Ciama Iria Jesu Aaringire​—Nĩ Maũndũ Marĩkũ Ũngĩĩruta Kuumana Nacio?

WAHOTA kũmaka kũmenya atĩ ngʼano cia Bibilia ciĩgiĩ ũtũũro wa Jesu gũkũ thĩ itihũthagĩra kiugo gĩa Kĩngiriki gĩa “kĩama.” Kiugo gĩa Kĩngiriki (dyʹna·mis) kĩrĩa rĩmwe gĩtaũragwo “kĩama” kiugĩte “hinya.” (Luka 8:46) Ningĩ no gĩtaũrũo “ũhoti” kana ‘mawĩko ma hinya.’ (Mathayo 11:20; 25:15) Kũringana na mũthomi ũmwe, kiugo kĩu gĩa Kĩngiriki “gĩtĩtĩrithagia gĩĩko kĩa hinya kĩrĩa gĩkĩtwo, na makĩria hinya ũrĩa wahũthĩrirũo gwĩka gĩĩko kĩu. Gĩtĩtĩrithagia ũrĩa hinya wa Ngai wonanagio.”

Kiugo kĩngĩ gĩa Kĩngiriki (teʹras) kaingĩ gĩtaũragwo ‘ũndũ wa magegania.’ (Johana 4:48; Atũmwo 2:19) Kiugo kĩu gĩtĩtĩrithagia ũrĩa andũ arĩa marerorera gĩĩko kĩu marahutio nĩkĩo. Kaingĩ irĩndĩ cia andũ o hamwe na arutwo a Jesu nĩ maagegagio nĩ mawĩko make ma hinya.—Mariko 2:12; 4:41; 6:51; Luka 9:43.

Kiugo gĩa gatatũ gĩa Kĩngiriki (se·meiʹon) kĩrĩa kĩaragia ũhoro wa ciama cia Jesu kiugĩte “kĩmenyithia.” Mũthomi ũmwe wĩtagwo Robert Deffinbaugh aaugire atĩ “gĩtĩtĩrithagia ũrĩa kiugo kĩama kiugĩte na njĩra ndikĩru.” Aacokire akiuga: “Kĩmenyithia nĩ kĩama kĩonanagia ũhoro wa ma wĩgiĩ Mwathani witũ Jesu.”

Ciarĩ Wara Kana Hinya Uumĩte Kũrĩ Ngai?

Bibilia ndĩonanagia atĩ ciama cia Jesu ciarĩ wara kana maũndũ ma maheeni ma gũkenia andũ. Cioonanagia “hinya mũnene wa Ngai,” ta kĩama kĩrĩa Jesu aaingatire ndaimono kuuma harĩ kamwana kamwe. (Luka 9:37-43) Hihi mawĩko ta macio ma hinya no mareme Ngai Mwene-Hinya-Wothe, Ũrĩa ũtaaragĩrio atĩ akoragwo na ‘ũhoti mũingĩ’? (Isaia 40:26) Aca matingĩmũrema!

Mabuku ma Injiri magwetaga ciama ta 35 iria Jesu aaringire. No Bibilia ndĩonanagia mũigana wa ciama ciake ciothe. Kwa ngerekano, Mathayo 14:14 yugaga ũũ: Jesu “akĩona kĩrĩndĩ kĩnene, agĩkĩiguĩra tha, na akĩhonia arĩa maarĩ arwaru.” Tũtiĩragwo nĩ andũ aigana arwaru Jesu aahonirie hĩndĩ ĩyo.

Mawĩko macio ma hinya maarĩ ma bata ũhoro-inĩ wĩgiĩ ũndũ ũrĩa Jesu aaugaga atĩ aarĩ Mũrũ wa Ngai, Mesia ũrĩa weranĩirũo. Maandĩko nĩ monanagia wega atĩ hinya wa Ngai nĩguo wahotithagia Jesu kũringa ciama. Mũtũmwo Petero aaugire atĩ Jesu “nĩ aamenyithanirio wega kũrĩ inyuĩ nĩ Ngai kũgerera mawĩko ma hinya, maũndũ ma magegania na ciama iria Ngai aaringire gatagatĩ-inĩ kanyu kũgerera harĩ we, o ta ũrĩa inyuĩ ene mũĩ.” (Atũmwo 2:22) Hĩndĩ ĩngĩ narĩo, Petero aaugire atĩ “Ngai aaitĩrĩirie [Jesu] maguta kũgerera roho mũtheru na hinya, na agĩthiũrũrũka bũrũri agĩkaga maũndũ mega na akĩhonagia arĩa othe maahinyĩrĩirio nĩ Mũcukani, tondũ Ngai aarĩ hamwe nake.”—Atũmwo 10:37, 38.

