RŨGANO RWA ŨTŨŨRO

Gũtuĩka “Maũndũ Mothe Harĩ Andũ a Mĩthemba Yothe”

Ta ũrĩa rũheanĩtwo nĩ Denton Hopkinson

“Ũngĩbatithio no ngaagũtiga!” Ũguo nĩguo baba eerire mami mwaka-inĩ wa 1941. O na kũrĩ ũguo, mami nĩ aatuire itua rĩa kũbatithio nĩguo onanie wĩyamũrĩri wake harĩ Jehova. Nake baba agĩtũtiga o ta ũrĩa oigĩte. Hĩndĩ ĩyo ndarĩ na mĩaka ĩnana.

O NA MBERE ya maũndũ macio mothe nĩ ndambĩtie gũkenio nĩ ma cia Bibilia. Mami nĩ aahetwo mabuku maaragĩrĩria Bibilia na nĩ ndaagucagĩrĩrio nĩ ũhoro ũrĩa waragĩrĩrio ho, na makĩria mbica. Baba ndendaga mami andute maũndũ marĩa eerutaga. O na kũrĩ ũguo, nĩ ndarĩ na wendi wa kwĩruta na nĩ ndoragia ciũria, kwoguo mami andutaga rĩrĩa baba atakoragwo kuo. Nĩ ũndũ ũcio, o na niĩ ngĩtua itua rĩa kwĩyamũrĩra Jehova ũtũũro-inĩ wakwa. Ndabatithĩirio Blackpool, bũrũri-inĩ wa Ngeretha, mwaka-inĩ wa 1943 ndĩ na mĩaka ikũmi.

KWAMBĨRĨRIA GŨTUNGATĨRA JEHOVA

Kuuma hĩndĩ ĩyo, tũrĩ na mami twathiaga kũhunjia hamwe tũtegũtĩrĩria. Nĩguo twambĩrĩrie kũhe mũndũ ndũmĩrĩri ya Bibilia, twahũthagĩra inanda. Inanda icio ciarĩ nene na nditũ na ciarĩ na kilo ta inya na nuthu. Ta hũũra mbica kamwana kanini ta niĩ gatitikĩte kĩnanda ta kĩu!

Ndĩ na mĩaka 14 nĩ ndendaga gũtuĩka painia. No mami akĩnjĩra nyambe njarie na ndungata ya ariũ a Ithe witũ (ũrĩa rĩu wĩtagwo mũrori wa mũthiũrũrũko). Mũrũ wa Ithe witũ ũcio akĩnjĩra nĩ wega kwamba kwĩruta kothi nĩguo hote kwĩrũgamĩrĩra ndatuĩka painia. Na ũguo nĩguo ndekire. Thutha wa kũruta wĩra mĩaka ĩĩrĩ, nĩ ndoririe mũrori ũngĩ wa mũthiũrũrũko ũhoro wĩgiĩ gũtuĩka painia. Aanjĩrire ũũ: “Ĩka guo!”

Kwoguo, Ĩpuro 1949, tũrĩ na mami nĩ twendirie indo imwe cia nyũmba ĩrĩa twakomborete na imwe tũkĩheana na tũgĩthamĩra Middleton, hakuhĩ na Manchester kũrĩa twambĩrĩirie ũtungata wa ũpainia. Thutha wa mĩeri ĩna, nĩ ndacaririe mũrũ wa Ithe witũ ũrĩa tũngĩathire kũpainia tũrĩ hamwe. Wabici ya rũhonge nĩ yatwĩrire atĩ no tũthamĩre kĩũngano gĩakoretwo kĩambĩrĩria kĩa Irlam. Nake mami na mwarĩ wa Ithe witũ ũngĩ maatungataga marĩ mapainia kĩũngano-inĩ kĩngĩ.

O na gũtuĩka ndarĩ o na mĩaka 17, tũrĩ na mũrũ wa Ithe witũ ũcio twarĩ nake nĩ twaheirũo wĩra wa gũtongoria mĩcemanio kĩũngano-inĩ kĩu tondũ gũtiarĩ na ariũ a Ithe witũ aingĩ arĩa mangĩagĩrĩire kũruta wĩra ũcio. Thutha ũcio, nĩ nderirũo thamĩre kĩũngano kĩa Buxton, kĩrĩa kĩarĩ na ahunjia anini mũno na nĩ kĩabataraga ũteithio. Nyonaga atĩ maũndũ macio marĩ njĩra ya kũmenyeria nĩ ũndũ wa mawĩra mangĩ marĩa ingĩaheirũo thutha ũcio.

