Mabuku na Maandĩko Marĩa Magwetetwo Thĩinĩ wa Kabuku ka Mũcemanio wa Ũtũũro na Ũtungata Witũ
MACHI 5-11
MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | MATHAYO 20-21
“Ũrĩa Ũkwenda Gũtuĩka Mũnene Gatagatĩ-inĩ Kanyu No Mũhaka Atuĩke Ndungata Yanyu”
(Mathayo 20:3) Ningĩ akiumagara ta thaa ithatũ cia rũcinĩ, akĩona andũ angĩ marũgamĩte thoko-inĩ matarĩ andĩke wĩra nĩ mũndũ;
Mbica thĩinĩ wa nwtsty
Thoko-inĩ
Thoko imwe, ta ĩno yonanĩtio haha, ciakoragwo barabara-inĩ. Kaingĩ ahũri biacara maigaga indo nyingĩ mũno nginya barabara ĩgakundera. Andũ nĩ mangĩagũrire kuo indo cia kũhũthĩrũo mũciĩ, indo cia rĩũmba, indo cia goro cia ngirathi, na indo cia kũrĩa irutĩtwo mũgũnda ĩmwe kwa ĩmwe. Tondũ hĩndĩ ĩyo gũtiarĩ macini cia kũhehia irio nĩguo itigathũke, andũ maabataraga gũthiĩ thoko o mũthenya kũgũra irio. Mũndũ arĩ kũu, nĩ angĩaiguire mohoro kuuma kũndũ na kũndũ mokĩte na ahũri biacara na ageni, ciana nĩ ciathaakagĩra kuo, na andũ arĩa matarĩ wĩra nĩ mathiaga kuo mone kana kũrĩ mũndũ ũngĩmahe wĩra. Jesu nĩ aahoneirie andũ thoko-inĩ na Paulo nĩ ahunjagia kuo. (Atũ 17:17) Ngũrani na ũguo, andĩki-Watho na Afarisai arĩa maarĩ etĩi nĩ mendete kwĩyonania na kũgeithio marĩ kũndũ ta kũu kwa mũingĩ.
(Mathayo 20:20, 21) Nake mũtumia wa Zebedi marĩ na ariũ ake magĩthiĩ harĩ Jesu, akĩmũinamĩrĩra akĩenda kũhoya ũndũ mũna kuuma kũrĩ we. 21 Akĩmũũria: “Ũkwenda atĩa?” Mũtumia ũcio akĩmũcokeria atĩrĩ: “Ingĩenda ariũ aya akwa erĩ magaaikara ũmwe mwena waku wa ũrĩo na ũcio ũngĩ mwena wa ũmotho thĩinĩ wa Ũthamaki waku.”
Maũndũ ma kwĩruta thĩinĩ wa nwtsty megiĩ Mat 20:20, 21
mũtumia wa Zebedi: Kana nyina wa mũtũmwo Jakubu na Johana. Kũringana na ibuku rĩa Mariko, Jakubu na Johana nĩo meetwarire kũrĩ Jesu. Ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ, o nĩo meendaga ũndũ ũcio no makĩra mami wao Salome, ũrĩa kwahoteka aarĩ tata wa Jesu, amorĩrie.—Mat 27:55, 56; Mar 15:40, 41; Joh 19:25.
ũmwe mwena waku wa ũrĩo na ũcio ũngĩ mwena wa ũmotho: Rĩandĩko-inĩ rĩrĩ mĩena yerĩ ĩronania gĩtĩo na ũnene, no mwena wa ũrĩo hingo ciothe nĩguo wonanagia gĩtĩo kĩrĩa kĩnene.—Thab 110:1; Atũ 7:55, 56; Ro 8:34.
(Mathayo 20:25-28) No rĩrĩ, Jesu akĩmeta harĩ we, akĩmeera: “Inyuĩ nĩ mũĩ atĩ atongoria a ndũrĩrĩ nĩ metũũgagĩria igũrũ rĩa andũ na arĩa marĩ na ũnene nĩ mahũthagĩra hinya gwathana. 26 Ũguo tiguo inyuĩ mwagĩrĩirũo gũkorũo, no ũrĩa ũkwenda gũtuĩka mũnene gatagatĩ-inĩ kanyu no mũhaka atuĩke ndungata yanyu, 27 nake ũrĩa ũkwenda gũtuĩka wa mbere gatagatĩ-inĩ kanyu no mũhaka atuĩke ngombo yanyu. 28 O ta ũrĩa Mũrũ wa mũndũ atookire gũtungatagĩrũo, ĩndĩ okire nĩguo atungate, na arute muoyo wake ũtuĩke wa gũkũũra andũ aingĩ.”
Maũndũ ma kwĩruta thĩinĩ wa nwtsty megiĩ Mat 20:26, 28
ndungata: Kaingĩ Bibilia ĩhũthagĩra kiugo gĩa Kĩngiriki di·aʹko·nos kwaria ũhoro wa mũndũ ũrutaga wĩra wa gũtungatĩra arĩa angĩ enyihĩtie atekũnoga. Kiugo kĩu nĩ kĩhũthagĩrũo harĩ Kristo (Ro 15:8), ndungata cia Kristo (1Ko 3:5-7; Kol 1:23), ndungata cia kĩũngano (Afi 1:1; 1Ti 3:8), o hamwe na ndungata cia mũciĩ (Joh 2:5, 9) na anene thirikari-inĩ (Ro 13:4).
Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ
(Mathayo 21:9) Makĩria ma ũguo, kĩrĩndĩ kĩrĩa kĩarĩ mbere yake na kĩrĩa kĩamũrũmĩrĩire kĩaanagĩrĩra gĩkiugaga ũũ: “Twahoya ũhonokie Mũrũ wa Daudi! Kũrathimwo nĩ ũrĩa ũroka na rĩĩtwa rĩa Jehova! Twakũhoya ũmũhonokie ũrĩ kũu igũrũ mũno!”
Maũndũ ma kwĩruta thĩinĩ wa nwtsty megiĩ Mat 21:9
Twahoya ũhonokie: Kĩngiriki nĩ “Hosanna.” Kiugo kĩu gĩa Kĩngiriki kiumanĩte na ciugo cia Kĩhibirania ciugĩte “twahoya ũhonokie” kana “twagũthaitha ũhonokie.” Rĩandĩko-inĩ rĩrĩ, kiugo kĩu kĩhũthĩrĩtwo gũthaitha Ngai nĩ ũndũ wa ũhonokio kana ũhootani; no gĩtaũrũo “twagũthaitha ũmũhonokie.” Thutha wa ihinda gĩgĩtuĩka gĩa kũhũthagĩrũo mahoya-inĩ na kũgooca. Ciugo cia Kĩhibirania nĩ cionekaga thĩinĩ wa Thaburi 118:25, ĩrĩa nĩ ĩmwe ya Thaburi cia Halleli (Thaburi 113-118), iria ciainagwo hĩndĩ ya Pasaka. Kwoguo kĩrĩndĩ nĩ kĩngĩaririkanire o na ihenya ciugo icio tondũ kwarĩ ihinda-inĩ rĩa Pasaka. Njĩra ĩmwe Ngai aacokirie mahoya macio nayo atĩ ahonokie Mũrũ wa Daudi nĩ kũgerera kũmũriũkia. Thĩinĩ wa Mat 21:42 Jesu nĩ aagwetire ciugo irĩ thĩinĩ wa Thab 118:22, 23 na akĩonania atĩ nĩ ihutanĩtie na Mesia.
