Etukulwa 17
Mona eameno mokati koshiwana shaKalunga
1, 2. Ongahelipi onghalo yovanhu aveshe ya faafana naayo yovanhu ve li moshitukulwa sha dengwa koshikungulu?
NATU tye nee ngeno oshitukulwa omo u li osha dengwa koshikungulu sha kula. Eumbo loye ola hanaunwa po nomaliko oye aeshe okwa kana. Oikulya oya pumba. Onghalo otai monika ya fa i he na eteelelo lasha. Opo nee, ombadilila opa holoka oikwafa. Oikulya noikutu otai yandjwa ya wana. Ove owa tungilwa eumbo lipe. Doshili, oto ka kala wa pandula unene omunhu ou a yandja omakwafo a tya ngaha.
2 Oshinima sha faafana otashi ningwa kunena. Ngaashi naanaa oshikungulu shinya, ounashibofa waAdam naEva owa etela ovanhu enyonauko la kula. Eumboparadisa lovanhu ola kana. Okudja opo, omapangelo opanhu okwa dopa okwaamena ovanhu koita, komunyonena nosho yo kokuhenouyuki. Omalongelokalunga oipupulu okwa etela ovanhu vahapu ondjala ya kula yoikulya iwa yopamhepo. Ndelenee paku shi popya meityo lopamhepo, Jehova Kalunga ota yandje oikulya, oidjalomwa nosho yo onhele yokukala. Eshi ote shi ningi ngahelipi?
“OMUPIYA OMUDIININI NOMUNAENDUNGE”
3. Jehova oha yandje ngahelipi omafiloshisho kovanhu, ngaashi sha ulikwa koihopaenenwa ilipi?
3 Luhapu oikwafa ohai tukulwa okupitila moupitilo wa unganekwa, na Jehova okwa ninga sha faafana mokufila oshisho oshiwana shaye pamhepo. Pashihopaenenwa, Ovaisrael ova kala “eongalo lOmwene” konyala oule womido 1 500. Mokati kavo omwa li ovo va li oupitilo waKalunga okuhonga Omhango yaye. (1 Omafimbo 28:8, OB-1954; 2 Omafimbo 17:7-9) Mefelemido lotete O.P., Jehova okwa dika po ehangano lopaKriste. Omaongalo okwa totwa nokwa li taa longo koshi yewiliko lolutuwiliki olo kwa li la fikama po movayapostoli nosho yo movakulunhu. (Oilonga 15:22-31) Sha faafana kunena, Jehova ota viyauka noshiwana shaye okupitila mongudu ya unganekwa. Eshi otu shi shii ngahelipi?
4. Olyelye “omupiya omudiinini nomunaendunge” pefimbo lopaife, nongahelipi omafiloshisho opamhepo aKalunga taa yandjwa?
4 Jesus okwa ti kutya pefimbo lokukala po kwaye meenghono dOuhamba otapa ka kala “omupiya omudiinini nomunaendunge” ta yandje “oikulya pefimbo [la wapala, NW]” kovashikuli vaYe. (Mateus 24:45-47) Eshi Jesus a nangekwa e li Ohamba yomeulu mo 1914, olyelye mbela a li “omupiya” ou? Ka li nande ovawiliki vopamhepo vOukwakriste. Vahapu ova kala tava palula omaufita avo neepropaganda odo da yambidida omapangelo avo opashiwana mOita yoTete yOunyuni. Ndele oikulya iwa yopamhepo pefimbo la wapala oya kala tai tukulwa kongudu yOvakriste vashili ovo va vaekwa nomhepo iyapuki yaKalunga nova kala ve li oshitukulwa osho Jesus a ifana “oshiunda shinini.” (Lukas 12:32, OB-1954) Ovakriste ovavaekwa ava ova kala tava udifa Ouhamba waKalunga ponhele yokukala tava udifa omapangelo ovanhu. Oshilanduliko, konima yomido “eedi dimwe” omamiliyona di na oikala youyuki ode limbwanga mumwe ‘nomupiya’ omuvaekwa mokutula moilonga elongelokalunga lashili. (Johannes 10:16, OB-1954) Mokulongifa “omupiya omudiinini” nosho yo Olutuwiliki lopefimbo lopaife, Kalunga ota wilike oshiwana shaye sha unganekwa opo shi yandje oikulya yopamhepo, oikutu yopamhepo, nosho yo ouhondameno wopamhepo kwaaveshe ovo va hala okumona omafiloshisho aa.