Mwaka-inĩ wa 1951 nĩ ndaiyũririe fomu ya gũthiĩ Cukuru ya Bibilia ya Gileadi. O na kũrĩ ũguo, Dicemba 1952 nĩ ndetirũo nĩguo nyingĩre njeshi-inĩ. Nĩ ndaheanire gĩtũmi gĩa kwaga kũingĩra njeshi-inĩ, ngiuga atĩ ndĩ mũhunjia wa mahinda mothe, no igooti rĩtiandambũrire ndĩ mũhunjia, na kwoguo ngĩikio njera mĩeri ĩtandatũ. Ndĩ kũu njera nĩ ndanyitire marũa ma gũthiĩ kĩrathi kĩa 22 kĩa Gileadi. Kwoguo Julaĩ 1953 ngĩhaica meri yetagwo Georgic ngĩthiĩ New York.

Rĩrĩa ndakinyire nĩ ndahotire gũthiĩ kĩgomano kĩa New World Society Assembly kĩa mwaka ũcio. Ngĩcoka ngĩhaica mũgithi na ngĩthiĩ South Lansing, New York, kũrĩa cukuru ĩyo yekagĩrũo. Tondũ ndakoretwo ndoima njera, ndiarĩ na mbeca nyingĩ. Rĩrĩa ndacukire mũgithi-inĩ ndahaicire mbathi ya gũthiĩ South Lansing no ndiarĩ na tigiti mũiganu. Kwoguo ndahoire mbeca kuuma kũrĩ mũthii ũngĩ mbathi-inĩ ĩyo.

GŨTUNGATA MABŨRŨRI-INĨ MANGĨ

Cukuru ya Gileadi nĩ yatũteithirie gũtuĩka “maũndũ mothe harĩ andũ a mĩthemba yothe” tũgĩtungata tũrĩ amishonarĩ. (1 Kor. 9:22) Tũrĩ na Paul Bruun, na Raymond Leach twatũmirũo bũrũri wa Philippines. Kwa ihinda rĩa mĩeri ĩigana ũna nĩ twetereire marũa ma gwĩtĩkĩria tũthiĩ bũrũri ũcio (visa), tũgĩcoka tũkĩhaica meri tũgĩthiĩ tũhĩtũkĩire Rotterdam, Iria rĩa Mediterenia, Suez Canal, Iria rĩa Ũhĩndĩ, Malaysia, na Hong Kong, thabarĩ ĩrĩa yoire thikũ 47. Twakinyire Manila Novemba 19, 1954.

Nĩ twambĩrĩirie gwĩka mogarũrũku nĩ getha tũmenyere bũrũri ũcio mũgeni, andũ a kũu, na rũthiomi rũgeni. O na kũrĩ ũguo, tũrĩ othe atatũ twambire gũtũmwo kĩũngano kĩarĩ taũni-inĩ ya Quezon, na andũ aingĩ kũu maaragia Gĩthũngũ. Kwoguo, thutha wa mĩeri ĩtandatũ twamenyete o ciugo nini cia rũthiomi rwa Tagalog. No kũrĩa tũngĩacokire gũtũmwo nĩ kũngĩatũteithirie kũmenya rũthiomi rũu wega.

Mũthenya ũmwe mweri-inĩ wa Mĩĩ 1955 tũkiuma ũtungata tũrĩ na Mũrũ wa Ithe Witũ Leach nĩ twakorire marũa kũrĩa twaikaraga. Marũa macio maarĩ ma kuonania atĩ nĩ twaheetwo wĩra wa gũtuĩka arori a mũthiũrũrũko. Hĩndĩ ĩyo ndarĩ o na mĩaka 22, no wĩra ũcio nĩ waheire mweke wa gũtuĩka “maũndũ mothe harĩ andũ a mĩthemba yothe” na njĩra ingĩ.

