Omanyamukulo omapulo omulongo e na sha nomilele
1 Mbela enyono laAdam naEva moshikunino shaEden ola li omilele?
▪ Enyamukulo: Ovanhu vahapu ova itavela kutya oshiimati osho sha li sha dilikwa moshikunino shaEden otashi faneke omilele. Ndele Ombibeli hasho tai hongo ngaho.
Diladila kwaashi: Fimbo Eva ina shitwa, Kalunga okwa li a hangwa nale a lombwela Adam aha lye oiimati ‘yomuti wokushiiva ouwa nowii.’ (Genesis 2:15-18) Osha yela kutya oiimati oyo ya li ya dilikwa kaya li tai ulike komilele molwaashi efimbo olo Adam okwa li oye aeke. Kakele kaasho, Kalunga okwa li a pa Adam naEva elombwelo la yela kutya ‘nava dalafane nokuhapupala nokuyadifa edu.’ (Genesis 1:28) Mbela Kalunga omunahole ota dulu ngoo okulombwela ovalihomboli votete va ‘yadife edu,’ osho sha kwatela mo okuya momilele, ndele te va tokolele efyo molwaashi va dulika kelombwelo olo? — 1 Johannes 4:8.
Eshi Eva a ‘kufa oiimati [yomuti wa dilikwa] ndele tali,’ ka li nomushamane waye. Konima yaasho, okwa ‘pa yo omulumenhu waye, ndele ye okwa lya.’ — Genesis 3:6.
Konima yefimbo, Adam naEva kava li va handukilwa eshi va li va ya momilele ndele tava dala ounona. (Genesis 4:1, 2) Hano osha yela kutya oshiimati osho sha liwa kuAdam naEva itashi faneke okuya kwavo momilele, ndele oshiimati sho venevene.
2 Mbela Ombibeli oya tokola okuhafela omilele?
▪ Enyamukulo: Embo lotete lOmbibeli ola popya kutya Kalunga oye a shita ovanhu, “omulumenhu nomukainhu.” Kalunga okwa popya kutya eshito laye ‘ola wapala unene.’ (Genesis 1:27, 31) Lwanima, okwa ka nwefa mo omushangi wOmbibeli umwe a lombwele ovashamane kutya nava ‘nyakukilwe ovakainhu vavo vomounyasha nomavele avo nae va kutife nehafo alushe.’ (Omayeletumbulo 5:18, 19) Mbela eendjovo odo otadi ulike kutya Ombibeli oya fa ya dilika okuhafela omilele?
Oumbangi otau ulike kutya Kalunga ina shita ashike ovanhu ve na oilyo yoludalo opo va dule okudala ounona, ndele okwe shi ninga yo nelalakano opo ovalihomboli va dule okuulikilafana ohole nokulihafifa okupitila momilele. Kungaho, ovalihomboli otava dulu okuliwanifila po eemhumbwe davo dopalutu nodopamaliudo monghedi oyo ihafifa.
3 Mbela Ombibeli oya pitika ngoo omulumenhu nomukainhu va kale pamwe ngeenge inava hombola paveta?
▪ Enyamukulo: Ombibeli oya popya sha yela ya ti kutya ‘Kalunga ota ka tokola ovaholi voipala,’ ile tu tye ovahaeli. (Ovaheberi 13:4) Oshitya shOshigreka porneia osho sha tolokwa oluhaelo oshi na eityo la mbwalangadja. Otashi ulike komilele doludi keshe kondje yohombo.a Onghee hano, osha puka koshipala shaKalunga ngeenge omulumenhu nomukainhu ve li pamwe inava hombola paveta, nokuli nongeenge ova hala oku ka hombola monakwiiwa.
Kalunga okwa teelela omulumenhu nomukainhu va hombole tete fimbo inava ya momilele, nokuli nonande ova kale ve holafane neenghono. Kalunga oye e tu shita noukwatya wokudula okuulika ohole. Ohole oyo oukwatya waKalunga wa tongomana, onghee hano, oku na oufemba wokuyandja omhango kutya omilele odi na ashike okuhafelwa kovalihomboli, ngaashi tashi ka kundafanwa moshitukulwa tashi landula.