“OIKULYA PEFIMBO LA WAPALA”
5. Onghalo yopamhepo ilipi i li mounyuni kunena, ndele Jehova ota ningi shike shi na sha naasho?
5 Jesus okwa ti: “Hakomungome auke omunhu ta kala e nomwenyo, ndelenee okondjovo keshe tai di mokanya kaKalunga.” (Mateus 4:4) Ndele mupya munene, omuvalu munene wovanhu ihau pwilikine keendjovo daKalunga. Ngaashi sha xunganekwa komuprofeti waJehova Amos, ope na “ondjala, handjala yomungome, hanota lomeva, ndelenee ondjala yokuuda eendjovo daKalunga.” (Amos 8:11) Nokuli novanhu ovaladi momalongelokalunga e dule makwao ova fya ondjala yopamhepo. Nande ongaho, ehalo laJehova olo eli kutya “ovanhu [vomaludi aeshe] va xupifwe nova fike meshiivo [lashili] loshili.” (1 Timoteus 2:3, 4, yelekanifa NW.) Doshili, ye ota yandje oikulya yopamhepo ya wana. Ndele openi tai dulu okumonika?
6. Ongahelipi Jehova a palula oshiwana shaye pamhepo momafimbo a pita?
6 Momukokomoko wondjokonona aishe, Jehova okwa kala ha pe oshiwana shaye shi li ongudu oikulya yopamhepo. (Jesaja 65:13) Pashihopaenenwa, ovapristeri Ovaisrael ova ongela ovalumenhu, ovakainhu nounona opo va hongwe Omhango yaKalunga ve li ongudu. (Deuteronomion 31:9, 12) Koshi yewiliko lolutuwiliki, Ovakriste vomefelemido lotete ova unganeka omaongalo nova kala hava ongala omolwehongo netwomukumo kwaaveshe. (Ovaroma 16:5; Filemon 1, 2) Eendombwedi daJehova ohadi shikula oshihopaenenwa osho. Oto shivwa nomutima aushe opo u uye pokwoongala kwado akushe.
7. Ongahelipi okukala pokwoongala kwopaKriste nope he na okufaula ku na ekwatafano neshiivo nosho yo eitavelo?
7 Doshili, otashi dulika we lihonga shihapu mekonakono loye lOmbibeli lopaumwene. Otashi dulika umwe e ku kwafela. (Oilonga 8:30-35) Ndele eitavelo loye otali dulu okuyelekwa noshimeno osho tashi ka nganya notashi ka fya ngeenge itashi pewa efiloshisho la wapala. Onghee hano, ou na okumona oikulya yopamhepo tai wapalele. (1 Timoteus 4:6) Mokwoongala kwopaKriste ohamu yandjwa oprograma yehongo tali twikile ya longekidilwa oku ku palula pamhepo noku ku kwafela u kale to kulu meitavelo eshi to hapupaleke eshiivo loye lokushiiva Kalunga.—Ovakolossi 1:9, 10.
8. Omolwashike hatu tuwa omukumo tu kale pokwoongala kwEendombwedi daJehova?
8 Okwoongala oku na yo elalakano likwao la fimanenena neenghono. Paulus okwa shanga ta ti: “Tu filafaneni oshisho fye tu twafane omukumo mohole nomoilonga iwa. [Inatu efa po okwoongala pamwe, OB-1986].” (Ovaheberi 10:24, 25) Oshitya shOshigreka osho sha tolokwa ‘okutwaafana omukumo’ otashi dulu yo okutya “okuupika.” Eyeletumbulo lOmbibeli otali ti: “Oshivela tashi upike oshivela, nosho yo omunhu ta upike omukwao.” (Omayeletumbulo 27:17) Atusheni otwa pumbwa ‘okuupikwa’ taku twikile. Omafininiko efiku keshe oo taa di mounyuni otaa dulu okufimika eitavelo letu. Ngeenge tu li pokwoongala kwopaKriste, ohatu twaafana omukumo. (Ovaroma 1:11, 12) Oilyo yeongalo ohai shikula ekumaido lomuyapostoli Paulus ‘i kale nokuhekelekafana nokutungafana keshe umwe nomukwao,’ noinima ya tya ngaha otai upike eitavelo letu. (1 Ovatessaloniki 5:11) Okukala pokwoongala kwopaKriste nope he na okufaula otashi ulike yo kutya otu hole Kalunga notashi tu pe omhito oku mu hambelela.—Epsalme 35:18.
