“Andũ Matarĩ Athomu na Matarĩ Igweta”

1, 2. Petero na Johana maaringire kĩama kĩrĩkũ hakuhĩ na kĩhingo kĩa hekarũ?

NĨ MATHAA ma thutha wa mĩaraho na riũa ihiũ rĩarĩire kĩrĩndĩ. Ayahudi marĩ kĩyo na arutwo a Kristo nĩ gũkinya marakinya nja ya hekarũ. “Ithaa rĩa mahoya” rĩrĩ hakuhĩ.a (Atũm. 2:46; 3:1) Petero na Johana marĩ kĩrĩndĩ-inĩ kĩu merekeire kĩhingo-inĩ kĩa hekarũ kĩrĩa gĩtagwo Gĩthaka. Kũrĩ na inegene rĩa andũ makĩaria na rĩa makinya ma andũ magĩthiĩ. Ningĩ harĩ na mũndũ wa ũkũrũ wa gatagatĩ-inĩ waciarĩtwo arĩ muonju ũrahoya iheo cia tha.—Atũm. 3:2; 4:22.

² Rĩrĩa Petero na Johana maakuhĩrĩirie, mũndũ ũcio akĩambĩrĩria kũhoya aheo mbeca. Atũmwo acio makĩrũgama, na mũndũ ũcio akĩmarora ehokete atĩ nĩ mekũmũhe mbeca. Petero akĩmwĩra: “Niĩ ndirĩ na betha kana thahabu, no kĩrĩa ndĩ nakĩo nĩkĩo ngũkũhe. Thĩinĩ wa rĩĩtwa rĩa Jesu Kristo ũrĩa Mũnazarethi, rũgama wĩtware!” Ta hũũra mbica ũrĩa kĩrĩndĩ kĩu kĩagegire rĩrĩa Petero aanyitire mũndũ ũcio guoko na akĩhota kwĩrũgamia riita rĩa mbere ũtũũro-inĩ wake! (Atũm. 3:6, 7) Ta hũũra mbica mũndũ ũcio akĩĩrora magũrũ na akĩambĩrĩria gwĩtwara! Arĩ na gĩkeno, agĩthiĩ akĩrũgarũgaga na akĩgoocaga Ngai!

3. Mũndũ ũcio warĩ muonju na kĩrĩndĩ kĩu maaheirũo kĩheo kĩrĩkũ kĩa mwanya?

³ Kĩrĩndĩ kĩu gĩakenire mũno, na gĩgĩtengʼera harĩ Petero na Johana gĩthaku-inĩ gĩa Suleimani. Jesu anarũgama gĩthaku-inĩ kĩu na akarutana. Na rĩu Petero arĩ hau, akĩmateithia gũtaũkĩrũo nĩ kĩama kĩu gĩekĩkĩte. (Joh. 10:23) Aaheire kĩrĩndĩ kĩu na mũndũ ũcio warĩ muonju kĩheo kĩa goro gũkĩra betha kana thahabu. Nĩ kĩheo gĩakĩrĩte o gũcokerio ũgima mwega wa mwĩrĩ. Aamaheire mweke wa kwĩrira, kuoherũo mehia mao, na gũtuĩka arũmĩrĩri a Jesu Kristo, o we “Mũtongoria Ũrĩa Mũnene wa muoyo” wamũrĩtwo nĩ Jehova.—Atũm. 3:15.

4. (a) Atũmwo maambĩrĩirie gũũkĩrĩrũo atĩa thutha wa kũhonania na njĩra ya kĩama? (b) Nĩ ciũria irĩkũ igĩrĩ tũkwarĩrĩria?

⁴ Ũcio warĩ mũthenya wa mwanya! Mũndũ warĩ muonju nĩ aahonetio na akahota gwĩtwara. Nao andũ ngiri nyingĩ nĩ maagĩire na mweke wa kũhonio kĩĩroho nĩgetha mathiage na mĩthiĩre ĩrĩa yaganĩrĩire na Ngai. (Kol. 1:9, 10) Makĩria ma ũguo, ũndũ ũcio wekĩkire mũthenya ũcio nĩ watũmire arũmĩrĩri ehokeku a Kristo mambĩrĩrie gũũkĩrĩrũo nĩ andũ arĩa maarĩ ũnene-inĩ, arĩa maageragia kũmagirĩrĩria kũhingia watho wa Kristo wa kũhunjia ndũmĩrĩri ya Ũthamaki. (Atũm. 1:8) Tũngĩĩruta atĩa kuumana na mwerekera ũrĩa Petero na Johana moonanirie na njĩra iria maahũthĩrire kũhunjĩria kĩrĩndĩ kĩu, o na gũtuĩka moonagwo marĩ “andũ matarĩ athomu na matarĩ igweta?”b (Atũm. 4:13) Na tũngĩĩgerekania atĩa na ũrĩa Petero na Johana na arutwo arĩa angĩ maahiũranirie na ũkararia?