Ciama cia Jesu ciarĩ cia bata mũno harĩ morutani make. Mariko 1:21-27 nĩ yonanagia ũrĩa kĩrĩndĩ gĩekire thutha wa kũigua ũrutani wa Jesu na kuona kĩama kĩrĩa aaringire. Mariko 1:22 yugaga atĩ andũ nĩ ‘maagegirio nĩ njĩra yake ya kũrutana,’ naguo mũhari wa 27 ũkauga atĩ andũ nĩ ‘maagegire’ rĩrĩa aaingatire ndaimono. Mawĩko ma hinya ma Jesu na ndũmĩrĩri yake nĩ cioonanirie atĩ aarĩ Mesia ũrĩa weranĩirũo.

Jesu to kuuga aaugire atĩ aarĩ Mesia; hamwe na ciugo na ciĩko ciake, hinya wa Ngai ũrĩa wonekire kũgerera ciama iria aaringaga nĩ woonanirie atĩ aarĩ Mesia. Rĩrĩa kwaumĩrire ciũria ciĩgiĩ itemi rĩake na wĩra wake, Jesu aaugire ũũ arĩ na ũmĩrĩru: “Ũira wakwa nĩ mũnene gũkĩra wa Johana [Mũbatithania], nĩ gũkorũo mawĩra marĩa Awa aaheire ndute, o maya ndĩraruta, nĩ marutaga ũira atĩ ndũmĩtwo nĩ Awa.”—Johana 5:36.

Ũira wa Kuonania atĩ Ciama cia Jesu Ciarĩ cia Ma

Nĩ kĩĩ kĩngĩtũma tũkorũo na ma atĩ ciama cia Jesu ciarĩ cia ma? Rora wone maũndũ mamwe monanagia ũguo.

Rĩrĩa Jesu eekaga mawĩko ma hinya, ndegoocithagia. Aatigagĩrĩra atĩ maumĩrĩro ma kĩama o gĩothe angĩaringire nĩ atĩ Ngai nĩwe ũkwamũkĩra rũgooco. Kwa ngerekano, atanahonia mũndũ ũmwe warĩ mũtumumu, Jesu aaugire atĩ mũndũ ũcio angĩahonirio “nĩguo ciĩko cia Ngai cionekane ũndũ-inĩ” ũcio.—Johana 9:1-3; 11:1-4.

Ngũrani na andũ arĩa mahũthagĩra wara, ago kana arĩa maugaga atĩ nĩ mahonanagia, Jesu ndaahũthagĩra njĩra cia kũhinga andũ maitho, wara, kana maũndũ mangĩ ta macio. O na ndaahũthagĩra mahinya ma ndaimono kana indo iria cionagwo irĩ theru. Ta rora ũrĩa Bibilia ĩtaaragĩria ũrĩa aahonirie atumumu erĩ arĩ na wĩnyihia. Yugaga ũũ: “Jesu akĩringwo nĩ tha, akĩhutia maitho mao, na o hĩndĩ ĩyo makĩhota kuona rĩngĩ, na makĩmũrũmĩrĩra.” (Mathayo 20:29-34) Ndeekire ũndũ o wothe wa kwĩyonania. Jesu aaringaga ciama mbere ya andũ, na kaingĩ gwakoragwo na andũ aingĩ marerorera. Ndaacaragia handũ hatũũgĩru harĩ na ũtheri mũingĩ kana akahũthĩra indo cia mwanya kũringa ciama icio. Ngũrani na ciama cia Jesu, ciama nyingĩ iria ciĩragwo nĩ iraringwo mahinda maya itikoragwo na ũira wa kuonania atĩ nĩ ciĩkĩkĩte.—Mariko 5:24-29; Luka 7:11-15.

Rĩmwe Jesu nĩ aaugaga atĩ andũ arĩa maagunĩkĩte kuumana na ciama ciake maarĩ na wĩtĩkio. No Jesu ndaagaga kũringa kĩama atĩ tondũ mũndũ ndarĩ na wĩtĩkio. Rĩrĩa aarĩ Kaperinaumu gĩcigo-inĩ kĩa Galili, “andũ makĩmũrehera andũ aingĩ maarĩ na ndaimono; na akĩmaruta maroho macio na kiugo o kĩmwe, na akĩhonia arĩa othe maanyamarĩkaga.”—Mathayo 8:16.

Jesu aaringaga ciama nĩguo ahingie mabataro ma andũ, no ti nĩgetha akenie andũ. (Mariko 10:46-52; Luka 23:8) Na Jesu ndaaringaga ciama nĩgetha egune na njĩra o yothe.—Mathayo 4:2-4; 10:8.

Ĩ Namo Mabuku ma Injiri?

Mabuku mana ma Injiri nĩmo mataaragĩria ũhoro wĩgiĩ ciama cia Jesu. Hihi no twĩhoke mabuku macio tũgĩthuthuria kana ciama cia Jesu ciarĩ cia ma? Ĩĩ no tũmehoke.