Mũrũ wa Daudi: Ciugo ici ironania atĩ kĩrĩndĩ nĩ kĩamenyaga mũhĩrĩga ũrĩa Jesu oimanire naguo, na itemi rĩake arĩ Mesia ũrĩa weranĩirũo.
(Mathayo 21:18, 19) Na rĩrĩa aacokaga itũũra-inĩ rĩu rũcinĩ tene, akĩigua ahũtiĩ. 19 Akĩona mũkũyũ mũkĩra-inĩ wa njĩra na agĩthiĩ harĩ guo, no gũtirĩ kĩndũ onire tiga o mathangũ matheri, akĩwĩra atĩrĩ: “Kuuma rĩu ndũkaagĩa matunda rĩngĩ.” Naguo mũkũyũ ũcio ũkĩũma o hĩndĩ ĩyo.
Kũhũthĩra Mũkũyũ Kũrutana Igũrũ Rĩgiĩ Wĩtĩkio
No hihi nĩ kĩĩ kĩratũmire Jesu arume mũtĩ ũcio na ũroma? Akonania gĩtũmi kũgerera macokio maya make: “Ngũmwĩra na ma atĩrĩ, mũngĩkorũo na wĩtĩkio na mwage nganja, to ũguo ndĩrekire mũkũyũ ũcio mũrĩhotaga gwĩka, o na mũngĩra kĩrĩma gĩkĩ ‘Uma haha ũthiĩ ũgwe iria-inĩ,’ noguo kũngĩkĩka. Na maũndũ marĩa mothe mũrĩhoyaga mũrĩ na wĩtĩkio, nĩ mũrĩheagwo.” (Mathayo 21:21, 22) Na njĩra ĩyo agacokera ũndũ oigĩte hau kabere atĩ wĩtĩkio no ũhote kweheria kĩrĩma.—Mathayo 17:20.
Kwoguo ũndũ ũcio Jesu arekire wa gũtũma mũtĩ ũcio ũũme, araũhũthĩra kuonania bata wa kũgĩa na wĩtĩkio harĩ Ngai. Akoiga ũũ: “Ngũmwĩra atĩ, maũndũ marĩa mothe mũhoyaga, gĩagai na wĩtĩkio atĩ nĩ mũkũheo, na nĩ mũrĩheagwo.” (Mariko 11:24) Ũcio nĩ ũrutani wa bata mũno harĩ arũmĩrĩri othe a Jesu! Na nĩ mwagĩrĩru makĩria harĩ atũmwo nĩ ũndũ wa magerio maritũ marĩa megũcemania namo thutha wa kahinda. Ningĩ harĩ na ũrutani ũngĩ wĩgiĩ wĩtĩkio tũngĩĩruta kuumana na kũũma kwa mũtĩ ũcio wa mũkũyũ.
O ta ũrĩa mũtĩ ũcio ũronekaga ta ũrĩ na maciaro nĩ ũndũ wa mathangũ, noguo rũrĩrĩ rwa Isiraeli rũhaana. Andũ a rũrĩrĩ rũu marĩ thĩinĩ wa kĩrĩkanĩro hamwe na Ngai, na mũndũ angĩmarora no one ta marũmagĩrĩra Watho wake. No rũrĩrĩ rũu nĩ ruonanĩtie atĩ rũtirĩ na wĩtĩkio na rũticiaraga maciaro mega. O na nĩ rũregete Mũrũ wa Ngai! Kwoguo rĩrĩa Jesu ararumire mũkũyũ na ũroma, aronanirie ũrĩa rũrĩrĩ rũu rũtarĩ wĩtĩkio na maciaro rũgekwo.
Ũthomi wa Bibilia
(Mathayo 20:1-19) “Tondũ Ũthamaki wa igũrũ ũtariĩ ta mũndũ warĩ na mũgũnda, ũrĩa woimagarire rũcinĩ tene agĩthiĩ kwandĩka andũ a kũruta wĩra mũgũnda-inĩ wake wa mĩthabibũ. 2 Maaiguanĩra na aruti a wĩra atĩ ekũmarĩha dinari ĩmwe mũthenya, akĩmatũma mũgũnda wa mĩthabibũ. 3 Ningĩ akiumagara ta thaa ithatũ cia rũcinĩ, akĩona andũ angĩ marũgamĩte thoko-inĩ matarĩ andĩke wĩra nĩ mũndũ; 4 na akĩmeera atĩrĩ, ‘O na inyuĩ thiĩi mũgũnda-inĩ wa mĩthabibũ, na nĩ ngũmũrĩha kĩrĩa kĩmwagĩrĩire.’ 5 Nĩ ũndũ ũcio magĩthiĩ. Ningĩ agĩcoka akiumagara ta thaa thita cia mũthenya na thaa kenda na agĩka o ta ũguo. 6 Macũngĩrĩro-inĩ, akiumagara ta thaa ikũmi na ĩmwe, agĩkora andũ angĩ marũgamĩte, na akĩmoria, ‘Mwatinda haha mũrũgamĩte mũthenya wothe mũtarĩ wĩra mũraruta nĩkĩ?’ 7 Makĩmũcokeria ũũ, ‘Nĩ tondũ gũtirĩ mũndũ ũtwandĩkire wĩra.’ Akĩmeera, ‘O na inyuĩ thiĩi mũgũnda-inĩ.’ 8 “Rĩrĩa gwakinyire hwaĩ-inĩ, mwene mũgũnda ũcio wa mĩthabibũ akĩra mũndũ ũrĩa warũgamĩrĩire mũgũnda atĩrĩ, ‘Ĩta aruti a wĩra ũmarĩhe mũcara wao, wambĩrĩrie na arĩa mokire thutha na ũrigie na arĩa mokire mbere.’ 9 Rĩrĩa andũ arĩa mookĩte thaa ikũmi na ĩmwe maakinyire, makĩrĩhwo dinari ĩmwe o mũndũ. 10 Kwoguo, arĩa mookĩte mbere maakinya, magĩĩciria atĩ mekũrĩhwo makĩria, ĩndĩ o nao makĩrĩhwo dinari ĩmwe o mũndũ. 11 Marĩkia kũrĩhwo, makĩambĩrĩria kũnugunĩra mwene mũgũnda 12 makiugaga, ‘Aya mokire thutha maruta wĩra ithaa rĩmwe; na watũrĩha ũndũ ũmwe nao na ithuĩ twatinda na mĩnoga ya mũthenya mũgima tũkĩhĩa nĩ riũa!’ 13 No agĩcokeria ũmwe wao akĩmwĩra, ‘Mũndũ ũyũ, ndirĩ ũndũ mũru ndagwĩka. Tũiguanĩire dinari ĩmwe, kana tiguo? 14 Oya kĩrĩa gĩkwagĩrĩire na wĩthiĩre. Nĩ niĩ ndenda kũrĩha acio a thutha o ta ũrĩa ndakũrĩha. 15 Githĩ ndiagĩrĩirũo gwĩka ũrĩa ngwenda na indo ciakwa? Kana nĩ waigua ũiru tondũ nĩ ndeka wega?’ 16 Ũguo noguo arĩa a thutha magaatuĩka a mbere nao a mbere matuĩke a thutha.” 17 Rĩrĩa maarĩ njĩra-inĩ merekeire Jerusalemu, Jesu agĩtwara arutwo acio ikũmi na erĩ keheri-inĩ na akĩmeera: 18 “Atĩrĩrĩ, tũrorete Jerusalemu, na Mũrũ wa mũndũ nĩ ekũneanwo kũrĩ athĩnjĩri-Ngai arĩa anene na andĩki-Watho. Nao nĩ mekũmũtuĩra oragwo 19 na mamũneane kũrĩ andũ a ndũrĩrĩ mamũnyũrũrie na mamũhũũre na mamũcuurie mũtĩ-inĩ; na mũthenya wa gatatũ nĩ akaariũkio.”
