Mabuku na Maandĩko Marĩa Magwetetwo Thĩinĩ wa Kabuku ka Mũcemanio wa Ũtũũro na Ũtungata Witũ
NOVEMBA 6-12
MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | AMOSI 1-9
‘Cariai Jehova, Mũtũũre Muoyo’
(Amosi 5:4) Tondũ-rĩ, Jehova ekwĩra mbarĩ ya Isiraeli ũũ: Nongoriai arĩ niĩ, na nĩmũgũtũũra muoyo.
(Amosi 5:6) Kĩrongoriei Jehova, na nĩmũgũtũũra muoyo; ndakae gũtũrĩkĩra mbarĩ ya Jusufu ta mwaki, ũmarambie, na kũu Beth-eli kwage ũngĩhota kũũhoria.
w04 11/15 24 kĩb. 20
Caria Jehova Mũthuthuria wa Ngoro
No mũhaka akorũo ndwarĩ ũndũ mũhũthũ mũndũ gũikara arĩ mwĩhokeku harĩ Jehova thĩinĩ wa Isiraeli matukũ-inĩ macio. Nĩ ũndũ mũritũ mũno gwĩka mũgarũ na ũrĩa andũ arĩa angĩ mareka, na tũrĩ Akristiano, ethĩ kana akũrũ, nĩ tũũĩ ũguo. O na kũrĩ ũguo, Aisiraeli amwe nĩ maahotire gũthiĩ na mbere na ũthathaiya wa ma nĩ ũndũ wa kwenda Ngai na kwenda kũmũkenia. Jehova nĩ aamerire ciugo iria irĩ thĩinĩ wa Amosi 5:4: “Nongoriai [njariai] arĩ niĩ, na nĩmũgũtũũra muoyo.” O na mahinda-inĩ maya, Ngai nĩ onagia tha arĩa merirĩte na maramũcaria na njĩra ya kwĩruta ũmenyo ũrĩa wa ma wa Kiugo gĩake na mageka wendi wake. Ti ũndũ mũhũthũ gwĩka ũguo, no ũndũ ũcio no ũtũme tũkona muoyo wa tene na tene.—Johana 17:3.
(Amosi 5:14, 15) Rongoriai maũndũ marĩa mega, tiga marĩa moru, nĩ getha mũtũũre muoyo; na mweka ũguo, Jehova, o we Ngai mwene mbũtũ cia ita, nĩagatũũrania na inyuĩ, o ta ũrĩa mũtũire muugaga.
15 Gĩthũũrei ũũru, na mwendage wega, na thome-inĩ mũhande mũcirĩre ũrĩa wa kĩhooto: ũguo no gũtuĩka atĩ Jehova, we Ngai mwene mbũtũ cia ita, nĩagakinyĩria mbarĩ ya Jusufu wega wake, arĩa magakorũo matigaire.
jd 90-91 kĩb. 16-17
Tungatĩra Jehova Kũringana na Ithimi Ciake Ndũgĩru
16 Adamu ũrĩa nĩwe mũndũ wa mbere nĩ aatuire itua rĩũru rĩgiĩ nĩ ithimi cia ũ ciĩgiĩ wega na ũũru aagĩrĩirũo kũrũmĩrĩra. Hihi ithuĩ nĩ tũgũtua itua rĩega? Amosi atwĩrĩte tuoyage ũndũ ũyũ na ũritũ, akoiga: “Gĩthũũrei ũũru, na mwendage wega.” (Amosi 5:15) William Rainey Harper ũrĩa warĩ profesa thĩinĩ wa yunivasĩtĩ ya Chicago oigire ũũ igũrũ rĩgiĩ mũhari ũcio: “Gĩthimi kĩa wega na ũũru kũringana na Amosi nĩ gwĩka kũringana na wendi wa Yahweh.” Ũcio nĩ ũndũ wa bata tũngĩĩruta kuumana na anabii arĩa 12. Hihi nĩ twĩhaarĩirie kũrũmagĩrĩra ithimi cia Jehova cia wega na ũũru? Ithimi icio ndũgĩru irĩ thĩinĩ wa Bibilia, na nĩ itaaragĩrio nĩ Akristiano agimaru kĩĩroho na marĩ na ũmenyeru arĩa nĩo “ngombo ĩrĩa njĩhokeku na njũgĩ.”—Mathayo 24:45-47.
17 Gũthũũra maũndũ marĩa moru gũtũteithagia gwĩthema maũndũ marĩa marakaragia Ngai. Kwa ngerekano, mũndũ no akorũo oĩ ũgwati wa kwĩrorera ponografĩ intaneti-inĩ na egirĩrĩrie kwĩrorera. No rĩrĩ, ‘mũndũ wake wa na thĩinĩ’ aiguaga atĩa igũrũ rĩgiĩ website cia ponografĩ? (Aefeso 3:16, The Bible in Gikũyũ) No ũkorũo arĩ ũndũ mũhũthũ harĩ mũndũ gũthũũra maũndũ marĩa moru angĩhũthĩra ũtaaro ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa Amosi 5:15. Angĩka ũguo no ahote gũtooria mbaara ĩyo ya kĩĩroho.
Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ
(Amosi 2:12) No inyuĩ-rĩ, nĩmwaheire Anaziri acio ndibei manyue, nao anabii mũkĩmaatha mũkĩmera atĩrĩ, mũtikanarathe ũndũ.
w07 10/1 14 kĩb. 8
Matemo Kuuma Ibuku-inĩ rĩa Joeli na rĩa Amosi
2:12. Tũtiagĩrĩirũo kũũraga ngoro mapainia, arori a mũthiũrũrũko, mishonarĩ, kana arĩa matungataga Betheli na njĩra ya kũmera matigane na ũtungata wa mahinda mothe, atĩ nĩguo maikarage mũtũũrĩre ta wa andũ arĩa angĩ. Handũ ha ũguo, twagĩrĩirũo kũmekĩra ngoro mathiĩ na mbere.