Kwa ngerekano, ndarutire mĩario yakwa ya mbere ndĩ mũrori wa mũthiũrũrũko handũ nja wa nduka. Nĩ ndacokire kũmenya atĩ matukũ-inĩ macio warĩ mũtugo wa kũu Philippines kũrutĩra mĩario ya andũ othe handũ ha mũingĩ. Rĩrĩa ndaceragĩra ciũngano cia mũthiũrũrũko ũcio nĩ ndarutagĩra mĩario kũrĩa andũ mahurũkaga, thoko-inĩ, kũrĩa gwekagĩrũo mĩcemanio ya mũingĩ, kũrĩa gwathakagĩrũo mũbira, ihaaro-inĩ cia kũhurũka, na kaingĩ macemanĩrio-inĩ ma njĩra. Hĩndĩ ĩmwe ndĩ taũni-inĩ ya San Pablo, nĩ kwaurire mbura nene ĩtangĩarekire ndutĩre mĩario handũ thoko-inĩ, kwoguo ngĩũria ariũ a Ithe witũ arĩa maarũgamĩrĩire kana no ndĩmĩrutĩre thĩinĩ wa Nyũmba ya Ũthamaki. Thutha ũcio ariũ a Ithe witũ acio maanjũririe kana mũcemanio ũcio nĩ ũngĩaiyũririo ũrĩ ta mũcemanio wa andũ othe tondũ ndwekĩirũo handũ ha mũingĩ.

Kaingĩ, twaikaraga mĩciĩ-inĩ ya aarĩ na ariũ a Ithe witũ. O na gũtuĩka ndĩarĩ mĩciĩ ya goro, yakoragwo ĩrĩ mĩtheru hĩndĩ ciothe. Kaingĩ ndakomagĩra mũgeka na nyũmba yakoragwo yarĩtwo mbaũ. Andũ methambagĩra handũ nja kwoguo nĩ nderutire gwĩkaga o tao. Ngĩthiĩ icigĩrĩra iria ingĩ ndathiaga na ngarĩ mũthemba wa jeepney, mbathi kana rĩmwe ngathiĩ na gatarũ. Ndirĩ ndagĩa ngari yakwa mĩaka-inĩ ĩyo yothe ya ũtungata.

Kũhunjia na gũceerera ciũngano nĩ kwandeithirie kwĩruta rũthiomi rwa Tagalog. Ndioimire thiĩte kĩrathi kwĩruta rũthiomi rũu, no nderutire na njĩra ya gũthikagĩrĩria aarĩ na ariũ a Ithe witũ tũrĩ ũtungata-inĩ na mĩcemanio-inĩ. Aarĩ na ariũ a Ithe witũ nĩ meendaga kũndeithia kũmenya rũthiomi rũu, na nĩ ndakenagio nĩ wetereri wao na ũteithio wao wa kuuma ngoro.

O ũrĩa mahinda mathiaga noguo ndabataraga gwĩka mogarũrũku nĩ ũndũ wa mawĩra mangĩ ndehokagĩrũo. Mwaka-inĩ wa 1956 rĩrĩa Mũrũ wa Ithe Witũ Nathan Knorr aacerete nĩ ndaheirũo wĩra wa gũteithĩrĩria mũingĩ hĩndĩ ya kĩgomano kĩa bũrũri. Ndiarĩ na ũmenyeru wa wĩra ũcio no andũ angĩ nĩ meerutĩire kũndeithia. Thutha wa mĩeri ĩigana ũna, nĩ kwabangirũo kĩgomano kĩngĩ na Mũrũ wa Ithe Witũ Frederick Franz kuuma wabici nene ya Aira a Jehova nĩ aacerete. Hĩndĩ ĩyo ndatungataga ndĩ mũrori wa kĩgomano na nĩ nderutire kuumana na Mũrũ wa Ithe Witũ Franz ũhoro wa gũkoragwo ndĩhaarĩirie kũgarũrũka kũringana na andũ arĩa ndakora. Aarĩ na ariũ a Ithe witũ a kũu nĩ maakenire mũno rĩrĩa monire Mũrũ wa Ithe Witũ Franz ehumbĩte nguo cia ũndũire cia Filipino (barong Tagalog) rĩrĩa aarutaga mĩario ya andũ othe.