MACHI 12-18
MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | MATHAYO 22-23
“Athĩkagĩra Maathani Marĩa Merĩ Manene Mũno”
(Mathayo 22:36-38) “Mũrutani, rĩathani rĩrĩa inene mũno thĩinĩ wa Watho nĩ rĩrĩkũ?” 37 Akĩmũcokeria atĩrĩ: “‘No mũhaka wende Jehova Ngai waku na ngoro yaku yothe na muoyo waku wothe na meciria maku mothe.’ 38 Rĩu nĩrĩo rĩathani rĩrĩa inene mũno na rĩa mbere.
Maũndũ ma kwĩruta thĩinĩ wa nwtsty megiĩ Mat 22:37
ngoro: Rĩrĩa kiugo “ngoro” kĩahũthĩrũo na njĩra ya mũhaano gĩkoragwo gĩkĩaria ũhoro wa mũndũ wothe wa na thĩinĩ. No rĩrĩa kĩagwetanĩrio hamwe na “muoyo” na “meciria,” kaingĩ gĩkoragwo gĩkĩaria ũhoro wa merirĩria ma mũndũ na ũrĩa araigua. Ciugo ici ithatũ ihũthĩrĩtwo mũhari-inĩ ũyũ (ngoro, muoyo, na meciria) itiĩrũgamĩtie; o kiugo nĩ kĩhutanĩtie na kĩrĩa kĩngĩ, ũndũ ũrĩa ũratĩtĩrithia biũ o ũrĩa kwahoteka bata wa kwenda Ngai na njĩra nginyanĩru.
muoyo: Kana “mũndũ arĩ wothe.”
meciria: Ũguo nĩ kuuga, ũhoti wa gwĩciria. Mũndũ no mũhaka ahũthĩre ũhoti wake wa gwĩciria nĩguo amenye Ngai na akũrie wendo kũmwerekera. (Joh 17:3; Ro 12:1) Thĩinĩ wa rĩandĩko rĩrĩ rĩrĩa rĩrutĩtwo thĩinĩ wa Gũc 6:5, Kĩhibirania kĩahũthĩrĩte ciugo ithatũ, ‘ngoro, muoyo, na hinya.’ O na kũrĩ ũguo, kiugo gĩa Kĩngiriki kĩrĩa kĩhũthĩrĩtwo thĩinĩ wa ibuku rĩa Mathayo nĩ “meciria” handũ ha “hinya.” No gũkorũo na maũndũ maigana ũna marĩa matũmĩte ciugo itahanaine ihũthĩrũo. Wa mbere, o na gũtuĩka Kĩhibirania gĩa tene gĩtiakoragwo na kiugo “meciria,” kaingĩ kiugo “ngoro” nĩ gĩakĩrũgamagĩrĩra. Kiugo “meciria” rĩrĩa kĩhũthĩrĩtwo na njĩra ya mũhaano kĩaragia ũhoro wa mũndũ wothe wa na thĩinĩ, arĩ hamwe na ũrĩa mũndũ areciria, ũrĩa araigua, mĩerekera yake, na maũndũ marĩa endete. (Gũc 29:4; Thab 26:2; 64:6; rora maũndũ ma kwĩruta megiĩ ngoro mũhari-inĩ ũyũ.) Nĩ ũndũ ũcio, harĩa Kĩhibirania kĩhũthĩrĩte kiugo “ngoro,” kaingĩ Bibilia ya Septuagint ĩhũthĩrĩte kiugo “meciria” gĩa Kĩngiriki. (Kĩa 8:21; 17:17; Thi 2:10; Isa 14:13) Ũndũ ũngĩ ũngĩatũmire Mathayo ahũthĩre kiugo “meciria” gĩa Kĩngiriki handũ ha “hinya” akĩgweta ciugo iria irĩ thĩinĩ wa Gũc 6:5 nĩ atĩ kiugo gĩa Kĩhibirania kĩrĩa gĩtaũrĩtwo “hinya” no gĩkorũo gĩkĩaria ũhoro wa hinya wa mwĩrĩ na ũhoti wa gwĩciria. O ũrĩa kũngĩkorũo kũrĩ, kuona ũrĩa ciugo icio cia Kĩhibirania na Kĩngiriki irahutania no gũtũteithie kũmenya kĩrĩa gĩatũmire andĩki a Injiri mahũthĩre ciugo itahanaine makĩgweta ciugo iria irĩ thĩinĩ wa Gũcokerithia Maathani.
(Mathayo 22:39) Rĩa kerĩ rĩtariĩ o ta rĩu, na nĩrĩo rĩrĩ: ‘No mũhaka wendage mũndũ ũrĩa ũngĩ o ta ũrĩa wĩyendete wee mwene.’
