Mabuku na Maandĩko Marĩa Magwetetwo Thĩinĩ wa Kabuku ka Mũcemanio wa Ũtũũro na Ũtungata Witũ
SEPTEMBA 4-10
MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | EZEKIELI 42-45
“Ũthathaiya wa ma Gũcokio!”
(Ezekieli 43:10-12) Wee nawe mũrũ wa mũndũ, onia andũ a nyũmba ya Isiraeli nyũmba ĩo, nĩ getha maconorũo nĩ ũũru ũcio wao; na ũreke mamĩthime, mamenye ũrĩa ĩtariĩ. 11 Na rĩrĩ, mangĩkorũo maconoretwo nĩ maũndũ mothe marĩa maaneka-rĩ, ũcoke ũmonie mũhianĩre wa nyũmba ĩo, o na mũthondekere wayo, o na nyumĩro ciayo, o na matonyero mayo, o na mũhianĩre wa ciuco ciayo ciothe; ningĩ ũmonie mĩtugo yothe yayo ĩrĩa ya kũrũmĩrĩrũo, o na mũhianĩre wa ciuco ciayo ciothe, o na maathani mayo mothe, ũkĩandĩke ũhoro ũcio magĩkwĩonagĩra na maitho mao, nĩ getha matũũre mamenyereire mũhianĩre wayo wothe, o na mĩtugo yayo yothe ĩrĩa ĩtuĩtwo ya kũrũmĩrĩrũo, na mekage maũndũ macio. 12 Ningĩ ũyũ nĩguo watho wa nyũmba ĩo, atĩ gacũmbĩrĩ gothe ga kĩrĩma gĩkĩ gaikare ge kaamũre mũno, o na ndwere-inĩ ciako ciothe. Atĩrĩrĩ, ũcio nĩguo watho wa nyũmba ĩo.
w99 3/1 8 kĩb. 3
‘Iga Maũndũ Megiĩ Hekarũ ya Ngai Ngoro-inĩ Yaku!’
3 Kĩoneki gĩkĩ kĩraihu kĩrĩa gĩkoragwo thĩinĩ wa mĩrango kenda ya ibuku rĩa Ezekieli nĩ kĩaheire andũ a Juda arĩa maarĩ ithamĩrio kĩĩranĩro kĩrĩa gĩekĩrire wĩtĩkio wao hinya. Ũthathaiya wa ma nĩ ũngĩacokirio! Mĩaka mĩingĩ kuuma hĩndĩ ĩyo na nginya matukũ-inĩ maya maitũ, kĩoneki kĩu nĩ gĩkoretwo gĩgĩkĩra ngoro andũ arĩa mendete Jehova. Na njĩra ĩrĩkũ? Rekei tũthuthurie ũrĩa kĩoneki kĩu kĩa Ezekieli kĩahutagia Aisiraeli arĩa maarĩ ithamĩrio. Gĩkoragwo na maũndũ mana manene: hekarũ, athĩnjĩri-Ngai, mũnene, na bũrũri.
it-2 1082 kĩb. 2
Hekarũ
Kĩoneki kĩrĩa Ezekieli onire kĩgiĩ hekarũ. Kũrĩ mwaka wa 593 Mbere ya Kristo, ũguo nĩ kuuga mwaka wa 14 kuuma rĩrĩa Jerusalemu o hamwe na hekarũ ĩrĩa Suleimani aakĩte cianangirũo, Ezekieli ũrĩa warĩ mũthĩnjĩri-Ngai na mũnabii arĩ thĩinĩ wa kĩoneki nĩ aatwarirũo gacũmbĩrĩ-inĩ ga kĩrĩma kĩraihu akĩonio hekarũ nene ya Jehova. (Ezk 40:1, 2) Ezekieli eerirũo eere andũ a “nyũmba ya Isiraeli” maũndũ mothe marĩa onirio kĩoneki-inĩ kĩu, nĩguo mone ũrĩa meekĩte ũndũ ũtaarĩ wa ũũgĩ na merire, na omĩrĩrie arĩa ehokeku. (Ezk 40:4; 43:10, 11) Kĩoneki kĩu kĩheanĩte ithimi cia hekarũ na njĩra ndikĩru. “Mũrangi kana ithanjĩ” (ithanjĩ iraihu, mita 3.11 kana fiti 10.2) na “mũkono” (mũkono mũraihu, centimita 51.8 kana inji 20.4) nĩcio ciahũthagĩrũo gũthima. (Ezk 40:5) Ũrĩa ithimi ciarĩrĩirio na njĩra ndikĩru thĩinĩ wa kĩoneki kĩu gũtũmĩte andũ amwe metĩkie atĩ hekarũ ĩrĩa yacokire gwakwo thutha-inĩ nĩ Zerubabeli Aisiraeli moima ithamĩrio, yagĩrĩirũo gwakwo ĩhaana ta ĩyo Ezekieli onire kĩoneki-inĩ. O na kũrĩ ũguo, hatirĩ ũira mũkinyanĩru wa gũtũma twĩtĩkie ũguo.
(Ezekieli 44:23) Nao nĩo marĩrutaga andũ akwa gũthurania maũndũ marĩa maamũre na marĩa matarĩ maamũre, o na gũkũũrana indo iria ciamũrĩirũo wĩra mũtheru na iria itarĩ nyamũre.
(Ezekieli 45:16) Andũ othe a bũrũri makaruta indo icio cia kũrutwo, ineo mũnene ũrĩa wa Isiraeli.
w99 3/1 10 kĩb. 10
‘Iga Maũndũ Megiĩ Hekarũ ya Ngai Ngoro-inĩ Yaku!’
10 Maũndũ macio no mũhaka makorũo nĩ mekĩrire ngoro Aisiraeli acio maarĩ ithamĩrio! Famĩlĩ ciothe nĩ cierĩirũo atĩ no mũhaka ingĩaheirũo igai bũrũri-inĩ ũcio. (Ringithania Mika 4:4.) Ũthathaiya wa ma nĩ ũngĩatũgĩrire, na ũngĩatuĩkire ũndũ ũrĩa wa bata mũno bũrũri-inĩ ũcio. Ningĩ rora wone atĩ thĩinĩ wa kĩoneki kĩu, mũnene angĩgaikara mũgũnda-inĩ ũrĩa ũngĩgakorũo ũheanĩtwo nĩ andũ, o ta athĩnjĩri-Ngai. (Ezekieli 45:16) Kwoguo, Aisiraeli maacokio bũrũri-inĩ wao maarĩ manyite itemi wĩra-inĩ ũrĩa warutagwo nĩ andũ arĩa maathurĩtwo nĩ Jehova mamatongorie, makĩmanyitaga mbaru na njĩra ya gwathĩkĩra ũtongoria wao. Bũrũri ũcio woonanagia mũbango mwega, ũnyitanĩri, na ũgitĩri.
Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ
(Ezekieli 43:8, 9) O na kana marĩthahie magĩaka hingĩro cia nyũmba yao hakuhĩ na cia nyũmba yakwa, o na makĩhanda itingĩ cia nyũmba yao hakuhĩ na cia nyũmba yakwa, matigĩtie o rũthingo rũiki gatagatĩ-inĩ gaitũ nao; o na ningĩ nĩmaathahirie rĩĩtwa rĩakwa itheru na maũndũ mao ma thahu marĩa maaneka, na nĩkĩo ndamaninire na marakara makwa. 9 Na rĩrĩ, wega wao no matigane na ũmaraya ũcio wao, o na manjehererie ciimba icio cia athamaki ao, maciikie haraya na niĩ; na nĩngagĩtũũra gatagatĩ-inĩ kao tene na tene.
it-2 467 kĩb. 4
Rĩĩtwa
Aisiraeli nĩ maagire gwathĩkĩra ithimi cia Ngai cia ũthingu ũndũ ũrĩa watũmire maagĩre rĩĩtwa rĩa Ngai gĩtĩo na marĩhake gĩko. (Ezk 43:8; Am 2:7) Ũremi ũcio wao watũmire Ngai amaherithie, ũndũ ũrĩa waheire ndũrĩrĩ icio ingĩ mweke wa kwaria maũndũ moru megiĩ rĩĩtwa rĩa Ngai. (Ringithania Thab 74:10, 18; Isa 52:5.) Ndũrĩrĩ icio itiamenyaga atĩ Jehova nĩwe waherithagia Aisiraeli na kwoguo cieciragia atĩ maakoragwo nĩ maũndũ moru tondũ Jehova nĩ aaremagwo kũmagitĩra. Nĩguo Jehova atherie rĩĩtwa rĩake rĩtige kũhakwo gĩko na njĩra ta ĩyo, nĩ oire ikinya nĩ ũndũ wa rĩĩtwa rĩake, agĩcokia Aisiraeli bũrũri-inĩ wao.—Ezk 36:22-24.
