Ũrĩa Kĩũngano Kĩbangĩtwo na Ũrĩa Gĩtongoragio

MARŨA-INĨ ma mbere ma mũtũmwo Paulo kũrĩ Akorintho, nĩ aatarĩirie ma ya bata ĩgiĩ Ngai. Aandĩkire ũũ: “Ngai ti Ngai ũtarĩ mĩbango ĩndĩ nĩ wa thayũ.” Agĩcoka akiuga ũũ agĩtaarĩria makĩria ũhoro wĩgiĩ mĩcemanio ya kĩũngano: “Maũndũ mothe nĩ mekĩkage na mũtaratara o na mũbango mwega.”​—1 Kor. 14:33, 40.

² Kĩambĩrĩria-inĩ kĩa marũa macio, Paulo nĩ aaheanire mũkaana wĩgiĩ nyamũkano iria ciarĩ kĩũngano-inĩ gĩa Korintho. Aamekĩrire ngoro ‘maragie marĩ na ũiguano na makoragwo na ũrũmwe biũ marĩ na meciria mamwe na marĩ na njĩra ĩmwe ya gwĩciria.’ (1 Kor. 1:10, 11) Nĩ aacokire akĩmahe ũtaaro wĩgiĩ maũndũ matiganĩte marĩa maahutagia ũrũmwe wa kĩũngano. Aahũthĩrire ngerekano ya mwĩrĩ wa mũndũ kũmonia bata wa gũkorũo na ũrũmwe na kũnyitanĩra maũndũ-inĩ. Eekĩrire othe ngoro marũmbũyanagie na njĩra ya wendo gũtekũmakania mweke ũrĩa maarĩ naguo kĩũngano-inĩ. (1 Kor. 12:12-26) Kũnyitanĩra na njĩra ta ĩyo kĩũngano-inĩ kuonanagia atĩ nĩ kũngĩarĩ na mũbango.

³ No kĩũngano gĩa Gĩkristiano kĩagĩrĩirũo kũbangwo atĩa? Nũũ ũngĩakĩbangire? Kĩngĩabangirũo na njĩra ĩrĩkũ? Nĩa mangĩaamũrirũo marũgamĩrĩre maũndũ? Bibilia nĩ ĩheanaga macokio mega ma ciũria icio.​—1 Kor. 4:6.

KĨBANGĨTWO NA NJĨRA YA GĨTHEOKRASI

⁴ Kĩũngano gĩa Gĩkristiano kĩaambĩrĩirie Pentekoste ya mwaka wa 33 M.M. Nĩ maũndũ marĩkũ tũngĩĩruta megiĩ kĩũngano gĩa karine ya mbere? Kĩabangĩtwo na gĩgatongorio na njĩra ya Gĩtheokrasi, ũguo nĩ kuuga, rungu rwa wathani (Kĩngiriki, kraʹtos) wa Ngai (the·osʹ). Ciugo icio igĩrĩ itaũrĩtwo “hinya” na “Ngai” thĩinĩ wa 1 Petero 5:10, 11. Ũhoro ũtongoretio nĩ roho wĩgiĩ ũrĩa gwekĩkire Jerusalemu hakuhĩ mĩaka 2,000 mĩhĩtũku nĩ wonanagia wega atĩ kĩũngano kĩa Akristiano aitĩrĩrie maguta kĩaambĩrĩirio nĩ Ngai. (Atũm. 2:1-47) Kĩũngano kĩu kĩarĩ mwako na nyũmba ya Ngai. (1 Kor. 3:9; Ef. 2:19) Mũtaratara ũrĩa warũmagĩrĩrũo hĩndĩ ya karine ya mbere wĩgiĩ mĩbango na gwĩka maũndũ noguo ũrũmagĩrĩrũo kĩũngano-inĩ gĩa Gĩkristiano ũmũthĩ.

⁵ Kĩũngano kĩa mbere kĩaambĩrĩirie na arutwo ta 120. Acio nĩo maarĩ a mbere gũitĩrĩrio roho mũtheru, na ũndũ ũcio ũkĩhingia ũrathi wa Joeli 2:28, 29. (Atũm. 2:16-18) No mũthenya o ũcio andũ angĩ ta 3,000 nĩ maabatithirio na maĩ na magĩtuĩka a kĩũngano kĩa Akristiano aitĩrĩrie maguta. Nĩ meetĩkĩrĩte ũhoro wĩgiĩ Kristo na “magĩthiĩ na mbere kũrũmĩrĩra na kĩyo ũrutani wa atũmwo.” Thutha ũcio “Jehova agĩthiĩ na mbere kuongerera harĩ o andũ arĩa maahonokagio o mũthenya.”​—Atũm. 2:41, 42, 47.