4 Osha yuka ngoo okuhombola ombada?
▪ Enyamukulo: Kalunga okwa li a efa ovalumenhu va kale hava hombola ombada oule wefimbo. (Genesis 4:19; 16:1-4; 29:18–30:24) Ndele haye a tota po omukalo oo, molwaashi okwa li ashike a pa Adam omukulukadi umwe.
Kalunga okwa li a lombwela Jesus Kristus a endulule omufikamhango waYe wopehovelo u na sha nokuhombola ashike omukainhu umwe. (Johannes 8:28) Eshi Jesus a li a pulwa kombinga yohombo, okwa li a nyamukula a ti: “Omushiti okwe va shita pehovelo omulumenhu nomukainhu. Ndee ta ti: [onghee] hano omulumenhu e nokufiya po [xe] naina nokulimangeleka komukainhu waye, ndele ava vavali otava ningi omunhu umwe?” — Mateus 19:4, 5.
Umwe womovahongwa vaJesus okwa li a nwefwa mo kuKalunga konima yefimbo a shange ta ti: “Omulumenhu keshe na kale nomukainhu waye mwene, nomukainhu keshe na kale e nomulumenhu waye mwene.” (1 Ovakorinto 7:2) Ombibeli oya ti yo vali kutya keshe omulumenhu oo a hombola nokwa pewa oinakuwanifwa ye likalekelwa meongalo lopaKriste oku na okukala “omulumenhu womukainhu umwe aeke.” — 1 Timoteus 3:2, 12.
5 Mbela osha puka kovalihomboli okulongifa omikalo dokungabeka oludalo?
▪ Enyamukulo: Jesus ina lombwela ovashikuli vaye va dale ounona. Ovahongwa vaye votete navo kava li va yandja elombwelo la tya ngaho. Ombibeli inai dilika kondadalunde omikalo dokungabeka oludalo.
Onghee hano, ovalihomboli ova manguluka okutokola kuvo vene ngeenge ova hala okumona ounona ile hasho. Otava dulu yo okutokola kutya ova hala okudala ounona vangapi nonokutya otave va dala efimbo peni. Ngeenge ovalihomboli ova tokola okulongifa omikalo dokungabeka oludalo odo itadi kufa mo eteelelo,b oshi li kuvo vene nokape na oo e na oku va tokola. — Ovaroma 14:4, 10-13.
6 Mbela osha puka okukufa mo edimo?
▪ Enyamukulo: Omwenyo ouyapuki koshipala shaKalunga noha tale ko nokuli nengwili li li omunhu e na omwenyo. (Epsalme 139:16) Kalunga okwa popya kutya omunhu oo ta dipaa okaana inaka dalwa ota tokolwa. Onghee hano, omunhu oo ta dipaa okaana inaka dalwa oku li omudipai koshipala shaKalunga. — Exodus 20:13; 21:22, 23.
Ndele ongahelipi ngeenge opa holoka onghalo yopaulumomhumbwe pefimbo lokupulumuna oyo tai fininike ovalihomboli va tokole kutya otava efa ina a kale nomwenyo ofimbo okaana taka fi, ile ina a fye ofimbo okaana taka kala nomwenyo? Monghalo ya tya ngaho, ovalihomboli ove na okutokola kutya otava xupifa omwenyo walyelye.c
7 Mbela Ombibeli oya pitika eteyohombo?
▪ Enyamukulo: Ombibeli oya pitika eteyohombo. Ndele Jesus okwa popya ashike etomheno limwe olo tali dulu okuningifa ovalihomboli va teye ohombo, a ti: ‘Ou ta henge po omukainhu waye oshinima shimwe shihe fi oluhaelo [omilele kondje yohombo], ndele ta hombola umwe, oye ta haele; naau ta hombola po omuhengwa, ye ota haele.’ — Mateus 19:9.
Kalunga oku tonde eteyohombo olo la kwatela mo oukengeleledi ile eteke. Ota ka tokola ovo tava henge po ookaume kavo kopahombo omolwomatomheno ongaho, unene tuu ngeenge otave shi ningi nelalakano loku ka hombola ile okuhombolwa kuvamwe. — Malakia 2:13-16; Markus 10:9.