(Amosi 8:1, 2) Mwathani Jehova nĩ ũũ ningĩ aanyonirie: nĩ atĩrĩrĩ, nĩ gĩtiti kĩĩ na matunda marĩkĩtie kwĩrua. 2 Nake akĩnjũria atĩrĩ, Amosi, nĩ kĩ kĩu ũkuona? Na niĩ ngiuga, nĩ gĩtiti kĩĩ na matunda marĩkĩtie kwĩrua. Hĩndĩ ĩo Jehova agĩkĩnjĩra atĩrĩ, irĩkĩrĩro nĩrĩkinyĩrĩire kĩrĩndĩ gĩakwa gĩa Isiraeli; ndigũcoka gũkiagarara rĩngĩ.
w07 10/1 14 kĩb. 6
Matemo Kuuma Ibuku-inĩ rĩa Joeli na rĩa Amosi
8:1, 2—“Gĩtiti kĩĩ na matunda marĩkĩtie kwĩrua kana ma hĩndĩ ya riũa” kĩonanagia kĩĩ? Kĩonanagia atĩ mũthenya wa Jehova nĩ wakuhĩrĩirie. Matunda ma hĩndĩ ya riũa maatuagwo kĩmera gĩgĩthiĩ gũthira. Rĩrĩa Jehova onirie Amosi “gĩtiti kĩĩ na matunda marĩkĩtie kwĩrua kana ma hĩndĩ ya riũa,” eendaga kuonania atĩ mũico wa Isiraeli nĩ wakuhĩrĩirie. Kwoguo Ngai akĩĩra Amosi: “Irĩkĩrĩro nĩrĩkinyĩrĩire kĩrĩndĩ gĩakwa gĩa Isiraeli; ndigũcoka gũkĩagararĩra rĩngĩ.”
Ũthomi wa Bibilia
(Amosi 4:1-13) Ta iguai ũhoro ũyũ, inyuĩ ngʼombe ici cia mĩgoma cia Bashani, o inyuĩ mũtũire kĩrĩma-inĩ gĩa Samaria, mũhinyagĩrĩria arĩa ahũthũ, mũgakĩhehenja arĩa akĩa, o inyuĩ mwĩraga athuri anyu, Ta rehei, tũkĩmĩkunde. 2 Mwathani Jehova nĩehĩtĩte akagweta ũtheru wake akoiga atĩrĩ, atĩ matukũ nĩmarĩmũkinyĩrĩra rĩrĩa mũrĩtahwo mũgucũrũrĩtio na mboorio, na arĩa mũrĩtigara mũgucũrũrio na ndwano. 3 Na mũriunithĩrio na mĩanya ya rũirigo, o mũndũ-wa-nja oinithĩrio harĩa aringaine naho, na mũitĩrĩrũo o Harimoni; ũguo nĩguo Jehova ekuuga. 4 Ta kĩgĩtei o gũũka Beth-eli, na mũkĩĩhagie; ningĩ mũkinye Giligali, mũkĩrĩrĩrie o kwĩhia; na mũrutage magongona manyu o rũcinĩ, o rũcinĩ, na mĩhothi yanyu ya gĩcunjĩ kĩrĩa gĩa ikũmi mũmĩrehage mũthenya wa gatatũ, o mũthenya wa gatatũ; 5 rutagai igongona rĩa njino, rĩrĩa rĩa gũcokia ngatho rĩĩ mĩgate mĩimbie, ningĩ mahaki marĩa mũrutaga na kwĩendera mũkĩanagĩrĩre ũhoro wamo, mũũhunjie; tondũ ũguo nĩguo mwendaga, inyuĩ ciana cia Isiraeli; nĩguo Mwathani Jehova ekuuga. 6 Hakwa na niĩ-rĩ, matũũra-inĩ manyu mothe nĩndaagithirie magego manyu gĩko, kũu kwanyu guothe ngĩkĩmwagithia gĩa kũrĩa: no rĩrĩ, kũnjokerera mũtiigana kũnjokerera; ũguo nĩguo Jehova ekuuga. 7 Ningĩ nĩndamũhingĩire mbura ya kĩmera gũtigaire mĩeri ĩtatũ kũgĩe magetha, ngatũmaga yure itũũra rĩmwe, itũũra rĩrĩa rĩngĩ ngagiria yure; mũgũnda ũmwe ũkoiragĩrũo, na ũcio ũngĩ ũtoirĩirũo ũkoma. 8 Andũ a matũũra merĩ kana matatũ magagĩthiaga gũtũgũgagĩra itũũra o rĩmwe makanyue maĩ, na matingĩiganwo: no rĩrĩ, kũnjokerera mũtiigana kũnjokerera; ũguo nĩguo Jehova ekuuga. 9 Ndamũherithirie nĩ kũmũhĩhithĩria irio rũhuho rũhiũ, o na gũciragathia: mĩgũnda yanyu mĩingĩ ya irio na ya mĩthabibu, o na mĩtĩ yanyu ĩrĩa ĩgethagwo ngũyũ na ndamaiyũ-rĩ, yanarambio nĩ itono ikĩninaga: no rĩrĩ, kũnjokerera mũtiigana kũnjokerera; ũguo nĩguo Jehova ekuuga. 10 Nĩndamũtũmĩire mũthiro ta ũrĩa ũgĩaga Misiri: aanake anyu ndanamoragithia na njomo na ngatahithia mbarathi cianyu; ngatũma mũnungo wa kĩraaro kĩanyu gĩa ita ũnungĩrĩre maniũrũ manyu: no rĩrĩ, kũnjokerera mũtiigana kũnjokerera; ũguo nĩguo Jehova ekuuga. 11 Nĩndangʼaũranirie amwe anyu ta ũrĩa gwekirũo rĩrĩa Ngai aangʼaũranirie Sodomu na Gomora, na inyuĩ mũkĩhaana o ta gĩcinga kĩguthĩtwo gĩkarutwo mwaki-inĩ ũkĩrĩrĩmbũka: no rĩrĩ, kũnjokerera mũtiigana kũnjokerera; ũguo nĩguo Jehova ekuuga. 12 Hakĩrĩ ũguo-rĩ, ũrĩa ngũgwĩka nĩ ũũ, wee Isiraeli: na tondũ nĩ ũguo ngũgwĩka-rĩ, wĩhaarĩrie ũgatũngane na Ngai waku, wee Isiraeli. 13 Tondũ rĩrĩ, ũrĩa mũũmbi wa irĩma, na agatũmaga rũhuho rũgĩe, ũrĩa uumagĩrĩria mũndũ mwĩheeho wake agakĩmuonia ũrĩa ũtariĩ, o ũrĩa ningĩ ũtũmaga rũcinĩ gũthimbare, na agathiĩ agĩkinyaga thĩ kũrĩa gũtũũgaraire, rĩĩtwa rĩake-rĩ, nĩ Jehova, o we ũrĩa Ngai mwene mbũtũ cia ita.
