩria
‘Mwĩigei Wendo-inĩ wa Ngai’
lv gĩc. 13 kar. 144-159
Kahĩĩ gagĩtumũra kĩheo gatekwĩrĩgĩrĩire kuuma kũrĩ aciari

GĨCUNJĨ GĨA 13

Ikũngũĩro Iria Itakanegia Ngai

“Mũroragie maũndũ mũmenye marĩa makenagia Mwathani.”—AEFESO 5:10.

1. Nĩ andũ a mũthemba ũrĩkũ Jehova agucagĩrĩria harĩ we, na magĩrĩirũo gũikara marahũkĩte kĩĩroho nĩkĩ?

JESU oigire atĩ, kwĩ hingo “arĩa ahoi kũna makahoyaga Ithe witũ na roho na mamũhoyage na ma, amu nĩ ta acio Ithe witũ acaragia matuĩke a kũmũhoyaga.” (Johana 4:23) Rĩrĩa Jehova ona andũ ta acio—ta ũrĩa aakuonire—amagucagĩrĩria harĩ we na harĩ Mũriũ. (Johana 6:44) Kĩu nĩ gĩtĩo kĩnene mũno. No rĩrĩ, arĩa mendete ma ya Bibilia no mũhaka ‘maroragie maũndũ mamenye marĩa makenagia Mwathani,’ tondũ Shaitani nĩ mũheenania mwara mũno.—Aefeso 5:10; Kũguũrĩrio 12:9.

2. Taarĩria ũrĩa Jehova onaga arĩa mageragia gũtukania ũthathayia wa ma na wa maheeni.

2 Ta wĩcirie ũrĩa kwahaanĩkire Kĩrĩma-inĩ gĩa Sinai rĩrĩa Aisiraeli meerire Haruni amathondekere ngai ya mũhianano. Haruni agĩtĩkĩra na agĩthondeka njaũ ya thahabu no akiuga atĩ yarũgamĩrĩire Jehova. Akĩmeera ũũ: “Rũciũ nĩguo gũkagĩa gĩathĩ gĩa kũririkana Jehova.” Hihi Jehova nĩ aagire gũtindanĩra na mũtukanio ũcio wa ũthathaiya wa ma na wa maheeni? Aca. Nĩ ũndũ wa ũguo-rĩ, Jehova oigire andũ ngiri ithatũ arĩa maahoire mũhianano ũcio moragwo. (Thama 32:1-6, 10, 28) Ũndũ ũcio wagĩrĩirũo gũtũruta atĩa? Tũngĩenda gũikaraga twendetwo nĩ Ngai-rĩ, no mũhaka ‘tũtikahutie kĩndũ gĩĩ thahu’ na tũgerie mũno kũmenyerera ma ndĩgathahio nĩ ũndũ o na ũrĩkũ.—Isaia 52:11; Ezekieli 44:23; Agalatia 5:9.

3, 4. Twagĩrĩirũo kũririkana mawatho ma Bibilia nĩkĩ rĩrĩa tũrathuthuria mĩtugo ĩrĩa yendetwo nĩ andũ na ikũngũĩro?

3 Ũndũ wa kĩeha nĩ atĩ, thutha wa gĩkuũ kĩa atũmwo—arĩa maagiragia ũrutani wa maheeni ũingĩrio thĩinĩ wa Ũkristiano—andũ amwe arĩa meetuaga Akristiano na matendete ma o na hanini makĩambĩrĩria kuoya mĩtugo ya athathaiya a ngai cia maheeni na ikũngũĩro ciao na magĩcihe marĩĩtwa ma Gĩkristiano. (2 Athesalonike 2:7, 10) Ũgĩthuthuria imwe cia ikũngũĩro icio-rĩ, ta rora wone atĩ cionanagia roho ũrĩa wa gũkũ thĩ no ti ũrĩa wa Ngai. Ikũngũĩro nyingĩ cia gũkũ thĩ ikoragwo ihaanaine ũndũ-inĩ ũyũ ũmwe: Cikenagia merirĩria ma mwĩrĩ, na ikagaathĩrĩria ndini ĩtarĩ ya ma na maũndũ ma ũgo na ũragũri—maũndũ marĩa makũũranaga ‘Babuloni ũrĩa Mũnene.’a (Kũguũrĩrio 18:2-4, 23) Ningĩ ririkana atĩ, Jehova nĩ eeyoneire we mwene mĩtugo ya ndini ĩtarĩ ya ma ĩrĩa maũndũ maingĩ marĩa mendetwo nĩ andũ moimire. Hatarĩ nganja-rĩ, no onaga ikũngũĩro ta icio irĩ magigi o na ũmũthĩ. Na githĩ mawoni make ti mo twagĩrĩirũo gwĩciria ũhoro wa mo?—2 Johana 6, 7.

4 Tũrĩ Akristiano a ma-rĩ, nĩ tũĩ atĩ ikũngũĩro imwe itikenagia Jehova. No nĩ tũrabatara kwĩrutanĩria mũno kuuma ngoro nĩgetha tũtikahutanie nacio na njĩra o yothe. Kwĩririkania kĩrĩa gĩtũmaga Jehova arakario nĩ ikũngũĩro ta icio nĩ gũgũtũteithia twĩtheme biũ ũndũ o wothe ũrĩa ũngĩgiria tũikarage twendetwo nĩ Ngai.

