ANDŨ ETHĨ MORAGIA
Ingĩĩthema Atĩa Kwĩrĩgagĩrĩra o Maũndũ Moru?
Ũkoragwo na mawoni marĩkũ kwĩyerekera?
Njĩrĩgagĩrĩra maũndũ mega
“Nĩ ngeragia ũrĩa wothe ingĩhota gũkorũo na gĩkeno na kwaga kũrakario nĩ maũndũ. Nĩ ngeragia gũcanjamũka na gũkorũo ndĩ na gĩkeno o mũthenya.”—Valerie.
Njĩrĩgagĩrĩra maũndũ moru
“Ũndũ mwega ũngĩhaanĩka, ũndũ wa mbere ũrĩa ũkaga meciria-inĩ makwa nĩ atĩ ũndũ ũcio ti wa ma, kana wekĩka kĩmahĩtia.”—Rebecca.
Njoyaga maũndũ ũrĩa matariĩ
“Kwĩrĩgagĩrĩra maũndũ mega hingo ciothe no gũtũme mũndũ agakua ngoro rĩrĩa maũndũ macio maaga gũthiĩ wega. Nakuo kwĩrĩgagĩrĩra maũndũ moru no gũtũme mũndũ hingo ciothe akoragwo atarĩ na gĩkeno. Kuoya maũndũ ũrĩa matariĩ nĩ kũndeithagia kuona maũndũ ũrĩa magĩrĩire.”—Anna.
Ũndũ ũcio nĩ wa bata nĩkĩ?
Bibilia yugaga atĩ, “mũndũ ũrĩ na ngoro njanjamũku akoragwo na ndĩa hĩndĩ ciothe.” (Thimo 15:15) Andũ arĩa methemaga kwĩrĩgĩrĩra o maũndũ moru hingo ciothe na magakorũo na muonere mwega wĩgiĩ ũtũũro, nĩ makoragwo na gĩkeno. Ningĩ nĩ ũndũ mũhũthũ harĩ o kũgĩa na arata. Kwaria ma-rĩ, nũũ ũngĩenda gũikarania na mũndũ hingo ciothe ũkoragwo arakarĩte?
No ona andũ arĩa makoragwo na mawoni mega biũ megiĩ ũtũũro, nĩ harĩ moritũ mangĩhaanĩka ũtũũro-inĩ wao. Kwa ngerekano:
Mohoro-inĩ kaingĩ nĩ tũiguaga ũhoro wĩgiĩ mbaara, tharĩkĩro cia itoi, na wĩki-naĩ.
No gũkorũo nĩ ũrahiũrania na mathĩna ma famĩlĩ.
No mũhaka akorũo nĩ ũhiũranagia na moritũ nĩ ũndũ wa kwaga gũkinyanĩra.
No ũtuurithio nĩ mũrata.
Handũ ha kũhinga maitho ũtue maũndũ macio matirekĩka, kana gũtindĩrĩra maũndũ macio mũno nginya wage gĩkeno, nĩ wega gũkorũo na ũigananĩru. Kuoyaga maũndũ ũrĩa matariĩ no gũgũteithie gwĩthema gũkorũo na mawoni moru na ũgetĩkĩra ũtũũro ũrĩa ũrĩ ũtegũkua ngoro.
Rĩrĩa ũrahiũrania na rĩera iritũ, korũo na ma atĩ nĩ gũgũcoka kũgĩe na rĩera rĩega
Ũrĩa ũngĩka
Korũo na mawoni marĩa magĩrĩire megiĩ mahĩtia maku.
Bibilia yugaga: “Thĩ gũtirĩ mũndũ wĩkaga wega hingo ciothe na gũtirĩ ũteehagia.” (Kohelethu 7:20, The Holy Bible in Gĩkũyũ Language) Gũkorũo atĩ nĩ ũhĩtagia ti kuuga atĩ ndũrĩ kĩene tondũ gũtirĩ mũndũ ũtahĩtagia.
Ũrĩa ũngĩkorũo na mawoni magĩrĩire: Wĩrutanĩrie gwĩthema gwĩka mahĩtia, no ndũkerĩgĩre gwĩka ũguo na njĩra nginyanĩru. Mwanake ũmwe wĩtagwo Caleb ooigire ũũ: “Nĩ ngeragia kwaga gũtindanĩra na mahĩtia makwa. Handũ ha ũguo, nĩ ngeragia kwĩruta namo nĩguo nyone harĩa ngũrutĩra wĩra.”
Ndũkeringithanie na andũ angĩ.
