KUUMA NGOTHI-INĨ | HIHI GĨKUŨ NĨKĨO MŨTHIA?
Gĩkuũ Tikĩo Mũthia!
Bethania rĩarĩ itũũra inini rĩrĩa rĩakoragwo kiromita 3 kuuma Jerusalemu. (Johana 11:18) Kũrĩ ũndũ wa kĩeha weekĩkire kuo ciumia cigana ũna Jesu atanakua. Lazaro, mũrata ũmwe wa gĩtĩ kĩa mbere wa Jesu, nĩ aanyitirũo nĩ ndwari njũru na agĩkua.
Rĩrĩa Jesu aakinyĩirũo nĩ ũhoro ũcio, eerire arutwo ake atĩ Lazaro nĩ gũkoma aakomete, na atĩ nĩ egũthiĩ nĩguo amũũkĩrie. (Johana 11:11) Ĩndĩ, arutwo ake matiataũkĩirũo nĩ ũndũ ũcio, na kwoguo Jesu akĩmeera ũũ cara rũkũ: “Lazaro nĩakuĩte.”—Johana 11:14.
Matukũ mana thutha wa Lazaro gũthikwo, Jesu nĩ aakinyire Bethania na akĩambĩrĩria kwaria na Maritha mwarĩ wa nyina na Lazaro nĩguo amũũmĩrĩrie. Maritha akĩĩra Jesu atĩrĩ: “Ũngĩarĩ kuo, mũrũ wa maitũ ndangĩakuire.” (Johana 11:17, 21) Nake Jesu akĩmwĩra, “Nĩ niĩ kũriũka na nĩ niĩ muoyo; ũrĩa wĩĩ’hokete niĩ, o na aakua, no agatũũra muoyo.”—Johana 11:25.
“Lazaro, uma.”
Nĩgetha Jesu onanie atĩ ũndũ ũcio oigaga warĩ wa ma, aakuhĩrĩirie mbĩrĩra na akĩanĩrĩra na mũgambo mũnene akiuga: “Lazaro, uma.” (Johana 11:43) Andũ arĩa othe maarĩ hau, makĩgega mũno mona Lazaro akiuma mbĩrĩra-inĩ.
Jesu nĩ aakoretwo ariũkĩtie andũ eerĩ hau kabere. Ũmwe wao aarĩ kairĩtu ka Jairũ. Jesu atanariũkia kairĩtu kau, nĩ oigĩte atĩ nĩ gũkoma gaakomete.—Luka 8:52.
Rora wone atĩ, Jesu akĩaria ũhoro wĩgiĩ gĩkuũ kĩa Lazaro na gĩa kairĩtu ka Jairũ, aaringithanagia gĩkuũ na toro. Ndaahĩtĩtie. Nĩkĩ? Mũndũ ũrĩ toro ndakoragwo akĩĩmenya, na noguo mũndũ mũkuũ atariĩ, ndanyamarĩkaga kana akaigua ruo. (Kohelethu 9:5; rora rungu rwa, “Gĩkuũ nĩ ta Toro.”) Arutwo a Jesu nĩ maataũkĩirũo nĩ ũrĩa gũthiaga harĩ mũndũ rĩrĩa akua. Ibuku rĩa, Encyclopedia of Religion and Ethics, riugaga ũũ: “Arũmĩrĩri a Jesu moonaga gĩkuũ kĩhaana toro, na mbĩrĩra ĩtariĩ o ta handũ ha kũhurũka . . . kũrĩ arĩa maakua metĩkĩtie.”a
Na githĩ tũtiũmagĩrĩrio mũno kũmenya atĩ akuũ nĩ gũkoma makomete mbĩrĩra-inĩ matekũnyamarĩka? Nĩ ũndũ ũcio, twamenya ũrĩa gũthiaga rĩrĩa mũndũ akua, tũtibataraga gwĩtigĩra.
‘MŨNDŨ AKUA-RĨ, NO ACOKE MUOYO RĨNGĨ?’
O na gũtuĩka nĩ tũkenagĩra toro-rĩ, nũ ũngĩenda gũtũũra toro? Hihi no twĩrĩgĩrĩre atĩ, arĩa makomete mbĩrĩra-inĩ nĩ magaacoka muoyo rĩngĩ o ta Lazaro na kairĩtu ka Jairũ?
Ayubu, mũthuri ũmwe watũũraga tene nĩ oririe kĩũria kĩu rĩrĩa aakuhĩrĩirie gũkua. Oririe ũũ: “Mũndũ aakua-rĩ, nĩkũngĩhoteka acoke muoyo rĩngĩ?”—Ayubu 14:14.