(Ezekieli 45:9, 10) Na rĩrĩ, Mwathani Jehova oigĩte ũũ: Atĩrĩrĩ, inyuĩ anene a Isiraeli, iganwoi nĩ maũndũ macio mwĩkĩte, na mũcoke mweherie ũhinya, o na wanangani, mũhinganagĩrie matuĩro ma cira, na mũtuanagĩre cira na kĩhooto; tiganai na ũhoro wanyu wa gũtunya andũ akwa ithaka hatarĩ kĩhooto; ũguo nĩguo Mwathani Jehova oigĩte. 10 Gĩagai na ratiri itangĩhenania, o na eba ĩtangĩhenania, o na mbathi ya gũthima nayo ĩtangĩhenania.
it-2 140
Kĩhooto
Kwoguo, Jehova eendaga andũ arĩa mekwenda gwĩtĩkĩrĩka nĩwe merute ũhoro wĩgiĩ kĩhooto gĩake na makĩrũmagĩrĩre. (Isa 1:17, 18; 10:1, 2; Je 7:5-7; 21:12; 22:3, 4; Ezk 45:9, 10; Am 5:15; Mik 3:9-12; 6:8; Zek 7:9-12)
Ũthomi wa Bibilia
(Ezekieli 44:1-9) Hĩndĩ ĩo ningĩ akĩ’hũndũra akĩnyumĩria njĩra ya kĩhingo-inĩ kĩa nyumĩrĩra ya handũ harĩa haamũre, o kĩu kĩrorete mwena wa irathĩro; nakĩo gĩgĩkorũo kĩrĩ kĩhinge. 2 Hĩndĩ ĩo Jehova agĩkĩnjĩra atĩrĩ, Kĩhingo gĩkĩ-rĩ, nĩgĩgũtũũra kĩhingĩtwo na gĩtigacoka kũhingũrũo, na gĩtirĩ mũndũ ũrĩcokaga gũgĩtonyera, nĩ gũkorũo Jehova, Ngai wa Isiraeli, nĩkĩo atonyeire, na tondũ ũcio gĩgũtũũra kĩhingĩtwo o ro ũguo. 3 Mũnene-rĩ, arĩikaraga ho akĩrĩa irio mbere ya Jehova; no arĩtonyaga na njĩra ya gĩthaku-inĩ gĩa kĩhingo, na ningĩ akiuma na nja-rĩ, ĩo nĩyo ariumagĩra. 4 Hĩndĩ ĩo ningĩ akĩndwara na njĩra ya kĩhingo-inĩ kĩa mwena wa gathigathini o kũu mbere ya nyũmba ĩo; na niĩ ngĩcũthĩrĩria, ngĩona riri wa Jehova ũiyũrĩte nyũmba ĩo ya Jehova, ngĩkĩĩgũithia, ngĩturumithia ũthiũ thĩ. 5 Nake Jehova akĩnjĩra atĩrĩ, Mũrũ wa mũndũ, maũndũ maya mothe-rĩ, macũranie wega na ngoro yaku, na ũmerorere na maitho maku, na ũmeiguĩre na matũ maku, o maũndũ mothe marĩa ngũkwĩra makoniĩ mĩtugo yothe ĩrĩa ĩtuĩtwo ya nyũmba ĩno ya Jehova, o na maathani mayo mothe; ũcũranie na ngoro yaku ũhoro o wothe wa arĩa matonyaga nyũmba ĩno, o na wa arĩa macokaga kuuma handũ harĩa haamũre. 6 Nao andũ acio aremu a nyũmba ya Isiraeli-rĩ, mere atĩrĩ, Mwathani Jehova oigĩte ũũ: Atĩrĩrĩ, inyuĩ andũ a nyũmba ya Isiraeli, rekei maũndũ manyu mothe marĩa mwaneka ma thahu mamũigane, 7 ma ũrĩa mwanatonyia andũ a kũngĩ handũ hakwa harĩa haamũre, o arĩa matarĩ aruu ngoro, o na kana mĩĩrĩ, maikare handũ hakwa hau haamũre, naho nĩho nyũmba yakwa, nĩguo mahathahie, o hĩndĩ ĩrĩa mũkũndutĩra irio, na maguta, o na thakame; nĩmwĩhĩtie kĩrĩkanĩro giitũ na inyuĩ na maũndũ manyu ma thahu. 8 Na inyuĩ mũtitũire mũikarĩtie wega indo ciakwa iria theru; no nĩ kũiga mũigĩte andũ acio ithenya rĩanyu a gũikaria handũ hau hakwa haamũre. 9 Mwathani Jehova oigĩte ũũ: Atĩrĩrĩ, gũtirĩ mũndũ wa kũngĩ, akĩrĩ mũndũ ũtarĩ mũruu ngoro kana akarua mwĩrĩ, ũgatonya handũ hau hakwa haamũre, o na angĩkorũo nĩ mũgeni o na ũrĩkũ ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa ciana cia Isiraeli.
Septemba 11-17
MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | EZEKIELI 46-48
“Irathimo Iria Aisiraeli Mangĩakeneire Moima Ithamĩrio”
(Ezekieli 47:1) O na ningĩ akĩ’hũndũra akĩnginyia mũrango-inĩ wa nyũmba ĩo, na atĩrĩrĩ, ngĩona maĩ megũtherũka moimĩte na ruungu rũa hingĩro ya nyũmba ĩo magatherera na mwena wa irathĩro, nĩ ũndũ nyũmba ĩo yaroretie ũthiũ wayo irathĩro; namo maĩ macio moimaga na kũu ruungu, makoima na mwena wa ũrĩo wa nyũmba ĩo, mwena-inĩ wa gũthini wa kĩgongona.
(Ezekieli 47:7-12) Na rĩrĩ, rĩrĩa ndakorirũo njokete kuo-rĩ, ngĩona atĩ kũu hũgũrũrũ-inĩ cia rũũĩ rũu kwarĩ mĩtĩ mĩingĩ mũno mũrĩmo ũyũ waruo, o na mũrĩmo ũrĩa ũngĩ. 8 Ningĩ akĩnjĩra atĩrĩ, Maĩ maya megũtherũka marorete bũrũri wa mwena wa irathĩro, magagĩtherera makinye werũ-inĩ wa Araba, nĩguo macoke mathiĩ marorete iria-inĩ; namo maĩ macio ma iria-inĩ nĩmekũhorio ũrũrũ wamo. 9 Na nĩgũgakinya atĩrĩ, atĩ kĩũmbe kĩrĩa gĩothe kĩrĩ muoyo kĩrĩa gĩtambaga kũndũ guothe kũrĩa rũũĩ rũu rũkinyĩte-rĩ, nĩgĩgatũũra muoyo, nakuo nĩgũkagĩa rũitũ rũnene rũa ciũngũyũ, nĩ ũndũ maĩ macio nĩmagakinya kuo, na maĩ ma iria-inĩ mahorio ũrũrũ wamo, nakĩo kĩndũ o gĩothe kĩrĩa gĩgakorũo kĩrĩ kũndũ o guothe kũrĩa rũũĩ rũu rũkinyĩte-rĩ, gĩtũũre muoyo. 10 Na nĩgũgakinya atĩrĩ, atĩ ategi ciũngũyũ nĩmakarũgama hũgũrũrũ-inĩ ciarĩo, nakuo kuuma Eni-gedi nginya o Eni-egilaimu gũtuĩke gwa gũtambũrũkagĩrio mĩtego ya kũgwatia ciũngũyũ; nacio ciũngũyũ ciakuo igatuĩka o ta ũrĩa mĩthemba ĩrĩa ĩngĩ yacio ĩtariĩ, ituĩke o ta ciũngũyũ cia iria-inĩ rĩrĩa inene, na ciingĩhe mũno mũno. 11 No rĩrĩ, njabacabi ciakuo, o na marengeta makuo marĩa me ndaka, matikahoreka ũrũrũ; no magatigwo o ro ũguo matuĩke kũndũ gwĩ cumbĩ. 12 Nakuo hũgũrũrũ-inĩ cia rũũĩ rũu mũrĩmo ũyũ o na mũrĩmo ũrĩa ũngĩ, nĩ kũmera gũkamera mĩtĩ ya mĩthemba ĩrĩa yothe iciaraga irio, nayo ndĩkoma mathangũ, o na kana maciaro mayo maage; no ĩgaciaraga maciaro ma mũũkano mweri o mweri, nĩ gũkorũo maĩ maruo magatherũkaga moimĩte handũ harĩa hatheru haamũre; namo maciaro mayo nĩmakarĩagwo, o namo mathangũ mayo matuĩke ma kũhonania.
w99 3/1 10 kĩb. 11-12
‘Iga Maũndũ Megiĩ Hekarũ ya Ngai Ngoro-inĩ Yaku!’