Maũndũ ma kwĩruta thĩinĩ wa nwtsty megiĩ Mat 22:39
Rĩa kerĩ: Thĩinĩ wa Mat 22:37 Jesu nĩ aacokirie ĩmwe kwa ĩmwe kĩũria kĩrĩa orĩtio nĩ Mũfarisai, no agĩcoka akĩongerera ũndũ ũngĩ na njĩra ya kũgweta rĩathani rĩa kerĩ (Ala 19:18), akĩrutana atĩ maathani macio merĩ nĩ manyitaine biũ na atĩ Watho wothe hamwe na ciugo cia anabii ciĩhocetie harĩ mo.—Mat 22:40.
mũndũ ũrĩa ũngĩ: Kiugo “mũndũ ũrĩa ũngĩ” gĩa Kĩngiriki (Kĩngiriki, “ũrĩa ũgũkuhĩrĩirie”) gĩtiaragia o ũhoro wa mũndũ ũrĩa mũkuhanĩrĩirie tu. Nĩ kĩaragia nginya ũhoro wa mũndũ o wothe tũngĩhutania nake maũndũ-inĩ na njĩra ĩmwe kana ĩrĩa ĩngĩ.—Lu 10:29-37; Ro 13:8-10.
(Mathayo 22:40) Watho wothe hamwe na ciugo cia anabii ciĩhocetie harĩ maathani macio merĩ.”
Maũndũ ma kwĩruta thĩinĩ wa nwtsty megiĩ Mat 22:40
Watho . . . anabii: Kiugo “Watho” kĩrũgamĩrĩire mabuku ma Bibilia kwambĩrĩria Kĩambĩrĩria nginya Gũcokerithia Maathani. Kiugo “anabii” kĩrũgamĩrĩire mabuku ma anabii thĩinĩ wa Maandĩko ma Kĩhibirania. O na kũrĩ ũguo, rĩrĩa ciugo icio ciagwetwo irĩ hamwe, no ikorũo ikĩrũgamĩrĩra mabuku mothe ma Maandĩko ma Kĩhibirania.—Mat 7:12; 22:40; Lu 16:16.
ciĩhocetie: Kiugo gĩa Kĩngiriki kĩrĩa gĩtaũrĩtwo “ciĩhocetie” kiugĩte “kwĩnyitĩrĩra.” Kwoguo Jesu onanirie atĩ Maandĩko mothe ma Kĩhibirania arĩ hamwe na Watho na Maathani Marĩa Ikũmi mehocetie harĩ wendo.—Ro 13:9.
Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ
(Mathayo 22:21) Nao makĩmũcokeria ũũ: “Nĩ cia Kaisari.” Nake akĩmeera: “Nĩ ũndũ ũcio-rĩ, rĩhai Kaisari indo ciake, no indo cia Ngai mũrĩhe Ngai.”
Maũndũ ma kwĩruta thĩinĩ wa nwtsty megiĩ Mat 22:21
rĩhai Kaisari indo ciake: Thĩinĩ wa mũhari ũyũ na thĩinĩ wa Mar 12:17 na Lu 20:25 no ho tu Jesu aagwetire mũthamaki wa Roma. ‘Indo cia Kaisari’ ihutĩtie maũndũ ta kũrĩhĩra maũndũ marĩa thirikari itwĩkagĩra, o hamwe na gwathĩkĩra atongoria a thirikari na kũmahe gĩtĩo.—Ro 13:1-7.
indo cia Ngai mũrĩhe Ngai: “Indo cia Ngai” nĩ hamwe na muoyo wa mũndũ, ũthathaiya wa ngoro yothe, wendo wa ngoro yothe, na wathĩki wa ngoro yothe.—Mat 4:10; 22:37, 38; Atũ 5:29; Ro 14:8.
(Mathayo 23:24) Inyuĩ atongoria atumumu, mũcungaga rwagĩ no mũkameria ngamĩra!
Maũndũ ma kwĩruta thĩinĩ wa nwtsty megiĩ Mat 23:24
mũcungaga rwagĩ no mũkameria ngamĩra: Rwagĩ na ngamĩra ciarĩ imwe cia indo iria Aisiraeli moĩ atĩ ti theru, rwagĩ rũrĩ gatagatĩ ga tũnyamũ tũrĩa tũnini mũno na ngamĩra ĩrĩ gatagatĩ ka nyamũ iria nene mũno. (Ala 11:4, 21-24) Jesu aahũthĩrire ngerekano nyongerere cumbĩ hĩndĩ ĩrĩa oigire atĩ atongoria a ndini maacungaga kĩrĩa maranyua nĩguo matigathahio nĩ rwagĩ, na hĩndĩ o ĩyo makaaga gũtindanĩra na maũndũ marĩa maritũ ma Watho, ũndũ ũrĩa ũngĩringithanio na kũmeria ngamĩra.
Ũthomi wa Bibilia
(Mathayo 22:1-22) Jesu akĩmacokeria o rĩngĩ na ngerekano, akĩmeera ũũ: 2 “Ũthamaki wa igũrũ no ũhaananio na mũthamaki wahaarĩirie iruga rĩa ũhiki wa mũrũwe. 3 Na agĩtũma ngombo ciake igeete arĩa meetĩirũo ũhiki, no andũ acio meetĩtwo matiendaga gũthiĩ. 4 Ningĩ agĩtũma ngombo ingĩ agĩciĩra, ‘Thiĩi mwĩre arĩa metĩtwo ũũ: “Nĩ haarĩirie iruga, ngathĩnja ndegwa na nyamũ ciakwa iria noru, na maũndũ mothe nĩ mahaarĩrie. Ũkai iruga-inĩ rĩa ũhiki.”’ 5 No andũ acio meetĩtwo makĩaga gũtindanĩra, ũmwe agĩthiĩ mũgũnda-inĩ wake, na ũngĩ agĩthiĩ biacara-inĩ yake; 6 nao arĩa angĩ makĩnyita ngombo icio ciake magĩcihũũra na magĩciũraga. 7 “Mũthamaki akĩrakara, agĩtũma mbũtũ yake, ĩkĩũraga oragani acio na ĩgĩcina itũũra rĩao. 8 Agĩcoka akĩra ngombo ciake atĩrĩ, ‘Iruga rĩa ũhiki nĩ rĩhaarĩrie, no arĩa maretĩirũo matiragĩrĩire. 9 Kwoguo thiĩi barabara-inĩ iria nene, mwĩte mũndũ ũrĩa wothe mũkuona oke iruga-inĩ rĩa ũhiki.’ 10 Nĩ ũndũ ũcio, ngombo icio igĩthiĩ barabara-inĩ igĩta andũ arĩa othe cioonire, oru na ega; na nyũmba ĩrĩa yekagĩrũo ũhiki ĩkĩiyũra ageni metha-inĩ. 11 “Rĩrĩa mũthamaki aatonyire kũrora ageni, akĩona mũndũ ũteehumbĩte nguo ĩrĩa yagĩrĩire ya ũhiki. 12 Nĩ ũndũ ũcio akĩmũũria, ‘Mũndũ ũyũ, ũtonyire gũkũ atĩa ũtehumbĩte nguo ĩrĩa yagĩrĩire ya ũhiki?’ Nake agĩkira ki. 13 Mũthamaki agĩcoka akĩra ngombo ciake atĩrĩ, ‘Muohei moko na magũrũ na mũmũikie nja nduma-inĩ. Kũu nĩkuo agaacayagĩra na akahagarania magego.’ 14 “Nĩ gũkorũo arĩa metĩtwo nĩ aingĩ, no arĩa mathuurĩtwo nĩ anini.” 15 Nao Afarisai magĩthiĩ magĩcira nĩguo mamũtege na mĩario yake. 16 Kwoguo magĩtũma arutwo ao hamwe na arũmĩrĩri a Herode, makĩmwĩra ũũ: “Mũrutani, nĩ tũĩ atĩ waragia ma na ũkarutana wendi wa Ngai harĩ andũ na ndũcaragia ũrĩa ũngĩtĩkĩrĩka nĩ mũndũ o na ũrĩkũ, tondũ ndũroraga ũrĩa andũ matariĩ makĩoneka. 17 Nĩ ũndũ ũcio-rĩ, ta twĩre atĩrĩ, Ũkuona atĩa? Hihi nĩ kwagĩrĩire kũrĩha Kaisari igooti kana gũtiagĩrĩire?” 18 No Jesu amenya mwĩcirĩrie wao mũru, akĩmeera ũũ: “Hinga ici, nĩ kĩĩ kĩratũma mũngerie? 19 Ta nyoniai mbeca iria mũrĩhaga igooti nacio.” Nao makĩmũrehera dinari. 20 Nake akĩmoria atĩrĩ: “Mbica ĩno na rĩĩtwa rĩrĩ nĩ cia ũ?” 21 Nao makĩmũcokeria ũũ: “Nĩ cia Kaisari.” Nake akĩmeera: “Nĩ ũndũ ũcio-rĩ, rĩhai Kaisari indo ciake, no indo cia Ngai mũrĩhe Ngai.” 22 Rĩrĩa maaiguire ũguo, makĩgega na magĩtigana nake magĩthiĩ.