“DJALENI OHOLE”
9. Ongahelipi Jehova a tula po oshihopaenenwa mokuulika ohole?
9 Paulus okwa shanga ta ti: “Djaleni ohole, oyo oshimangifo sha wana shoku mu manga kumwe.” (Ovakolossi 3:14) Jehova okwe tu pa oshidjalomwa eshi nolukeno. Omonghedi ilipi? Ovakriste otava dulu okuulika ohole molwaashi oyo imwe yomoiimati yomhepo iyapuki ya yandjwa kuJehova Kalunga. (Ovagalati 5:22) Jehova okwa ulika ohole inene mokutuma Omona waye ewifa opo tu dule okumona omwenyo waalushe. (Johannes 3:16) Euliko lohole linene eli otali tu pe oshihopaenenwa mokuulika oukwatya ou. Omuyapostoli Johannes okwa shanga ta ti: “Kalunga eshi a kala e tu hole ngaha, hano nafye yo otu nokukala tu holafane.”—1 Johannes 4:11.
10. Ongahelipi hatu dulu okumona ouwa ‘moukumwe aushe wovamwatate’?
10 Okukala kwoye pokwoongala pOlupale lOuhamba otaku ke ku pa omhito iwa elela yokuulika ohole. Opo oto ka shakena po novanhu vahapu ve lili noku lili. Kape na omalimbililo kutya divadiva ashike oto ka kala wa hokwa vahapu vomuvo. Doshili, omaukwatya okwa yoolokafana nokuli nomokati kaavo tava longele Jehova. Otashi dulika monakudiwa wa li ashike ho henuka ovanhu ovo ve he na ohokwe moinima omo u na ohokwe muyo ile ve he na omaukwatya a fa oye. Ndele Ovakriste ove na okukala “ve hole oukumwe aushe wovamwatate.” (1 Petrus 2:17, NW) Onghee hano, shi ninga oshilalakanenwa shoye opo u shiivafane naavo ve li pOlupale lOuhamba—nokuli nonaavo omido davo, omaukwatya avo, omuhoko wavo ile ondodo yehongo lavo ya yooloka ko kuyoye. Otashi dulika u ka mone kutya mukeshe umwe omu na oukwatya wonhumba wa denga mbada.
11. Omolwashike u he na okunyematekwa komaukwatya a yoolokafana oo e li mokati koshiwana shaJehova?
11 Omaukwatya a yoolokafana ovanhu meongalo kae na oku ku piyaaneka. Oku shi faneka, natu tye nee ou li mosheendifo osho tashi ende mondjila oyo tai longifwa koihauto ihapu oyo otai ende mondjila ya shaama naave. Haaishe tai shingilwa konhapo i fike pamwe, nahaaishe i li monghalo ya faafana. Imwe oya enda eekilometa dihapu, ndele imwe opo ashike ya tameke ngaashi ove. Ndele kakele komayooloko oo, aishe otai ende mondjila. Osha faafana novanhu ovo muvo eongalo la fikama po. Haaveshe hava kulike omaukwatya opaKriste moule wefimbo limwe alike. Natango, haaveshe ve li monghalo yopalutu ile yopamaliudo ya faafana. Vamwe ova longela Jehova oule womido, vamwe opo ashike va tameke. Ndelenee aveshe otava ende mondjila tai twala komwenyo waalushe, ‘ve na ekwatafano nediladilo limwe.’ (1 Ovakorinto 1:10, OB-1986) Onghee hano, tala komaukwatya oo mawa ponhele yokutala komaunghundi aavo ve li meongalo. Mokuninga ngaha otashi ka hafifa omutima woye, molwaashi oto ka mona kutya Kalunga oku li shili mokati kovanhu ava. Naapa opo wa hala okukala shili.—1 Ovakorinto 14:25.
12, 13. (a) Ngeenge umwe te ku nyematifa meongalo oshike to dulu okuninga? (b) Omolwashike sha fimana tu ha kwatele onghone?
12 Molwaashi ovanhu aveshe inava wanenena, omafimbo amwe umwe meongalo otashi dulika a tye sha ile a ninge sha osho tashi ku nyemateke. (Ovaroma 3:23) Omuhongwa Jakob okwa shanga eendjovo doshili ta ti: “Fye atushe ohatu puka luhapu. Ngeenge ope na ou iha puka meendjovo, oye omulumenhu a wanenena.” (Jakob 3:2) Oto ke linyenga mbela ngahelipi ngeenge umwe e ku udifa nai? Eyeletumbulo lOmbibeli otali ti: “Eendunge domunhu tadi mu pe outalonheni, nefimano laye olo okudima po etauluko.” (Omayeletumbulo 19:11) Okukala neendunge otashi ti okutala onghalo we i ya moule, okuuda ko omatomheno oo taa ningifa omunhu opo a popye ile a katuke monghedi yonhumba. Vahapu vomufye ohatu longifa eendunge dihapu mokulipopila shi na sha nomapuko etu. Omolwashike itatu di longifa yo mokuuda ko okuhawanenena kwavakwetu noku ku tuvika?—Mateus 7:1-5; Ovakolossi 3:13.