ŨTHATHAIYA WA RIŨA NĨGUO WEETIRŨO KRISIMASI

5. Tũngĩgĩa na ma atĩa atĩ Jesu ndaaciarirũo Dicemba 25?

5 Bibilia ndĩgwetete atĩ harĩ hĩndĩ gũciarũo kwa Jesu gwakũngũĩirũo. Ũndũ wa ma nĩ atĩ, o na gũtiũĩkaine wega rĩrĩa aaciarirũo. No no tũkorũo na ma atĩ ndaaciarirũo Dicemba 25, hĩndĩ ĩrĩa gũkoragwo na heho nene mũno Bethilehemu.b Gĩtũmi kĩmwe gĩa tuuge ũguo tũrĩ na ma nĩ tondũ Luka aandĩkire atĩ rĩrĩa Jesu aaciarirũo, “arĩithi maaikarĩte werũ-inĩ, magaikaragia ũhiũ wao ũtukũ.” (Luka 2:8-11) Korũo ‘gũikara werũ-inĩ’ waarĩ ũndũ wekagwo mwaka wothe-rĩ, hatingĩarĩ bata kũũgweta. No rĩrĩ, tondũ Bethilehemu nĩ kũndũ kuuraga mbura ĩrĩ na heho nene na mbarabu-rĩ, mahiũ hĩndĩ ĩyo maahingagĩrũo ciugũ na arĩithi matingĩakorirũo ‘magĩikara werũ-inĩ.’ Ningĩ-rĩ, Jusufu na Mariamu maathiĩte Bethilehemu tondũ Kaisari Augusuto oigĩte andũ makeyandĩkithie. (Luka 2:1-7) Nĩ ũndũ wĩ hinya mũno atĩ Kaisari nĩ angĩerire andũ maathũire wathani wa Aroma matume rũgendo gũthiĩ kũrĩa mũndũ aaciarĩirũo hĩndĩ ya heho nene ũguo.

6, 7. (a) Mĩtugo mĩingĩ ĩrĩa ĩkonainie na Krismasi yoimire kũ? (b) Ũheani wa hĩndĩ ya Krismasi na wa Akristiano ũkoragwo na ngũrani ĩrĩkũ?

6 Krisimasi ndiumanĩte na Maandĩko, no yoimanire na ikũngũĩro cia ũthathaiya wa ndini ya maheeni, ta Saturnalia ya Aroma, ĩrĩa yaarĩ ya gũkũngũĩra ngai ya ũrĩmi yetagwo Saturn. O ũndũ ũmwe-rĩ, ibuku rĩĩtagwo New Catholic Encyclopedia riugaga atĩ, athathaiya a ngai yetagwo Mithra maakũngũyagĩra “gũciarũo kwa riũa rĩtangĩhooteka,” mũthenya wa Dicemba 25. “Krismasi yaambĩrĩirie hĩndĩ ĩrĩa ũthathaiya wa riũa wendetwo mũno thĩinĩ wa Roma,” ta mĩaka magana matatũ thutha wa gũkua gwa Kristo.

Akristiano a ma maheanaga nĩ ũndũ wa wendo

7 Athathaiya a ndini cia maheeni nĩ maaheanaga iheo na magakorũo na ndĩa nene mũno hĩndĩ ya ikũngũĩro icio—mĩtugo ĩrĩa ĩkagwo hĩndĩ ya Krismasi nginya ũmũthĩ. No rĩrĩ, o ta ũrĩa gũtariĩ ũmũthĩ-rĩ, iheo nyingĩ iria ciahenagwo nĩ Aroma hĩndĩ ya Krismasi itiatwaranaga na ũrĩa 2 Akorintho 9:7 yugaga: “Mũndũ o mũndũ nĩeke o ta ũrĩa acirĩire gwĩka na ngoro yake, na ndakarute kĩndũ ta egũkĩiguĩra ruo, kana ta arĩ kũringĩrĩrio aringĩrĩirio arute: nĩ gũkorũo Ngai endaga mũndũ ũrĩa ũkũheana akenete.” Akristiano a ma maheanaga iheo nĩ ũndũ wa wendo, na matiheanaga tondũ nĩ mũthenya mũna, na matiĩrĩgagĩrĩra kũheo hĩndĩ ĩrĩa maheana. (Luka 14:12-14; Atũmwo 20:35) Ningĩ-rĩ, nĩ makenaga nĩ gũkũũrũo kuumana na ũhũthĩri wa mbia ũtarĩ na gĩthimi hĩndĩ ya Krismasi na kwaũrũo mũrigo mũritũ wa mathiirĩ marĩa andũ aingĩ meingĩragia thĩinĩ wamo hĩndĩ ĩyo.—Mathayo 11:28-30; Johana 8:32.

8. Hihi ogĩ a njata nĩ maaheire Jesu iheo cia mũthenya wa gũciarũo? Taarĩria.

8 No andũ amwe no moige atĩrĩ, na githĩ ogĩ a njata matiaheire Jesu iheo cia mũthenya wa gũciarũo? Aca. Iheo ciao ciarĩ o kĩonania gĩa gĩtĩo kĩao harĩ mũndũ wa bata, ũndũ wekagwo kaingĩ mahinda-inĩ ma Bibilia. (1 Athamaki 10:1, 2, 10, 13; Mathayo 2:2, 11) Ma nĩ atĩ, o na matiathire kwĩ Jesu ũtukũ ũrĩa aaciarirũo. Jesu ndaarĩ gakenge mũharatĩ-inĩ rĩrĩa maamũcereire no aarĩ na mĩeri mĩingĩ na aikaraga nyũmba thĩinĩ hĩndĩ ĩyo.

HIHI NĨ NJAGĨRĨIRŨO GŨKŨNGŨĨRA THIGŨKŨ ĨNO?

Mũtumia Mũkristiano akĩrega kũnyitanĩra na andũ arĩa angĩ makĩgemia kũrĩa marutagĩra wĩra nĩ ũndũ wa gĩkũngũĩro

Watho: “Umai thĩinĩ wao, mũikare mwĩamũrĩte kũrĩ o, ũguo nĩguo Mwathani oiga, na mũtikanahutie kĩndũ kĩĩ thahu; na niĩ nĩngũmwĩtĩkĩra.” —2 Akorintho 6:17.

Ciũria cia kwĩyũria ciĩgiĩ thigũkũ na mĩtugo ĩrĩa yendetwo mũno

  • Hihi yoimanire na ndini kana ũrutani wa maheeni, o hamwe na maũndũ ma ũgo na ũragũri?—Isaia 52:11; 1 Akorintho 4:6; 2 Akorintho 6:14-18; Kũguũrĩrio 18:4.