MACHI 19-25
MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | MATHAYO 24
“Ikaraga Wĩiguĩte Kĩĩroho Matukũ-inĩ Maya ma Kũrigĩrĩria”
(Mathayo 24:12) na tondũ wa uuni-watho kũingĩha-rĩ, wendo wa andũ aingĩ nĩ ũkaanyiha.
it-2 279 kĩb. 6
Wendo
Wendo Ũrĩa Mũndũ arĩ Naguo no Ũnyihe. Jesu Kristo agĩtaarĩria arutwo ake maũndũ marĩa magoka aamerire atĩ wendo (a·gaʹpe) wa andũ aingĩ moigaga nĩ metĩkĩtie Ngai nĩ ũngĩkanyiha. (Mat 24:3, 12) Mũtũmwo Paulo oigire atĩ ũndũ ũmwe wĩgiĩ mahinda maritũ marĩa magoka nĩ atĩ andũ mangĩgatuĩka “endi mbeca.” (2Ti 3:1, 2) Kwoguo ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ mũndũ no age gũtindanĩra na motaaro marĩa magĩrĩire na wendo ũrĩa aarĩ naguo ũthiĩ ũthirĩte. Ũndũ ũcio ũronania wega bata wa gũthiĩ na mbere gũkũria wendo na njĩra ya gwĩcũranagia Kiugo kĩa Ngai na gũtigĩrĩra atĩ mũtũũrĩre witũ nĩ ũratwarana na motaaro make.—Ef 4:15, 22-24.
(Mathayo 24:39) na matiatindanĩire nginya rĩrĩa Mũiyũro wokire na ũkĩmaniina othe, ũguo noguo gũkorũo kuo kwa Mũrũ wa mũndũ gũkaahana.
w99 11/15 19 kĩb. 5
Hihi nĩ Ũraruta Mawĩra Mothe Ngai Akwĩhokeire?
5 Jesu Kristo oigire ũũ akĩaria ũhoro wa mahinda maya tũraikara: “O ta ũrĩa matukũ ma Nuhu maatariĩ, noguo gũkaahana hĩndĩ ya gũkorũo kuo kwa Mũrũ wa mũndũ. Nĩ ũndũ o ta ũrĩa matukũ ma mbere ya Mũiyũro maatariĩ, andũ maarĩaga na makanyua, makahikania na makahika, nginya mũthenya ũrĩa Nuhu aaingĩrire thabina, na matiatindanĩire nginya rĩrĩa Mũiyũro wokire na ũkĩmaniina othe, ũguo noguo gũkorũo kuo kwa Mũrũ wa mũndũ gũkaahana.” (Mathayo 24:37-39) Ti ũũru kũrĩa na kũnyua na gĩthimi, na kũhikania nĩ mũbango waambĩrĩirio nĩ Ngai. (Kĩambĩrĩria 2:20-24) O na kũrĩ ũguo, tũngĩmenya atĩ maũndũ ta macio nomo tu tũreciria ũhoro wamo-rĩ, na githĩ ti wega tũhoe nĩ ũndũ wa ũndũ ũcio? Jehova no atũteithie kũiga maũndũ ma Ũthamaki mbere, gwĩka ũrĩa kwagĩrĩire, na kũruta mawĩra marĩa atwĩhokeire.—Mathayo 6:33; Aroma 12:12; 2 Akorintho 13:7.
(Mathayo 24:44) Nĩ ũndũ ũcio o na inyuĩ ikaragai mwĩhaarĩirie tondũ Mũrũ wa mũndũ agooka ithaa rĩrĩa mũtangĩcirĩria.
Atũmwo Kũũria Maheo Kĩmenyithia
Jesu akonania atĩ arutwo ake nĩ makaabatara gũikara meiguĩte, mehũgĩte, na mehaarĩirie. Agatĩtĩrithia ũndũ ũcio akĩhũthĩra ngerekano ĩngĩ akoiga: “No menyai ũndũ ũyũ: Korũo mwene nyũmba nĩ aamenyete ithaa rĩrĩa mũici aroka, no aikare eiguĩte na ndangĩtĩkĩria nyũmba yake ĩtuuo. Nĩ ũndũ ũcio o na inyuĩ ikaragai mwĩhaarĩirie tondũ Mũrũ wa mũndũ agooka ithaa rĩrĩa mũtangĩcirĩria.”—Mathayo 24:43, 44.
Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ
(Mathayo 24:8) Maũndũ macio mothe nĩ kĩambĩrĩria kĩa ruo ta rwa kũrũmwo.
