ONGHEDI YOKUPOPYA 9
Okupopya to lundulula ewi
OKUDIVILIKA oinima ku li mondjila ohaku kwafele ovapwilikini va ude ko osho to popi. Ndele ngeenge oho popi to lundulula oule wondaka yoye, onhapo nosho yo omutono wewi loye, ovapwilikini otava ka hafela okupwilikina koshipopiwa shoye. Kakele kaasho, onghedi ya tya ngaho yokupopya ohai hololele ovapwilikini kutya ou udite ngahelipi shi na sha naasho to popi. Etaleko loye li na sha nouyelele oo to kundafana otali dulu okunwefa mo onghedi omo tave ke u tala ko. Osho osho hashi kala ngaho kutya nee oto popi u li komutune ile onomunhu moukalele.
Ondaka yomunhu oshali ikumwifi, nohatu dulu oku i longifa meenghedi di lili noku lili. Ohatu dulu oku i longifa nawa ngaashi mokuyandja oipopiwa ya mwenyopala, mokupopya eendjovo tadi kumu omitima dovapwilikini, tadi kumu omaliudo noku ve linyengifa va katuke eenghatu. Ndele inashi wana ashike okuninga omadidilikoshango moshipopiwa shoye kutya openi to ka lundulula oule wondaka yoye, onhapo ile omutono wewi loye. Okulundulula ewi she likolelela koinima oyo itaku ka kala paushitwe. Okupopya monghedi ya tya ngaho itaku mwenyopaleke oshipopiwa shoye notashi dulika ku ningife ovapwilikini vaha kale va hokwa okupwilikina. Ou na okukala to lundulula ewi monghedi yopaushitwe.
Ngeenge owa lundulula ewi loye monghedi yopaushitwe, ito ka yukifa elitulemo la pitilila kwoove mwene. Ponhele yaasho, oto ka kwafela ovapwilikini va kale tava hafele oshikundafanwa osho to kundafana navo.
Okulundulula oule wondaka. Onghedi imwe omo to dulu okulundulula ewi loye oyo okulundulula oule wondaka yoye. Ndele osho inashi hala okutya ou na okukala ashike to weda ko kewi loye nokukulula ewi loye nopehe na elalakano. Ponhele yaasho, ou na oku shi ninga metwokumwe naasho to popi. Ngeenge owa kala to yelula unene ondaka yoye luhapu, ovanhu otava ka kenyanana.
Ondaka yoye oi na okukala ya yeleka osho to popi ile osho to lesha. Ou na okulongifa ewi lopombada la yeleka ngeenge to lesha pashihopaenenwa elombwelo la endelela ngaashi olo li li mEhololo 14:6, 7 ile mEhololo 18:4, ile eendjovo tadi ladipike ngaashi odo di li muExodus 14:13, 14. Sha faafana, ngeenge to lesha shi na sha netokolo la kwata moiti mOmbibeli, ngaashi olo li li muJeremia 25:27-38, okulundulula kwoye ewi otaku ka ningifa ovapwilikini va didilike omautumbulilo onhumba oo e li momushangwa oo.
Diladila yo shi na sha nelalakano loye. Mbela owa hala okulinyengifa ovapwilikini va katuke eenghatu donhumba? Mbela owa hala ovapwilikini va didilike mo oitwa oyo ya fimanenena moshipopiwa shoye? Oto ka hanga elalakano loye, ngeenge owa weda ko kewi loye, to shi ningi nelungi. Ndelenee ngeenge owa weda ko ashike ngahenya kewi loye, ito ka hanga elalakano loye. Omolwashike mbela? Omolwaashi otashi dulika osho to popi ou na oku shi popya nohamu nonomaliudo, ndele pamwe ino pumbwa okuweda ko kewi. Ohatu ka kundafana kombinga yaasho monghedi yokupopya 11.