Ti na “Hinya Witũ” (Atũmwo 3:11-26)

5. Tũreruta atĩa kuumana na ũrĩa Petero aarĩirie kĩrĩndĩ?

⁵ Petero na Johana maarũgamire mbere ya kĩrĩndĩ kĩu, makĩmenyaga atĩ no kũhoteke amwe ao nĩ arĩa maaugire Jesu oragwo. (Mar. 15:8-15; Atũm. 3:13-15) Ta wĩcirie ũmĩrĩru ũrĩa Petero oonanirie rĩrĩa aaugire arĩ na ũcamba atĩ mũndũ ũcio muonju aahonirio thĩinĩ wa rĩĩtwa rĩa Jesu. Petero ndaahithĩrĩire ũũma wa ũhoro. Aaugire ĩmwe kwa ĩmwe atĩ kĩrĩndĩ kĩu nĩ kĩanyitĩte itemi harĩ gĩkuũ gĩa Kristo. No Petero ndaigĩire andũ acio muku, tondũ meekĩte ũguo “nĩ kũrigwo.” (Atũm. 3:17) Aaririe nao ta ariũ a Ithe, na agĩtĩtĩrithia maũndũ mega marĩa marĩ ndũmĩrĩri-inĩ ya Ũthamaki. Mangĩeririre na magĩe na wĩtĩkio harĩ Kristo, nĩ mangĩagĩire na “mahinda ma gũcanjamũra” moimĩte kũrĩ Jehova. (Atũm. 3:19) O na ithuĩ nĩ tũbataraga gũkorũo na ũcamba na kwaga kũhithĩrĩra rĩrĩa tũraheana ndũmĩrĩri ya ituĩro rĩa Ngai rĩrĩa rĩrĩ hakuhĩ. Ihinda-inĩ o rĩu, tũtiagĩrĩirũo kũrakarĩra andũ kana kũmatuĩra. Handũ ha ũguo, tuonaga arĩa tũrahunjĩria marĩ andũ mangĩtuĩka aarĩ na ariũ a Ithe witũ, na o ta Petero, tũgatĩtĩrithia makĩria maũndũ mega marĩa marĩ ndũmĩrĩri-inĩ ya Ũthamaki.

6. Petero na Johana moonanirie atĩa wĩnyihia?

⁶ Atũmwo maarĩ enyihia. Matiegoocithirie nĩ ũndũ wa kĩama kĩrĩa maaringire. Petero eerire kĩrĩndĩ kĩu ũũ: “Mũratũrora mũgegete nĩkĩ ta arĩ hinya witũ kana wĩrutĩri witũ harĩ Ngai watũhotithia gũtũma mũndũ ũyũ etware?” (Atũm. 3:12) Petero na atũmwo arĩa angĩ nĩ maamenyaga atĩ maahotaga kũhingia maũndũ mega ũtungata-inĩ nĩ ũndũ wa hinya wa Ngai, no ti hinya wao. Nĩ ũndũ ũcio, marĩ na wĩnyihia maagoocithagia Jehova na Jesu nĩ ũndũ wa maũndũ marĩa maahingagia.

7, 8. (a) Nĩ kĩheo kĩrĩkũ tũngĩhe andũ? (b) Kĩĩranĩro gĩa “kwerũhia indo ciothe” kĩrahinga atĩa ũmũthĩ?

⁷ Nĩ tũrabatara kuonania wĩnyihia ta ũcio rĩrĩa tũrahunjia. Ũmũthĩ, roho wa Ngai ndũheaga Akristiano hinya wa kũringa ciama cia kũhonania. O na kũrĩ ũguo, no tũteithie andũ kũgĩa na wĩtĩkio harĩ Ngai na Kristo na kwamũkĩra kĩheo o ta kĩrĩa Petero aaheanire—mweke wa kuoherũo mehia na gũcanjamũrũo nĩ Jehova. O mwaka, andũ ngiri nyingĩ nĩ metĩkagĩra kĩheo kĩu na makabatithio magatuĩka arutwo a Kristo.