Maũndũ ma kwĩruta thĩinĩ wa nwtsty megiĩ Mat 24:8
ruo ta rwa kũrũmwo: Kiugo gĩa Kĩngiriki kĩrĩa kĩhũthĩrĩtwo haha kĩaragia ũhoro wa ruo rũingĩ rũrĩa mũtumia aiguaga akĩheo mwana. O na gũtuĩka kĩhũthĩrĩtwo kuonania mathĩna, ruo na kũnyamarĩka, no kũhoteke ningĩ nĩ kĩronania atĩ o ta ruo rwa kũgĩa mwana, mathĩna na mĩnyamaro ĩrĩa yarathĩtwo ĩngĩgathiĩ ĩkĩongererekaga, ĩkĩnenehaga, na ĩgaikara ihinda iraihu, mbere ya thĩna mũnene ũrĩa ũgwetetwo thĩinĩ wa Mathayo 24:21 kwambĩrĩria.
(Mathayo 24:20) Hoyagai atĩ hĩndĩ yanyu ya kũũra ndĩkaanakinye hĩndĩ ya heho kana mũthenya wa Thabatũ;
Maũndũ ma kwĩruta thĩinĩ wa nwtsty megiĩ Mat 24:20
hĩndĩ ya heho: Ihinda-inĩ rĩrĩ gwakoragwo na mbura nene, mĩiyũro, na heho, ũndũ ũrĩa watũmaga ũkorũo ũrĩ ũndũ mũritũ gũthiĩ thabarĩ na kuona irio na ha gũikara.—Eza 10:9, 13.
mũthenya wa Thabatũ: Thĩinĩ wa matũũra ta Judea, mĩhaka ĩkonainie na watho wa Thabatũ nĩ ĩngĩatũmire gũtikahoteke mũndũ athiĩ thabarĩ ndaihu na akuue mĩrigo; ningĩ ihingo cia itũũra itiahingũragwo mũthenya wa Thabatũ.—Rora Atũ 1:12 na Ũteithio wa Kũmenya Kiugo kĩa Ngai, gĩcunjĩ gĩa 16.
Ũthomi wa Bibilia
(Mathayo 24:1-22) Rĩrĩa Jesu oimaga hekarũ-inĩ, arutwo ake magĩthiĩ kũrĩ we makĩambĩrĩria kũmuonia hekarũ na thingo ciayo. 2 Akĩmacokeria akĩmeera atĩrĩ: “Hihi nĩ mũrona mĩako ĩno yothe? Ngũmwĩra atĩrĩ na ma, gũtirĩ ihiga haha rĩgaatigwo rĩikarĩire rĩrĩa rĩngĩ, rĩtamomoretwo.” 3 Na rĩrĩa aaikarĩte thĩ kĩrĩma-inĩ kĩa Mĩtamaiyũ, arutwo ake magĩũka kũrĩ we hatarĩ andũ angĩ, makĩmũũria atĩrĩ: “Ta twĩre atĩrĩ, maũndũ macio magekĩka rĩ, na nĩ kĩĩ gĩgaakorũo kĩrĩ kĩmenyithia kĩa ihinda rĩaku rĩa gũkorũo kuo na kĩa ithirĩro rĩa mũtabarĩre ũyũ wa maũndũ?” 4 Jesu akĩmacokeria ũũ: “Mwĩmenyererei mũtikanahĩtithio nĩ mũndũ o na ũrĩkũ, 5 tondũ andũ aingĩ nĩ magooka na rĩĩtwa rĩakwa, makiugaga, ‘Niĩ nĩ niĩ Kristo,’ na nĩ makaahĩtithia andũ aingĩ. 6 Nĩ mũkaigua ũhoro wa mbaara kũndũ gũtiganĩte. Mũtikanetigĩre, tondũ no mũhaka maũndũ macio mekĩke, no mũico ti mũkinyu. 7 “Nĩ gũkorũo rũrĩrĩ nĩ rũgokĩrĩra rũrĩrĩ rũrĩa rũngĩ na ũthamaki ũũkĩrĩre ũthamaki ũrĩa ũngĩ, na nĩ gũkaagĩa ngʼaragu na ithingithia kũndũ na kũndũ. 8 Maũndũ macio mothe nĩ kĩambĩrĩria kĩa ruo ta rwa kũrũmwo. 9 “Ningĩ andũ nĩ makaamũnyarira na mamũũrage, na nĩ mũgaathũũrũo nĩ ndũrĩrĩ ciothe nĩ ũndũ wa rĩĩtwa rĩakwa. 10 Na andũ aingĩ nĩ makaahĩngĩka na nĩ magaakunyanĩra arĩa angĩ na mathũũrane mũndũ na ũrĩa ũngĩ. 11 Nĩ gũgoka anabii aingĩ a maheeni na mahĩtithie andũ aingĩ; 12 na tondũ wa uuni-watho kũingĩha-rĩ, wendo wa andũ aingĩ nĩ ũkaanyiha. 13 No ũrĩa ũgũkirĩrĩria nginya mũico nĩ akaahonokio. 14 Naguo ũhoro ũyũ mwega wa Ũthamaki nĩ ũkaahunjio thĩ yothe ũtuĩke ũira kũrĩ ndũrĩrĩ ciothe, na hĩndĩ ĩyo nĩrĩo mũico ũgaakinya. 15 “Nĩ ũndũ ũcio, rĩrĩa mũkoona kĩndũ kĩrĩa kĩrĩ thahu kĩrehaga mwanangĩko, kĩrĩa mũnabii Danieli arĩtie ũhoro wakĩo, kĩrũgamĩte harĩa hatheru (ũrĩa ũrathoma nĩ ahũthĩre ũtaũku), 16 hĩndĩ ĩyo arĩa magaakorũo Judea nĩ mambĩrĩrie kũũrĩra irĩma-inĩ. 17 Mũndũ ũrĩa ũgaakorũo nyũmba igũrũ ndakanaikũrũke kuoya indo iria irĩ thĩinĩ wa nyũmba yake, 18 na mũndũ ũrĩa ũgaakorũo mũgũnda ndakanacoke kuoya nguo yake ya igũrũ. 19 Kaĩ atumia arĩa magaakorũo mohete nda na arĩa magaakorũo makĩongithia matukũ macio nĩ magaakorũo na haaro-ĩ! 20 Hoyagai atĩ hĩndĩ yanyu ya kũũra ndĩkaanakinye hĩndĩ ya heho kana mũthenya wa Thabatũ; 21 tondũ nĩ gũkaagĩa na thĩna mũnene ũtarĩ woneka kuuma rĩrĩa thĩ yombirũo nginya rĩu, na ndũkoneka rĩngĩ. 22 Ma nĩ atĩ, matukũ macio matangĩnyihio, gũtirĩ mũndũ ũngĩkaahonoka; no nĩ ũndũ wa arĩa athuure matukũ macio nĩ makaanyihio.
