ONGHEDI YOKUPOPYA 6
Okudivilika opo sha pumbiwa
NGEENGE to popi ile to lesha mokule, inashi wana ashike okutumbula oitya mondjila, ndele owa pumbwa yo okudivilika oitya ile omautumbulilo oo a fimanenena moshipopiwa shoye, to shi ningi monghedi oyo tai yandje eityo li li mondjila.
Okudivilika oko okwa kwatela mo shihapu shihe fi ashike okutwa omufindo oitya yonhumba. Ou na okudivilika oitya oyo i li mondjila. Ngeenge oto divilike oitya peemhito opo inashi pumbiwa, osho to ka tya otashi dulika shiha kale shi na eityo, notashi dulika shi ningife ovapwilikini va kale tava twalwaatwalwa. Nonande ouyelele oo to longifa ou kale muwa, ngeenge ito divilike opo sha pumbiwa, oshipopiwa shoye itashi ke linyengifa ovapwilikini.
Oto dulu okudivilika oinima oyo ya pumbwa okudivilikwa mokuninga ngaashi tashi landula: okuweda ko kewi, okuholola omaliudo, okupopya to ende kanini noto tumbula to didilike, okutula po komesho ile konima eshi wa popya etumbulo lonhumba, okupopya to udike nosho yo okuninga omalinyengo koshipala. Momalaka amwe, oto dulu yo okudivilika oinima mokulundulula omutono wewi. Ou na okukonakona nawa oshikundafanwa shoye nosho yo eenghalo opo u shiive kutya eenghedi dokudivilika dilipi tadi wapalele.
Opo u tokole kutya oto ka divilika shike, konakona oinima tai landula. (1) Metumbulo keshe, opo u mone kutya ou na okudivilika shike, ou na yo okutala ketumbulo alishe nokoshikundafanwa ashishe. (2) Oto dulu okudivilika ngeenge to hovele okuyelifa ediladilo lipe, tashi dulika eshi to taulukile koshitwa sha fimanenena ile eshi to yandje etomheno lonhumba. Oto dulu yo okudivilika eshi to uya pexulilo letomhafano lonhumba. (3) Omupopi ota dulu okudivilika opo a ulike kutya oku udite ngahelipi shi na sha noshinima shonhumba. (4) Oto dulu yo okudivilika mokutwa omufindo oitwa oyo ya fimanenena moshipopiwa shoye.
Opo omupopi ile omuleshi a dule okulongifa eenghedi odo dokudivilika, okwa pumbwa okukala e shii nawa oshikundafanwa shaye noku na okukala e na ehalo lokukwafela ovapwilikini ve shi ude ko. Nehemia 8:8 okwa popya shi na sha nonghedi yokuhonga yopefimbo laEsra, a ti: ‘Vo va lesha membo, momhango yaKalunga, va lesha nawa ndele ve i fatulula, opo ovanhu va ude ko odo da leshwa.’ Osha yela kutya ovo va li va lesha nokufatulula Omhango yaKalunga pomhito opo ova li va mona kutya osha fimana okukwafela ovapwilikini va ude ko osho sha leshwa, ve shi diinine nove shi tule moilonga.
Osho tashi dulu okwiimba omunhu a kale ta divilike oinima opo sha pumbiwa. Ovanhu vahapu ohava popi monghedi i uditike mokupopya kwavo kwakeshe efiku. Ndele ohashi kala eshongo kuvo okumona kutya oitya ilipi ile omautumbulilo elipi ve na okudivilika ngeenge tava lesha sha osho sha shangwa moishangomwa. Opo u shi pondole, owa pumbwa okukonakona noukeka ouyelele wa tya ngaho noku u uda ko nawa. Onghee hano, ngeenge owa pewa ouyelele wonhumba oo u na oku ka lesha pokwoongala, lilongekida nawanawa.
Ovanhu vamwe ohava divilike keshe shimwe, ponhele yokudivilika opo sha pumbiwa. Vamwe ove na onghedindjikilile yokudivilika oitukulwa yonhumba yomatumbulo, nopehe na okunongela kutya osha pumbiwa ile hasho. Vamwe ove na onghedindjikilile yokudivilika pashihopaenenwa oihololinhele noikwatakanifitya. Ngeenge omupopi ita divilike opo sha pumbiwa opo omatumbulo aye a kale e na eityo, ovapwilikini otashi dulika va kale va kenyanana onghedindjikilile yaye yokudivilika.
Ovapopi vamwe ohava weda ko kewi lavo opo va divilike oinima yonhumba, ndele otashi dulika va kale tava divilike oinima monghedi oyo tai ningifa ovapwilikini va kale ve udite va fa tava tanguninwa. Luhapu, osho ihashi eta oidjemo iwa. Ngeenge okudivilika kaku li paushitwe, ovapwilikini otashi dulika va tale ko omupopi kutya ke na efimaneko. Oshi li xwepo oku va kumaida pahole noku va kwafela va mone kutya osho to popi oshi li pamishangwa noshi li pandunge.
Nghee to dulu okuxwepopala. Luhapu ovanhu ovo hava kala ve na oupyakadi wokudivilika opo sha pumbiwa ihava kala ve shi shii. Otashi dulika va pumbwa umwe e va lombwele kutya ove na oupyakadi wa tya ngaho. Ngeenge owa pumbwa okuxwepopala moshinima osho, omupashukili wofikola ote ke ku kwafela. Kala yo wa manguluka okupula ekwafo kuvamwe ovo ve li ovapopi ovanekeka. Va pula va pwilikine nawanawa kwoove eshi to lesha nove ku lombwele kutya openi u na okuxwepopala.