Novemba 13-19
MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | OBADIA 1–JONA 4
“Wĩrute Kuumana na Mahĩtia Maku”
(Jona 3:1-3) Nayo ndũmĩrĩri ya Jehova ĩgĩcoka ĩgĩkinyĩra Jona rĩa kerĩ, akĩĩrũo atĩrĩ, 2 Ũkĩra ũthiĩ Nineve, itũũra rĩrĩa inene, ũrĩgũtũkĩre ũrĩhunjĩrie ũhoro o ũrĩa ngũkwĩra. 3 Nake Jona agĩgĩũkĩra agĩthiĩ Nineve, kũringana na ũhoro ũcio wa Jehova. Na rĩrĩ, itũũra rĩu rĩa Nineve rĩarĩ inene mũno, rĩa kũnina matukũ matatũ rĩgĩgatuĩkanĩka.
Nĩ Eerutire Kuumana na Mahĩtia Make
22 Ĩ nake Jona? Hihi nĩ eerutire kuonania ngatho harĩ Jehova na njĩra ya gwathĩka? Ĩĩ. Thutha wa thikũ ithatũ mũthenya na ũtukũ, thamaki ĩkĩmũtwara rũteere-inĩ rwa iria na ‘ĩkĩmũtahĩka ĩkĩmũikia thĩ kũrĩa kũniaru.’ (Jona 2:10) Ta wĩcirie—thutha wa maũndũ macio mothe, Jona ndaabatarire gũtubĩra nĩguo oime iria-inĩ! Hatarĩ nganja, nĩ aabataraga kwehera rũteere-inĩ rũu rwa iria. No thutha wa kahinda kanini, Jona nĩ angĩonanirie kana aarĩ na ngatho. Jona 3:1, 2 yugaga ũũ: “Nayo ndũmĩrĩri ya Jehova ĩgĩcoka ĩgĩkinyĩra Jona rĩa kerĩ, akĩĩrũo atĩrĩ, Ũkĩra ũthiĩ Nineve, itũũra rĩrĩa inene, ũrĩgũtũkĩre ũrĩhunjĩrie ũhoro o ũrĩa ngũkwĩra.” Jona angĩekire atĩa?
23 Jona ndaarĩire marĩĩgu. Tũthomaga ũũ: “Nake Jona agĩgĩũkĩra agĩthiĩ Nineve, kũringana na ũhoro ũcio wa Jehova.” (Jona 3:3) Nĩ aathĩkire. Hatarĩ nganja, nĩ eerutĩte kuumana na mahĩtia make. O na ũndũ-inĩ ũcio, nĩ twagĩrĩirũo kwĩgerekania na wĩtĩkio wa Jona. Ithuothe nĩ twĩhagia kana tũkahĩtia. (Rom. 3:23) No hihi nĩ tũkuaga ngoro, kana twĩrutaga kuumana na mahĩtia maitũ na tũgatungatĩra Ngai tũkĩmwathĩkagĩra?
Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ
(Obadia 10) Nĩ gũkorũo maũndũ ma ũhinya marĩa mekirũo mũrũ wa nyũkwa Jakubu nĩmo megũtũũra magũconorithĩtie, ũhubwo nĩ thoni, ũikare wĩ mũngʼũrie mĩndĩ na mĩndĩ.
w07 11/1 13 kĩb. 5
Matemo Kuuma Ibuku-inĩ rĩa Obadia, rĩa Jona, na rĩa Mika
10—Edomu ‘yangʼũririo kana ĩkĩniinwo mĩndĩ na mĩndĩ’ atĩa? O ta ũrĩa ũrathi wonanĩtie, hatirĩ handũ thĩinĩ wa thĩ hakoragwo na bũrũri wa Aedomu, ũrĩ na thirikari na raiya. Mũthamaki Nabonidus wa Babuloni nĩ aatoririe Edomu kĩndũ gatagatĩ-inĩ ga karine ya gatandatũ Mbere ya Kristo. Gũkinyĩria karine ya kana Mbere ya Kristo, bũrũri wa Aedomu waikaragwo nĩ andũ meetagwo Nabataeans. Ũndũ ũcio watũmire Aedomu mathiĩ magaikarage Negebu ĩrĩa yarĩ mwena wa mũhuro wa Juda, kũndũ kũrĩa thutha-inĩ gwacokire gwĩtwo Idumea. Thutha wa Aroma kwananga Jerusalemu mwaka-inĩ wa 70 Thutha wa Kristo, Aedomu marĩ ta rũrĩrĩ nĩ maathirire biũ.
(Obadia 12) Na arĩ korũo ndwerahire rĩrĩa mũrũ wa nyũkwa aarindũrirũo, kana ũgĩkenerera ariũ a Juda rĩrĩa maaninagwo, o na kana ũkĩmetĩĩra rĩrĩa maathĩnĩkaga.
jd 112 kĩb. 4-5
Gwĩkagĩra Andũ Arĩa Angĩ ta Ũrĩa Ngai Endaga
4 No wĩrute kuumana na ũrĩa Ngai onanirie atĩ ndaakenirio nĩ ũrĩa Edomu, bũrũri warĩ hakuhĩ na Isiraeli wekire. Oigire ũũ: “Na arĩ korũo ndwerahire rĩrĩa mũrũ wa nyũkwa aarindũrirũo, kana ũgĩkenerera ariũ a Juda rĩrĩa maaninagwo, o na kana ũkĩmetĩĩra rĩrĩa maathĩnĩkaga!” (Obadia 12) Andũ a Turo no merũo marĩ ‘ariũ a nyina’ na Aisiraeli maũndũ-inĩ ma biacara, no andũ a Edomu maarĩ ‘ariũ a nyina’ a biũ na Aisiraeli tondũ moimanĩte na Esau ũrĩa maarĩ a mahatha na Jakubu. O na Jehova eetire andũ a Edomu ‘ariũ a nyina’ na Aisiraeli. (Gũcokerithia Maathani 2:1-4) Kwoguo rĩrĩa Aedomu maakenire nĩ ũndũ wa Ayahudi kũnyarirũo nĩ Ababuloni, nĩ monanirie rũthũro rũru mũno.—Ezekieli 25:12-14.