8 Mbela Kalunga okwa hokwa oushenge?
▪ Enyamukulo: Ombibeli oya tokola filufilu oluhaelo, olo la kwatela mo oushenge. (Ovaroma 1:26, 27; Ovagalati 5:19-21) Nonande Ombibeli oya popya kondadalunde kutya Kalunga oku tonde oushenge, otu shii yo kutya ‘Kalunga okwa kala e hole ounyuni, nokwa yandja Omona waye Ewifa, opo keshe ou te mu itavele aha kane, ndelenee a kale e nomwenyo waalushe.’ — Johannes 3:16.
Nonande Ovakriste vashili inava hokwa oushenge, ohava ningile ovanhu aveshe ouwa. (Mateus 7:12) Kalunga okwa hala tu ‘fimaneke ovanhu aveshe.’ Onghee hano, nonande Ovakriste vashili ove tonde oushenge, kave tonde ovanhu ovo ve li omashenge. — 1 Petrus 2:17.
9 Mbela osha puka ngoo okukundafana kombinga yomilele nokulitumina omatumwalaka ile omafano taa pendula omahalo omilele keengodi ile kointaneta?
▪ Enyamukulo: Ovanhu ohava longifa eengodi okukundafana kombinga yomilele nokulitumina omatumwalaka ile omafano taa pendula omahalo omilele. Ohava tuminafana yo oinima tai pendula omahalo omilele okupitila kointaneta.
Ombibeli inai kundafana kondadalunde kombinga yeenghedi dokunena ngaashi odo da tumbulwa mokatendo ka tetekela. Ndele oya ti: “Oluhaelo nakeshe tuu onyata youlunde ile olwisho inali tumbulwa nande vali mokati keni — ngaashi sha wapalela ovayapuki — neendjovo defifohoni nomashendjo oulai inadi udikila mo.” (Ovaefeso 5:3, 4) Oinima ngaashi okukundafana kombinga yomilele nokulitumina omatumwalaka ile omafano taa pendula omahalo omilele keengodi nosho yo kointaneta ohai ningifa ovanhu va kale ve na etaleko la puka li na sha nomilele nohai va xwaxwameke va ye momilele kondje yohombo. Eenghedi da tya ngaho ohadi xwaxwameke ovanhu va kale ve na oikala yokulihola mwene ponhele yokupangela omahalo avo omilele.
10 Kalunga oha tale ko ngahelipi okulidanena koilyo yoludalo?
▪ Enyamukulo: Eendjovo daKalunga, Ombibeli, inadi popya kondadalunde shi na sha nokulidanena koilyo yoludalo, ile tu tye, okulifengafenga koilyo yoludalo owina opo u liudife nawa onga omunhu ta i momilele. Ndele oda lombwela Ovakriste da ti: ‘Dipaeni hano oinhimbu yeni yopadu: oluhaelo, onyata nolwisho loipala.’ — Ovakolossi 3:5.
Okulidanena koilyo yoludalo ohaku ningifa omunhu a kale e na etaleko la puka li na sha nomilele noku kale e lihole mwene. Ombibeli oye tu shilipaleka kutya Kalunga ota dulu okuyandja “eenghono di dule odo dopaushitwe” kwaavo tava ningi eenghendabala da mana mo opo va efe po onghedindjikilile ya tya ngaho. — 2 Ovakorinto 4:7, NW; Ovafilippi 4:13.
[Omashangelo opedu]
a Porneia otashi ulike koinima imwe vali oyo ihe li metwokumwe nelalakano laKalunga lopehovelo li na sha nokushita omunhu e na oilyo yoludalo, ngaashi eteyohombo, oushenge nosho yo okunangala noimuna.
b Opo u mone ouyelele muhapu u na sha nanghee omishangwa da tala ko okupatwa oludalo mokutetwa ile okumangwa koilyo yoludalo yomeni opo omunhu aha dule okufimbapala ile okufimbapaleka, tala oshitukulwa “Omapulo a dja kovaleshi” mOshungonangelo yOshiingilisha, yo 15 Juni 1999, epandja 27-28.
c Opo u mone ouyelele u na sha nongeenge osha yuka komunhu oo a kwatwa onghonga okukufifa mo edimo ile hasho, tala o-Awake! yo 22 Mei 1993, epandja 10-11, ya nyanyangidwa kEendombwedi daJehova.