Okushunifa ewi pedu otaku dulu okuningifa ovanhu va kale va teelela osho tashi landula ko, ngeenge owe shi ningi nelungi. Ashike osho otashi pula okupopya nondaka ya yeluka eshi to ka popya osho tashi shikula ko. Oto dulu okupopya nondaka yopedu nosho yo nomaliudo opo u holole nghee onghalo yonhumba itilifi. Oto dulu yo okupopya nondaka yopedu opo u ulike kutya ouyelele oo to popi nondaka yopedu otau yambidida oshitwa sha fimana osho wa dja nokupopya. Ndele ngeenge oho popile alushe pedu, otashi dulika ovapwilikini va diladile kutya ku na oushili shi na sha naasho to popi ile ku na ohokwe musho. Osha yela kutya okupopya nondaka yopedu okwa pumbwa okulongifwa nelungi.
Okulundulula onhapo yoye. Mokupopya kwakeshe efiku, ngeenge hatu holola omaliudo etu, oitya ohai kunguluka ashike paushitwe. Ohatu popi hatu endelele ngeenge twa nyakukwa. Ngeenge twa hala vamwe va dimbuluke osho hatu popi, ohatu popi twa enda kanini.
Ndelenee ovapopi vahapu vape ihava lundulula lela onhapo yavo ngeenge tava yandje oipopiwa. Omolwashike mbela? Ohave lipula unene shi na sha naasho tava ka tya, tashi dulika nokuli va shange ashishe osho tava ka popya. Efimbo limwe, nonande omunhu ina shanga oshipopiwa shaye ashishe, otashi dulika a kale e shi kopela ashishe momutwe. Okuninga ngaho ohaku ningifa omunhu a ka yandje oshipopiwa shaye nonhapo ya faafana. Oto ka dula okufinda ounghundi oo ngeenge owa kala ho ningi oipopiwadutilo yoye ove mwene eshi to yandje oipopiwa yoye.
Henuka okuweda ko konhapo yewi loye to shi ningi wa fa omunhu a halukifwa. Ou na yo okuhenuka okupopya to endelele neenghono, molwaashi kungaho ito ka tumbula nawa oitya monghedi i uditike.
Ngeenge owa hala okukala to lundulula onhapo yoye, ino kala to popi to endelele ile to ende kanini nopehe na elalakano. Okupopya monghedi ya tya ngaho, itaku ka ningifa oshipopiwa shoye shi kale tashi shambula. Ou na okukala to lundulula onhapo yoye she likolelela kwaasho to popi, komaliudo oo wa hala okuholola nosho yo kelalakano olo wa hala okuhanga. Yandja oshipopiwa shoye ponhapo ya yeleka. Ngeenge oto popi oshinima shitunhula, popya to endelele, ngaashi ashike ho ningi mokupopya kwakeshe efiku. Oto dulu yo okupopya to endelele ngeenge oto popi ouyelele wonhumba oo inau fimana unene ile to hokolola ombinga yehokololo oyo inai fimana unene. Osho otashi ka nyenyepeka oshipopiwa shoye noitashi ka lolokifa ovapwilikini. Mepingafano naasho, otashi pula omunhu a popye ta ende kanini ngeenge ota tomhafana kombinga yoshinima shonhumba, ta divilike oitwa oyo ya fimanenena ile ta ngongo oshipopiwa shaye lwopexulilo.
Okulundulula omutono wewi loye. Natu tye nee ngeno ope na umwe ta shiki oshishikomwa shomusika oule wovili lwaapo, ndele ota shiki ashike onote imwe, a shiki pombada, a shiki pedu, ye omafimbo amwe ta endelele ile ta ende kanini. Odoshili kutya omunhu a tya ngaho ota lundulula ewi lonote oyo nonhapo yokushika kwaye, ndele ngeenge ita lundulula eenote daye opo omutono womusika yaye u kale wa yooloka, omusika yaye itai ka kala ihokwifa. Sha faafana, ngeenge ihatu lundulula omutono wewi, ovanhu itava ka kala va hokwa oku tu pwilikina.