5 Ũndũ ũcio ũronania atĩ Ngai ndaakenire nĩ ũndũ wa ũrĩa Aedomu mekĩire Ayahudi arĩa maarĩ ariũ a nyina wao. Na ithuĩ no twĩyũrie, ‘Ngai onaga atĩa ũrĩa njĩkagĩra aarĩ na ariũ a Ithe witũ?’ Ũndũ ũmwe twagĩrĩirũo kũrora mũno nĩ ũrĩa tuonaga kana tũgekĩra mũrũ wa Ithe witũ hĩndĩ ĩrĩa hagĩa na ũndũ tũtaraiguithania. Kwa ngerekano, tatua nĩ ũhĩtĩirio nĩ Mũkristiano ũngĩ kana akahĩtĩria mũndũ wa famĩlĩ yanyu. Angĩkorũo “nĩ . . . ũhĩtĩirio” nĩ ũkũiga muku, wage kũriganĩrũo nĩ ũndũ ũcio, kana wage gwetha njĩra ya kũũnina? (Akolosai 3:13; Joshua 22:9-30; Mathayo 5:23, 24) Gwĩka ũguo no kũhutie maũndũ marĩa ũrĩkagĩra Mũkristiano ũcio; no ũigue ũtekwenda kwaria nake, kũmwĩthema, kana kwaria ũhoro wake na njĩra njũru. Rĩu ta wĩcirie o Mũkristiano ũcio akahĩtia, nginya hihi akabatara gũtaarũo kana kũrũngwo nĩ athuri a kĩũngano. (Agalatia 6:1) Hihi no okorũo na roho ta wa Aedomu, ũkene tondũ nĩ agĩa na mathĩna? Hihi Ngai angĩenda wĩke atĩa?
Ũthomi wa Bibilia
(Jona 3:1-10) Nayo ndũmĩrĩri ya Jehova ĩgĩcoka ĩgĩkinyĩra Jona rĩa kerĩ, akĩĩrũo atĩrĩ, 2 Ũkĩra ũthiĩ Nineve, itũũra rĩrĩa inene, ũrĩgũtũkĩre ũrĩhunjĩrie ũhoro o ũrĩa ngũkwĩra. 3 Nake Jona agĩgĩũkĩra agĩthiĩ Nineve, kũringana na ũhoro ũcio wa Jehova. Na rĩrĩ, itũũra rĩu rĩa Nineve rĩarĩ inene mũno, rĩa kũnina matukũ matatũ rĩgĩgatuĩkanĩka. 4 Nake Jona akĩambĩrĩria gũtonya itũũra rĩu, agĩthiĩ ĩtĩĩna rĩa mũthenya ũmwe, agĩkĩanĩrĩra akiuga atĩrĩ, No matukũ mĩrongo ĩna matigaire gũkũ Nineve kũhangʼũranio! 5 Nao andũ acio a Nineve magĩgĩĩtĩkia Ngai; makĩanĩrĩrithia atĩ kũgĩe hĩndĩ ya kwĩima irio, na makĩĩhumba nguo cia makũnia, kuuma o ũrĩa mũnene wao othe o kinya ũrĩa mũnyinyi wao othe. 6 Nacio ndeto icio igĩkinyĩra mũthamaki wakuo, kũu Nineve, nake agĩũkĩra akiuma gĩtĩ-inĩ gĩake kĩa ũnene, na akĩĩaũra nguo yake ya ũnene, akĩĩhumba nguo ya ikũnia, agĩgĩikara thĩ mũhu-inĩ. 7 Ningĩ akĩanĩrĩrithia ũhoro akĩũhunjithia Nineve guothe, igũrũ rĩake we mũthamaki na andũ a gwake arĩa anene, akiuga atĩrĩ, Menyai gũkareka mũndũ o wothe kana nyamũ, gwata rũũru rũa ngʼombe kana rũa mbũri, irũme kĩndũ: 8 itikanarĩithio kana inyuithio maĩ: tiga o kwĩhumbwo makunia, andũ mehumbe o nacio nyamũ ihumbwo, na gũkaĩrũo Ngai na hinya: ĩĩ-ni, mũndũ o wothe nĩagarũrũke atige mĩthiĩre yake ĩrĩa mĩũru, o na maũndũ ma ũhinya marĩa me moko-inĩ make. 9 Nũ ũũĩ kana Ngai nĩangĩgarũrũka ericũkwo, atigane na marakara macio make mahiũ ũguo, tutige kũninwo? 10 Nake Ngai akĩona ciĩko ciao atĩ nĩmaathengeire mĩthiĩre yao mĩũru; ningĩ Ngai agĩkĩĩricũkwo agĩtiga ũũru ũrĩa oigĩte ekũmeka; na ndaigana kũwĩka.
Novemba 20-26
MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | MIKA 1-7
“Jehova Erĩgagĩrĩra Twĩke Atĩa?”
(Mika 6:6, 7) Ngũgĩthiĩ mbere ya Jehova na kĩ, ndĩĩinamĩrĩrie mbere ya Ngai ũrĩa wĩ igũrũ mũno? Hihi ndagĩthiĩ mbere yake na mahaki ma njino, kana ndĩ na njaũ cia mwaka ũmwe? 7 Anga Jehova aakenio nĩ ndũrũme ngiri nyingĩ, o na kana ekenere nĩ maguta maingĩhĩte ta maĩ ma njũĩ ngiri ikũmi? Kana hihi ndaruta irigithathi rĩakwa nĩ ũndũ wa ũhoro wakwa wa kwagarara watho? Kana ndute maciaro ma mũthimo wakwa nĩ ũndũ wa mehia ma ngoro-inĩ yakwa?
w08 5/15 6 kĩb. 20
Twagĩrĩirũo Gũikarania na Andũ Arĩa Angĩ Atĩa?