11 Hihi Jehova nĩ angĩarathimire bũrũri wao? Ũrathi ũcio ũcoketie kĩũria kĩu na njĩra ya kĩoneki gĩa gwĩkĩra ngoro. Ezekieli onire karũũĩ koimĩte hekarũ-inĩ, gagathiĩ gakĩnenehaga nginya gagatuĩka rũũĩ rũnene mũno rũgĩkinya kũingĩra Iria-inĩ rĩa Cumbĩ. Maĩ macio makaniina ũrũrũ wa iria rĩu, na biacara ya gũtega thamaki ĩgatherema na njĩra nene kũu hũgũrũrũ-inĩ. Mĩena-inĩ ya rũũĩ rũu kwĩna mĩtĩ mĩingĩ ĩciaraga matunda hĩndĩ ciothe, ma kũrĩa na kũhonania.—Ezekieli 47:1-12.
12 Kĩĩranĩro kĩu nĩ gĩekĩrire mũkonde morathi mangĩ maarathĩtwo mbere ĩyo marĩa arĩa maarĩ ithamĩrio metĩkĩtie, marĩa monanagia atĩ nĩ mangĩacokire bũrũri-inĩ wao. Anabii a Jehova magĩtongorio nĩ roho nĩ maakoretwo mataarĩirie bũrũri wa Isiraeli ũtariĩ ta Paradiso, ũgĩikarũo rĩngĩ nĩ andũ. Ũrathi wĩgiĩ kũndũ gũtaarĩ na umithio gũkĩgarũrũka gũgatuĩka kũndũ kũrĩ na umithio nĩ wacokeretwo maita maingĩ. (Isaia 35:1, 6, 7; 51:3; Ezekieli 36:35; 37:1-14) Kwoguo andũ nĩ mangĩerĩgĩrĩire atĩ irathimo cia Jehova nĩ cingĩathererire ta rũũĩ rumĩte hekarũ-inĩ. Ũndũ ũcio ũngĩatũmire rũrĩrĩ rũu rwakuĩte kĩĩroho rũriũke. Andũ acio moimĩte ithamĩrio nĩ mangĩagĩire na kĩrathimo gĩa gũkorũo na arũme a kĩĩroho, arĩa mangĩakorirũo marĩ athingu na marũmĩte o ta mĩtĩ ĩrĩa yarĩ mĩena-inĩ ya rũũĩ rũrĩa ruonetwo kĩoneki-inĩ, arĩa mangĩarĩ mũharĩ-inĩ wa mbere harĩ gũthondeka bũrũri ũcio waanangĩkĩte. O na Isaia nĩ aandĩkĩte ũhoro wĩgiĩ ‘mĩtĩ mĩnene ya ũthingũ’ arĩa maarĩ “macokererie kũndũ kũrĩa gũtũire gũkirĩte ihooru.”—Isaia 61:3, 4.
(Ezekieli 47:13, 14) Ningĩ Mwathani Jehova oigĩte ũũ: Mũhaka nĩguo ũyũ wa ũrĩa mũkagaya bũrũri ũyũ ũtuĩke igai rĩa kũgayanĩrio Isiraeli o ta ũrĩa mĩhĩrĩga ĩrĩa yao ikũmi na ĩĩrĩ ĩtariĩ; Jusufu akaheo icunjĩ igĩrĩ, 14 naguo bũrũri ũcio mũkawĩgwatĩra igai, o mũndũ aheo igai rĩake o ta ũrĩa ũngĩ; tondũ nĩndaambararĩirie guoko gwakwa na igũrũ ngiuga atĩ ngaũhe mathoguo; naguo bũrũri ũyũ nĩũkamũgũĩra ũtuĩke igai rĩanyu.
w99 3/1 10 kĩb. 10
‘Iga Maũndũ Megiĩ Hekarũ ya Ngai Ngoro-inĩ Yaku!’
10 Maũndũ macio no mũhaka makorũo nĩ mekĩrire ngoro Aisiraeli acio maarĩ ithamĩrio! Famĩlĩ ciothe nĩ cierĩirũo atĩ no mũhaka ingĩaheirũo igai bũrũri-inĩ ũcio. (Ringithania Mika 4:4.) Ũthathaiya wa ma nĩ ũngĩatũgĩrire, na ũngĩatuĩkire ũndũ ũrĩa wa bata mũno bũrũri-inĩ ũcio. Ningĩ rora wone atĩ thĩinĩ wa kĩoneki kĩu, mũnene angĩgaikara mũgũnda-inĩ ũrĩa ũngĩgakorũo ũheanĩtwo nĩ andũ, o ta athĩnjĩri-Ngai. (Ezekieli 45:16) Kwoguo, Aisiraeli maacokio bũrũri-inĩ wao maarĩ manyite itemi wĩra-inĩ ũrĩa warutagwo nĩ andũ arĩa maathurĩtwo nĩ Jehova mamatongorie, makĩmanyitaga mbaru na njĩra ya gwathĩkĩra ũtongoria wao. Bũrũri ũcio woonanagia mũbango mwega, ũnyitanĩri, na ũgitĩri.
(Ezekieli 48:9, 10) Rũare rũrĩa mũkarutĩra Jehova-rĩ, rũgakorũo rũraihĩte mĩkono ngiri mĩrongo ĩĩrĩ na ĩtano, na rũkaarama mĩkono ngiri ikũmi. 10 Naruo rũare rũu rũamũre rũtuĩke rũa athĩnjĩri-Ngai, maheo rũare rũa mĩkono ngiri mĩrongo ĩĩrĩ na ĩtano rũrorete mwena wa gathigathini, na rũarame ngiri ikũmi mwena ũrĩa ũrorete ithũĩro, na rũarame mĩkono ngiri ikũmi mwena ũrĩa ũrorete irathĩro, ningĩ rũraihe mĩkono ngiri mĩrongo ĩĩrĩ na ĩtano mwena ũrĩa ũrorete gũthini, naho handũ harĩa haamũre hagĩe gatagatĩ karuo.
Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ
(Ezekieli 47:1) O na ningĩ akĩ’hũndũra akĩnginyia mũrango-inĩ wa nyũmba ĩo, na atĩrĩrĩ, ngĩona maĩ megũtherũka moimĩte na ruungu rũa hingĩro ya nyũmba ĩo magatherera na mwena wa irathĩro, nĩ ũndũ nyũmba ĩo yaroretie ũthiũ wayo irathĩro; namo maĩ macio moimaga na kũu ruungu, makoima na mwena wa ũrĩo wa nyũmba ĩo, mwena-inĩ wa gũthini wa kĩgongona.
(Ezekieli 47:8) Ningĩ akĩnjĩra atĩrĩ, Maĩ maya megũtherũka marorete bũrũri wa mwena wa irathĩro, magagĩtherera makinye werũ-inĩ wa Araba, nĩguo macoke mathiĩ marorete iria-inĩ; namo maĩ macio megũthiĩ gũitĩrĩra iria-inĩ rĩu, o maya megũtherũka haha; namo maĩ macio ma iria-inĩ nĩmekũhorio ũrũrũ wamo.
(Ezekieli 48:30) Nacio nyumĩrĩra cia itũũra rĩu nĩcio ici; mwena wa gathigathini ũgathimwo mĩkono ngiri inya cia magana matano.
(Ezekieli 48:32-34) O naguo mwena wa irathĩro ũthimwo mĩkono ngiri inya cia magana matano, nakuo kũgĩe ihingo ithatũ. Nacio nĩ kĩhingo kĩa Jusufu, kĩmwe, na kĩhingo kĩa Benjamini, kĩmwe, na kĩhingo kĩa Dani, kĩmwe. 33 Ningĩ mwena wa gũthini ũthimwo mĩkono ngiri inya cia magana matano, nakuo kũgĩe ihingo ithatũ, kĩhingo gĩa Simeoni, kĩmwe, na kĩhingo kĩa Isakaru, kĩmwe, na kĩhingo gĩa Zebuluni, kĩmwe. 34 O na ningĩ mwena wa ithũĩro ũthimwo mĩkono ngiri inya cia magana matano, nakuo kũgĩe ihingo ciakuo ithatũ, kĩhingo kĩa Gadi, kĩmwe, na kĩhingo kĩa Asheri, kĩmwe, na kĩhingo kĩa Nafitali, kĩmwe.
w99 3/1 11 kĩb. 14
‘Iga Maũndũ Megiĩ Hekarũ ya Ngai Ngoro-inĩ Yaku!’
14 Hihi maũndũ macio nomo maahingirie kĩoneki kĩa Ezekieli? Aca; harĩ ũndũ ũngĩ mũnene wonanagio. Ta wĩcirie ũndũ ũyũ: Gũtingĩahotekire hekarũ ĩrĩa Ezekieli onire yakwo ta ũrĩa yataarĩirio. Ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ Ayahudi nĩ maanyitire ũhoro wa kĩoneki kĩu na njĩra nditũ na nginya magĩka maũndũ mamwe maarĩ thĩinĩ wakĩo. O na kũrĩ ũguo, hekarũ ĩyo yarĩ kĩoneki-inĩ kĩu ĩrĩ yothe yarĩ nene mũno ũũ atĩ ndĩngĩaiganĩire Kĩrĩma-inĩ kĩa Moria, harĩa hekarũ ĩyo ĩngĩ yaakĩtwo. Makĩria ma ũguo, hekarũ ĩyo Ezekieli onire ndĩarĩ taũni thĩinĩ, no yarĩ mũgũnda-inĩ ũngĩ handũ haraihu na taũni, no hekarũ ĩrĩa yacokire gwakwo yakirũo Jerusalemu thĩinĩ o harĩa ĩrĩa ya mbere yaakĩtwo. (Ezara 1:1, 2) Ningĩ gũtirĩ rũũĩ ruoimire hekarũ-inĩ ĩrĩa yaakirũo Jerusalemu. Kwoguo ũrathi ũcio wa Ezekieli wahingire na njĩra nini tu harĩ Aisiraeli. Ũndũ ũcio ũronania atĩ no mũhaka kũngĩkorũo kĩoneki kĩu kĩarĩ kĩhinge na njĩra ĩngĩ nene makĩria ya kĩĩroho.