  • Hihi nĩ ĩrahe mũndũ, ithondeka kana rũũri rwa bũrũri gĩtĩo kana rũgooco rũtagĩrĩire?—Jeremia 17:5-7; Atũmwo 10:25, 26; 1 Johana 5:21.

  • Hihi nĩ ĩratũũgĩria bũrũri kana rũrĩrĩ rũmwe gũkĩra rũrĩa rũngĩ?—Atũmwo 10:34, 35; 17:26.

  • Hihi nĩ ĩronania ‘roho ũrĩa wa gũkũ thĩ’ ũrĩa ũkararagia roho mũtheru wa Ngai?—1 Akorintho 2:12; Aefeso 2:2.

  • Hihi no hĩnge andũ angĩ ingĩingĩria maũndũ-inĩ macio?—Aroma 14:21.

  • Ingĩthuura kwaga gwĩka maũndũ macio-rĩ, ingĩtaarĩria andũ arĩa angĩ itũmi ciakwa atĩa na njĩra ya gĩtĩo? —Aroma 12:1, 2; Akolosai 4:6.

Maandĩko maya marũmĩrĩire no matũteithie makĩria igũrũ rĩa ciũria ciĩgiĩ thigũkũ iria ciendetwo mũno:

  • “[Aisiraeli arĩa mataarĩ ehokeku] metukanirie na ndũrĩrĩ, na makĩĩmenyeria maũndũ ma cio.”—Thaburi 106:35.

  • “Mũndũ wa kwĩhokeka na indo nyinyi mũno, ũcio ehokeka na iria nyingĩ o nacio; nake ũrĩa ũtarĩ wa kwĩhokeka na indo nyinyi mũno, ũcio ndangĩĩhokeka o na iria nyingĩ nacio.”—Luka 16:10.

  • “Mũtirĩ a gũkũ thĩ.”—Johana 15:19.

  • “Mũtingĩhota kũnyuĩra gĩkombe kĩa [Jehova] o na mũnyuĩre gĩkombe kĩa ndaimono.”—1 Akorintho 10:21.

  • “Mahinda marĩa mathirĩte mo nĩmaiganĩte ma gwĩkaga maũndũ marĩa mendagwo nĩ andũ a Ndũrĩrĩ iria itoĩ Ngai, ta rĩrĩ, gũthiaga na mĩthiĩre ya ũũra-thoni, na ya kwĩrirĩria maũndũ moru, o na ya ũnyui, ningĩ gũthiaga maruga-inĩ kũrĩa kũinagĩrũo nyĩmbo itaagĩrĩire, o na ciathĩ-inĩ cia kũnyua njohi, o na kũhoyaga mĩhoere ĩĩ mũgiro, o ĩrĩa ya kũhoya mĩhianano.”—1 Petero 4:3.

ŨRĨA BIBILIA YUGAGA IGŨRŨ RĨGIĨ MŨTHENYA WA GŨCIARŨO

9. Nĩ ũndũ ũrĩkũ wĩgiĩ ikũngũĩro cia mũthenya wa gũciarũo ũgwetetwo thĩinĩ wa Bibilia?

9 O na gũtuĩka gũciarũo kwa mwana nĩ gũkoretwo gũkĩrehe gĩkeno kĩnene-rĩ, Bibilia ndĩgwetete ndungata o na ĩmwe ya Ngai ĩgĩkũngũĩra mũthenya wa gũciarũo. (Thaburi 127:3) Hihi nĩ kũriganĩra ũndũ ũcio wariganĩire? Aca, nĩ gũkorũo Bibilia nĩ ĩgwetete ikũngũĩro igĩrĩ cia thikũ ya gũciarũo—ya Firauni wa Misiri na ya Herode Antipa. (Kĩambĩrĩria 40:20-22; Mariko 6:21-29) No ikũngũĩro icio cierĩ cionanagio ĩrĩ maũndũ moru—mũno kĩu kĩa Herode, tondũ nĩrĩo Johana ũrĩa Mũbatithania aarengirũo mũtwe.

10, 11. Akristiano a mahinda ma tene moonaga gũkũngũĩra mũthenya wa gũciarũo atĩa, na nĩkĩ?

10 Ibuku rĩĩtagwo The World Book Encyclopedia riugaga ũũ: “Akristiano a mahinda ma tene moonaga gũkũngũĩra gũciarũo kwa mũndũ o wothe arĩ mũtugo wa athathaiya a ndini cia maheeni.” Kwa ngerekano-rĩ, Agiriki a mahinda ma tene metĩkĩtie atĩ o mũndũ akoragwo na roho ũrĩa wamũgitĩire agĩciarũo na thutha ũcio ũthiaga na mbere kũmũgitĩra. Roho ũcio “aakoragwo na ũkuruhanu ũtangĩmenyeka hamwe na ngai ya mũthenya ũrĩa mũndũ ũcio aaciarirũo.” (The Lore of Birthdays) Ningĩ-rĩ, kwa ihinda iraya mũthenya wa gũciarũo nĩ ũkoretwo ũgĩkuruhithanio mũno na ũtuĩria wa njata na ũragũri.

MŨTHENYA WA GŨCIARŨO NA ŨTHATHAIYA WA SHAITANI

Nĩ wega kũmenya atĩ mũthenya ũrĩa wa bata mũno thĩinĩ wa ndini ĩĩtagwo ya Gĩĩshaitani nĩ mũthenya ũrĩa mũndũ aaciarirũo. Nĩkĩ? Nĩ tondũ arũmĩrĩri a ndini ĩyo metĩkĩtie atĩ o mũndũ nĩ ngai, angĩthuura kwĩyona ũguo. Kwoguo gũkũngũĩra mũthenya ũrĩa mũndũ aaciarirũo nĩ gũkũngũĩra gũciarũo kwa ngai. Nĩ ma andũ aingĩ matikoragwo na mawoni ta mau ma gwĩtũgĩria ũguo, na ma kwĩyona marĩ a bata mũno. No rĩrĩ, ibuku rĩĩtagwo The Lore of Birthdays riugaga ũũ: “Thigũkũ iria ingĩ citũmaga ngoro ĩkene, no thigũkũ ya mũthenya wa gũciarũo ĩtũmaga mũndũ etũgĩrie mũno.”