Omuyandjimayele woye otashi dulika e ku lombwele u hovele nokulideula to longifa Oshungonangelo. Nopehe na omalimbililo, ote ke ku lombwela u kale ho konakone omatumbulo opo u mone kutya oitya ilipi ile omautumbulilo elipi u na okudivilika opo u kwafele ovapwilikini va ude ko. Otashi dulika e ku lombwele u kale ho yandje elitulemo koitya oyo ya shangwa neendada da endeka. Dimbuluka kutya oitya oyo i li metumbulo limwe ohai longele kumwe. Luhapu, ou na okudivilika ongudu yoitya ile tu tye oshinhoko shetumbulo, ndele hashitya ashike shimwe. Momalaka amwe, ovanafikola otashi dulika va ladipikwe va yandje elitulemo koudidilikifo vomitono dewi ovo hava wilike omunhu kutya okanhokotya kelipi e na okudivilika.
Opo u lihonge kutya oshike vali u na okudivilika, omuyandjimayele otashi dulika e ku ladipike u kale ho konakona oshikundafanwa ashishe ponhele ashike yokuyandja elitulemo komatumbulo. Enenediladilo lokatendo akeshe olilipi? Mbela osho oshi na okunwefa mo ngahelipi osho u na okudivilika momatumbulo? Tala koshipalanyole shoshitukulwa omo tamu di ouyelele oo to ka longifa nosho yo koupalanyole vasho. Mbela osho otashi ke ku kwafela ngahelipi u mone omautumbulilo oo u na okudivilika? Ou na okulipula shi na sha noinima aishe oyo. Ndele lungama uha divilike unene oitya ihapu.
Kutya nee oto ka yandja oshipopiwa she likolelela koshipopiwadutilo ile oshipopiwa shokuleshwa, omuyandjimayele otashi dulika e ku ladipike u nongele nghee onghedi yoye yokutomhafana tai dulu oku ku kwafela opa u na okudivilika. Ou na okutala kutya oshitwa shonhumba osha pwa okuyelifwa nonaini u na okutaulukila kediladilo lipe. Ovapwilikini voye otava ka landula nawa ngeenge oho ulike kutya owa mana okukundafana oshitwa shonhumba noto taulukile kushikwao. Oto dulu okuninga ngaho mokudivilika oitya ngaashi shotete, oshitivali, hauxuuninwa, kungaho nosho yo hano osha yela kutya.
Omuyandjimayele ote ke ku ladipika yo u yandje elitulemo komadiladilo oo wa hala okudivilika. Opo u ninge ngaho, oto dulu okudivilika oitya ngaashi, unene, naanaa, nandenande, itashi shiiva, osha fimana nosho yo alushe. Okuninga ngaho, otaku dulu okunwefa mo etaleko lovapwilikini li na sha naasho to kundafana navo. Ohatu ke lihonga shihapu kombinga yaasho monghedi yokupopya onhi-11, “Okupopya nohamu nosho yo nomaliudo.”
Opo u xwepopale mokudivilika opo sha pumbiwa, oto ka ladipikwa yo u kaleke momadiladilo oitwa ya fimanenena oyo wa hala ovapwilikini voye va ka dimbuluke. Ohatu ka kundafana kombinga yaasho ngeenge tashi uya pokulesha moipafi monghedi yokupopya onhi-7, “Okudivilika omadiladilo oo a fimana,” nosho yo shi na sha nokupopya monghedi yokupopya onhi-37, “Okudivilika oitwa oyo ya fimana.”
Ngeenge owa hala okuxwepopala moukalele, yandja elitulemo kunghee ho lesha omishangwa. Kala ho lipula kutya, ‘Omolwashike handi leshele omushangwa ou?’ Omuhongi ke na ashike okutumbula nawa oitya, nokuli nonande ota lesha ta holola omaliudo. Ngeenge oto nyamukula epulo laumwe ile oto hongo umwe oshili yopehovelo, osha fimana okudivilika oitya ile omautumbulilo oo e li momushangwa oo, oo taa yambidida osho tamu kundafanwa. Ngeenge ito ningi ngaho, omunhu oo to leshele ita ka mona kutya oshitwa osho wa hala okudivilika oshilipi.
Molwaashi okudivilika okwa kwatela mo okutwa omufindo oitya yonhumba nosho yo omautumbulilo, omupopi ehe na owino otashi dulika a divilike unene oitya nosho yo omautumbulilo. Osho otashi ka kala ashike sha fa omunhu oo opo te lihongo okushika oshishikomwa shonhumba. Ndelenee ngeenge omunhu okwa kala te lideula, lwanima ota ka kala ta shiki oshishikomwa osho monghedi tai fuula.
Ngeenge owe lihongo oinima oyo ya kundafanwa metetekelo, oto ka dula noupu okulihonga yo mokupwilikina kovapopi ovanekeka. Oto ka dula okumona kutya ouwa ulipi hau di mokulongifa eenghedi di lili noku lili dokudivilika. Oto ka uda ko yo efimano lokudivilika meenghedi di lili noku lili opo ovanhu va dule okuuda ko osho to popi. Okulihonga okudivilika opo sha pumbiwa otaku ke ku kwafela u kale omuleshi nomupopi omunekeka.
Onghee hano, ino kala wa wanenwa kokukala u shii eenghedi dokudivilika di lili noku lili. Opo u kale omupopi omunekeka, kala to ningi eenghendabala fiyo osheshi wa shiiva okudivilika opo sha pumbiwa noku shi ninga monghedi i li paushitwe opo ovanhu va dule okuuda ko.