⁸ Hatarĩ nganja, tũratũũra ihinda rĩa “kwerũhia indo ciothe” rĩrĩa rĩagwetirũo nĩ Petero. Ũhoro ũrĩa ‘Ngai aaririe kũgerera anabii ake aamũre a tene’ nĩ wahingire rĩrĩa Ũthamaki wahandirũo igũrũ mwaka wa 1914. (Atũm. 3:21; Thab. 110:1-3; Dan. 4:16, 17) Ihinda inini thutha ũcio, Kristo nĩ aambĩrĩirie kũrũgamĩrĩra wĩra wa gũcokia ũthathaiya mũtheru thĩinĩ wa thĩ. Nĩ ũndũ ũcio, andũ milioni nyingĩ nĩ mokĩte thĩinĩ wa paradiso ya kĩĩroho, magatuĩka raia a Ũthamaki wa Ngai. Nĩ meyaũrĩte ũmũndũ ũrĩa wa tene, makehumba “ũmũndũ mwerũ ũrĩa wombirũo kũringana na wendi wa Ngai.” (Ef. 4:22-24) O ta ũrĩa mũndũ ũrĩa warĩ muonju aahonirio, wĩra ũyũ wa mwanya ũhingĩte kũgerera roho wa Ngai no ti na hinya wa andũ. O ta Petero, no mũhaka tũkoragwo na ũcamba, na tũhũthĩre Kiugo kĩa Ngai wega tũkĩrutana. Maumĩrĩro mothe mega tũgĩaga namo tũgĩteithia andũ gũtuĩka arutwo a Kristo mahotekaga nĩ ũndũ wa hinya wa Ngai, no ti witũ.

“Tũtingĩtiga Kwaria” (Atũmwo 4:1-22)

9-11. (a) Atongoria a Kĩyahudi meekire atĩa maigua ũhoro ũrĩa Petero na Johana maaheanaga? (b) Atũmwo maatuire itua rĩa gwĩka atĩa?

⁹ Nĩ kwagĩire na gĩcanjama nĩ ũndũ wa mĩario ya Petero na mũndũ ũrĩa wahonetio warũgarũgaga akĩanagĩrĩra nĩ gũkena. Nĩ ũndũ ũcio, mũnene wa hekarũ—ũrĩa wamũrĩtwo kũroraga ũgitĩri wa hekarũ—na anene a athĩnjĩri-Ngai magĩthiĩ gũtuĩria kĩrĩa gĩathiaga na mbere. No kũhoteke arũme acio maarĩ a gĩkundi kĩa nyamũkano kĩa Asadukai, kĩrĩa kĩarĩ gĩtongu na kĩarĩ hinya maũndũ-inĩ ma ũteti, na kĩerutanagĩria gũtũũria thayũ hamwe na Aroma. Andũ a gĩkundi kĩu nĩ maareganaga na mawatho matarĩ maandĩke marĩa meendetwo nĩ Afarisai, na makanyũrũria wĩtĩkio wĩgiĩ ũriũkio.c No mũhaka akorũo nĩ maarakarire mũno rĩrĩa maakorire Petero na Johana hekarũ-inĩ, makĩrutana marĩ na ũcamba atĩ Jesu nĩ aariũkĩtio!

¹⁰ Akararia acio marĩ na marakara maaikirie Petero na Johana njera na mũthenya ũrĩa warũmĩrĩire makĩmatwara mbere ya igooti rĩrĩa inene rĩa Ayahudi. Anene acio, arĩa meeyonaga marĩ a bata, moonaga Petero na Johana marĩ “andũ matarĩ athomu na matarĩ igweta,” na matarĩ na kĩhooto gĩa kũrutana hekarũ-inĩ. O na gũtuĩka matiathomeire cukuru ya kĩĩndini yoĩkaine, andũ arĩa maarĩ igooti-inĩ rĩu nĩ maagegirio nĩ ũmĩrĩru wao na ũrĩa maaragia marĩ na ũũma. Nĩ kĩĩ gĩateithirie Petero na Johana gũkorũo na ũhoti ta ũcio? Ũndũ ũmwe nĩ atĩ, “maakoragwo hamwe na Jesu.” (Atũm. 4:13) Mwathi wao aarutanaga ta mũndũ warĩ na wathani, no ti ta andĩki a watho.—Mat. 7:28, 29.