MACHI 26–ĨPURO 1
MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | MATHAYO 25
“Ikaragai Mwĩiguĩte”
(Mathayo 25:1-6) “Ningĩ Ũthamaki wa igũrũ no ũhaananio na airĩtu ikũmi arĩa mooire matawa mao magĩthiĩ gweterera mũhikania. 2 Atano maarĩ ogĩ, nao atano maarĩ akĩgu. 3 Tondũ acio akĩgu maakuuire matawa mao no matiakuuire maguta, 4 no acio ogĩ magĩĩkuuĩra matawa mao na magĩkuua maguta na cuba. 5 Na tondũ mũhikania nĩ aaikarire, othe magĩtoorio nĩ toro na magĩcũnga. 6 Gwakinya ũtukũ gatagatĩ-rĩ, gũkĩanĩrĩrũo ũũ: ‘Mũhikania arĩ hakuhĩ gũkinya! Thiĩi mũkamũtũnge.’
(Mathayo 25:7-10) Nao airĩtu acio othe magĩũkĩra na makĩhaarĩria matawa mao. 8 Acio akĩgu makĩra arĩa maarĩ ogĩ atĩrĩ, ‘Tũgaĩrei maguta manyu, nĩ ũndũ matawa maitũ marĩ hakuhĩ kũhora.’ 9 Acio maarĩ ogĩ makĩmacokeria ũũ: ‘No mage gũtũigana ithuothe. Kwoguo inyuĩ thiĩi kũrĩ arĩa mendagia mwĩgũrĩre maguta manyu.’ 10 Na rĩrĩa maathire kũgũra, mũhikania agĩkinya. Nao airĩtu arĩa mehaarĩirie makĩingĩra hamwe nake iruga-inĩ rĩa ũhiki, na mũrango ũkĩhingwo.
(Mathayo 25:11, 12) Thutha ũcio, airĩtu acio angĩ magĩũka, makiuga, ‘Mũnene, Mũnene, tũhingũrĩre!’ 12 Nake akĩmacokeria akĩmeera, ‘Ngũmwĩra o ma atĩrĩ, niĩ ndimũũĩ inyuĩ.’
Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ
(Mathayo 25:31-33) “Rĩrĩa Mũrũ wa mũndũ agooka arĩ na riri wake, na araika othe hamwe nake, nĩ agaikarĩra gĩtĩ gĩake kĩa ũnene. 32 Ndũrĩrĩ ciothe nĩ igaacokanĩrĩrio mbere yake, nake nĩ akaamũrania andũ, o ta ũrĩa mũrĩithi amũranagia ngʼondu na mbũri. 33 Na nĩ akaiga ngʼondu guoko-inĩ gwake kwa ũrĩo, nacio mbũri acige guoko-inĩ kwa ũmotho.
Kũnyita Mbaru Ariũ a Ithe na Kristo Tũrĩ na Wĩhokeku
7 Ihinda-inĩ rĩrĩ nĩ tũtaũkĩirũo makĩria nĩ ngerekano ĩyo ya mbũri na ngʼondu. Ũhoro-inĩ wĩgiĩ arĩa magwetetwo thĩinĩ wayo, nĩ tũmenyete atĩ “Mũrũ wa mũndũ” kana “Mũthamaki,” nĩ Jesu. Nao ‘ariũ a Ithe’ nĩ athuri na atumia aitĩrĩrie maguta arĩa magathamaka na Kristo igũrũ. (Rom. 8:16, 17) Nacio “mbũri” na “ngʼondu” irũgamĩrĩire mũndũ ũmwe ũmwe kuuma ndũrĩrĩ-inĩ ciothe. Andũ acio ti aitĩrĩrie maguta. Ĩ kwamũranio makaamũranio hĩndĩ ĩrĩkũ? Makaamũranio thĩna ũrĩa mũnene ũgĩũka gũthira. Na magaatuĩrũo atĩ o nĩ mbũri kana nĩ ngʼondu nĩkĩ? Ũndũ ũcio ũgaakorũo wĩhocetie harĩ ũrĩa makoretwo makĩnyita mbaru ariũ a Ithe na Kristo aitĩrĩrie maguta arĩa marĩ gũkũ thĩ. Nĩ gĩkeno kĩnene mũno kuona atĩ Jehova nĩ athiĩte agĩtũteithagia gũtaũkĩrũo wega nĩ ngerekano ĩyo na ngerekano ingĩ ikonainie nayo iria irĩ thĩinĩ wa Mathayo 24 na 25!
(Mathayo 25:40) Nake Mũthamaki nĩ akaamacokeria ameere, ‘Ngũmwĩra atĩrĩ o ma, o ta ũrĩa mwekire ũmwe wa ariũ aya anyinyi a Awa, nĩ niĩ mwekire ũguo.’
w09 10/15 16 kĩb. 16-18
“Mũrĩ Arata Akwa”
16 Angĩkorũo kĩĩrĩgĩrĩro gĩaku nĩ gũgatũũra thĩinĩ wa thĩ rungu rwa Ũthamaki wa Ngai, ũngĩonania atĩa atĩ nĩ wendete ariũ a Ithe na Kristo? Reke twĩcirie ũhoro wa maũndũ o matatũ tu. Wa mbere, nĩ kũnyitanĩra na ngoro yothe wĩra-inĩ wa kũhunjia. Kristo aathire ariũ a Ithe mahunjie ũhoro ũrĩa mwega thĩinĩ wa thĩ yothe. (Mat. 24:14) O na kũrĩ ũguo, arĩa matigarĩte thĩinĩ wa thĩ no maritũhĩrũo mũno nĩ wĩra ũcio mangĩaga gũteithio nĩ Akristiano a ngʼondu ingĩ. Ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ, rĩrĩa Akristiano a ngʼondu ingĩ mathiĩ kũhunjia makoragwo magĩteithia ariũ a Ithe na Kristo kũruta wĩra wao mũtheru ũrĩa mahetwo. Ngombo ĩrĩa njĩhokeku na njũgĩ nĩ ĩkenaga mũno nĩ ũndũ wa ũndũ ũcio wonanagia wendo, o ta ũrĩa Kristo o nake akenaga.
17 Ũndũ wa kerĩ ũrĩa Akristiano a ngʼondu ingĩ mangĩteithĩrĩria ariũ a Ithe na Kristo naguo nĩ kũnyita mbaru wĩra wa kũhunjia kũgerera kũruta mĩhothi. Jesu eekĩrire ngoro arũmĩrĩri ake methondekere arata kũgerera “ũtonga ũrĩa ũtarĩ wa ũthingu.” (Luk. 16:9) Ti atĩ no tũhote kũrĩha Jesu na Jehova nĩguo metĩkĩre gũtuĩka arata aitũ. Handũ ha ũguo, rĩrĩa twahũthĩra indo citũ gũtwarithia na mbere maũndũ ma Ũthamaki, tuonanagia o nĩ arata aitũ na nĩ tũmendete, to na ciugo theri, no nĩ “na ciĩko na ma.” (1 Joh. 3:16-18) Tũrutaga ũteithio ũcio wa kĩĩmbeca rĩrĩa twathiĩ kũhunjia, rĩrĩa twaheana mbeca cia gwaka na kũmenyerera kũrĩa tũcemanagĩria, na rĩrĩa twaruta mĩhothi ya gũteithĩrĩria wĩra wa thĩ yothe wa kũhunjia. O na angĩkorũo twaruta mbeca nini kana nyingĩ, Jehova na Jesu nĩ makenaga tondũ tũrutaga tũkenete.—2 Kor. 9:7.