Kũringana na mawoni ma Ngai, ũrĩa tũraikarania na aarĩ na ariũ a Ithe witũ ũkoragwo arĩ gĩcunjĩ kĩa bata kĩa ũthathaiya witũ. Mũndũ angĩagire gũikarania na andũ arĩa angĩ na njĩra njega, Jehova ndangĩetĩkĩrire magongona make. (Mik. 6:6-8) Nĩkĩo Jesu eerire arutwo ake ‘mehĩkage kũiguana.’ (Mat. 5:25) Paulo nĩ aagwetire ũndũ o ta ũcio, akiuga: “Rĩrĩa mwarakara-rĩ, mũtikehagie; mũtikarekage riũa rĩthũe mũrĩ o na marakara; mũtikaheage Mũcukani kamweke.” (Ef. 4:26, 27) O na tũngĩkorũo na gĩtũmi gĩa kũrakara, twagĩrĩirũo kwĩhĩka kũiguana nĩguo tũtigaikare tũrakarĩte ũndũ ũrĩa ũngĩtũma tũhe Mũcukani kamweke.—Luk. 17:3, 4.
(Mika 6:8) Atĩrĩrĩ, wee mũndũ ũyũ, githĩ Jehova ndakuonetie maũndũ marĩa mega? Naguo ũndũ ũrĩa egwathaga wĩke-rĩ, nĩ ũrĩkũ, tiga o wĩkage maũndũ marĩa maagĩrĩire, na ningĩ atĩ wendage ũhoro wa kũiguanĩra tha, o na ũthiage na mĩthiĩre ya kwĩnyihĩria Ngai wĩgwatanĩtie nake?
‘Jehova Endaga Wĩke Atĩa?’
“Wĩkage maũndũ marĩa maagĩrĩire kana ma kĩhooto.” Kũringana na ibuku rĩmwe kiugo “kĩhooto” gĩa Kĩhibirania “kĩhutĩtie gwĩkaga maũndũ marĩa magĩrĩire na ma waraganu thĩinĩ wa mĩikaranĩrie.” Ngai endaga twĩkagĩre andũ arĩa angĩ maũndũ marĩa magĩrĩire kũringana na ithimi ciake. Twĩkaga maũndũ ma kĩhooto na njĩra ya gũkorũo tũtarĩ na mũthutũkanio, tũrĩ arũngĩrĩru, na tũrĩ ehokeku mĩikaranĩrie-inĩ itũ na andũ arĩa angĩ. (Maũndũ ma Alawii 19:15; Isaia 1:17; Ahibirania 13:18) Tũngĩkagĩra andũ arĩa angĩ maũndũ na njĩra ya kĩhooto ũndũ ũcio no ũtũme o nao matwĩkagĩre maũndũ na njĩra ya kĩhooto.—Mathayo 7:12.
“Wendage ũhoro wa kũiguanĩra tha.” Ngai to kwenda endaga tuonanie tha, no endaga twendage gũcionania. Kiugo gĩa Kĩhibirania kĩrĩa gĩtaũrĩtwo “tha” (cheʹsedh) ningĩ no gĩtaũrũo “wendo ũrĩ na ũtugi” kana “wendo mwĩhokeku.” Mwandĩki ũmwe wa maũndũ ma Bibilia oigire ũũ: “Kiugo wendo, tha, kana ũtugi gũtirĩ kĩngĩigana gũtaũra [cheʹsedh] kĩrĩ giki; no inyitithanĩrio ciothe.” Angĩkorũo nĩ twendete kuonania tha, twĩkwaga ũguo na kwĩyendera, na nĩ tũkenagĩra mũno gũteithia arĩa marabatara ũteithio. Tweka ũguo, nĩ tũgĩaga na gĩkeno kĩrĩa kiumanaga na kũheana.—Atũmwo 20:35.
“Ũthiage na mĩthiĩre ya kwĩnyihĩria Ngai wĩgwatanĩtie nake.” Thĩinĩ wa Bibilia, kiugo ‘gũthiaga’ kĩonanagia “kũrũmĩrĩra njĩra na ya gwĩka maũndũ.” Tũthianagia kana tũgatwarana na Ngai na njĩra ya gũikara mũtũũrĩre ũrĩa onanĩtie thĩinĩ wa Bibilia. Tũrabatara ‘kwĩnyihia’ nĩguo tũhote gũikara mũtũũrĩre ta ũcio. Na njĩra ĩrĩkũ? Hĩndĩ ĩrĩa twakorũo na wĩnyihia mbere ya Ngai nĩ tũthuthuragia maũndũ maitũ na tũkamenya maũndũ marĩa tũngĩhota kũhingia na marĩa tũtangĩhota. Kwoguo, ‘gũthiaga na mĩthiĩre ya wĩnyihia,’ nĩ kuuga kũmenya wega maũndũ marĩa Ngai endaga na marĩa tũngĩhota gwĩka.
Nĩ ũndũ mwega kuona atĩ Jehova ndatwĩraga twĩke ũrĩa tũtangĩhota. Nĩ akenaga rĩrĩa twerutanĩria gwĩka ũrĩa wothe tũngĩhota tũkĩmũtungatĩra. (Akolosai 3:23) Nĩ amenyaga maũndũ marĩa tũngĩhota gwĩka na marĩa tũtangĩhota. (Thaburi 103:14) Tũngĩtĩkĩra atĩ ũguo nĩguo kũrĩ tũrĩ na wĩnyihia nĩ tũrĩkenagĩra gũtwarana na Ngai. Na githĩ to wĩrute ũrĩa ũngĩambĩrĩria gũtwarana na Ngai? Mũtũũrĩre ta ũcio ũrĩtũmaga wĩgĩĩre irathimo kuuma kũrĩ we.—Thimo 10:22.
Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ
(Mika 2:12) Atĩrĩrĩ, inyuĩ andũ a Jakubu, ti-itherũ nĩngamũcokanĩrĩria inyuothe hamwe, na ndirĩ hingo itagacokanĩrĩria matigari ma Isiraeli, ndĩmaige o handũ hamwe ta ngʼondu cia Bozara; namo matuĩke o ta rũũru rũa mbũri rũrĩ ũrĩithio-inĩ waruo, namo maronje ironja inene nĩ ũndũ wa ũrĩa andũ amo magakorũo maingĩhĩte.
w07 11/1 15 kĩb. 6
Matemo Kuuma Ibuku-inĩ rĩa Obadia, rĩa Jona, na rĩa Mika
2:12—Ũrathi wĩgiĩ ‘gũcokanĩrĩrio kwa matigari ma Isiraeli’ wahingire rĩ? Wahingire rĩa mbere mwaka wa 537 Mbere ya Kristo rĩrĩa Ayahudi maacokire bũrũri-inĩ wao kuuma ithamĩrio Babuloni. Mahinda-inĩ maya ũrathi ũcio nĩ ũhingĩte harĩ “Isiraeli a Ngai.” (Agalatia 6:16) Kuuma mwaka wa 1919, Akristiano aitĩrĩrie maguta nĩ makoretwo magĩcokanĩrĩrio “handũ hamwe ta ngʼondu” irĩ kiugũ. “Kĩrĩndĩ kĩnene” kĩa “ngʼondu ingĩ” nĩ gĩĩturanĩire nao, makĩria kuuma mwaka wa 1935, ũndũ ũrĩa ũtũmĩte gũkorũo na “ironja [inegene] inene nĩ ũndũ wa ũrĩa andũ . . . maingĩhĩte.” (Kũguũrĩrio 7:9; Johana 10:16) Manyitanagĩra gũtwarithia na mbere ũthathaiya wa ma marĩ na kĩyo.
(Mika 7:7) No rĩrĩ, niĩ hakwa-rĩ, ndĩrĩcũthagĩrĩria o Jehova; Ngai wa ũhonokio wakwa nĩwe ndĩrĩetagĩrĩra, nake Ngai wakwa nĩarĩnjiguaga.
Jehova Erĩgagĩrĩra Twĩke Atĩa?
20 Kuona ũrĩa Jehova aratũrathima nĩ gũtũmaga twĩgerekanie na mwerekera ta wa Mika. Oigire ũũ: “Ngai wa ũhonokio wakwa nĩwe ndĩrĩetagĩrĩra.” (Mika 7:7) Ciugo icio irahutania atĩa na gũtwarana na Ngai twĩna wĩnyihia? Gũkorũo na wetereri nĩ kũrĩtũteithagia kwaga gũkua ngoro tuona atĩ mũthenya wa Jehova ndũrĩ ũrakinya. (Thimo 13:12) Ma nĩ atĩ, ithuothe nĩ twendaga mũno thĩ ĩno njũru ĩthire. O na kũrĩ ũguo, o kiumia andũ ngiri nyingĩ nĩ mambagĩrĩria gũtwarana na Ngai. Kũmenya ũguo nĩ gũtũteithagia gũthiĩ na mbere gweterera. Mũira wa Jehova ũmwe ũtungatĩte kwa ihinda iraya oigire ũũ ũndũ-inĩ ũcio: “Ndeciria ũhoro wa mĩaka makĩria ma 55 ĩrĩa ngoretwo ngĩhunjia, ndĩ na ma atĩ gũtirĩ kĩndũ ndete nĩ ũndũ wa gweterera Jehova. Handũ ha ũguo, ũndũ ũcio nĩ ũndeithĩtie gwĩthema maũndũ maingĩ ma kũũraga ngoro.” Hihi nĩ wĩyoneire ũndũ ta ũcio?
Ũthomi wa Bibilia
(Mika 4:1-10) No rĩrĩ, matukũ ma kũrigĩrĩria nĩgũgakinya atĩrĩ, atĩ kĩrĩma kĩrĩa nyũmba ya Jehova yakĩtwo nĩgĩgaikara kĩrũmĩtio kĩagararĩte tũcũmbĩrĩ twa irĩma iria ingĩ, na gĩtũũgĩrio gũkĩra ithũngũri iria ingĩ; nao andũ a ndũrĩrĩ nĩkuo makomokagĩra, 2 nacio ndũrĩrĩ nyingĩ ithiĩ kuo, ikiugaga ũũ: Atĩrĩrĩ, nĩtwambate tũthiĩ kĩrĩma-inĩ kĩa Jehova, tũkinye nyũmba ya Ngai wa Jakubu, nĩguo atũrute ũhoro wa mĩthiĩre yake, na ithuĩ tũcoke gũthiaga na njĩra ciake; nĩ gũkorũo Sayuni nĩ gũkoima ũtaarani, o naguo ũhoro wa Jehova ũtambũke uumĩte Jerusalemu. 3 Nake nĩagatuithania ndũrĩrĩ nyingĩ macira, o nacio ndũrĩrĩ iria ĩrĩ hinya cia kũndũ kũraya acirũithie; nacio icoke gũtura hiũ ciacio cia njora ituĩke hiũ cia mĩraũ, o namo matimũ ma cio matuĩke hiũ cia gũceha mĩtĩ: gũtirĩ rũrĩrĩ rũgacoka gũcomorera rũrĩa rũngĩ rũhiũ rũa njora, o na kana icoke kwĩĩgithia mbaara rĩngĩ o na rĩ. 4 No rĩrĩ, mũndũ o mũndũ wacio arĩikaraga egangarĩte o gĩtina-inĩ kĩa mũthabibũ wake, o na gĩtina-inĩ kĩa mũkũyũ wake, na gũtigĩe mũndũ wa kũmamakia; nĩ ũndũ nĩ kanua ka Jehova Mũnene wa Ita koiga ũguo. 5 Tondũ rĩrĩ, andũ a ndũrĩrĩ ciothe marũmagĩrĩra kĩrĩra kĩa ngai ciao-rĩ, na ithuĩ-rĩ, tũrĩrũmagĩrĩra kĩrĩra kĩa Jehova Ngai witũ tene na tene. 6 Ningĩ ha ũhoro wa mũthenya ũcio-rĩ, Jehova oigĩte ũũ: Nĩ kũũngania ngongania arĩa megũthua, o na njokererie arĩa maharaganĩtio, o na arĩa ‘nyaririthĩtie, 7 nao acio megũthua ndĩmatue matigari ma gũcoka gũtuĩka rũrĩrĩ, o na arĩa maateirũo magĩikio kũndũ kũraya-rĩ, ndĩmatue rũrĩrĩ rũĩ hinya; nake Jehova nĩwe ũrĩmathamakagĩra aikarĩte kĩrĩma-inĩ gĩa Zayuni gwata hĩndĩ ĩo nginya tene na tene. 8 Wee nawe kĩmũthiringo gĩkĩ kĩa nyũmba ndaya na igũrũ kĩa arangĩri a rũũru rũa mbũri, o wee gĩthũngũri gĩkĩ kĩa mwarĩ wa Zayuni-rĩ, wathani ũrĩa warĩ naguo o tene nĩũgagũcokerera; ĩĩ-ni, ũthamaki ũria wa mwarĩ wa Jerusalemu nĩũkamũcokerera. 9 Rĩu-rĩ, ũgũkĩanĩrĩra nĩ ũndũ kĩ? Kaĩ gwaku gũtakĩrĩ mũthamaki? Anga mũkũhei kĩrĩra aanora o kũũra biũ, atĩ nĩkĩo ũgwatĩtwo nĩ ruo o ta rũa mũndũ-wa-nja akĩrũmwo? 10 Gĩta o kũgwatwo nĩ ruo, o na ũkihĩre nĩguo ũciare, wee mwarĩ wa Zayuni, o ta mũndũ-wa-nja ũkũrũmwo; nĩ ũndũ rĩu nĩ hĩndĩ ũkuumagara uume itũũra-inĩ, ũgatũũre werũ-inĩ, na ũcoke ũthiĩ ũkinye o Babuloni, nakuo kũu nĩkuo ũkahonokerio; kũu nĩkuo Jehova agagũkũũrĩra akũrute moko-inĩ ma thũ ciaku.