¹¹ Igooti rĩu rĩathire atũmwo acio matige kũhunjia. Ihinda-inĩ rĩu, mawatho ma igooti maarĩ na hinya mũno. Rĩrĩa Jesu aatwarĩtwo igooti-inĩ rĩu ciumia cigana ũna mbere ĩyo, aciirithania a rĩo maaugire ũũ: “Agĩrĩire gũkua.” (Mat. 26:59-66) No Petero na Johana matiainainirio nĩ ũndũ ũcio. Marũgamĩte mbere ya andũ acio maarĩ atongu, athomu, na marĩ igweta, Petero na Johana maaugire ũũ mategwĩtigĩra, no marĩ na gĩtĩo: “Tuai arĩ inyuĩ kana nĩ kwagĩrĩire maitho-inĩ ma Ngai tũmũthikĩrĩrie inyuĩ handũ ha gũthikĩrĩria Ngai. Ĩndĩ ithuĩ-rĩ, tũtingĩtiga kwaria ũhoro wa maũndũ marĩa tuonete na tũkaigua.”—Atũm. 4:19, 20.

12. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũteithia kũgĩa na ũmĩrĩru na gũkorũo na ma biũ na maũndũ marĩa twĩtĩkĩtie?

¹² Hihi wee nĩ ũhotaga kuonania ũmĩrĩru ta ũcio? Ũiguaga atĩa wagĩa mweke wa kũhunjĩria andũ arĩa atongu, arĩa athomu, na arĩa marĩ igweta gĩcigo-inĩ kĩanyu? Ũngĩka atĩa andũ anyu a famĩlĩ, arĩa mũthomaga nao, kana arĩa mũrutaga wĩra nao mangĩkũnyũrũria nĩ ũndũ wa maũndũ marĩa wĩtĩkĩtie? Hihi no wĩtigĩre? Angĩkorũo no wĩtigĩre, menya atĩ no ũhote gũtooria guoya ũcio. Rĩrĩa Jesu aarĩ gũkũ thĩ, nĩ aarutire atũmwo ake ũrĩa mangĩtetera wĩtĩkio wao marĩ na ũmĩrĩru na gĩtĩo. (Mat. 10:11-18) Thutha wa Jesu kũriũkio, nĩ eerĩire arutwo ake atĩ nĩ angĩathiire na mbere gũkorũo hamwe nao “mĩthenya yothe nginya ithirĩro rĩa mũtabarĩre wa maũndũ.” (Mat. 28:20) Kũgerera ũtongoria wa Jesu, “ngombo ĩrĩa njĩhokeku na njũgĩ” nĩ ĩtũrutaga ũrĩa tũngĩtetera wĩtĩkio witũ. (Mat. 24:45-47; 1 Pet. 3:15) Tũrutagwo kũgerera mĩcemanio itũ ya kĩũngano, ta mũcemanio wa Ũtũũro na Ũtungata Witũ wa Gĩkristiano, na mabuku marĩa mehocetie harĩ Bibilia, nginya icunjĩ ingĩ ta cia “Macokio ma Ciũria cia Bibilia” iria ikoragwo thĩinĩ wa jw.org. Hihi nĩ ũhũthagĩra wega indo icio tũheetwo? Ũngĩka ũguo, nĩ ũkũgĩa na ũmĩrĩru makĩria na ũkorũo na ma biũ na maũndũ marĩa wĩtĩkĩtie. Na o ta atũmwo, ndũkũreka ũndũ o wothe ũkũgirĩrĩrie kũhunjia ma cia Bibilia iria wĩrutĩte.

“Makĩanĩrĩra na Mĩgambo Mĩnene Harĩ Ngai” (Atũmwo 4:23-31)

13, 14. Twagĩrĩirũo gwĩka atĩa tũngĩcemania na ũkararia, na nĩkĩ?