Ayubu nĩ eecokeirie kĩũria kĩu, rĩrĩa eerire Ngai Mwene Hinya Wothe ũũ: “Hĩndĩ ĩo wetana, na niĩ ndagwĩtĩka; nĩ kwĩrirĩria ũngĩkorũo ũkĩĩrirĩria wĩra ũyũ wa moko maku.” (Ayubu 14:15) Ayubu aarĩ na ma atĩ Jehova nĩ eriragĩria mũno gũkaariũkia ndungata ciake njĩhokeku. Hihi ũndũ ũcio Ayubu eeriragĩria warĩ o kĩroto? Aca o na hanini.
Ciama iria Jesu aaringire cia kũriũkia andũ, cionanirie wega atĩ, Ngai nĩ aamũheete hinya wa gũtooria gĩkuũ. Bibilia yugaga atĩ Jesu rĩu arĩ na ‘ihingũro cia gĩkuũ.’ (Kũguũrĩrio 1:18) Kwoguo, Jesu nĩ akaahingũra mĩrango ya mbĩrĩra, o ta ũrĩa aathanire ihiga rĩa mbĩrĩra ya Lazaro rĩeherio.
Bibilia nĩ ĩgwetete kaingĩ kĩĩranĩro kĩu gĩa kũriũkio kwa arĩa makuĩte. Mũraika ũmwe eerire mũnabii Danieli ũũ: “No wee-rĩ, wĩthiĩre nginya o hĩndĩ ĩrĩa ithirĩro rĩgakinya; amu nĩũkahurũka, na rĩrĩa matukũ macio magathira ũkorũo ũrũngiĩ harĩa ũtuĩrĩirũo hatuĩke igai rĩaku.” (Danieli 12:13) Rĩrĩa Jesu aaragia na Asadukai, atongoria a Ayahudi arĩa mooigaga gũtirĩ kũriũka, aamerire ũũ: “Mũkũhĩtia, nĩ ũndũ mũtiũĩ Maandĩko o na kana hinya wa Ngai.” (Mathayo 22:23, 29) Nake mũtũmwo Paulo oigire ũũ: “Ngagĩtũũra ndĩĩhokete Ngai, ngĩĩrĩgagĩrĩra atĩ kwĩ hĩndĩ gũkariũkio andũ arĩa athingu o na arĩa matarĩ athingu.”—Atũmwo 24:15.
AKUŨ MAKAARIŨKIO RĨ?
Nĩ rĩ kũriũkio kũu kwa arĩa athingu na arĩa matarĩ athingu, gũgeekĩka? Mũraika eerire Danieli atĩ nĩ angĩkaariũkio “hĩndĩ ĩrĩa ithirĩro rĩgakinya.” Maritha o nake nĩ eetĩkĩtie atĩ, mũrũ wa nyina Lazaro “nĩakariũka gũkĩriũkwo mũthenya wa ithirĩro.”—Johana 11:24.
Bibilia yonanagia atĩ, “mũthenya wa ithirĩro” ũgaakorũo ũrĩ hĩndĩ ya wathani wa Kristo. Paulo aandĩkire ũũ: “Nĩ ũndũ we [Kristo] ndarĩ hingo atarĩthamakaga o nginya agakorũo aigĩte thũ ciake ciothe ruungu rwa makinya make. Na rĩrĩ, thũ ĩrĩa ĩkarigĩrĩria kũninwo nĩyo gĩkuũ.” (1 Akorintho 15:25, 26) Nĩkĩo twagĩrĩirũo kũhoyaga Ũthamaki wa Ngai ũke na wendi wake wĩkĩke gũkũ thĩ.b
O ta ũrĩa Ayubu oigĩte, Ngai nĩ eriragĩria mũno gũkaariũkia arĩa makuĩte. Hĩndĩ ĩyo yaakinya, gĩkuũ nĩ gĩgaatoorio. Na gũtikaagĩa rĩngĩ na mũndũ ũkeeyũria ũũ: ‘Hihi gĩkuũ nĩkĩo mũthia?’
a Kiugo gĩa gĩthũngũ kĩrĩa kiugĩte “kabuuri,” kiumanĩte na kiugo gĩa Kĩngiriki kĩrĩa kiugĩte “handũ mũndũ angĩkoma.”
b Nĩguo wĩrute makĩria ũhoro wĩgiĩ Ũthamaki wa Ngai, thoma gĩcunjĩ gĩa 8 kĩa ibuku rĩa Bibilia Ĩrutanaga Atĩa Kũna? rĩrĩa rĩcabĩtwo nĩ Aira a Jehova.