Novemba 27–Dicemba 3
MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | NAHUMU 1–HABAKUKU 3
“Ikara Wĩiguĩte Kĩĩroho na Ũrĩ na Kĩyo”
(Habakuku 2:1-4) Niĩ-rĩ, nĩ kũrũgama ngarũgama handũ hakwa ha kũrangĩra, njoke ndĩĩikarĩre kĩhingo-inĩ gĩakwa igũrũ, o kĩrĩa kĩĩ hinya mũno, ndĩĩrorere o ndĩĩiguĩte, nĩ getha ‘menye ũhoro ũrĩa ekũnjarĩria, o na ‘menye ũrĩa ngũmũcokeria ũhoro-inĩ ũcio watũmaga ndĩmũkaĩre. 2 Nake Jehova akĩnjokeria ũhoro, akĩnjĩra atĩrĩ, Andĩka kĩoneki gĩkĩ mbaũ-inĩ igũrũ na ndemwa nene, nĩ getha ithomeke wega itekũriga arĩa megũcithoma o magĩtengʼera. 3 Nĩ ũndũ-rĩ, kĩoneki gĩkĩ nĩ kĩa ihinda rĩrĩa gĩathĩrĩirio, narĩo ihinda rĩu rĩĩhĩkĩte rĩkinye, naguo ũhoro wakĩo ndũrĩ nganja; o na kĩngĩonwo ta gĩgũikara mũno gĩgĩkahingio-rĩ, wee gĩta o gũkirĩrĩria ũgĩetereire, nĩ ũndũ ti-itherũ gĩtirĩ hingo gĩtakahingio, na gĩtigatĩrio. 4 Atĩrĩrĩ, ngoro ya ũrĩa mũũru nĩ ta gũtua ĩtuĩte mĩkwa, na ti njerekereru thĩinĩ wake; no mũndũ ũrĩa mũthingu agatũũrio muoyo nĩ ũndũ wa gwĩtĩkia gwake.
w07 11/15 10 kĩb. 3-5
Matemo Kuuma Ibuku-inĩ rĩa Nahumu, rĩa Habakuku, na rĩa Zefania
2:1. O ta Habakuku, nĩ twagĩrĩirũo gũthiĩ na mbere gũikara twĩiguĩte kĩĩroho na tũrĩ na kĩyo. Ningĩ tũngĩrũngwo nĩ twagĩrĩirũo gũkorũo twĩhaarĩirie kũgarũrĩra mwĩcirĩrie witũ.
2:3; 3:16. O tũgĩetagĩrĩra gũka kwa mũthenya wa Jehova rekei tũtikagonderere.
2:4. Nĩguo tũkahonoka mũthenya wa Jehova wa ituĩro no mũhaka tũkirĩrĩrie tũrĩ na wĩhokeku.—Ahibirania 10:36-38.
Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ
(Nahumu 1:8) No rĩrĩ, Nineve agakũnina biũ ta kuunithĩirio kĩguũ kĩa maĩ makwagarare, nacio thũ ciake acitengʼerie na ihenya acikinyie o nduma-inĩ.
(Nahumu 2:6) Hingĩrĩrio cia njũĩ nĩ hingũre, o nayo nyũmba ya ũnene ĩiyũrĩte kĩmako.
w07 11/15 9 kĩb. 2
Matemo Kuuma Ibuku-inĩ rĩa Nahumu, rĩa Habakuku, na rĩa Zefania
2:6—“Hingĩrĩrio cia njũĩ” iria ciahingũrirũo nĩ irĩkũ? Hingĩrĩrio icio nĩ mwanya ũrĩa watũrirũo thingo-inĩ cia Nineve nĩ maĩ ma Rũũĩ rwa Tigirisi. Hĩndĩ ĩrĩa mbũtũ ya Ababuloni na ya Amedia yokire gũtharĩkĩra Nineve mwaka wa 632 Mbere ya Kristo itũũra rĩu rĩrĩa rĩarĩ na thingo ndaihu rĩonekaga ta rĩtangĩtonyeka. O na kũrĩ ũguo nĩ kwoirire mbura nene ĩgĩtũma Rũũĩ rwa Tigirisi rũiyũre na ruune. Kũringana na mwandĩki wa historĩ wĩtagwo Diodorus, “mũiyũro ũcio wahobanĩirie gĩcigo kĩmwe gĩa taũni ĩyo na ũkĩmomora gĩcunjĩ kĩnene kĩa rũthingo.” Na njĩra ĩyo hĩngĩrĩrio cia rũũĩ ĩkĩhingũrũo ta ũrĩa kwarathĩtwo na Nineve ĩgĩtharĩkĩrũo na ihenya o ta ũrĩa mwaki ũcinaga mahuti momũ.—Nahumu 1:8-10.