Bibilia yugaga, “Tũtigatuĩke andũ a kwĩĩkĩrĩra, a gũtũmaga kũgĩe macindano gatagatĩ-inĩ gaitũ, na a kũiguanagĩra ũiru.” (Agalatia 5:26) Ũngĩĩrorera mbica thĩinĩ wa social media cia kũndũ andũ maathiĩte na ndwanyitirũo ũgeni no gũtũme ũigue ũũru. No gũtũme wambĩrĩrie kuona arata aku matariĩ ta thũ ciaku.
Ũrĩa ũngĩkorũo na mawoni magĩrĩire: Ĩtĩkĩra atĩ ti hingo ciothe ũrĩnyitagwo ũgeni nĩ arata aku rĩrĩa marĩ na maũndũ ma gwĩkenia. Ningĩ mbica iria andũ mekĩraga thĩinĩ wa social media itionanagia ũrĩa ũtũũro wao wothe ũhaana. Mũirĩtu ũmwe wĩtagwo Alexis ooigire ũũ: “Thĩinĩ wa social media andũ mekĩraga mbica iria njega biũ ciĩgiĩ ũtũũro wao. Kaingĩ andũ matiĩkĩraga mbica cia maũndũ marĩa matarĩ mega.”
Thingataga thayũ makĩria thĩinĩ wa famĩlĩ yanyu.
Bibilia yugaga: “Kũngĩhoteka, ĩkagai o ũrĩa wothe mũngĩhota mũkoragwo na thayũ.” (Aroma 12:18) No ũremwo gũcenjia ũrĩa andũ arĩa angĩ mekaga maũndũ, no we no ũhote gũcenjia ũrĩa wĩkaga. No ũhote gũthingataga thayũ.
Ũrĩa ũngĩkorũo na mawoni magĩrĩire: Geragia mũno kwaga kũhĩtania na andũ a famĩlĩ o ta ũrĩa wĩrutanagĩria kwaga kũhĩtania na arata aku. Mũirĩtu ũmwe wĩtagwo Melinda ooigire ũũ: “Gũtirĩ mũndũ mũkinyanĩru, kwoguo mũndũ nĩ arĩkoraga nĩ ahĩtĩirie ũrĩa ũngĩ. Nĩ ũigĩrĩriki witũ gũtua kana twahĩtĩrio nĩ tũgũthingata thayũ kana tũtigwĩka ũguo.”
Koragwo na ngatho.
Bibilia yugaga: “Muonanagie atĩ mũrĩ na ngatho.” (Akolosai 3:15) Gũkorũo na ngatho nĩ kũrĩgũteithagia kuona maũndũ marĩa marathiĩ wega ũtũũro-inĩ waku, handũ ha kuona o maũndũ marĩa matarathiĩ wega.
Ũrĩa ũngĩkorũo na mawoni magĩrĩire: Ĩtĩkagĩra atĩ nĩ wĩkaga mahĩtia, no nĩ wega ũrorage nginya maũndũ mega marĩa ũreka ũtũũro-inĩ waku. Mũirĩtu ũmwe wĩtagwo Rebecca ooigire ũũ: “Nĩ nyandĩkaga handũ ũndũ mwega ũrĩa hingĩtie o mũthenya. Nĩ nyendaga kwĩririkania atĩ kũrĩ na maũndũ maingĩ mega ingĩĩciria ũhoro wamo.”
Wĩcirie ũhoro wa arata aku.
Bibilia yugaga ũũ: “Thiritũ njũru nĩ ithũkagia mĩtugo mĩega.” (1 Akorintho 15:33) Angĩkorũo arata aku nĩ andũ mendete kũmenereria andũ arĩa angĩ, marĩ kĩnyũrũri, na marakaraga na ihenya, o nawe no ũhaane tao.
Ũrĩa ũngĩkorũo na mawoni magĩrĩire: Rĩrĩa arata aku maragerera maũndũ maritũ no maigue marĩ na kĩeha na mathuthĩke ngoro. Mateithagie no ndũkarekage mathĩna mao matũme ũrũo nĩ hinya. Mũirĩtu ũmwe wĩtagwo Michelle ooigire ũũ: “Arata aitũ matiagĩrĩirũo gũkorũo marĩ o andũ arĩa merĩgagĩrĩra maũndũ moru.”
Wĩrute ũhoro makĩria
Bibilia yugaga tũratũũra “mahinda ma ũgwati maritũ kũhiũrania namo.” (2 Timotheo 3:1) Hihi nĩ wonaga arĩ ũndũ mũritũ gũkorũo na mwerekera ũrĩa wagĩrĩire thĩinĩ wa thĩ ĩno ĩiyũire moritũ maingĩ? Thoma “Mathĩna Maingĩhĩte Ũguo Nĩkĩ?”