Ũrĩa Mbaara na Ngũĩ Itũhutagia Ithuothe

Mbaara na ngũĩ no ciumĩre nginya kũndũ kũrĩ na thayũ. O na andũ arĩa maraikara kũndũ gũtarĩ na mbaara, no mahutio nĩ mbaara cia kũndũ kũngĩ na njĩra ĩmwe kana ĩrĩa ĩngĩ. Na maumĩrĩro moru ma mbaara no mathiĩ na mbere kũhutia andũ o na thutha wa mbaara gũthira. Reke tuone maũndũ mamwe maumanaga na mbaara:

• 

  Ũnyihu wa irio. Kũringana na Kĩama kĩrĩa kĩrũmbũyagia ũhoro wa irio kĩa Ũrũmwe wa Mabũrũri (WFP), “ũndũ ũrĩa mũnene ũcangĩire ngʼaragu nĩ mbaara, tondũ gĩcunjĩ kĩa 70 harĩ 100 kĩa andũ arĩa magũmĩirũo nĩ ngʼaragu thĩinĩ wa thĩ, maikaraga icigo-inĩ iria irĩ na mbaara na ngũĩ.”

• 

  Mathĩna ma mwĩrĩ na ma kĩĩmeciria. Andũ mangĩona ta kũrĩa maikaraga gũkuumĩra mbaara, no matangĩke mũno. Nao arĩa maikaraga kũndũ kũrĩ na mbaara no makorũo ũgwati-inĩ wa kũgurario na gũkorũo na mathĩna ma kĩĩmeciria. Na ũndũ wa kĩeha nĩ atĩ, ndũkoragwo ũrĩ ũndũ mũhũthũ kuona ũrigitani ũrĩa marabatara.

• 

  Andũ gwĩthara kuuma mĩciĩ-inĩ yao. Rũhonge rwa Ũrũmwe wa Mabũrũri rwa Gũteithia Ethari Ngũĩ (UNHCR) rwaugire atĩ gũkinyĩria Septemba 2023, kwarĩ na andũ makĩria ma milioni 114 meetharĩte kuuma mĩciĩ-inĩ yao. Gĩtũmi kĩrĩa kĩnene gĩcangĩire ũndũ ũcio nĩ mbaara na ngũĩ.

• 

  Mathĩna ma kĩĩmbeca. Kaingĩ andũ nĩ macemanagia na mathĩna ma kĩĩmbeca rĩrĩa kwaumĩra mbaara. Kwa ngerekano, ngarama ya ũtũũro nĩ ĩhaicaga. Mathĩna ta macio no maumĩre rĩrĩa thirikari yoya mbeca iria ibatiĩ kũhũthĩrũo maũndũ-inĩ ta ũrigitani na gĩthomo, na yacihũthĩra maũndũ-inĩ megiĩ mbaara. Ningĩ nĩ kũbataranagia mbeca nyingĩ cia gũthondeka kũrĩa gũthũkangĩtio nĩ mbaara.

• 

  Ũthũkangia wa marĩa matũrigicĩirie. Andũ nĩ mathĩnĩkaga mũno rĩrĩa kũndũ kũrĩa maikaraga gwathũkangio. No magĩe na mathĩna ma mwĩrĩ kwa ihinda iraihu nĩ ũndũ wa rĩera, maĩ, na tĩri gũthũkangio, na o na thutha wa mbaara gũthira, no makorũo ũgwati-inĩ wa kũũragwo nĩ nduthũki iria itigagwo ithikĩtwo tĩri-inĩ.