(Ezekieli 47:6) Nake akĩnjĩra atĩrĩ, Mũrũ wa mũndũ, nĩwona ũndũ ũcio? Hĩndĩ ĩo ningĩ akĩndwara aʼhũndũrĩte, akĩnjokia hũgũrũrũ-inĩ cia rũũĩ rũu.
it-2 1001
Mũrũ wa Mũndũ
Thĩinĩ wa Maandĩko ma Kĩhibirania, kiugo kĩu nĩ kĩonekaga maita marĩa maingĩ ibuku-inĩ rĩa Ezekieli, na thĩinĩ wa ibuku rĩrĩ Ngai etĩte mũnabii ũcio “mũrũ wa mũndũ” makĩria ma maita 90. (Ezk 2:1, 3, 6, 8) Jehova amwĩtĩte ũguo kuonania atĩ mũnabii ũcio no mũndũ wa gũkũ thĩ, ũndũ ũrĩa ũronania ngũrani nene gatagatĩ ka Ngai Ũrĩa Ũrĩ Igũrũ Mũno, o we Mũheani wa ndũmĩrĩri, na mũndũ ũrĩa ũratwara ndũmĩrĩri ĩyo. O na mũnabii Danieli nĩ etĩtwo ũguo thĩinĩ wa Danieli 8:17.
Ũthomi wa Bibilia
(Ezekieli 48:13-22) Ningĩ Alawii magĩe na rũare rũao rũhakaine na rũu rũa athĩnjĩri-Ngai, naruo rũraihe mĩkono ngiri mĩrongo ĩĩrĩ na ĩtano, na rũarame mĩkono ngiri ikũmi; ũraihu waruo wothe-rĩ, ũtuĩke mĩkono ngiri mĩrongo ĩĩrĩ na ithano, na wariĩ waruo wothe ũtuĩke mĩkono ngiri ikũmi. 14 Nao matikanarũendie, kana marũkũũranie, o na kana irio cia mũro wa mbere ciaruo ithiĩ na mũndũ ũngĩ; nĩ ũndũ nĩ rũamũre rũtuĩke rũa Jehova. 15 Nakĩo gĩcigo kĩrĩa gĩgũtigara kĩaramĩte mĩkono ngiri ithano, o kĩu kĩrĩ mbere ya rũare rũu rũa mĩkono ngiri mĩrongo ĩĩrĩ na ĩtano-rĩ, gĩgatuĩka kĩa wĩra wa andũ othe; gĩtuĩke gĩa itũũra rĩa gũtũũrũo nĩ andũ, o na gĩa kũgĩa ithaka cia ũrĩithio, narĩo itũũra rĩu rĩgĩe gatagatĩ gakĩo. 16 Naguo ũhoro wa ũrĩa rĩgathimwo nĩguo ũyũ; mwena wa gathigathini nĩ mĩkono ngiri inya cia magana matano, naguo mwena wa gũthini mĩkono ngiri inya cia magana matano, naguo mwena wa irathĩro mĩkono ngiri inya cia magana matano, o naguo mwena wa ithũĩro mĩkono ngiri inya cia magana matano. 17 Narĩo itũũra rĩu rĩgĩe na ithaka cia ũrĩithio na ndwere ciothe. Mwena ũrĩa ũrorete gathigathini ũthimwo mĩkono magana merĩ ma mĩrongo ĩtano, naguo mwena wa irathĩro ũthimwo mĩkono magana merĩ ma mĩrongo ĩtano, o naguo mwena wa ithũĩro ũthimwo mĩkono magana merĩ ma mĩrongo ĩtano. 18 Nakĩo gĩcigo kĩrĩa gĩgũtigara kĩa ũraihu ũrĩa ũringaine na rũare rũrĩa rũamũre rũrutĩirũo Jehova, gĩtuĩke mĩkono ngiri ikũmi mwena ũrĩa ũrorete irathĩro, o na mĩkono ngiri ikũmi mwena ũrĩa ũrorete ithũĩro; nakĩo kĩhakane na gĩcigo kĩu kĩamũre; naguo uumithio wakĩo ũtuĩkage irio cia andũ arĩa marutaga wĩra itũũra-inĩ rĩu. 19 Nao andũ acio marutaga wĩra itũũra-inĩ rĩu, moimĩte mĩhĩrĩga-inĩ yothe ya Isiraeli, nĩo magakĩrĩmaga. 20 Na rĩrĩ, rũare ruothe rũa kũrutĩrũo Jehova rũgatuĩka rũa mĩkono ngiri mĩrongo ĩĩrĩ na ĩtano kũraiha, na kwarama mĩkono ngiri mĩrongo ĩĩrĩ na ĩtano o ro ũguo, mũkĩrute rũare rũiganaine na mĩena yothe yaruo ĩna, rũĩ thikwea, handũ harĩa hangĩtuĩka ha itũũra rĩu harĩ o ho. 21 Na rĩrĩ, kũndũ kũrĩa gũtigaru gwakĩo gũgatuĩka kwa mũnene, mwena ũyũ, o na mwena ũrĩa ũngĩ wa handũ hau haamũre harutĩirũo Jehova, na handũ hau hatuĩkĩte ha itũũra, o kũu kwĩikĩtie na mbere ya mũhaka wa mwena wa irathĩro wa kũrĩa gũthimĩtwo mĩkono ngiri mĩrongo ĩĩrĩ na ĩtano gwa kũrĩa kũrutĩirũo Jehova, o na kũu kũngĩ kwĩikĩtie na mbere ya mũhaka wa mwena wa ithũĩro wa kũrĩa gũthimĩtwo mĩkono ngiri mĩrongo ĩĩrĩ na ĩtano, kũu guothe kũringaine na ndware iria ingĩ, nĩkuo gũgatuĩka kwa mũnene, nakĩo gĩcunjĩ kĩu kĩamũre kĩrutĩirũo Jehova, o na handũ hau haamũre ha nyũmba ĩo, gũkagĩa gatagatĩ-inĩ gakuo. 22 O na ningĩ atĩrĩ, kuuma o kũndũ kũrĩa gwa gũtũũrũo nĩ Alawii, o na kuuma kũrĩa gũgatuĩka gwa itũũra, o kũu gwĩ gatagatĩ-inĩ ga kũu kwa mũnene, gatagatĩ-inĩ ka mũhaka wa Juda o na mũhaka wa Benjamini-rĩ, kũu o nakuo gũgatuĩka kwa mũnene.
Septemba 18-24
MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | DANIELI 1-3
“Gũkorũo Tũrĩ Ehokeku Harĩ Jehova nĩ Kũrehaga Irathimo”
(Danieli 3:16-20) Nao Shadraka na Meshaka na Abedinego magĩcokeria mũthamaki, makĩmwĩra ũũ: Atĩrĩrĩ, wee Nebukadinezaru, tũtibataire nĩ gũgũcokeria ũhoro ũyũ. 17 Atĩrĩrĩ, Ngai witũ, o we ũrĩa tũtungatagĩra, aahota gũtũhonokia atũrute icua-inĩ rĩu rĩa mwaki ũcio wakanĩte mũno, nake nĩegũtũhonokia moko-inĩ maku, wee mũthamaki witũ. 18 No rĩrĩ, o na kũngĩkorũo ti ũguo-rĩ, kĩmenye, wee mũthamaki witũ, atĩ tũtirĩ hingo tũngĩtungatĩra ngai ciaku, o na kana tũhoe mũhianano ũcio ũhandithĩtie wa thahabu. 19 Hĩndĩ ĩo Nebukadinezaru agĩkĩgwatwo nĩ mangʼũrĩka, agĩthita gĩthiithi nĩ ũndũ wa Shadraka na Meshaka na Abedinego; agĩathana, akiuga atĩ icua rĩu rĩongererũo ngũ, nĩguo mwaki wakane ta maita mũgwanja gũkĩra ũrĩa ũhũthĩire gwakana. 20 Ningĩ agĩcoka agĩatha andũ amwe a ita ciake arĩa maarĩ njamba, akĩmera manyite Shadraka na Meshaka na Abedinego, mamohe, macoke mamaikie icua-inĩ rĩu rĩa mwaki ũcio wakanĩte mũno.