Nĩ ndabataraga gwĩka mogarũrũku mangĩ rĩrĩa ndaheirũo wĩra wa gũtungata ndĩ mũrori wa ngʼongo. Mahinda-inĩ macio nĩ tuonanagia kaingĩ thenema ya The Happiness of the New World Society kũndũ kwa mũingĩ. Rĩmwe nĩ twathumbũragwo nĩ tũtambi. Tũtambi tũu twagucagĩrĩrio nĩ ũtheri wa macini ya projector na tũkomanĩrĩra hau. Thutha ũcio warĩ wĩra mũritũ gũtũruta macini-inĩ ĩyo. Ndwarĩ ũndũ mũhũthũ kũbanga ũrĩa thenema ĩyo ĩkuonanio, no nĩ twakenaga mũno kuona ũrĩa andũ makenagĩra mamenya ũhoro wĩgiĩ ithondeka rĩa Jehova rĩa thĩ yothe.

Atongoria a kanitha wa Gatoreki nĩ maatindĩkagĩrĩria aruti wĩra a thirikari nĩguo tũtikaheo rũtha rwa gũkorũo na igomano. Ningĩ nĩ maahũraga ngengere cia kanitha ciao rĩrĩa tũngĩakorirũo tũkĩrutĩra mĩario hakuhĩ nao nĩguo tũremwo nĩ kũiguana. O na kũrĩ ũguo, wĩra no wathire na mbere na andũ aingĩ icigo-inĩ icio nĩ maatuĩkire athathaiya a Jehova.

MAWĨRA MATŨMIRE BATARE GWĨKA MOGARŨRŨKU MANGĨ

Mwaka wa 1959 nĩ ndaanyitire marũa ma gũthiĩ gũtungata wabici-inĩ ya rũhonge. Gũthiĩ kũu nĩ gwatũmire ndĩrute maũndũ maingĩ. Thutha wa ihinda, nĩ ndaheirũo wĩra wa gũceerera mabũrũri mangĩ. Hĩndĩ ĩmwe thiĩte gũceerera bũrũri ũmwe nĩ twamenyanire na mwarĩ wa Ithe witũ Janet Dumond, ũrĩa watungataga arĩ mishonarĩ bũrũri-inĩ wa Thailand. Nĩ twaranĩirie kwa ihinda na thutha ũcio tũkĩhikania. Nĩ tũkeneire gũtungata hamwe nake ihinda rĩa mĩaka 51.

Nĩ ngeneire gũceerera andũ a Jehova thĩinĩ wa mabũrũri 33. Nĩ njokagia ngatho tondũ mawĩra marĩa ndehokeirũo kĩambĩrĩria-inĩ, nĩ maandeithirie kwĩhaarĩria nĩ ũndũ wa moritũ marĩa ingĩacemanirie namo ngĩhiũrania na andũ a mĩthemba ngũrani. Gũthiĩ kũndũ gũtiganĩte nĩ kwandeithirie kuona maũndũ na njĩra njariĩ na gũkĩndeithia kuona ũrĩa Jehova endete andũ a mĩthemba yothe.—Atũm. 10:34, 35.

O NA RĨU NO TŨREKA MOGARŨRŨKU

Nĩ tũkeneire mũno gũtungata hamwe na aarĩ na ariũ a Ithe witũ a Philippines. Mũigana wa ahunjia wongererekete maita ta ikũmi kuuma rĩrĩa ndambĩrĩirie gũtungata gũkũ. Tũrĩ na Janet no tũrathiĩ na mbere gũtungata wabici-inĩ ya rũhonge ya Philippines ĩrĩa ĩkoragwo taũni-inĩ ya Quezon. O na gũtuĩka ngoretwo ngĩtungata mabũrũri-inĩ maingĩ makĩria ma mĩaka 60, no ndĩrabatara gũkorũo ndĩharĩirie gwĩka mogarũrũku kũringana na ũrĩa Jehova angĩenda. Nĩ ũndũ wa mogarũrũku marĩa marekĩka ithondeka-inĩ rĩa Jehova, nĩ tũrabatara gũikara twĩhaarĩirie gwĩka mogarũrũku tũgĩtungatĩra Ngai na aarĩ na ariũ a Ithe witũ.

Nĩ twĩrutĩire gwĩtĩkĩra kũhingia wendi wa Jehova, na ũndũ ũcio nĩguo ũtũmĩte tũkorũo na ũtũũro ũrĩa mwega biũ. Ningĩ nĩ twĩrutanĩirie gwĩka mogarũrũku marĩa marabatarania na tũgateithia aarĩ na ariũ a Ithe witũ. Kũringana na wendi wa Jehova, nĩ tũtuĩte itua rĩa gũtuĩka “maũndũ mothe harĩ andũ a mĩthemba yothe.”