13 Inatu dimbwa nande kutya otu na okudimina po vamwe ngeenge otwa hala Jehova e tu dimine po. (Mateus 6:9, 12, 14, 15) Ngeenge ohatu tula moilonga oshili, ohatu ka kala navamwe panghedi yopahole. (1 Johannes 1:6, 7; 3:14-16; 4:20, 21) Onghee hano, ngeenge pa holoka oupyakadi pokati koye naumwe meongalo, kondja opo u ha kwatele onghone. Ngeenge owa djala ohole, oto ka kendabala u kandule po oupyakadi, noito ka ongaonga okuyandja ombili ngeenge oove wa nyemateka umwe.—Mateus 5:23, 24; 18:15-17.
14. Omaukwatya elipi tu na okukala twa djala?
14 Oidjalomwa yetu yopamhepo oi na okukwatela mo omaukwatya makwao a kwatafana nohole. Paulus okwa shanga ta ti: “Djaleni efilonghenda lomomutima, ombili, elininipiko, engungumano noutalanheni.” Omaukwatya aa a kwatelwa mo kohole, oku li oshitukulwa “shomunhu mupe” wopakalunga. (Ovakolossi 3:10, 12) Mbela oto ka kendabala u djale monghedi ei? Unene tuu ngeenge to djala ohole yopaumwainafana oto ka humbata edidiliko lovahongwa vaJesus, molwaashi okwa ti: “Opo tuu opo aveshe tave mu koneke kutya, nye ovalongwa vange, ngenge mu holafane.”—Johannes 13:35.
ONHELE YEAMENO
15. Ongahelipi eongalo li li ngaashi oshihondameno?
15 Eongalo otali longo yo li li oshihondameno, onhele yeameno, omo to dulu okukala u udite eameno. Mulo oto hange mo ovanhu ve na omitima diwa tava kendabala okulonga osho sha yuka momesho aKalunga. Vahapu vomuvo ova ekelashi oilonga noikala ii oyo ove tashi dulika to kondjifa u i finde. (Titus 3:3) Otava dulu oku ku kwafela, molwaashi ohatu lombwelwa tu “yakulafaneni omitengi.” (Ovagalati 6:2) Doshili, hauxuuninwa okushikula ondjila oyo tai twala komwenyo waalushe oshinakuwanifwa shoye mwene. (Ovagalati 6:5; Ovafilippi 2:12) Ndelenee Jehova okwa yandja eongalo lopaKriste li kale ekwafo neyambidido likumwifi. Kashi na nee mbudi kutya omaupyakadi oye otaa nyikifa oluhodi shi fike peni, ou na odjo i na ongushu—eongalo lopahole olo tali ke ku kwafela pomafimbo omahepeko ile oudjuu.—Yelekanifa Lukas 10:29-37; Oilonga 20:35.
16. Ovakulunhuongalo ohava yandje ekwafo lashike?
16 Mokati kaavo tave ke ku kwafela omu na “eeshali odo di li ovanhu”—ovakulunhuongalo va nangekwa po ile ovapashukili ovo tava lifa oufita nehalo liwa nosho yo nouladi. (Ovaefeso 4:8, 11, 12, NW; Oilonga 20:28; 1 Petrus 5:2, 3) Shi na sha navo, Jesaja okwa xunganeka ta ti: “Keshe umwe [womuvo] ta ka kala ngaashi oshikelelifo shokukelela omhepo nongaashi ehondameno lokuyaama oshikungulu ngaashi omakungulukilo omeva medu loluteni nomudidimbe wemanya lile medu lenotelo.”—Jesaja 32:2.
17. (a) Jesus okwa li a hala okuyandja unene tuu ekwafo loludi la tya ngahelipi? (b) Efiloshisho lashike Kalunga a udanekela okuningila oshiwana shaye?