Thiĩ na Mbere Kwĩhokeka Harĩ Ũthamaki wa Ngai
15 Tondũ twendaga gũtungatĩra Jehova tũrĩ na thamiri theru-rĩ, nĩ tũbataraga kuonania atĩ tũrĩ ngũrani na andũ arĩa tũrutithanagia wĩra nao, arĩa tũthomaga nao, andũ itũũra riitũ, o na kana a famĩlĩ. (1 Pet. 2:19) Jesu oigire atĩ andũ amwe nĩ magaatũmena nĩ ũndũ wa gũkorũo tũrĩ ngũrani. Nĩ wega kũririkana atĩ andũ aingĩ arĩa matũũkagĩrĩra matiũĩ ũhoro wa Ũthamaki wa Ngai. Nĩ ũndũ ũcio, matitaũkagĩrũo kĩrĩa gĩtũmaga tũkorũo tũrĩ ehokeku mũno harĩ Ũthamaki ũcio handũ ha harĩ thirikari cia andũ.
16 Nĩguo mũndũ akorũo arĩ mwĩhokeku harĩ Jehova ekũbatara gũikara ehandĩte biũ rĩrĩa aracemania na mathĩna. (Dan. 3:16-18) O na gũtuĩka andũ othe no maigue guoya-rĩ, andũ ethĩ no metigĩre kuoneka marĩ ngũrani na andũ arĩa angĩ. Angĩkorũo ciana ciaku nĩ icemanagia na magerio ta kũhũũrĩra bendera thurutia kana ikũngũĩro cia gũtũũgĩria bũrũri, wĩrutanĩrie gũciteithia. Hũthĩra mahinda ma Ũthathaiya wa Famĩlĩ gũteithia ciana ciaku itaũkĩrũo nĩ maũndũ macio nĩguo ikahota kũhiũrania namo irĩ na ũmĩrĩru. Citeithie itaaragĩrie wĩtĩkio wacio itarĩ na guoya ĩndĩ irĩ na gĩtĩo. (Rom. 1:16) Ningĩ nĩguo ũciteithie no warie na arutani a cio igũrũ rĩgiĩ maũndũ macio.
(Danieli 3:26-29) Nake Nebukadinezaru agĩgĩkuhĩhĩria mũromo-inĩ wa icua rĩu rĩa mwaki ũcio wakanĩte mũno, agĩĩtana akiuga atĩrĩ, Nĩ inyuĩ Shadraka na Meshaka na Abedinego, o inyuĩ mũtungatagĩra Ngai-Ũrĩa-wĩ-Igũrũ-Mũno; umĩrai, mũũke haha! Nao Shadraka na Meshaka na Abedinego magĩkiumĩra mwaki-inĩ ũcio. 27 Nao anene, na anyabara, na abarũthi, na aheani kĩrĩra a mũthamaki, o arĩa monganĩte hamwe hau magĩkĩĩrorera andũ acio, makĩona atĩ mwaki nĩũremetwo nĩ gwĩka mĩĩrĩ yao ũndũ, o na kana gũcina rũcuĩrĩ o na rũmwe rũa mĩtwe yao; ningĩ nguo ciao itieregethũkĩte, o na kana makanunga mwaki. 28 Nake Nebukadinezaru akĩanĩrĩra akiuga atĩrĩ, Ngai wa Shadraka na Meshaka na Abedinego arogathwo, O we ũrĩa ũtũmire mũraika wake, Aahonokia ndungata ciake, iria imwĩhokete; Tondũ nĩiregire watho wa mũthamaki, cieheana mĩĩrĩ yacio, Nĩ getha itikae gũtungatĩra ngai ingĩ, o na kana gũciinamĩrĩra icihoe, Tiga o Ngai wacio cio nyene. 29 Tondũ wa maũndũ macio, nĩndatua watho ndoiga atĩ andũ o na arĩkũ a nduka ciothe, na ndũrĩrĩ ciothe, o na mĩario yothe, arĩa mangĩaria ndeto cia kũmenereria Ngai wa Shadraka na Meshaka na Abedinego-rĩ, nĩmatemengwo makue, o na nyũmba ciao ituĩke ciĩgĩĩgĩ. Amu gũtirĩ Ngai ĩngĩ ĩngĩhota kũhonokania ũũ.
Gĩa na Ũmĩrĩru Jehova e Hamwe Nawe!
13 Karine-inĩ ya mũgwanja M.M.M., Ahibirania atatũ ndungata cia Jehova nĩ meyoneire atĩ Ngai nĩ arathimaga arĩa monanagia wĩtĩkio na ũmĩrĩru. Mũthamaki Nebukadinezaru onganithirie anene a Babuloni na agĩathana atĩ mathathaiye mũhianano mũnene wa thahabu. Mũndũ o wothe ũngĩagire gwĩka ũguo nĩ angĩaikirio icua-inĩ rĩa mwaki. Ahibirania acio atatũ meerire Nebukadinezaru ũũ mena gĩtĩo: “Ngai witũ, o we ũrĩa tũtungatagĩra, aahota gũtũhonokia atũrute icua-inĩ rĩu rĩa mwaki ũcio wakanĩte mũno, nake nĩegũtũhonokia moko-inĩ maku, wee mũthamaki witũ. No rĩrĩ, o na kũngĩkorũo ti ũguo-rĩ, kĩmenye, wee mũthamaki witũ, atĩ tũtirĩ hingo tũngĩtungatĩra ngai ciaku, o na kana tũhoe mũhianano ũcio ũhandithĩtie wa thahabu.” (Dan. 3:16-18) Kũhonokio kwa magegania kwa Ahibirania acio atatũ nĩ gũtaarĩirio wega thĩinĩ wa Danieli 3:19-30. O na gũtuĩka ti ũhũthũ tũikio icua-inĩ rĩa mwaki-rĩ, nĩ tũcemanagia na magerio ma wĩkindĩru na no tũkorũo na ma atĩ Ngai nĩ arĩtũrathimaga nĩ ũndũ wa wĩtĩkio na ũmĩrĩru witũ.
Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ
(Danieli 1:5) Nake mũthamaki agĩgĩtua atĩ maheagwo mũthenya o mũthenya rũĩga rũa irio iria aarĩaga we mwene, na maheagwo ndibei ĩrĩa aanyuaga, nao maikare ihinda rĩa mĩaka ĩtatũ makĩrĩaga irio o ro icio, nĩ getha thutha ũcio magetĩkĩrio maikaranagie na mũthamaki nyũmba yake thĩinĩ, mamũtungatĩre.
(Danieli 1:8) No rĩrĩ, Danieli agĩtua na ngoro yake atĩ ndagetĩkĩra gwĩthahia na irio icio cia mũthamaki, o na kana na ndibei yake ĩo aanyuaga; tondũ ũcio agĩthiĩ harĩ mũnene wa andũ arĩa mehokeirũo wĩra wa nyũmba ya mũthamaki, akĩmũthaitha atĩ etĩkĩrio gũthema gwĩthahia kũu.
it-2 382
Meshaka
Kũrĩ na itũmi ithatũ iria ingĩkorũo nĩcio ciatũmire matue atĩ kũrĩa irio cia mũthamaki nĩ “gwĩthahia”: (1) Ababuloni nĩ maarĩaga nyama cia nyamũ iria Watho wa Musa woigĩte ti theru; (2) matiatindanagĩra na gũita thakame wega magĩthĩnja nyamũ, imwe hihi o na ciakoragwo irĩ cia gũitwo; (3) kaingĩ athathaiya a ngai cia maheeni mambaga kũrutĩra ngai ciao magongona ma nyamũ, ũndũ ũrĩa watũmaga kuonwo atĩ kũrĩa nyama ta icio nĩ gũthathaiya ngai icio.—Da 1:8; ringithania 1Ko 10:18-20, 28.
(Danieli 2:44) Na rĩrĩ, hĩndĩ ya athamaki acio-rĩ, nĩguo Ngai-wa-Igũrũ akahanda ũthamaki ũrĩa ũtagacoka gũthario o rĩ, o rĩ, o na kana wathani waguo ũneanwo moko-inĩ ma andũ angĩ, no nĩ kũmemenda ũkamemenda mothamaki macio mangĩ, ũmanine biũ, naguo ũtũũre wĩhandĩte tene na tene.
w12 6/1 19, gathandũkũ
“MOTHAMAKI MACIO” NĨ MARĨKŨ?
Ũrathi wa Danieli 2:44 uugaga atĩ Ũthamaki wa Ngai nĩ ‘ũkaamemenda mothamaki macio mangĩ, ũmanine biũ.’ Ũrathi ũcio waragia o ũhoro wa mothamaki marĩa monanĩtio nĩ icunjĩ itiganĩte cia mũhianano ũcio.