11 Makĩria ma kũregana na mĩtugo ya mũthenya wa gũciarũo nĩ ũndũ wa ũkuruhanu wayo na ũthathaiya wa ndini cia maheeni na maũndũ ma ũgo-rĩ, ndungata cia Ngai cia mahinda ma tene no kũhoteke ciaregaga gũkũngũĩra mĩthenya ya gũciarũo nĩ ũndũ wa mĩtugo ĩrĩa yeekagwo hĩndĩ ya thigũkũ icio. Nĩkĩ? Maarĩ enyihia na mationaga gũciarũo kwao kũrĩ ũndũ wa bata ũũ atĩ kwagĩrĩire gũkũngũĩrũo.c (Mika 6:8; Luka 9:48) Ithenya rĩa ũguo-rĩ, maagoocaga Jehova na makamũcokeria ngatho nĩ ũndũ wa kĩheo kĩa muoyo.d—Thaburi 8:3, 4; 36:9; Kũguũrĩrio 4:11.

12. Mũthenya wa gũkua ũngĩkorũo wĩ mwega gũkĩra mũthenya wa gũciarũo na njĩra ĩrĩkũ?

12 Arĩa othe makuaga marĩ ehokeku nĩ maririkanagwo nĩ Ngai, na hatarĩ nganja nĩ magatũũra rĩngĩ. (Ayubu 14:14, 15) Kohelethu 7:1 yugaga ũũ: “Nĩ kaba ngumo njega gũkĩra maguta ma goro marĩa manungaga wega: o na mũthenya wa gũkua, gũkĩra mũthenya wa gũciarũo.” “Ngumo njega” nĩ rĩĩtwa rĩrĩa twĩthondekeire kũgerera ũtungata witũ mwĩhokeku harĩ Ngai. Nĩ wega kũririkana atĩ mũthenya ũrĩa tu Akristiano merĩtwo makũngũyagĩre ndwĩgiĩ gũciarũo, wĩgiĩ gĩkuũ—kĩa Jesu, ũrĩa rĩĩtwa rĩake rĩrĩ bata mũno harĩ ũhonokio witũ.—Luka 22:17-20; Ahibirania 1:3, 4.

ISTA

13, 14. Akristiano a ma magaga gũkũngũĩra Ista nĩkĩ?

13 Ista nĩ thigũkũ ĩrĩa Akristiano a maheeni moigaga atĩ maririkanaga kũriũka gwa Kristo. No rĩrĩ, hihi Kristo nĩ oigire andũ makũngũyagĩre kũriũka gwake? Aca. Mabuku ma maũndũ ma tene matwĩraga atĩ Akristiano a mahinda ma tene matiakũngũyagĩra Ista na atĩ yuumanĩte na mĩtugo ya ũthathayia wa ndini ya maheeni. Ibuku rĩĩtagwo The Encyclopædia Britannica riugaga ũũ: “Gũtirĩ ũndũ o na ũmwe wonanagia atĩ harĩ handũ thĩinĩ wa kĩrĩkanĩro kĩrĩa kĩerũ Ista yakũngũĩirũo. . . . Ũtheru wa mahinda ma mwanya ndwoĩkaine nĩ Akristiano a mbere.”

14 Hihi Jehova no etĩkĩre gĩkũngũĩro kiumanĩte na ũthathaiya wa ngai cia maheeni gĩtuĩke kĩririkano gĩa kũriũka kwa Mũriũ? Aca! (2 Akorintho 6:17, 18) Ma nĩ atĩ, hatirĩ handũ Bibilia yuugĩte kana ĩgetĩkĩria andũ makũngũyagĩre kũriũka kwa Jesu. Kwoguo-rĩ, gũkũngũĩra kũriũka kwa Jesu na gũgwĩta Ista nĩ kwaga wĩhokeku o na makĩria harĩ Ngai.

THIGŨKŨ YA MWAKA MWERŨ

15. Thigũkũ ya mwaka mwerũ yoimire kũ?

15 Thigũkũ ĩngĩ yendetwo mũno nĩ ya mwaka mwerũ. Yoimire kũ? Kũringana na ibuku rĩĩtagwo The World Book Encyclopedia, “Mũthamaki wetagwo Juliasi Kaisari eekĩrire Janũarĩ 1 ĩtuĩke Mũthenya wa Mwaka Mwerũ mwaka-inĩ wa 46 M.M.M. Aroma maamũrire mũthenya ũcio ũtuĩke wa kũririkana ngai yao yetagwo Janu, ĩrĩa yarĩ ngai ya ihingo, mĩrango, na mĩambĩrĩrio. Mweri wa Janũarĩ wetanirio na ngai ya Janu, ĩrĩa yarĩ na mothiũ merĩ, ũmwe ũrorete mbere na ũrĩa ũngĩ thutha.” Mũthenya ũrĩa thigũkũ ya mwaka mwerũ ĩkũngũyagĩrũo o hamwe na maũndũ marĩa mekagwo mũthenya ũcio nĩ matiganĩte thĩinĩ wa mabũrũri mwanya mwanya. Kũndũ kũingĩ-rĩ, kũnyua njohi na ũrĩu nĩ maũndũ mekagwo mũno hĩndĩ ya thigũkũ ĩyo. No rĩrĩ, Aroma 13:13 ĩtũtaaraga ũũ: “Nĩ tũthiage na mĩthiĩre mĩega, ta ĩrĩa yagĩrĩire gũikarũo nayo mũthenya; tũtigagĩtuĩke a gũikaraga maruga-inĩ marĩa mainagĩrũo nyĩmbo itaagĩrĩire, kana tũrĩ arĩu, na tũtigatuĩke arũmĩrĩri ũhoro wa gũkomania, o na kana wa ũũra-thoni, kana tũgĩage na njũgitano, o na kana tũiguanagĩre ũiru.”