¹³ Thutha wa Petero na Johana kũrekererio, magĩthiĩ kũrĩ kĩũngano. Marĩ hamwe, “makĩanĩrĩra na mĩgambo mĩnene harĩ Ngai” na makĩhoya maheo ũmĩrĩru wa gũthiĩ na mbere kũhunjia. (Atũm. 4:24) Petero nĩ ooĩ wega atĩ ti ũndũ wa ũũgĩ kwĩĩhoka rĩrĩa tũrerutanĩria gwĩka wendi wa Ngai. Ciumia cigana ũna mbere ĩyo, Petero nĩ eĩhokete mũno rĩrĩa eerire Jesu ũũ: “O na arĩa angĩ othe mangĩhĩngĩka nĩ ũndũ waku, niĩ ndirĩ hĩndĩ ingĩhĩngĩka!” No o ta ũrĩa Jesu aarathĩte, Petero nĩ aagũire mũtego-inĩ wa gwĩtigĩra andũ na agĩkaana Jesu, o we mũrata wake na mũrutani wao. O na kũrĩ ũguo, Petero nĩ eerutire kuumana na mahĩtia make.—Mat. 26:33, 34, 69-75.

¹⁴ Gũtua itua irũmu gwiki gũtingĩgũteithia kũhingia wĩra ũrĩa ũheetwo wa kũruta ũira wĩgiĩ Kristo. Rũmagĩrĩra kĩonereria kĩa Petero na Johana rĩrĩa akararia mageria kũniina wĩtĩkio waku kana gũkũgirĩrĩria ndũkahunjie. Hoyaga Jehova akũhe hinya. Caragia ũteithio thĩinĩ wa kĩũngano. Menyithagia athuri a kĩũngano na Akristiano angĩ agimaru kĩĩroho moritũ marĩa ũragerera. Mahoya ma andũ arĩa angĩ no magũteithie kũgĩa na hinya wa gũkirĩrĩria.—Ef. 6:18; Jak. 5:16.

15. Andũ arĩa manatiga kũhunjia kwa ihinda magĩrĩirũo kwaga gũkua ngoro nĩkĩ?

¹⁵ Angĩkorũo wanagwa mũtego-inĩ wa kũhatĩkwo na ũgĩtiga kũhunjia kwa ihinda rĩna, ndũgakue ngoro. Ririkana atĩ atũmwo othe nĩ maatigĩte kũhunjia kwa ihinda rĩna thutha wa Jesu gũkua no magĩcokerera kũhunjia o na ihenya. (Mat. 26:56; 28:10, 16-20) Handũ ha kũreka mahĩtia marĩa waneka makũũrage ngoro-rĩ, na githĩ to wĩrute kuumana namo na ũhũthĩre maũndũ marĩa wĩrutĩte gwĩkĩra arĩa angĩ ngoro?

16, 17. Tũngĩĩruta atĩa kuumana na ihoya rĩrĩa arũmĩrĩri a Kristo maahoire marĩ Jerusalemu?

¹⁶ Nĩ maũndũ marĩkũ twagĩrĩirũo kũhoya rĩrĩa arĩa marĩ wathani-inĩ matũnyarira? Ta rora wone atĩ arutwo matiahoire mehererio magerio. Nĩ maaririkanaga ciugo ici cia Jesu: “Angĩkorũo nĩ manyarirĩte niĩ, nĩ makaamũnyarira o na inyuĩ.” (Joh. 15:20) Nĩ ũndũ ũcio, arutwo acio ehokeku maahoire Jehova makĩmwĩra ‘athikĩrĩrie’ ũrĩa akararia ao maamehĩtagĩra. (Atũm. 4:29) Arutwo acio nĩ moonaga ũndũ ũrĩa mũnene, makamenya atĩ nĩ ũrathi wahingaga hĩndĩ ĩyo maanyariragwo. Nĩ maamenyaga atĩ o ta ũrĩa Jesu aamarutĩte mahoyage, wendi wa Ngai nĩ ‘ũngĩekirũo gũkũ thĩ,’ gũtekũmakania ũrĩa athani a gũkũ thĩ mangĩoigire.—Mat. 6:9, 10.

¹⁷ Nĩguo arutwo mahote kũhingia wendi wa Ngai, maahoire Jehova ũũ: “Wĩtĩkĩrie ngombo ciaku ithiĩ na mbere kwaria ũhoro waku irĩ na ũcamba.” Jehova aacokirie mahoya macio atĩa? O rĩo, “handũ hau moonganĩte hagĩthingithio, nao othe makĩiyũrũo nĩ roho mũtheru na makĩambĩrĩria kwaria ũhoro wa Ngai marĩ na ũcamba.” (Atũm. 4:29-31) Gũtirĩ ũndũ ũngĩgirĩrĩria wendi wa Ngai kũhinga. (Isa. 55:11) Tũngĩthiĩ na mbere kũhoya Jehova, no tũkorũo na ma atĩ nĩ arĩtũheaga hinya wa kũhunjia kiugo gĩake tũrĩ na ũcamba, o na kũrĩ na mĩhĩnga mĩingĩ kana ũkararia mũnene.