O ta ũrĩa tuona, Jesu aaringaga ciama mbere ya andũ, harĩ na andũ aingĩ marerorera. Mabuku ma Injiri marĩa maandĩkirũo tene, maandĩkirũo ihinda-inĩ rĩrĩa andũ aingĩ harĩ acio meeyoneire maarĩ o muoyo. Ibuku rĩmwe rĩtagwo The Miracles and the Resurrection riugĩte ũũ ũhoro-inĩ wĩgiĩ wĩhokeku wa andĩki a mabuku ma Injiri: “Kuuga atĩ andĩki a mabuku ma injiri maahithĩrĩire maũndũ marĩa meekĩkire na njĩra ya kũheana ngʼano nyingĩ ciĩgiĩ ciama atĩ nĩguo magaathĩrĩrie wĩtĩkio wao nĩ kũmaigĩrĩra kĩgenyo. . . . Meendaga kwandĩka maũndũ marĩ na wĩhokeku.”

Ayahudi arĩa maareganaga na Ũkristiano matiakararirie ciĩko cia hinya iria itaarĩirio mabuku-inĩ ma injiri. Ũndũ ũrĩa meekagĩrĩra nganja nĩ hinya ũrĩa wahũthagĩrũo gwĩka maũndũ macio. (Mariko 3:22-26) O na akararia arĩa maaumĩrire thutha ũcio matingĩahotire gũkararia atĩ Jesu nĩ aaringire ciama. Ngũrani na ũguo, hĩndĩ ya karine ya mbere na ya kerĩ Mahinda Maitũ, kwarĩ na ũhoro wĩgiĩ ciama iria Jesu aaringire. Kwoguo no tũkorũo na ma biũ atĩ maũndũ marĩa marĩ mabuku-inĩ ma Injiri megiĩ ciama cia Jesu nĩ ma ma.

Mũndũ Ũrĩa Waringire Ciama Icio

Gũthuthuria o maũndũ marĩa monanagia atĩ ciama cia Jesu ciarĩ cia ma ti kũiganu. Mabuku ma Injiri magĩtaarĩria mawĩko ma hinya marĩa Jesu eekire monanagia atĩ aarĩ mũndũ ũrĩ tha nyingĩ na ũcayanĩri mũnene, na nĩ eendete mũno gũteithia andũ arĩa angĩ.

Ta wĩcirie ũhoro wa mũndũ warĩ na mangũ ũrĩa wathiire kũrĩ Jesu akĩmũthaitha akĩmwĩra: “Angĩkorũo no wende, theria.” Bibilia yugaga atĩ Jesu “akĩringwo nĩ tha,” agĩtambũrũkia guoko gwake na akĩmũhutia akĩmwĩra: “Nĩ ngwenda! Thera.” Na mũndũ ũcio akĩhona o hĩndĩ ĩyo. (Mariko 1:40-42) Na njĩra ĩyo, Jesu akĩonania atĩ tha nĩcio ciatũmaga ahũthĩre hinya ũrĩa aaheetwo nĩ Ngai kũringa ciama.

Gwathiire atĩa rĩrĩa Jesu aacemanirie na andũ makiuma itũũra-inĩ rĩa Naini magĩthiĩ mathiko? Mwanake ũrĩa wakuĩte aarĩ mũrũ wa mũmwe wa mũtumia wa ndigwa. Jesu ‘aaiguĩrĩire mũtumia ũcio tha,’ na agĩthiĩ kũrĩ we akĩmwĩra: “Tiga kũrĩra.” Agĩcoka akĩriũkia mwanake ũcio.—Luka 7:11-15.

Ũndũ ũmwe wa gwĩkĩra ngoro tũngĩĩruta kuumana na ciama cia Jesu nĩ atĩ eekaga maũndũ ma gũteithia andũ nĩ ũndũ wa ‘kũringwo nĩ tha.’ No ciama icio to ngʼano cia maũndũ ma tene meekĩkire. Ahibirania 13:8 yugaga atĩ “Jesu Kristo atũũraga arĩ o we ira na ũmũthĩ, na tene na tene.” Ihinda-inĩ rĩrĩ nĩ arathana arĩ Mũthamaki kũrĩa igũrũ, na arĩ na ũhoti wa kũhũthĩra hinya ũrĩa aheetwo nĩ Ngai wa kũringa ciama na njĩra nene gũkĩra ũrĩa eekire arĩ gũkũ thĩ, na nĩ ehaarĩirie gwĩka ũguo. Ica ikuhĩ nĩ ekũhũthĩra hinya ũcio kũhonia andũ arĩa athĩki. Aira a Jehova nĩ megũkena gũgũteithia kwĩruta ũhoro makĩria wĩgiĩ kĩĩrĩgĩrĩro kĩu kĩega kĩa ihinda rĩũkĩte.

Ciama cia Jesu cioonanagia “hinya mũnene wa Ngai”

Jesu aarĩ mũndũ ũrĩ tha nyingĩ