18 Ũndũ wa gatatũ ũrĩa ithuothe tũngĩonania naguo atĩ tũrĩ arata a Kristo nĩ gwathĩkagĩra ũtongoria ũrĩa ũheanagwo nĩ athuri a kĩũngano. Athuri a kĩũngano maamũragwo nĩ roho mũtheru rungu rwa ũtongoria wa Kristo. (Ef. 5:23) Mũtũmwo Paulo aandĩkire ũũ: “Athĩkagĩrai arĩa matongoragia gatagatĩ-inĩ kanyu na mũmenyihagĩrie.” (Ahib. 13:17) Rĩmwe no tuone ũrĩ ũndũ mũritũ gwathĩkĩra ũtongoria wa Kĩĩmandĩko ũrĩa twaheo nĩ athuri a kĩũngano. Kwahoteka nĩ tũũĩ tũmaũndũ mekaga nĩ ũndũ wa kwaga gũkinyanĩra, na ũndũ ũcio ũtũme tũkorũo na muonere ũtaagĩrĩire kwerekera ũtaaro ũrĩa maratũhe. O na kũrĩ ũguo, Kristo arĩ we mũtwe wa kĩũngano, nĩ onaga arĩ wega ahũthĩre athuri acio o na matarĩ akinyanĩru. Kwoguo ũrĩa tũgwĩka kwerekera ũnene ũrĩa mahetwo nĩ ũhutagia ĩmwe kwa ĩmwe ũrata witũ na Kristo. Rĩrĩa twaga gũtindanĩra na tũmahĩtia twa athuri a kĩũngano na twarũmĩrĩra ũtongoria ũrĩa maratũhe, tuonanagia atĩ nĩ twendete Kristo.
Ũthomi wa Bibilia
(Mathayo 25:1-23) “Ningĩ Ũthamaki wa igũrũ no ũhaananio na airĩtu ikũmi arĩa mooire matawa mao magĩthiĩ gweterera mũhikania. 2 Atano maarĩ ogĩ, nao atano maarĩ akĩgu. 3 Tondũ acio akĩgu maakuuire matawa mao no matiakuuire maguta, 4 no acio ogĩ magĩĩkuuĩra matawa mao na magĩkuua maguta na cuba. 5 Na tondũ mũhikania nĩ aaikarire, othe magĩtoorio nĩ toro na magĩcũnga. 6 Gwakinya ũtukũ gatagatĩ-rĩ, gũkĩanĩrĩrũo ũũ: ‘Mũhikania arĩ hakuhĩ gũkinya! Thiĩi mũkamũtũnge.’ 7 Nao airĩtu acio othe magĩũkĩra na makĩhaarĩria matawa mao. 8 Acio akĩgu makĩra arĩa maarĩ ogĩ atĩrĩ, ‘Tũgaĩrei maguta manyu, nĩ ũndũ matawa maitũ marĩ hakuhĩ kũhora.’ 9 Acio maarĩ ogĩ makĩmacokeria ũũ: ‘No mage gũtũigana ithuothe. Kwoguo inyuĩ thiĩi kũrĩ arĩa mendagia mwĩgũrĩre maguta manyu.’ 10 Na rĩrĩa maathire kũgũra, mũhikania agĩkinya. Nao airĩtu arĩa mehaarĩirie makĩingĩra hamwe nake iruga-inĩ rĩa ũhiki, na mũrango ũkĩhingwo. 11 Thutha ũcio, airĩtu acio angĩ magĩũka, makiuga, ‘Mũnene, Mũnene, tũhingũrĩre!’ 12 Nake akĩmacokeria akĩmeera, ‘Ngũmwĩra o ma atĩrĩ, niĩ ndimũũĩ inyuĩ.’ 13 “Nĩ ũndũ ũcio, ikaragai mwĩiguĩte, nĩ gũkorũo mũtiũĩ mũthenya kana thaa. 14 “Ningĩ Ũthamaki wa igũrũ ũtariĩ ta mũndũ weendaga gũthiĩ kũndũ kũraya, agĩta ngombo ciake agĩciĩhokera indo ciake. 15 Akĩnengera ĩmwe taranda ithano, ĩngĩ igĩrĩ, na ĩngĩ ĩmwe, o ngombo kũringana na ũhoti wayo, agĩcoka agĩthiĩ. 16 O hĩndĩ ĩyo ĩrĩa yaneirũo taranda ithano ĩgĩthiĩ na ĩkĩonjorithia nacio na ĩgĩthũkũma ingĩ ithano. 17 Nayo ĩrĩa yanengerirũo igĩrĩ ĩgĩka o taguo, ĩgĩthũkũma ingĩ igĩrĩ. 18 No ngombo ĩrĩa yanengerirũo taranda ĩmwe tu ĩgĩthiĩ ĩkĩenja irima na ĩgĩthika mbeca icio cia mwathi wayo. 19 “Thutha wa ihinda iraya, mwathi wa ngombo icio agĩcoka na agĩtara mathabu nacio. 20 Nĩ ũndũ ũcio ĩrĩa yanetwo taranda ithano ĩgĩũka na ĩkĩrehe taranda ingĩ ithano, ĩkiuga, ‘Mwathi wakwa, wanjĩhokeire taranda ithano; ta rora, nĩ thũkũmĩte ingĩ ithano.’ 21 Mwathi wayo akĩmĩra atĩrĩ: ‘Nĩ wĩkĩte wega ngombo ĩno njega na njĩhokeku! Tondũ ũrarĩ mwĩhokeku maũndũ-inĩ manini, ngũkwĩhokera maũndũ maingĩ. Ingĩra gĩkeno-inĩ kĩa mwathi waku.’ 22 Nayo ĩrĩa yanetwo taranda igĩrĩ ĩgĩũka ĩkiuga, ‘Mwathi wakwa, wanjĩhokeire taranda igĩrĩ; ta rora, nĩ thũkũmĩte ingĩ igĩrĩ.’ 23 Mwathi wayo akĩmĩra atĩrĩ, ‘Nĩ wĩkĩte wega ngombo njega na njĩhokeku! Tondũ ũrarĩ mwĩhokeku maũndũ-inĩ manini, ngũkwĩhokera maũndũ maingĩ. Ingĩra gĩkeno-inĩ kĩa mwathi waku.’