(Habakuku 3:17-19) Nĩ ũndũ-rĩ, o na mũkũyũ ũngĩtuĩka ndũkũruta kĩro, o na kana mĩthabibũ ĩciare maciaro; naguo wĩra ũrĩa ũrutĩirũo mũtamaiyũ wage uumithio, nayo mĩgũnda yage gũciara irio ciayo; ningĩ rũũru rũa mbũri rũninwo, kiugũ gĩtigwo ũtheri, o nacio ciugũ cia ngʼombe ciage ngʼombe irĩ kuo; 18 o na kũngĩtuĩka nĩ ũguo-rĩ, niĩ no gũkena ngakenera Jehova, njanjamũke ngoro nĩ ũndũ wa Ngai wa ũhonokio wakwa. 19 Jehova Mwathani nĩwe hinya wakwa, nĩwe wĩkagĩra magũrũ makwa ihenya ta marĩ ma mũgoma wa thwariga, akandũũgĩria ngerage kũndũ gwakwa kũrĩa gũtũũgĩru.
w07 11/15 10 kĩb. 10
Matemo Kuuma Ibuku-inĩ rĩa Nahumu, rĩa Habakuku, na rĩa Zefania
3:17-19. O na gũtuĩka no tũcemanie na moritũ Hari–Magedoni ĩtanoka o na rĩrĩa ĩgoka-rĩ no tũkorũo na ma atĩ Jehova nĩ arĩtũheaga “hinya” tũgathiĩ na mbere kũmũtungatĩra tũrĩ na gĩkeno.
Ũthomi wa Bibilia
(Habakuku 2:15–3:6) Hĩ! Kaĩ mũndũ ũrĩa ũguthũkagĩra mũndũ ũrĩa ũngĩ na mathũgũta ta ekũmũnyuithia marũrũ o nginya arĩwo, nĩ getha eyonere ũrĩa amũconorithĩtie, arĩ na haaro-ĩ! 16 Wee-rĩ, ũiyũrĩtwo nĩ ũhoro wa gũconorithio ithenya rĩa riri wa ũrĩa wendete gwĩkĩrĩrũo; gĩkunde o nawe, ũcoke waũrũo nguo ũconorithio, tondũ gĩkombe kĩrĩa gĩĩ guoko kwa ũrĩo kwa Jehova nĩkĩhũgũrĩtwo gĩkerekerio harĩ wee, naguo riri waku wa ũrĩa wendete gwĩkĩrĩrũo nĩũgaconorithio iconorithia inene mũno. 17 Nĩ ũndũ-rĩ, maũndũ marĩa mekĩtwo Lebanoni ma ũhinya nĩmagagũcokerera makũhube, na ũguoyohio nĩ ũndũ wa ũrĩa waninithirie nyamũ o nacio; o na ũndũ wa thakame ya andũ ĩrĩa wanaitithia, o na ũndũ wa maũndũ ma ũhinya marĩa waneka mabũrũri-inĩ, o na matũũra-inĩ, o na ũgĩĩka arĩa othe mamatũũraga. 18 Mũhianano wa gwacũhio-rĩ, wĩ kĩguni gĩa kĩ, atĩ mũũthondeki enogie akĩwacũhia? O naguo mũhianano wa gũtwekio wĩ bata ũrĩkũ, o ũrĩa ũtũmaga andũ maheneke, at mũũturi awĩhoke, na athondeke mĩhianano ĩtaaragia? 19 Hĩ! Kaĩ mũndũ ũrĩa wĩraga mũtĩ atĩrĩ, Ũkĩra! o na akera ihiga rĩtaaragia atĩrĩ, Arahũka, arĩ na haaro-ĩ! Anga indo ta icio ciarutana maũndũ? Atĩrĩrĩ, nĩ kũhumbwo ihumbĩtwo igũrũ guothe na thahabu, o na betha, na itirĩ mĩhũmũ ya muoyo thĩinĩ wacio o na hanini. 20 No rĩrĩ, Jehova arĩ hekarũ-inĩ yake nyamũre; thĩ yothe nĩĩĩkirĩre ki ĩrĩ mbere yake.
3 Rĩrĩ nĩrĩo ihoya rĩa Habakuku, ũrĩa mũnabii, rĩa kũinwo ta thaburi. 2 Atĩrĩrĩ, Jehova, nĩnjiguĩte ũhoro wa ngumo yaku, ngagwatwo nĩ guoya. Atĩrĩrĩ, Jehova, rurumũkia wĩra waku o matukũ maya tũrĩ, mĩaka ĩtanathira, Ũmenyithanie ũhoro waguo ica-ikuhĩ, mĩaka ĩtanathirĩrĩkĩra. O na harĩa ũgwatĩtwo nĩ matũkũya-rĩ, menya ũkariganĩrũo nĩ kũiguanĩra tha. 3 Ngai nĩ gũũka okire oimĩte Temani, Nake Ũrĩa Mũtheru akiuma kĩrĩma kĩa Parani; Riri wake ũkĩhumba matu marĩa mairũ, Nayo thĩ ĩkĩiyũra rũgooco rũake. 4 Gũthererũka kũrĩa aathererũkire kwahaanaga o ta ũtheri, Naguo ũtheri woimaga guoko-inĩ gwake ta mĩrũri ya riũa; Naho hau nĩho hinya wake waikaraga ũhithĩtwo. 5 Mũthiro nĩguo wamũthiaga mbere, Naguo mwaki ũkamuuma thutha o makinya-inĩ make. 6 Kũrĩa aakinyaga-rĩ, thĩ nĩ gũthingitha yathingithaga, Na rĩrĩa aacũthangĩrĩria-rĩ, ndũrĩrĩ ikahurunjũka, Nacio irĩma iria itũũraga tene na tene ikahurunjanio, Nacio ithũngũri iria itũũraga mĩndĩ na mĩndĩ ikainaima. Mĩthiĩre ĩo yake noyo ĩrĩa atũire nayo kuuma o tene na tene.