⁶ Kĩũngano kĩa Jerusalemu nĩ gĩakũraga na njĩra nene nginya mũthĩnjĩri-Ngai ũrĩa mũnene wa Ayahudi agĩteta atĩ arutwo nĩ maaiyũrĩtie ũrutani wao Jerusalemu. O na athĩnjĩri-Ngai aingĩ thĩinĩ wa Jerusalemu nĩ maatuĩkire arutwo na makĩambĩrĩria kũnyitanĩra na kĩũngano.​—Atũm. 5:27, 28; 6:7.

⁷ Jesu ooigire ũũ: “Nĩ mũgaatuĩka aira akwa thĩinĩ wa Jerusalemu, Judea guothe, Samaria, o nginya ituri ciothe cia thĩ.” (Atũm. 1:8) Na noguo gwathiire tondũ rĩrĩa arutwo maambĩrĩirie kũnyarirũo thĩinĩ wa Jerusalemu thutha wa Stefano kũũragwo, arutwo arĩa maaikaraga kũu maahurunjũkire kũndũ guothe thĩinĩ wa Judea na Samaria. No kũrĩa guothe maathiire, nĩ maahunjagia ũhoro ũrĩa mwega na magatua andũ arutwo, nginya Asamaria. (Atũm. 8:1-13) O na thutha-inĩ, ũhoro mwega nĩ wahunjirio kũrĩ andũ a ndũrĩrĩ arĩa mataarĩ Ayahudi, na gũkĩgĩa na moimĩrĩro mega. (Atũm. 10:1-48) Wĩra ũcio wa kũhunjia watũmire andũ aingĩ matuĩke arutwo na gũkĩgĩa na ciũngano kũndũ kũngĩ tiga Jerusalemu.​—Atũm. 11:19-21; 14:21-23.

⁸ Nĩ mĩbango ĩrĩkũ yekirũo nĩguo gũtigĩrĩra atĩ ciũngano icio njerũ nĩ ciabangwo na igatongorio na njĩra ya gĩtheokrasi? Kũgerera roho mũtheru wa Ngai, nĩ kwaamũragwo arĩithi nĩguo marũmbũiye rũũru rwa Ngai. Paulo na Baranaba nĩ maamũrire athuri thĩinĩ wa ciũngano iria maaceereire rũgendo-inĩ rwao rwa mbere rwa ũmishonarĩ. (Atũm. 14:23) Luka, mwandĩki wa Bibilia, nĩ aataarĩirie ũhoro wĩgiĩ mũcemanio Paulo aarĩ naguo hamwe na athuri a kĩũngano kĩa Efeso. Paulo aameerire ũũ: “Mwĩmenyererei inyuĩ ene na mũmenyerere rũũru ruothe, rũrĩa roho mũtheru ũmwamũrĩte inyuĩ mũtuĩke arori a ruo, nĩguo mũrĩithagie kĩũngano kĩa Ngai, kĩrĩa aagũrire na thakame ya Mũrũ wake mwene.” (Atũm. 20:17, 28) Maamũrirũo gũtuĩka athuri tondũ nĩ maahingĩtie maũndũ marĩa meerĩgagĩrĩrũo mahingie kũringana na Maandĩko. (1 Tim. 3:1-7) Tito nĩ aaheirũo wĩra wa kwamũra athuri thĩinĩ wa ciũngano cia Kirete.​—Tit. 1:5.

⁹ O ũrĩa ciũngano cioongererekaga, atũmwo na athuri thĩinĩ wa Jerusalemu maathiire na mbere gũtungata marĩ arori a ciũngano ciothe cia Gĩkristiano cia karine ya mbere. Maatungataga marĩ kĩama kĩrĩa gĩatongoragia.

¹⁰ Marũa-inĩ ma mũtũmwo Paulo kũrĩ kĩũngano kĩa Efeso nĩ aataarĩirie atĩ kĩũngano gĩa Gĩkristiano kĩngĩetĩkĩrire gũtongorio nĩ roho wa Ngai, nĩ kĩngĩatũũririe ũrũmwe nĩ ũndũ wa kũrũmĩrĩra ũtongoria wa Jesu Kristo. Eekĩrire Akristiano acio ngoro makũrie wĩnyihia na matũũrie “ũrũmwe wa roho” marĩ na thayũ hamwe na andũ othe kĩũngano-inĩ. (Ef. 4:1-6) Aacokire akĩgweta ciugo cia Thaburi 68:18 kuonania ũrĩa Jehova aheanaga athuri marĩ na ngumo cia kĩĩroho matungatĩre ciũngano marĩ atũmwo, anabii, ahunjia, arĩithi, na arutani. Athuri acio arĩa maarĩ iheo kuuma kũrĩ Jehova nĩ mangĩateithirie kĩũngano gĩothe gĩkũre kĩĩroho na ũndũ ũcio nĩ ũngĩakenirie Ngai.​—Ef. 4:7-16.