Ĩ nacio thirikari iria ingĩ ciothe cia andũ? Ũrathi ũringaine na ũcio thĩinĩ wa Kũguũrĩrio nĩ ũheanĩte ũhoro makĩria. Wonanagia atĩ “athamaki a mabũrũri mothe” nĩ makoonganio marũe na Jehova “mũthenya ũrĩa mũnene wa Ngai, Mwene-Hinya-Wothe.” (Kũg. 16:14; 19:19-21) Kwoguo, to mothamaki marĩa monanĩtio nĩ mũhianano ũcio makaaninwo hĩndĩ ya Hari–Magedoni, ĩndĩ nĩ nginya thirikari iria ingĩ ciothe cia andũ.
w01 10/15 6 kĩb. 4
Ũrĩa Gũkagĩa na Thĩ ĩrĩ na Gĩkeno
Macokio monekaga thĩinĩ wa Danieli 2:44: “Na rĩrĩ, hĩndĩ ya athamaki acio-rĩ, [arĩa marathamaka matukũ-inĩ ma kũrigĩrĩria ma mũtabarĩre ũyũ] nĩguo Ngai-wa-Igũrũ akahanda ũthamaki ũrĩa ũtagacoka gũthario o rĩ, o rĩ, o na kana wathani waguo ũneanwo moko-inĩ ma andũ angĩ, no nĩ kũmemenda ũkamemenda mothamaki macio mangĩ [ma andũ], ũmanine biũ, naguo ũtũũre wĩhandĩte tene na tene.” Nĩkĩ no mũhaka Ũthamaki wa Ngai ũkaananga mothamaki ma gũkũ thĩ? Nĩ tondũ mothamaki macio nĩ matũmaga roho wa kwĩyatha ũrĩa nĩ ũremi kwerekera Ngai na waambĩrĩirio nĩ Shaitani mũgũnda-inĩ wa Edeni ũthiĩ na mbere. Makĩria ma gũkorũo atĩ mothamaki macio matigunaga andũ, arĩa matũgagĩria roho ũcio makoragwo magĩcindana na Mũũmbi. (Thaburi 2:6-12; Kũguũrĩrio 16:14, 16) Kwoguo twagĩrĩirũo kwĩyũria, ‘Hihi nyitaga Ũthamaki wa Ngai mbaru kana ndeganaga naguo?’
Ũthomi wa Bibilia
(Danieli 2:31-43) Wee mũthamaki nĩ gũcũthĩrĩria wacũthĩrĩirie, ũkĩona mũhianano mũnene, naguo mũhianano ũcio warĩ mũnene na ũgacangarara mũno wĩ mbere yaku, ũrũgamĩtio na makinya maguo; naguo mũhianĩre waguo warĩ itua-nda ũkĩonwo. 32 Naguo mũhianano ũcio watariĩ ũũ: mũtwe waguo warĩ wa thahabu ĩrĩa njega, nakĩo gĩthũri kĩaguo o na moko ciarĩ cia betha; nayo nda yaguo o na ciero ciarĩ cia gĩcango, 33 namo magũrũ mayo maarĩ ma kĩgera; no makinya maguo maarĩ ma kĩgera gĩtukanie na rĩũmba. 34 Nawe ũkĩwĩrorangĩra o nginya ũgĩcoka ũkĩona he ihiga rĩenjetwo, no ti moko ma andũ maarĩenjete, narĩo rĩkĩgũĩra makinya ma mũhianano ũcio, o macio mombĩtwo na kĩgera gĩtukaine na rĩũmba, narĩo rĩgĩkĩmamemenda biũ. 35 Nakĩo kĩgera kĩu gĩkĩmemendeka hamwe na rĩũmba, na gĩcango, na betha, na thahabu, igĩkĩmemendeka ciothe hamwe, igĩtuĩka ta mũũngũ ũrĩa ũũmbũragwo kĩhuhĩro-inĩ hĩndĩ ya themithũ, nacio ikĩhuhũkio nĩ rũhuho, igĩthira biũ, na itiigana gũcoka kũmenyeka harĩa irĩ. No ihiga rĩu rĩagũthire mũhianano ũcio rĩkĩneneha, rĩgĩtuĩka rũaro rũa ihiga, naruo rũkĩiyũra thĩ yothe. 36 Kĩu nĩkĩo kĩroto kĩrĩa warotire; rĩu ta reke tũtaũrĩre mũthamaki kĩroto kĩu gĩake. 37 Wee mũthamaki witũ-rĩ, nĩwe mũthamaki wa athamaki, nawe nĩwe Ngai-wa-Igũrũ aheete ũthamaki wothe, na ũhoti wothe, na hinya wothe, o na ũhoro wothe wa gwĩkĩrĩrũo. 38 Ningĩ kũndũ o guothe kũrĩa ciana cia andũ itũũraga-rĩ, nĩacineanĩte moko-inĩ maku, ningĩ agakũhe nyamũ cia gĩthaka o na nyoni cia rĩera-inĩ, nĩ getha ũciathage ciothe. Wee-rĩ, nĩwe ũgerekanĩtio na mũtwe ũcio wa thahabu. 39 Na thutha waku nĩhakaarahũka ũthamaki ũngĩ ũtarĩ na hinya ta waku; na ningĩ hagĩe ũthamaki ũngĩ wa gatatũ wa gwathana gũkũ thĩ guothe, na ũcio nĩguo ũgerekanĩtio na gĩcango. 40 Na rĩrĩ, ũthamaki wa kana ũkagĩa na hinya ta wa kĩgera, tondũ kĩgera nĩkĩmemendanaga na gĩgakĩria indo iria ingĩ ciothe hinya; naguo ũthamaki ũcio nĩũkamemendana na ũhehenjane ta ũrĩa kĩgera kĩhehenjaga icio ciothe. 41 Na ningĩ atĩrĩ, o ta ũrĩa wonire mũthondekere wa magũrũ ũtariĩ, na twara twamo, kũmwe gũgathondekwo na kĩgera, na kũrĩa kũngĩ gũgathondekwo na rĩũmba rĩa mũũmbi-rĩ, ũguo noguo ũthamaki ũcio ũgatuĩka mũgayũkanganie; no rĩrĩ, hinya wa kĩgera nĩũgakorũo ũrĩ o ho thĩinĩ waguo, tondũ nĩwonire kĩgera gĩtukaine na rĩũmba. 42 O na ningĩ o ta ũguo mũthondekere wa twara twa magũrũ ũtariĩ, kũmwe gũgathondekwo na kĩgera, na kũrĩa kũngĩ gũgathondekwo na rĩũmba-rĩ, ũguo noguo ũthamaki ũcio ũgakorũo wĩ na hinya kũmwe na kũmwe, na kũrĩa kũngĩ gũkorũo gũtarĩ hinya gũgathuthĩkanga. 43 Nakuo kũu wonire kĩgera gĩtukanĩte na rĩũmba-rĩ, ũguo noguo andũ a bũrũri ũcio mageturanĩra na kĩruka kĩngĩ kĩgeni; no rĩrĩ, matirĩ hingo makaiguana nakĩo, o ta ũrĩa kĩgera gĩtangĩiguana na rĩũmba.
Septemba 25–Oktomba 1
MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | DANIELI 4-6
“Hihi nĩ Ũratungatĩra Jehova Ũtegũtigithĩria?”
(Danieli 6:7-10) Nĩ ithuĩ atongoria othe a bũrũri, twĩ hamwe na anyabara othe, na anene othe, na athuri othe arĩa makũheaga kĩrĩra, o na abarũthi othe, tũciranĩire tũgatua atĩ kwagĩrĩire wee, mũthamaki, ũtue watho, na ũhinge mũhingo, ũgĩathane atĩ mũndũ o wothe ũrĩa ũngĩhoya ũndũ harĩ ngai o na ĩrĩkũ, o na kana harĩ mũndũ o na ũrĩkũ, tiga o akũhoe wee, mũthamaki witũ, hĩndĩ ya matukũ mĩrongo ĩtatũ ĩgĩgathira-rĩ, no nginya aikio irima-inĩ rĩa mĩrũthi. 8 Na rĩu, wee mũthamaki witũ, twagũthaitha wĩkĩre mũhingo ũcio hinya, na wandĩke ũhoro thairĩ nĩ getha ndũkagarũrũo, no ũikare o ta ũrĩa mawatho ma Amedia na Aperisia maikaraga, tondũ matigarũragwo. 9 Tondũ ũcio mũthamaki ũcio ti Dario agĩkĩandĩka watho thairĩ o na mũhingo ũcio. 10 Na rĩrĩ, Danieli aaigua atĩ watho ũcio nĩ mwandĩke thairĩ, akĩinũka gwake; nacio ndirica cia nyũmba yake ciahingũragwo irorerete mwena wa Jerusalemu; nake agagĩturagia ndu o mũthenya gatatũ akahoya Ngai, akĩmũcokagĩria ngatho, o ta ũrĩa aamenyerete gwĩka.
w10 11/15 6 kĩb. 16
Andũ Ethĩ, Tongoragioi nĩ Kiugo kĩa Ngai
16 Nĩ kĩĩ kĩagĩrĩire gũtũma wendage gwathĩkĩra Jehova o na rĩrĩa ũtaronwo nĩ mũndũ? Ririkana ũndũ ũyũ: No ũrakarie Jehova kana ũtũme ngoro yake ĩkene. (Kĩam. 6:5, 6; Thim. 27:11) Jehova nĩ ahutagio nĩ ciĩko ciaku tondũ ‘nĩ akũrũmbũyagia.’ (1 Pet. 5:7) Endaga ũmwathĩkĩre nĩ getha ũgunĩke. (Isa. 48:17, 18) Rĩrĩa ndungata imwe cia Jehova thĩinĩ wa Isiraeli ciaregire gwathĩkĩra ũtaaro wake, nĩ ciatũmire aigue ũũru. (Thab. 78:40, 41) Ngũrani na ũguo, Jehova nĩ aakenagio mũno nĩ mũnabii Danieli, tondũ mũraika aamwĩtire “mũndũ mwendeku makĩria.” (Dan. 10:11) Nĩkĩ? Tondũ Danieli aakoragwo arĩ mwĩhokeku harĩ Ngai hĩndĩ ciothe, to rĩrĩa tu arĩ andũ-inĩ, no nĩ nginya rĩrĩa ataronwo nĩ andũ.—Thoma Danieli 6:10.
w06 11/1 24 kĩb. 12
Nĩ Ũkoragwo na Mawoni ta ma Jehova Megiĩ Indo Iria Theru?