REKE ŨHIKI WAKU ŨKORŨO ŨRĨ MŨTHERU

16, 17. (a) Arĩa marabanga kũhikania magĩrĩirũo gũthuthuria mĩtugo ĩrĩa ĩkagwo ũhiki-inĩ makĩhũthĩra Bibilia nĩkĩ? (b) Ha ũhoro wa mũtugo ta wa gũikĩria mũhiki mũceere kana indo ingĩ-rĩ, Akristiano magĩrĩirũo kũririkana atĩa?

16 Ica ikuhĩ-rĩ, “mũgambo wa mũhikania na wa mũhiki ndũgacoka kũiguwo thĩinĩ” wa Babuloni ũrĩa Mũnene. (Kũguũrĩrio 18:23) Nĩkĩ hihi? Gĩtũmi kĩmwe nĩ tondũ wa mĩtugo ya ũgo na ũragũri, ĩrĩa ĩngĩthahia kĩhiko kuuma o mũthenya wa ũhiki.—Mariko 10:6-9.

17 O bũrũri ũkoragwo na mĩtugo ĩtiganĩte. Mĩtugo ĩmwe ĩrĩa yonekaga ta ĩtarĩ mĩũru no gũkorũo hihi yoimanire na maũndũ ma Babuloni marĩa maatanyagwo kũrehera mũhiki na mũhikania kana ageni ao ‘mũnyaka.’ (Isaia 65:11) Mũtugo ũmwe ta ũcio nĩ kũhũũra mũhiki na mũceere kana kũmũikĩria indo ingĩ. Mũtugo ũcio no gũkorũo hihi woimanire na wĩtĩkio wa atĩ irio nĩ ikenagia maroho moru na igatũma matigeke mũhiki na mũhikania ũũru. Ningĩ-rĩ, gwa kahinda karaihu mũceere nĩ ũkoretwo ũkuruhanĩtio na ũciari, gĩkeno, na gũtũũra mĩaka mĩingĩ. Kwoguo-rĩ, arĩa othe mendaga gũikaraga mendetwo nĩ Ngai nĩ meethemaga mĩtugo ta ĩyo mĩthũku.—2 Akorintho 6:14-18.

18. Nĩ mawatho marĩkũ ma Bibilia magĩrĩirũo gũtongoria arĩa marabanga kũhikania na arĩa meetĩtwo ũhiki-inĩ?

18 Ndungata cia Jehova ningĩ nĩ ciĩthemaga mĩtugo ĩrĩa ingĩagithia ũhiki wao gĩtĩo kana ĩthĩnie thamiri cia andũ amwe. Kwa ngerekano-rĩ, nĩ methemaga mĩario ya maũndũ ma waganu kana ĩrĩ na itherũ ihunyũku kana kuuga maũndũ mangĩtũma acio marahikania kana angĩ maconoke. (Thimo 26:18, 19; Luka 6:31; 10:27) Ningĩ nĩ methemaga mohiki ma kwĩyonania, marĩ na wanangi mũingĩ, marĩa monanagia “nguthi cia muoyo ũyũ tũrĩ.” (1 Johana 2:16) Akorũo nĩ ũrabanga gwĩka ũhiki-rĩ, ndũkanariganĩrũo atĩ Jehova endaga mũthenya ũcio waku wa mwanya ũkorũo ũrĩ ũndũ ũrĩririkanaga hingo ciothe ũgakena, no ti ũrĩĩriraga.e

HIHI KŨRINGITHANIA NGIRATHI NĨ ŨŨRU?

19, 20. Ibuku rĩmwe rĩtarĩ rĩa kĩndini riugĩte atĩa igũrũ rĩgiĩ kuoya ngirathi na igũrũ gũciringithania, na Akristiano mareganaga na mũtugo ũcio nĩkĩ?

19 Kaingĩ mohiki-inĩ kana mambura-inĩ mangĩ andũ nĩ moyaga ngirathi na igũrũ na magaciringithania. “Kũringithania ngirathi no kũhoteke . . . nĩ mũtugo watigarire kuuma magongona-inĩ ma tene marĩa ngoma ciaitagĩrũo kĩndũ gĩtheru gĩa kũnyua . . . nĩgetha mũndũ ahingĩrio ũndũ mũna arenda, thĩinĩ wa ihoya rĩarĩ na ciugo ‘ũrotũũra!’ kana ‘ũgima mwega wa mwĩrĩ!’” —International Handbook on Alcohol and Culture rĩa 1995.

20 Nĩ ma, andũ aingĩ no maage kuona kuoya ngirathi na igũrũ na gũciringithania ta arĩ mũtugo wa kĩndini kana ta ũkuruhanĩte na ũthathaiya wa ngai cia maheeni. No rĩrĩ, mũtugo ũcio no wonwo ta arĩ kũũria maroho marĩa maikaraga na kũu igũrũ marathime mũndũ. Angĩ nao marĩ mũtugo wa gũitaita gacohi thĩ ta arĩ igongona nĩgetha magitĩrũo kuumana na maroho moru. Maũndũ macio nĩ makaananĩtio nĩ Maandĩko.—Johana 14:6; 16:23.f

“INYUĨ ENDI JEHOVA, THŨŨRAI ŨŨRU O GŨTHŨŨRA”

21. Nĩ maũndũ marĩkũ mendetwo nĩ andũ Mũkristiano angĩĩthema o na angĩkorũo matiumanĩte na ndini cia maheeni, na nĩkĩ?

21 Ũmũthĩ mĩtugo ya thĩ ĩno ĩthũkĩte mũno—ũndũ ũrĩa ũgaathagĩrĩrio na njĩra ĩmwe kana ĩngĩ nĩ Babuloni ũrĩa Mũnene. Kwa ngerekano-rĩ, mabũrũri mamwe makoragwo na mambura mena nyĩmbo na maũndũ mangĩ maiyũire mĩtugo ya ũũra-thoni. Hihi nĩ wega mũndũ ‘wendete Jehova’ athiĩ mambura-inĩ ta macio kana amerorere? Gwĩka ũguo hihi no kuonanie atĩ kũna nĩ athũire ũũru? (Thaburi 1:1, 2; 97:10) Na githĩ ti wega makĩria tũngĩĩgerekania na mwerekera wa mwandĩki wa Thaburi ũrĩa wahoire ũũ: “Hũgũra maitho makwa matige kwĩrorera maũndũ matarĩ ma ma”!—Thaburi 119:37.