Otu na yo okukaleka momadiladilo kutya okulundulula omutono wewi inaku faafana momalaka aeshe. Momalaka amwe, ngaashi Oshichina, ngeenge owa lundulula omutono wewi, otashi dulika u lundulule yo eityo loshitya. Ndele nande ongaho, ope na oinima yonhumba oyo omunhu ta dulu okupopya ta lundulula ewi laye, nokuli nomomalaka a tya ngaho. Omunhu ota dulu okuxwepopaleka ewi laye nonande ota longifa omitono di lili noku lili. Kungaho, ota dulu okuweda komutono wewi ngeenge ta popi oitya oyo hai popiwa nomutono wopombada ile a popile pedu ngeenge ta popi oitya oyo hai popiwa nomutono u li poshi.
Nokuli nomalaka omo oitya ihai yoololwa ko naanaa mokulundulula omitono, oto dulu okulundulula omutono wewi opo u yoolole oinima oyo to kundafana. Pashihopaenenwa, ngeenge owa hala okudivilika oinima yonhumba, oto dulu okupopya nondaka ya yeluka. Oto dulu yo okulundulula omutono wewi loye opo u udike ounene woshinima ile oshinano. Okuyelula ondaka lwokexulilo letumbulo otashi dulika ku ulike kutya oto pula epulo. Momalaka amwe, ou na okupopya to kuluka ngeenge to pula epulo.
Opo u ulike kutya owa hafa ile ou na exwamo, oto dulu oku shi holola mokupopya newi la yeluka. Ou na okupopya nondaka yopedu ngeenge oto popi oshinima shinyikifa oluhodi. Okupopya kwa tya ngaho oko haku ningifa omupopi a kume omitima dovapwilikini. Ngeenge owa hala okupopya to holola omaliudo, inashi wana ashike okutumbula oitya. Ou na okukala ho longifa ewi loye opo u holole nghee u udite.
Oshike tashi ke ku kwafela u kale ho lundulula ewi loye? Tete ou na okutala kouyelele oo to ka longifa moshipopiwa shoye. Ngeenge owe lilongekida ashike oku ka popya to tomhafana ile to ladipike, ito ka kala u na lela omhito yokulundulula ewi loye. Onghee hano, konakona nawa oshipopiwadutilo shoye, nokushilipaleka kutya omu na omauyelele a yooloka oo ta dulu okuningifa oshipopiwa shoye shi kale sha mwenyopala notashi hongo.
Natu tye nee fimbo u li mokati koshipopiwa shoye ou wete kutya otashi kokolola unene nowa pumbwa okuweda ko konhapo. Mbela oto ka ninga po shike? Lundulula onghedi omo to yandje oshipopiwa shoye. Ongahelipi mbela to dulu oku shi ninga? Onghedi imwe omo to dulu oku shi ninga omokupandja Ombibeli, ndele to shivi ovapwilikini va endele pamwe naave eshi to lesha omushangwa oo ponhele yokukala ashike to popi. Ile u ninge etumbulo lonhumba epulo, ove to tula po nelalakano lokudivilika oshitwa osho. Oto dulu yo okuweda mo efaneko lonhumba li li paunafangwa. Ovapopi ovanekeka ohava longifa eenghedi da tya ngaho. Ndele kashi na nee mbudi kutya ou na owino mu fike peni, oto dulu okulongifa eenghedi odo ngeenge to lilongekidile oshipopiwa shoye.
Okukala to yandje oshipopiwa to lundulula ewi ohashi mwenyopaleke oshipopiwa shoye. Kakele kaasho, ngeenge owa kala to lundulula ewi loye to longifa ewi la yeleka osho to popi, itashi ka mwenyopaleka ashike oshipopiwa shoye, ndele novapwilikini voye otava ka hokwa okupwilikina kouyelele oo to va pe.