12 Ti ũndũ wa kũgegania kuona atĩ maũndũ maingĩ marĩa mahutanĩtie na ũtũũro wa aitĩrĩrie maguta thĩinĩ wa kĩũngano gĩa Gĩkristiano na arĩa mamanyitaga mbaru monagwo marĩ matheru. Ũrata witũ na Jehova nĩ ũndũ ũkoragwo ũrĩ mũtheru. (1 Maũndũ ma Matukũ ma Tene 28:9; Thaburi 36:7) Ũrata ũcio nĩ wa bata mũno harĩ ithuĩ ũũ atĩ tũtingĩtĩkĩria kĩndũ kana mũndũ o wothe aũthũkie. (2 Maũndũ ma Matukũ ma Tene 15:2; Jakubu 4:7, 8) Mahoya makoragwo na itemi rĩa bata harĩ gũtũũria ũrata wa hakuhĩ hamwe na Jehova. Mahoya maarĩ ũndũ mũtheru harĩ mũnabii Danieli ũũ atĩ o na rĩrĩa muoyo wake warĩ ũgwati-inĩ, aathire o na mbere na kũhoyaga Jehova. (Danieli 6:7-11) “Mahoya ma andũ arĩa aamũre” kana arĩa aitĩrĩrie maguta, maringithanĩtio na ũbumba ũrĩa wahũthagĩrũo hekarũ-inĩ. (Kũguũrĩrio 5:8; 8:3, 4; Maũndũ ma Alawii 16:12, 13) Ũndũ ũcio wonanagia mahoya nĩ matheru. Nĩ gĩtĩo kĩa mwanya gũkorũo atĩ no tũhote kwaranĩria na Mwathani Mũnene wa igũrũ na thĩ! Hatarĩ nganja, tuonaga mahoya marĩ matheru ũtũũro-inĩ witũ.
(Danieli 6:16) Hĩndĩ ĩo mũthamaki agĩgĩatha andũ ake, nao makĩrehe Danieli, makĩmũikia irima-inĩ rĩa mĩrũthi. Na rĩrĩ, mũthamaki akĩĩra Danieli atĩrĩ, Ngai waku ũrĩa ũtungatagĩra hingo ciothe-rĩ, ndarĩ hingo ategũkũhonokia.
(Danieli 6:20) Nake aakuhĩhĩria irima-inĩ rĩu Danieli aarĩ, akĩanĩrĩra na mũcakayo; nake mũthamaki akĩarĩria Danieli akĩmwĩra atĩrĩ, Ĩ Danieli-ĩ, wee ndungata ya Ngai ũrĩa wĩ muoyo, Ngai waku ũrĩa ũtungatagĩra hingo ciothe nĩahotete gũkũhonokia harĩ mĩrũthi hihi?
Twagĩrĩirũo Kũhoya Tũtegũtigithĩria Nĩkĩ?
2 Jehova oonaga Danieli atĩa? Rĩrĩa mũraika Gaburieli okire gũcokia ihoya rĩmwe rĩa Danieli, aamwĩtire “mũndũ mwendeku makĩria.” (Danieli 9:20-23) Thĩinĩ wa ũrathi wa Ezekieli, Jehova etĩte Danieli mũndũ mũthingu. (Ezekieli 14:14, 20) Hatarĩ nganja, mahoya ma Danieli nĩ maatũmĩte agĩe na ũrata wa hakuhĩ hamwe na Ngai wake, ũndũ ũrĩa nginya Dario oĩ.—Danieli 6:16.
(Danieli 6:22, 23) Ngai wakwa nĩarandũmĩire mũraika wake, arahinga mĩrũthi tũnua, nayo ndĩnjĩkĩte kaũndũ; njĩkĩtwo ũguo nĩ ũndũ nĩnyonetwo ndĩ mũthingu maitho-inĩ make; ningĩ mbere yaku, wee mũthamaki witũ, ndirĩ na ihĩtia o na rĩmwe. 23 Nake mũthamaki aaigua ũguo, agĩkena acanjamũkĩte ngoro mũno, agĩgĩcoka agĩathana atĩ Danieli arutwo irima-inĩ rĩu rĩa mĩrũthi; nake agĩkĩrutwo irima-inĩ rĩu, na ndaigana gũkorũo ekĩtwo kaũndũ o na karĩkũ, tondũ nĩehokete Ngai wake.
w10 2/15 18 kĩb. 15
“Roho na mũhiki maikaraga makiugaga, ‘Ũka!’”
15 Thutha wa Danieli kũniina ũtukũ mũgima irima-inĩ rĩa mĩrũthi, mũthamaki aathire ho akĩanĩrĩra akiuga ũũ: “Ĩ Danieli-ĩ, wee ndungata ya Ngai ũrĩa wĩ muoyo, Ngai waku ũrĩa ũtungatagĩra hingo ciothe nĩahotete gũkũhonokia harĩ mĩrũthi hihi?” Nake Danieli akĩmũcokeria o rĩo akiuga ũũ: “Wee mũthamaki witũ, ũrotũũra tene na tene. Ngai wakwa nĩarandũmĩire mũraika wake, arahinga mĩrũthi tũnua, nayo ndĩnjĩkĩte kaũndũ; njĩkĩtwo ũguo nĩ ũndũ nĩnyonetwo ndĩ mũthingu maitho-inĩ make; ningĩ mbere yaku, wee mũthamaki witũ, ndirĩ na ihĩtia o na rĩmwe.” Jehova aarathimire Danieli nĩ ũndũ wa kũmũtungatĩra “hingo ciothe.”—Dan. 6:19-22.
Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ
(Danieli 4:10, 11) Cioneki iria ndonire ndĩ ũrĩrĩ nĩ ici, ndacũthĩrĩirie, ngĩona mũtĩ wĩ bũrũri gatagatĩ, naguo warĩ mũraya ma. 11 Naguo mũtĩ ũcio ũgĩkĩneneha, ũkĩgĩa na hinya, nako gacũmbĩrĩ kaguo gakĩhutia matu-inĩ, naguo ũkonagwo ituri ciothe cia thĩ.
(Danieli 4:20-22) Atĩrĩrĩ, ũhoro wa mũtĩ ũcio wonire-rĩ, wawonire ũkĩneneha, ũkĩgĩaga na hinya; nako gacũmbĩrĩ kaguo gakĩhutia matu-inĩ, ningĩ mũtĩ ũcio ũkonagwo nĩ arĩa matũire ituri ciothe cia thĩ; 21 namo mathangũ maguo magathakara, o na maciaro maguo makaingĩha; ningĩ maciaro macio maguo maarĩ maiganu ma kũhũnia thĩ yothe. O nacio nyamũ cia gĩthaka-rĩ, ciaarahaga kĩĩruru-inĩ kĩaguo, nacio nyoni cia rĩera-inĩ ikeakĩra ũtũũro wacio honge-inĩ ciaguo. 22 Wee, mũthamaki witũ, nĩwe ũgerekanĩtio naguo, tondũ nĩwe ũnenehete ũguo ũkagĩa na hinya, naguo ũkaru waku ũkaneneha ũgaikara ta ũkinyĩte o igũrũ; ningĩ wathani waku ũgakinya o ituri-inĩ cia thĩ.
w07 9/1 18 kĩb. 5
Matemo Kuuma Ibuku-inĩ rĩa Danieli
4:10, 11, 20-22—Mũtĩ mũnene ũrĩa Nebukadinezaru onire kĩroto-inĩ warũgamĩrĩire kĩĩ? Ũndũ ũmwe nĩ atĩ mũtĩ ũcio warũgamĩrĩire Nebukadinezaru tondũ nĩwe warĩ mũthamaki wa thirikari nene ya thĩ. No tondũ ũthamaki ũcio nĩ watheremire nginya “ituri ciothe cia thĩ,” no mũhaka mũtĩ ũcio ũngĩkorũo nĩ warũgamagĩrĩra ũndũ ũngĩ mũnene makĩria. Danieli 4:17 ĩnyitithanĩtie kĩroto kĩu na wathani wa “Ũrĩa-wĩ-Igũrũ-Mũno” harĩ andũ. Kwoguo mũtĩ ũcio ningĩ nĩ warũgamĩrĩire wathani wa Jehova, makĩria kwerekera thĩ. Nĩ ũndũ ũcio, kĩroto kĩu kĩhingĩte na njĩra igĩrĩ, hĩndĩ ya wathani wa Nebukadinezaru na harĩ Ũnene wa Jehova.