22. Nĩ rĩ Mũkristiano angĩhũthĩra thamiri yake gũtua kana nĩ egũkũngũĩra thigũkũ kana aca?

22 Mĩthenya ya thigũkũ-rĩ, Mũkristiano agĩrĩirũo kwĩmenyerera nĩgetha mĩthiĩre yake ndĩgatũme andũ mecirie atĩ o nake nĩ arakũngũĩra thigũkũ ĩyo. Paulo aandĩkire ũũ: “Rĩrĩa mũkũrĩa, kana rĩrĩa mũkũnyua, o na kana ũndũ ũngĩ o ũrĩkũ ũrĩa mwĩkaga-rĩ, ĩkagai maũndũ mothe mũkĩendaga kũgoocithia Ngai namo.” (1 Akorintho 10:31; rora ithandũkũ rĩrĩ na kĩongo “Gũtua Maũndũ na Ũũgĩ.”) No rĩrĩ, angĩkorũo mũtugo mũna kana thigũkũ ndĩkuruhanĩte na ndini kana ũndũ wa gĩũteti kana gũtũũgĩria bũrũri, na gũtiri watho wa Bibilia ĩroina-rĩ, hĩndĩ ĩyo o Mũkristiano no atue itua rĩake mwene rĩa kana nĩ ekũmĩkũngũĩra. Agĩka ũguo-rĩ, nĩ egwĩciria ũhoro wa andũ arĩa angĩ nĩgetha ndakamahĩnge.

GOOCITHAGIA NGAI NA CIUGO NA CIĨKO

23, 24. Tũngĩruta ũira mwega ũkoniĩ ithimi cia Jehova na njĩra ĩrĩkũ?

23 Andũ aingĩ monaga mĩthenya ya thigũkũ imwe ta arĩ o mahinda ma gũceerera andũ a famĩlĩ na arata. Kwoguo-rĩ, mũndũ angĩciria atĩ mawoni maitũ ma Kĩĩmaandĩko matironania wendo kana ti mega-rĩ, no tũmũtaarĩrie kahora atĩ Aira a Jehova nĩ monaga gũcemania na famĩlĩ na arata arĩ ũndũ wa bata. (Thimo 11:25; Kohelethu 3:12, 13; 2 Akorintho 9:7) No rĩrĩ, nĩ ũndũ wa kwenda Ngai na ithimi ciake cia ũthingu-rĩ, tũtikwenda kũhaka mahinda ta macio ma gĩkeno gĩko na mĩtugo ĩrĩa ĩtamũkenagia. Kwoguo-rĩ, nĩ tũkenagĩra ngwatanĩro na arĩa twendete mahinda-inĩ mangĩ o mothe ma mwaka.—Rora ithandũkũ rĩrĩ na kĩongo “Ũthathaiya wa Ma nĩ Ũrehage Gĩkeno Kĩnene Mũno.”

ŨTHATHAIYA WA MA NĨ ŨREHAGE GĨKENO KĨNENE MŨNO

Jehova nĩ “Ngai mũkeni,” na nĩ endaga ndungata ciake ikoragwo na gĩkeno. (1 Timotheo 1:11, NW) Ũndũ ũcio nĩ wonanĩtio thĩinĩ wa Maandĩko maya:

  • “Mũndũ wa ngoro njaũku, ũcio e na ndĩa ya kĩrũma.”—Thimo 15:15.

  • “Nĩnjũĩ atĩ hĩndĩ ĩrĩa yothe megũtũra muoyo, matirĩ ũndũ ũngĩ mangĩĩka ũhĩtũkanĩte na gũkena o na kwĩonera wega. O na ningĩ ngamenya atĩ kĩheo kĩa Ngai nĩ gĩkĩ, atĩ o mũndũ arĩage na anyuage, na onage wega mĩĩtungumanĩrie-inĩ yake yothe.”—Kohelethu 3:12, 13.

  • “Heanagai, na nĩmũkaheo; mũgererũo na kĩgeri kĩrĩa kĩega, o kĩrĩa gĩkindĩrĩtwo na gĩthukathukĩtwo, na kĩrĩa kĩhũmbĩrĩirũo o kinya irio igaitĩka thĩ, nokĩo mũkaheo nakĩo na kiunĩrũo nguo-inĩ cianyu. Nĩ gũkorũo o kĩgeri kĩrĩa mũgeranagĩra nakĩo, nĩkĩo mũgacoka kũgeragĩrũo nakĩo.”—Luka 6:38.

  • “Ũkai kũrĩ niĩ inyuothe anogu, na inyuĩ mũtitikĩte mĩrigo mĩnene, na nĩngũmũhurũkia. . . . Nĩ gũkorũo icoki rĩakwa nĩ rĩnyoroku, o na mũrigo wakwa nĩ mũhũthũ.”—Mathayo 11:28, 30.

  • “Nĩmũkamenya ũhoro-ũrĩa-wa-ma, naguo ũhoro-wa-ma ũmũkũũre ũkombo-inĩ.”—Johana 8:32.

  • “Mũndũ o mũndũ nĩeke o ta ũrĩa acirĩire gwĩka na ngoro yake, na ndakarute kĩndũ ta egũkĩiguĩra ruo, kana ta arĩ kũringĩrĩrio aringĩrĩirio arute: nĩ gũkorũo Ngai endaga mũndũ ũrĩa ũkũheana akenete.”—2 Akorintho 9:7.