CIŨNGANO IRŨMAGĨRĨRA MŨBANGO TA WA HĨNDĨ YA ATŨMWO

¹¹ Ũmũthĩ ciũngano cia Aira a Jehova irũmagĩrĩra mũbango o ta ũcio wa hĩndĩ ya atũmwo. Irĩ hamwe, ithondekaga kĩũngano gĩa thĩ yothe kĩrĩa kĩnyitaga mbaru arĩa aitĩrĩrie maguta. (Zek. 8:23) Jesu Kristo nĩwe ũtũmaga ũndũ ũcio ũhoteke. O ta ũrĩa eeranĩire, nĩ akoretwo hamwe na arĩa aitĩrĩrie maguta “mĩthenya yothe nginya ithirĩro rĩa mũtabarĩre wa maũndũ.” Andũ arĩa mokaga kĩũngano-inĩ nĩ metĩkagĩra ũhoro ũrĩa mwega wa Ngai, makeyamũrĩra Jehova na ngoro yothe, na makabatithio magatuĩka arutwo a Jesu. (Mat. 28:19, 20; Mar. 1:14; Atũm. 2:41) Nĩ metĩkagĩra Jesu Kristo, “mũrĩithi ũrĩa mwega,” arĩ we Mũtongoria wa rũũru ruothe, rũrĩa rũkoragwo na arĩa aitĩrĩrie maguta o hamwe na “ngʼondu ingĩ.” (Joh. 10:14, 16; Ef. 1:22, 23) Marĩ “rũũru rũmwe,” matũũragia ũrũmwe na njĩra ya gwĩtĩkĩra ũtongoria wa Jesu Kristo marĩ na wĩhokeku, o hamwe na gwathĩkĩra “ngombo ĩrĩa njĩhokeku na njũgĩ,” ĩrĩa Kristo athuurĩte. Rekei tũthiĩ na mbere kwĩhoka ngombo ĩyo biũ.​—Mat. 24:45.

HONGE CIA KĨĨWATHO IHINGAGIA ITEMI RĨRĨKŨ?

¹² Nĩguo irio cia kĩĩroho iheanwo ihinda rĩrĩa rĩagĩrĩire na ũhoro ũrĩa mwega wa Ũthamaki ũhunjio mbere ya mũthia ũkinye, nĩ gũthondeketwo honge cia kĩĩwatho. Honge icio nĩ ciandĩkithĩtio kũringana na mawatho ma mabũrũri matiganĩte, na nĩ irutithanagia wĩra hamwe. Nĩ iteithagĩrĩria wĩra wa kũhunjia ũhoro ũrĩa mwega thĩinĩ wa thĩ yothe.

WABICI CIA HONGE

¹³ Rĩrĩa kwagĩa wabici njerũ ya rũhonge, Kĩama Kĩrĩa Gĩtongoragia nĩ kĩamũraga athuri atatũ kana makĩria, matungate marĩ Kamĩtĩ ya Wabici ya Rũhonge. Athuri acio marũgamagĩrĩra wĩra bũrũri-inĩ kana mabũrũri-inĩ marĩa marĩ rungu rwa wabici ĩyo. Ũmwe wao atungataga arĩ mũtabarĩri wa Kamĩtĩ ya Wabici ya Rũhonge.

¹⁴ Ciũngano iria irĩ rungu rwa wabici ya rũhonge, ikoragwo igayanĩtio na mĩthiũrũrũko. Mĩthiũrũrũko ĩyo ndĩkoragwo ĩiganaine tondũ nĩ kũringanaga na kũrĩa ĩrĩ, rũthiomi rũrĩa rũhũthagĩrũo, na mũigana wa ciũngano iria irĩ rungu rwa wabici ya rũhonge. Nĩ kwamũragwo mũrori wa mũthiũrũrũko atungatĩre ciũngano iria irĩ thĩinĩ wa o mũthiũrũrũko. Wabici ya rũhonge nĩ ĩheaga mũrori wa mũthiũrũrũko ũtongoria wĩgiĩ ũrĩa agĩrĩirũo kũhingia mawĩra make.

¹⁵ Ciũngano nĩ irũmagĩrĩra mĩbango ya ithondeka ĩrĩa ĩheanagwo nĩguo tũgunĩke ithuothe. Nĩ ciĩtĩkagĩra athuri arĩa mamũragwo kũrũgamĩrĩra wĩra wabici-inĩ cia honge, thĩinĩ wa mĩthiũrũrũko, na ciũngano-inĩ. Ciĩhokaga ngombo ĩrĩa njĩhokeku na njũgĩ ĩcihe irio cia kĩĩroho ihinda rĩrĩa rĩagĩrĩire. Nayo ngombo ĩrĩa njĩhokeku na njũgĩ ĩrũmagĩrĩra biũ ũtongoria wa Kristo, ĩkarũmia motaaro ma Bibilia, na ĩgaathĩkĩra ũtongoria wa roho mũtheru. Rĩrĩa ithuothe twakorũo na ũrũmwe, nĩ tũgĩaga na moimĩrĩro ta maya maarĩ na Akristiano a karine ya mbere: “Ciũngano igĩthiĩ na mbere kũgĩa na hinya ũhoro-inĩ wa wĩtĩkio na kuongerereka mũthenya o mũthenya.”​—Atũm. 16:5.