“Ti Andũ Ũheenetie, no nĩ Ngai” (Atũmwo 4:32–5:11)

18. Arutwo arĩa maarĩ kĩũngano kĩa Jerusalemu maateithanagia atĩa?

¹⁸ Kĩũngano kĩrĩa kĩaambĩrĩirio Jerusalemu nĩ gĩathiire na mbere kũgĩa na hinya nginya gĩkĩgĩa na arũmĩrĩri makĩria ma 5,000.d O na gũtuĩka mooimĩte mĩrerere-inĩ ngũrani, arutwo acio maarĩ na “ngoro ĩmwe o na meciria mamwe.” Maarĩ na ũrũmwe biũ na njĩra ĩmwe ya gwĩciria. (Atũm. 4:32; 1 Kor. 1:10) Arutwo to kũhoya maahoyaga Jehova arathime kĩyo kĩao, no nĩ maateithanagia kĩĩroho, na nginya na indo cia kĩĩmwĩrĩ rĩrĩa kwabatarania. (1 Joh. 3:16-18) Kwa ngerekano, Jusufu, mũrutwo ũrĩa wetagwo Baranaba nĩ atũmwo, nĩ eendirie mũgũnda wake na akĩhotha eyendeire mũigana wothe, nĩguo ũteithie arĩa mooimĩte mabũrũri ma kũraihu mathiĩ na mbere gũikara Jerusalemu ihinda iraiharaihu nĩgetha merute makĩria ũhoro wĩgiĩ wĩtĩkio wao mwerũ.

19. Jehova ooragire Anania na Safira nĩkĩ?

¹⁹ Ningĩ mũndũ wetagwo Anania na mũtumia wake Safira nĩ meendirie mũgũnda wao na makĩruta mũhothi. Meetuire atĩ maruta mbeca ciothe irĩ mũhothi, no “[makĩĩigĩra] mbeca imwe na hitho.” (Atũm. 5:2) Jehova nĩ aamooragire, ti tondũ mũigana ũrĩa maarutire warĩ mũnini, no nĩ tondũ maarutire marĩ na muoroto mũũru, na nĩ maaheenanirie. “Ti andũ [maaheenetie], no nĩ Ngai.” (Atũm. 5:4) O ta hinga iria Jesu aamenereirie, Anania na Safira meyethagĩra ngumo kuuma kũrĩ andũ, handũ ha kwenda gwĩtĩkĩrĩka nĩ Ngai.—Mat. 6:1-3.

20. Nĩ maũndũ marĩkũ tũreruta megiĩ kĩrĩa tũheaga Jehova?

²⁰ Hĩndĩ ya karine ya mbere, arutwo ehokeku thĩinĩ wa Jerusalemu nĩ moonanirie ũtaana. O na ũmũthĩ, Aira a Jehova milioni nyingĩ nĩ monanĩtie ũtaana na njĩra ya kũnyita mbaru wĩra wa thĩ yothe wa kũhunjia kũgerera mĩhothi ya kwĩyendera. Gũtirĩ mũndũ ũtindĩkagĩrĩrio kũheana mahinda make kana mbeca ciake gũteithĩrĩria wĩra ũcio. Hatarĩ nganja, Jehova ndendaga tũmũtungatĩre tũtekwenda kana ta arĩ kũringĩrĩrio. (2 Kor. 9:7) Rĩrĩa tũraheana, twagĩrĩirũo kũririkana atĩ Jehova ndaroraga mũigana wa kĩrĩa tũraheana, no aroraga muoroto witũ wa kũheana. (Mar. 12:41-44) Tũtingĩenda kũhaana ta Anania na Safira, tũkorũo tũratungatĩra Ngai tũgĩetha ngumo kuuma kũrĩ andũ. Handũ ha ũguo, o ta Petero, Johana, na Baranaba, hingo ciothe twagĩrĩirũo gũtungatĩra Jehova nĩ ũndũ wa kũmwenda kuuma ngoro na kwenda andũ arĩa angĩ.—Mat. 22:37-40.