17 Eshi Jesus a li kombada yedu, ovawiliki vomalongelokalunga kakwa li nande tava pashukile ovanhu pahole. Onghalo yovanhu oye mu linyengifa neenghono, nokwa li a hala oku va kwafela unene tuu pamhepo. Jesus okwa li e va uditile onghenda molwaashi “[ova] li va hepekwa, ndee va loloka va fa eedi di he na omufita.” (Mateus 9:36) Eshi itashi hokolola tuu nawa onghalo yovanhu vahapu pefimbo lopaife ovo ve na omaupyakadi tae va hepeke, ndele kape na ou tava yuka kuye e va kwafele pamhepo noku va hekeleke. Ndele oshiwana shaJehova oshi na ekwafo lopamhepo, molwaashi ye okwa udaneka ta ti: “Ame ohandi ke di kongela ovafita, vo ve di life, do itadi tila vali, do itadi haluka, ndele kamu na nande imwe i he po.”—Jeremia 23:4.
18. Omolwashike tu na okuya komukulunhuongalo ngeenge twa pumbwa ekwafo lopamhepo?
18 Shiiva ovakulunhuongalo va nangekwa po meongalo. Ove na owino muhapu mokulongifa eshiivo lokushiiva Kalunga, molwaashi ova wanifa po oiteelelwa yovapashukili ya shangwa mOmbibeli. (1 Timoteus 3:1-7; Titus 1:5-9) Ino ongaonga okuya kuumwe womuvo ngeenge owa pumbwa ekwafo lopamhepo opo u finde onghedindjikilile ile oukwatya oo tau tu omhinge noiteelelwa yaKalunga. Oto ka mona kutya ovakulunhuongalo ohava dulika kekumaido laPaulus tali ti: “[Popyeni nehekeleko neemwenyo da polimana, NW], yakuleni oingone, aveshe va taleni onheni.”—1 Ovatessaloniki 2:7, 8; 5:14.
HAFELA EAMENO PAMWE NOSHIWANA SHAJEHOVA
19. Omanangeko noupuna elipi Jehova a tuvikilila ovo tava kongo eameno meni lehangano laye?
19 Nande kunena otu li koshi yeenghalo inadi wanenena, Jehova ote tu pe oikulya yopamhepo, oidjalomwa yopamhepo, nonhele yokukala yopamhepo. Doshili, otu na okuteelela ounyuni mupe waKalunga wa udanekwa opo tu mone omauwa oparadisa yopambelela. Ndele ovo ve li oshitukulwa shehangano laJehova paife otava hafele eameno loparadisa yopamhepo. Shi na sha navo, Hesekiel okwa xunganeka ta ti: “Vo otava ka kala ve he nambudi, nokape na ou te va halwifa.”—Hesekiel 34:28; Epsalme 4:9.
20. Ongahelipi Jehova te ke tu pa ondjabi omolweliyambo keshe hatu ningi omolwelongelokalunga laye?
20 Inatu hafa tuu eshi Jehova a ninga omafiloshisho opahole opamhepo okupitila mEendjovo daye nomehangano laye! Ehena popepi noshiwana shaKalunga. Ino kala ito shi ningi molwaashi wa tila osho ookaume ile ovakwanedimo tashi dulika va diladile shi na sha naave molwokulihonga kwoye eshiivo lokushiiva Kalunga. Vamwe otashi dulika va ha kale ve shi panda eshi ho endafana nEendombwedi daJehova nokukala pokwoongala pOlupale lOuhamba. Ndele Kalunga ote ke ku pa ondjabi inene mukeshe eliyambo to liningi shi na sha nelongelokalunga laye. (Malakia 3:10) Kakele kaasho, Jesus okwa ti: “Kape na ou a fiya po molwange nomolwevangeli eumbo ile ovamwaxe ile ina ile xe ile ounona ile omapya, ndele ye ita mono ngeno lwefele, paife mounyuni ou mokati komahepeko omaumbo novamwaina ovalumenhu novamwaxe ovakainhu nooina nounona nomapya nomounyuni tau uya omwenyo waalushe.” (Markus 10:29, 30) Heeno, kashi na nee mbudi kutya owa fiya po shike ile ou na okulididimikila shike, oto dulu okumona ehafo moukaume nosho yo meameno lopamhepo mokati koshiwana shaKalunga.
KONAKONA ESHIIVO LOYE
Olyelye e li “omupiya omudiinini nomunaendunge”?
Jehova okwa ninga efiloshisho lashike oku tu palula pamhepo?
Ongahelipi ovo ve li meongalo lopaKriste tava dulu oku tu kwafela?
[Efano la mana ko epandja pepandja 165]