  • “No maciaro ma Roho nĩmo maya, nĩ wendani, na gĩkeno, na thayũ, . . . na gũtugana, na gwĩkana wega.”—Agalatia 5:22.

  • “Maciaro ma ũtheri nĩmonekaga na ũhoro wothe wa gwĩkana wega, na wa ũthingu o na ũhoro-ũrĩa-wa-ma.”—Aefeso 5:9.

24 Aira amwe a Jehova nĩ makoretwo na moimĩrĩro mega mũno rĩrĩa maracokeria arĩa moria ciũria makĩhũthĩra maũndũ marĩa marĩ thĩinĩ wa gĩcunjĩ gĩa 16 kĩa ibuku rĩa Bibilia Ĩrutanaga Atĩa Kũna?g Ririkana atĩ muoroto witũ nĩ gũtũma andũ magucĩrĩrio kũrĩ ũthathaiya wa ma no ti kũmoonia atĩ nĩ mahĩtĩtie. Nĩ ũndũ ũcio-rĩ, maarĩrie na gĩtĩo, ndũkarakare, na waragie “hingo ciothe na mĩario [ĩhaana] ta ĩĩkĩrĩtwo cumbĩ.”—Akolosai 4:6.

25, 26. Aciari mangĩteithia ciana ciao na njĩra irĩkũ cikũre thĩinĩ wa wĩtĩkio na ciende Jehova?

25 Tũrĩ ndungata cia Jehova-rĩ, tũrĩ andũ athomithie wega. Nĩ tũĩ kĩrĩa gĩtũmaga twĩtĩkie na twĩke maũndũ mamwe na twĩtheme marĩa mangĩ. (Ahibirania 5:14) Kwoguo inyuĩ aciari-rĩ, rutai ciana cianyu kũhũthĩra mawatho ma Bibilia. Mweka ũguo-rĩ, nĩ mũgũciteithia kũheana macokio ma Kĩĩmaandĩko harĩ arĩa moria ciũria ciĩgiĩ wĩtĩkio wao, na nĩ mũgũtũma maikarage mendetwo nĩ Jehova.—Isaia 48:17, 18; 1 Petero 3:15.

26 Arĩa othe mahoyaga Ngai ‘na roho na ma’ to gwĩthema methemaga ikũngũĩro itarĩ cia Kĩĩmaandĩko no nĩ merutanagĩria nginya gũkorũo marĩ ehokeku maũndũ-inĩ mothe ma ũtũũro wao. Ũmũthĩ-rĩ, andũ aingĩ moigaga atĩ gũtingĩhoteka mũndũ atũũre arĩ mwĩhokeku. No o ta ũrĩa tũkuona thĩinĩ wa gĩcunjĩ gĩkĩ kĩrũmĩrĩire-rĩ, njĩra cia Ngai ikoragũo irĩ njega biũ hĩndĩ ciothe.

a Rora ithandũkũ rĩrĩa rĩrĩ na kĩongo “Hihi nĩ Njagĩrĩirũo Gũkũngũĩra Thigũkũ Ĩno?” rĩrĩa rĩrĩ karatathi-inĩ ka 148-149. Thigũkũ na ikũngũĩro itiganĩte nĩ igwetetwo thĩinĩ wa Fahirisi, ĩrĩa ĩcabĩtwo nĩ Aira a Jehova.

b Kũringana na historĩ na maũndũ marĩa mandĩkĩtwo thĩinĩ wa Bibilia, kuonekaga atĩ Jesu aaciarirũo mwaka wa 2 M.M.M. mweri ũrĩa Ayahudi metaga Ethanimu, ũrĩa ũringanaga na Septemba/Okutomba karenda-inĩ ĩrĩa tũhũthagĩra.—Rora ibuku rĩa Insight on the Scriptures, Mbuku ya 2, karatathi-inĩ ka 56-57, rĩrĩa rĩcabĩtwo nĩ Aira a Jehova.

c Rora ithandũkũ rĩrĩ na kĩongo “Mũthenya wa Gũciarũo na Ũthathaiya wa Shaitani.”

d Watho wa kĩrĩkanĩro woigĩte atĩ mũtumia angĩaheirũo mwana, aagĩrĩirũo kũrutĩra Ngai igongona rĩa mehia. (Maũndũ ma Alawii 12:1-8) Ũndũ ũcio wa watho waaririkanagia Aisiraeli atĩ andũ nĩ magayagĩra ciana ciao mehia na nĩ ũngĩamateithirie kũgĩa ma mawoni maigananĩirie megiĩ gũciarũo kwa mwana na nĩ kũngĩamateithirie gwĩthema mĩtugo ya arĩa matoĩ Ngai ĩkoniĩ mũthenya wa gũciarũo.—Thaburi 51:5.

e Rora ũhoro ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa ngathĩti ya Mnara wa Mlinzi ya Okutomba 15, 2006, karatathi-inĩ ga 18-31.

f Rora Mnara wa Mlinzi, Februarĩ 15, 2007, karatathi ka 30-31.

g Rĩcabĩtwo nĩ Aira a Jehova.

GŨTUA MAŨNDŨ NA ŨŨGĨ

Rĩmwe-rĩ, nĩ kũrĩ maũndũ moimĩraga marĩa mageragia wendo witũ harĩ Jehova na ũmenyo witũ wa kũhũthĩra mawatho ma Bibilia. Kwa ngerekano-rĩ, Mũkristiano ũrĩ na mũthuri kana mũtumia ũtarĩ mwĩtĩkia no amwĩre mathiĩ makarĩanĩre hamwe na andũ ao mũthenya wa thigũkũ. Akristiano amwe marĩ na ngoro theru no metĩkĩre; angĩ nao marege. Mũkristiano angĩtĩkĩra gũthiĩ kũndũ ta kũu-rĩ, mĩthiĩre yake yagĩrĩirũo kuonania wega atĩ ndarakũngũĩra thigũkũ ĩyo na atĩ iceera rĩake no rĩa kũrĩanĩra tu na andũ ao.