(Danieli 5:17) Nake Danieli agĩcokeria mũthamaki akĩmwĩra atĩrĩ, Ikara na iheo ciaku, o nacio ngerenwa ciaku ũhe mũndũ ũngĩ; no nĩngũthomera mũthamaki ndemwa ici, na ndĩmuonie ũtaũri wacio.
(Danieli 5:29) Thutha wa ũguo, Belishazaru agĩatha andũ ake, magĩkĩhumba Danieli nguo cia rangi wa zambarau, na agĩĩkĩrũo kĩrengeri gĩa thahabu ngingo, naguo ũhoro wake ũkĩmenyithanio kũndũ guothe atĩ nĩwe ũtuĩtwo mwathani wa gatatũ ũthamaki-inĩ ũcio.
w88 10/1 30 kĩb. 3-5
Ciũria Kuuma Kũrĩ Athomi
Rĩrĩa Mũhibirania ũcio ũgwĩtwo Danieli aarehirũo, mũthamaki agĩcokera ũndũ ũrĩa eeranĩire—atĩ nĩ ekũhumba Danieli nguo ya papũ, amwĩkĩre mũgathĩ wa thahabu ngingo, na amũtue mwathani wa gatatũ ũthamaki-inĩ. Mũnabii ũcio agĩcokia ũũ na njĩra ya gĩtĩo: “Ikara na iheo ciaku, o nacio ngerenwa ciaku ũhe mũndũ ũngĩ; no nĩngũthomera mũthamaki ndemwa ici, na ndĩmuonie ũtaũri wacio.”—Danieli 5:17.
Kwoguo Danieli ndendaga kũhakwo kana kũrĩhwo nĩguo ataũre kĩroto kĩu. Eerire mũthamaki aikare na iheo icio kana acihe mũndũ ũngĩ. Angĩataũrire kĩroto kĩu, ti tondũ wa kũrĩhwo, no nĩ tondũ nĩ aahotithĩtio gwĩka ũguo nĩ Ngai wa ma Jehova, ũrĩa warĩ hakuhĩ gũtuĩra Babuloni.
O ta ũrĩa tũthomaga thĩinĩ wa Danieli 5:29, Danieli arĩkia gũthoma ciugo icio na agĩcitaũra ta ũrĩa oigĩte egwĩka, mũthamaki aathanire akiuga Danieli anengerũo iheo icio. Danieli tiwe weĩkĩrire nguo icio na mũgathĩ. Mũthamaki Belishazaru nĩwe wathanire ekĩrũo. Kwoguo ũndũ ũyũ nĩ ũratwarana na Danieli 5:17, harĩa mũnabii ũcio onanirie muoroto wake ndwarĩ wa kwĩguna we mwene.
dp 109 kĩb. 22
Ciugo Inya Iria Ciagarũrire Maũndũ Thĩinĩ wa Thĩ
22 Ũndũ ũcio wa kĩriga ũgĩtaũrũo. Ũthamaki wa Babuloni ũrĩa warĩ na hinya warĩ hakuhĩ kũhagũranio nĩ mbũtũ cia Media na Perisia. O na gũtuĩka Belishazaru nĩ aamakirio nĩ ũrathi ũcio, nĩ aahingirie ũndũ ũrĩa eeranĩire. Aathire ndungata ciake ihumbe Danieli nguo ya papũ, imwĩkĩre mũgathĩ wa thahabu ngingo, na akĩmenyithania atĩ Danieli nĩwe mwathani wa gatatũ ũthamaki-inĩ. (Danieli 5:29) Danieli ndaaregire gĩtĩo kĩu tondũ nĩ aamenyaga atĩ kĩonanagia gĩtĩo kĩrĩa kĩbatiĩ kũheo Jehova. No kũhoteke Belishazaru eeciragia atĩ angĩatĩire mũnabii wa Jehova, Jehova nĩ angĩhũthahũthirie ituĩro rĩake. Angĩkorũo nĩguo eeciragia, nĩ gũtengʼera atengʼeraga rĩrĩa gũtukire.
Ũthomi wa Bibilia
(Danieli 4:29-37) Tondũ mĩeri ikũmi na ĩĩrĩ yathira, he hĩndĩ aakorirũo agĩcangacanga arĩ nyũmba igũrũ, o nyũmba ĩo yake ya ũnene kũu Babuloni. 30 Nake mũthamaki agĩitĩka kwaria akiuga atĩrĩ, Githĩ ĩno tiyo Babuloni, itũũra rĩrĩa inene, o rĩrĩa ndeakithĩirie nĩ getha rĩtuĩke ũtũũro wa mũthamaki? Ndĩrĩakithĩtie na hinya wakwa mũnene ma nĩ getha riri wa ũkaru ũcio wakwa ũtũũre ũgoocagwo. 31 Na kahinda o kau, o rĩrĩa mũthamaki aaragia, hagĩũka mũgambo uumĩte igũrũ ũkiuga ũũ: Atĩrĩrĩ, wee mũthamaki ũyũ ti Nebukadinezaru, ũrerũo atĩrĩ, Ũthamaki waku nĩũkwehereire, 32 nawe nĩ ũkũrindũrũo ũthengio thĩinĩ wa andũ, ũgaatũranie na nyamũ cia gĩthaka, na ũrĩage nyeki ta ndegwa, ningĩ ũhĩtũkie mahinda mũgwanja ũtariĩ o ro ũguo; o nginya rĩrĩa ũkamenya atĩ Ũrĩa-wĩ-Igũrũ-Mũno nĩwe ũthamakagĩra ciana-cia-Adamu, na atĩ ũthamaki ũcio aũheaga o ũrĩa angĩenda kũhe. 33 Na thaa o ro ĩo ituĩro rĩu rĩkĩhingĩrio Nebukadinezaru, agĩkĩrindũrũo agĩthengio kũrĩ andũ, agĩkĩgwata kũrĩaga nyeki ta ndegwa; naguo mwĩrĩ wake ũkaihũgagio nĩ ime riumĩte igũrũ o nginya njuĩrĩ yake ĩkĩraiha, ĩkĩhaana ta njoya cia ndiyũ, nacio ndwara ciake ikĩraiha ikĩhaana o ta cia nyoni cia rĩera-inĩ. 34 Na rĩrĩ, matukũ macio maathira-rĩ, niĩ Nebukadinezaru ngĩtiira maitho makwa na igũrũ, namo meciria makwa makĩnjokerera, ngĩgĩitĩka kũgooca Ũrĩa-wĩ-Igũrũ-Mũno, ngĩkĩmũkumia, na ngĩĩkĩrĩra Ũrĩa ũtũũraga mĩndĩ na mĩndĩ; tondũ gwathana gwake nĩ gwa tene na tene, naguo ũthamaki wake ũkinyagĩra njiarũa na njiarũa. 35 Andũ othe a gũkũ thĩ monagwo nĩwe ta matarĩ bata o na hanini, nake ekaga o ta ũrĩa eyendeire kũu mbũtũ-inĩ ciake cia matu-inĩ, ningĩ ageka o ro ũguo thĩinĩ wa andũ a gũkũ thĩ; na gũtirĩ mũndũ ũngĩhota kũmũgirĩrĩria ũndũ, o na kana amũũrie, Ũreka atĩa? 36 Na atĩrĩ, ihinda o rĩu ngĩcokererũo nĩ meciria makwa, namo maũndũ makwa ma ũkaru na ma riri makĩnjokerera, nĩ getha ũthamaki wakwa ũcoke kũgĩa igweta; ningĩ athuri a kĩama gĩakwa, na aathani a bũrũri wakwa, magĩcoka kũ’hoyaga kĩrĩra, ngĩgĩcoka kũhandwo wega ũthamaki-inĩ wakwa; naguo ũnene wakwa-rĩ, ũkĩongerereka mũno makĩria. 37 Na rĩu niĩ Nebukadinezaru nĩ gũkumia ngũkumia Mũthamaki wa Igũrũ, ngamũtũũgĩria, na ngamwĩkĩrĩra, tondũ mawĩra make mothe nĩ ma ma, namo maũndũ make marĩa ekaga nĩ ma kĩhooto; nao arĩa mathiaga na mwĩgatho aahota kũmanyihia.