‘Gũtĩa Thoguo na Nyũkwa’ nĩ Kuuga Atĩa?
Macokio ma Bibilia
Rĩathani rĩa “tĩa thoguo na nyũkwa” nĩ rĩgwetagwo kaingĩ Bibilia-inĩ. (Thama 20:12; Gũcokerithia Maathani 5:16; Mathayo 15:4; Aefeso 6:2, 3) Rĩhutĩtie maũndũ mana ma bata ũbatiĩ gwĩka.
Monage marĩ a bata. Wonanagia atĩ nĩ ũtĩĩte baba wanyu na mami wanyu na njĩra ya kuonania ngatho nĩ ũndũ wa maũndũ mothe marĩa magwĩkĩire. No ũmonagie atĩ nĩ a bata na njĩra ya gũtĩa ũtongoria wao. (Thimo 7:1, 2; 23:26) Bibilia ĩgwĩkagĩra ngoro wonage aciari aku marĩ ‘igema kana riri’ waku, ũguo nĩ kuuga ũkenagio nĩo.—Thimo 17:6.
Ĩtĩkagĩra wathani ũrĩa mahetwo. Rĩrĩa ũrĩ mũnyinyi, nĩ wonanagia atĩ nĩ ũtĩĩte baba na mami wanyu rĩrĩa watĩa wathani ũrĩa Ngai amaheete. Akolosai 3:20 ĩraga andũ anyinyi ũũ: “Athĩkagĩrai aciari anyu maũndũ-inĩ mothe, nĩ gũkorũo ũndũ ũcio nĩ ũkenagia Mwathani.” O na Jesu rĩrĩa aarĩ mũnyinyi, nĩ aatĩire aciari ake eyendeire.—Luka 2:51.
Maheage gĩtĩo. (Maũndũ ma Alawii 19:3; Ahibirania 12:9) No ũmonie gĩtĩo kũgerera ũrĩa ũramarĩria na ciugo iria ũrahũthĩra. O na kũrĩ ũguo, aciari amwe rĩngĩ na rĩngĩ no meke maũndũ mangĩtũma ũkorũo ũrĩ ũndũ mũritũ kũmahe gĩtĩo. O na hĩndĩ ta ĩyo, ciana no ihe aciari a cio gĩtĩo na njĩra ya gwĩthema kwaria kana gwĩka ũndũ ũramagĩra gĩtĩo. (Thimo 30:17) Bibilia ĩrutanaga atĩ nĩ mehia maritũ mũndũ kũruma ithe kana nyina.—Mathayo 15:4.
Maheage ũteithio. Aciari aku maakũra no mabatare ũteithio wa indo cia kĩĩmwĩrĩ. No ũmonie gĩtĩo na njĩra ya kwĩrutanĩria biũ gũtigĩrĩra atĩ marĩ na kĩrĩa marabatara. (1 Timotheo 5:4, 8) Kwa ngerekano, kahinda kanini mbere ya Jesu gũkua, nĩ aabangire ũrĩa nyina angĩarũmbũyirio.—Johana 19:25-27.
Mawoni mahĩtanu megiĩ mũndũ gũtĩa ithe na nyina
Mawoni mahĩtanu: Nĩguo wonanie nĩ ũtĩĩte baba wanyu na mami wanyu, no mũhaka wĩtĩkĩre matongorie kĩhiko gĩaku.
Ũrĩa kũrĩ: Bibilia ĩrutanaga atĩ kĩhiko kĩagĩrĩire kũigwo mbere ya ũkuruhanu o wothe tũngĩkorũo naguo na andũ a famĩlĩ. Kĩambĩrĩria 2:24 yugaga ũũ: “Mũndũ mũrũme nĩatigane na ithe na nyina, magwatane na [mũtumia wake].” (Mathayo 19:4, 5) Arĩa marĩ thĩinĩ wa kĩhiko no magunĩke kuumana na ũtaaro wa aciari ao kana athoni ao. (Thimo 23:22) O na kũrĩ ũguo, andũ arĩa marĩ thĩinĩ wa kĩhiko no mone arĩ wega gwĩkĩra mĩhaka nĩguo andũ a famĩlĩ matikaingĩrĩre mũno kĩhiko kĩao.—Mathayo 19:6.
Mawoni mahĩtanu: Baba wanyu na mami wanyu no o tu wagĩrĩirũo gwathĩkĩra.
Ũrĩa kũrĩ: O na gũtuĩka Ngai nĩ aheete aciari wathani thĩinĩ wa famĩlĩ, wathani wothe wa andũ nĩ ũrĩ mĩhaka, ndũngĩkĩra wathani wa Ngai. Kwa ngerekano, hĩndĩ ĩrĩa arutwo a Jesu maathirũo nĩ igooti rĩrĩa inene matige gwathĩkĩra Ngai, mooigire ũũ: “No mũhaka twathĩkĩre Ngai arĩ we mũtongoria, no ti andũ.” (Atũmwo 5:27-29) Ũndũ ũmwe na ũcio, ciana ciathĩkagĩra aciari a cio ‘irĩ na ũiguano na Mwathani,’ ũguo nĩ kuuga maũndũ-inĩ mothe marĩa matararegana na mawatho ma Ngai.—Aefeso 6:1.
Mawoni mahĩtanu: Nĩguo ũtĩe baba wanyu na mami wanyu no mũhaka ũrũmĩrĩre wĩtĩkio wao.
Ũrĩa kũrĩ: Bibilia ĩtwĩkagĩra ngoro tũthuthuragie maũndũ marĩa tũrarutwo nĩguo tuone kana nĩ ma ma. (Atũmwo 17:11; 1 Johana 4:1) Mũndũ angĩka ũguo no kũhoteke mũthia-inĩ athuure wĩtĩkio ngũrani na wa aciari ake. Bibilia nĩ ĩgwetete andũ maigana ũna maatungatagĩra Ngai mataarũmĩrĩire wĩtĩkio wa aciari ao, nao nĩ Iburahimu, Ruthu, na mũtũmwo Paulo.—Joshua 24:2, 14, 15; Ruthu 1:15, 16; Agalatia 1:14-16, 22-24.
Mawoni mahĩtanu: Nĩguo ũtĩe baba wanyu na mami wanyu, no mũhaka ũnyitanĩre maũndũ-inĩ ma ũndũire megiĩ gũthathaiya maguka.
Ũrĩa kũrĩ: Bibilia yugaga ũũ: “Jehova Ngai waku nowe wiki wagĩrĩirũo nĩ gũthathaiya, na nowe wiki wagĩrĩirũo kũrutĩra ũtungata mũtheru.” (Luka 4:8) Mũndũ ũrĩa ũthathayagia maguka ndakenagia Ngai. Makĩria ma ũguo, Bibilia ĩrutanaga atĩ “arĩa makuĩte-rĩ, matirĩ ũndũ moĩ.” Matimenyaga kana nĩ marathathaiyo na njĩra o yothe, na matingĩteithia arĩa marĩ muoyo o na kana mameke ũũru.—Kohelethu 9:5, 10; Isaia 8:19.