No ũkorũo arĩ ũndũ wa ũũgĩ kwĩra mũthuri kana mũtumia waku na gĩtĩo kabere, ũmũtaarĩrie gĩconoko kĩrĩa kĩngĩkorũo ho andũ a famĩlĩ mangĩambĩriria gwĩka maũndũ ma hĩndĩ ya thigũkũ na Mũira ũcio wa Jehova arege kũnyitanĩra nao. Mũthuri kana mũtumia ũcio ũtarĩ mwĩtĩkia ahota kuuga nĩ wega magaceera mũthenya ũngĩ.—1 Petero 3:15.

Ĩ angĩkorũo mũthuri wa mũtumia Mũkristiano no aroiga atĩ no nginya mathiĩ na mũtumia wake o na thutha wa kũigua mawoni make? Mũtumia ũcio no oige atĩ mũthuri wake arĩ ta mũtwe wa famĩlĩ, nĩwe wagĩrĩirũo gwethera andũ a mũciĩ wake irio. (Akolosai 3:18) No hĩndĩ ĩno irio irĩ kwa andũ a famĩlĩ yao. Mũtumia ũcio o na no ahote kũhunjĩria andũ a mũciĩ hĩndĩ ĩyo. Irio icio itirĩ na thahu atĩ tondũ tu ciarĩo mũthenya wa thigũkũ. (1 Akorintho 8:8) Mũkristiano no one irio icio ta arĩ o iria marĩaga hĩndĩ ĩrĩa ĩngĩ na aage kũnyitanĩra nao ũndũ-inĩ o wothe ta ngeithi cia thigũkũ, nyĩmbo, kũringithania ngirathi, na mangĩ maingĩ.

Ũndũ ũngĩ wa gwĩciria nĩ ũrĩa andũ angĩ mekuona ũndũ ũcio. Mũtumia Mũkristiano nĩ agĩrĩirũo kũririkana atĩ andũ amwe mangĩmenya atĩ nĩ araceereire andũ ao mũthenya ũcio no mahĩngwo.—1 Akorintho 8:9; 10:23, 24.

Ningĩ-rĩ, hihi andũ famĩlĩ nĩmekũhinyĩrĩria mũtumia ũcio Mũkristiano anyitanĩre nao maũndũ-inĩ mataagĩrĩire? Thoni no itũme mũndũ ahatĩkwo nginya eingĩrie maũndũ-inĩ matagĩrĩire! Nĩ ũndũ ũcio he bata gwĩciria ũhoro ũcio mbere, akĩririkanaga maũndũ mothe marĩa mangĩhaanĩka, o hamwe na ũrĩa thamiri yake ĩramwĩra.—Atũmwo 24:16.

Hihi nĩ Ngwamũkĩra Kĩheo gĩa Krismasi?

Hĩndĩ ya Krismasi-rĩ, Mũkristiano no aheo kĩheo wĩra-inĩ kwao. Hihi Mũkristiano nĩ agĩrĩirũo kũrega kĩheo ta kĩu? To mũhaka. Mũnene wake no akorũo o na ndarĩ na rĩĩciria rĩa atĩ kwamũkĩra kĩheo kĩu nĩ gũkũngũĩra Krismasi. No gũkorũo mũnene no uumithio wa kambuni aragaĩra aruti wĩra othe. Kana kĩheo kĩu kĩahota gũkorũo arĩ kuonania ngatho ciake nĩ ũndũ wa wĩra ũrĩa ũrutĩtwo mwaka wothe na arenda gwĩkĩra aruti wĩra ngoro mathiĩ na mbere kwĩrutanĩria. Kambuni yahota gũkorũo ĩrahe andũ othe iheo—Ahĩndĩ, Aithĩramu, na angĩ—gũtekũmakania kana nĩ makũngũyagĩra Krismasi kana aca. Kwoguo gũkorũo kĩheo kĩu kĩraheanwo hĩndĩ ya thigũkũ kana ũrĩa kĩretwo gwiki gũtitũmaga kĩage gwĩtĩkĩrĩka nĩ Mũira wa Jehova.

O na akorũo kĩheo kĩraheanwo nĩ ũndũ wa thigũkũ ya kĩĩndini-rĩ, ũguo ti kuuga atĩ ũrĩa ũraheo nĩ aronwo ta arĩ na mawoni ta macio ma kĩĩndini. Mũndũ ũrĩa marutaga wĩra na Mũkristiano ahota kũmwĩra ũũ: “Nĩ njũũĩ ndũkũngũyagĩra thigũkũ ĩno, no no ndĩrenda gũkũhe kĩheo gĩkĩ.” Angĩkorũo thamiri ya Mũkristiano ndĩrathumbũrũo nĩ ũndũ ũcio-rĩ, no athuure kwamũkĩra kĩheo kĩu na acokie ngatho atekũgweta thigũkũ ĩyo. (Atũmwo 23:1) Hihi hĩndĩ ĩngĩ ĩrĩa mũndũ atangĩigua ũũru, no ataarĩrie na njĩra ya ũũgĩ woni wake.

No rĩrĩ, ĩ angĩkorũo ũrĩa ũraheana kĩheo arenda kuonania atĩ Mũkristiano ũcio ndarũmĩtie wĩtĩkio wake biũ na atĩ no aũtiganĩrie nĩ ũndũ wa indo cia kĩĩmwĩrĩ? Hĩndĩ ta ĩyo nĩ wega kũrega kĩheo kĩu. Kũna, twendaga gũtungatĩra o Jehova Ngai wiki tu.—Mathayo 4:8-10.

    Mabuku ma Gĩkũyũ (1991-2025)
    Uma
    Ingĩra
    • Gĩkũyũ
    • Tũma
    • Thondeka
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mawatho ma Ũhũthĩri
    • Ũigi wa Hitho
    • Mpangilio wa Faragha
    • JW.ORG
    • Ingĩra
    Tũma