Oukengeleledi owa hapupala momafiku axuuninwa

‘Otwa kala mouyapuki nomouyuki ndele tuhe noshipo.’ — 1 TES. 2:10.

KONGA MO OITWA EI YA FIMANA MOSHITUKULWA:

Oilihongomwa tai londwele ilipi twe lihonga moukengeleledi waDelila, Absalom nosho yo waJudas Iskariot?

Ongahelipi hatu dulu okuhopaenena oudiinini waJonatan nosho yo waPetrus?

Oshike tashi dulu oku tu kwafela tu kale ovadiinini kookaume ketu kopahombo nosho yo kuJehova?

1-3. (a) Oikala ilipi tai ulike kutya otu li momafiku axuuninwa, noi liwetikile mo ngahelipi? (b) Omapulo atatu elipi taa ka nyamukulwa moshitukulwa eshi?

OIKALA ya faafana ilipi ya li i niwe kuDelila, Absalom nokuJudas Iskariot? Aveshe kava li ovadiinini. Delila ka li omudiinini komulumenhu waye Simson oo a li omutokolipangeli, Absalom ka li omudiinini kuxe, ohamba David, nosho yo Judas Iskariot ka li omudiinini kOmwene waye Kristus Jesus. Osha yela kutya eenghatu dii odo va katuka oda li da yahameka vamwe node va nyikifa oluhodi linene. Ndele mbela omolwashike tu na okukonakona oihopaenenwa yavo?

² Omushangi womambo umwe okwa popya kutya oukengeleledi owa kwata ko ovanhu vahapu kunena. Ndele osho itashi tu kumwifa molwaashi Jesus okwa xunganeka kutya oukengeleledi otau ka kala oshitukulwa shedidiliko ‘lefimbo lexulilo lounyuni.’ Okwa ti: ‘Vahapu tava ka kengelelafana.’ (Mat. 24:3, 10) “Okukengelela” otashi ti “okuyandja umwe momake omutondi waye ile oku mu enda medu molwaashi ku fi omudiinini kuye.” Okuhenoudiinini kwa tya ngaho otaku ulike kutya otu li ‘momafiku axuuninwa,’ molwaashi Paulus okwa li a xunganeka kutya ovanhu otava ka kala ‘vehe noudiinini novakengeleledi.’ (2 Tim. 3:1, 2, 4, yelekanifa no-NW.) Ovashangi vomambo nosho yo ovadani veefilima luhapu ohava ningifa oukengeleledi u kale tau monika wa fa u li oshinima shihafifa nou li oshitukulwa shonghalamwenyo. Ashike omambo neefilima da tya ngaho ihadi hongo ovanhu oinima i li paushili. Paulelalela, okuhenoudiinini noukengeleledi ohai yahameke ovanhu nohai etifa okumona oixuna. Kakele kaasho, oikala ya tya ngaho otai ulike kutya otu li momafiku axuuninwa.

³ Oshike hatu lihongo mOmbibeli shi na sha novanhu vopefimbo lonale ovo va li vehe fi ovadiinini? Oshike hatu lihongo moihopaenenwa yaavo va kala ovadiinini kuvamwe? Okoolyelye tu na okukala ovadiinini? Natu ka kundafaneni omanyamukulo omapulo oo moshitukulwa eshi.

OIHOPAENENWA YOMONAKUDIWA OYO I LI ELONDWELO KUFYE

4. Ongahelipi Delila a li a kengelela Simson, nomolwashike oshinima sha tya ngaho sha li shii neenghono?

⁴ Tete, natu ka kundafaneni kombinga yaDelila oo a li a kengelela omushamane waye Simson. Omutokolipangeli Simson okwa li a hala okulwifa Ovafilisti ponhele yoshiwana shaKalunga. Molwaashi ovakulunhu vOvafilisti vatano otashi dulika va li ve shii kutya Delila ke fi omudiinini kuSimson, ova li ve mu udanekela oimaliwa ihapu ngeenge okwe va lombwele kutya eenghono daSimson ohadi di naanaa peni opo va dule oku mu dipaa. Delila okwa li a tambula ko ombubo omolwolwisho, ashike eenghendabala daye dokuholola oshiholekwa osho oda li da ponya lwoikando itatu. Opo nee, okwa twikila oku mu fininika “efiku keshe neendjovo daye noku mu hepeka.” Xuuninwa, Simson “okwa loloka fiyo okufya.” Okudja opo, okwe mu lombwela kutya eexwiki daye inadi kululwa nghee a dalelwe nonokutya ngeenge oda kululwa ko ita kala vali e na eenghono.a Eshi Delila e shi uda, okwa kulula ko eexwiki daSimson fimbo a li a kofela komatundji aye, ndele ta ifana ovatondi vaye ve mu ningile keshe osho va hala. (Ovatok. 16:4, 5, 15-21) Delila ka li tuu a ninga oshinima shii neenghono omolwolwisho! Okwa li a kengelela omulumenhu waye oo a li e mu hole.

5. (a) Absalom okwa ulika ngahelipi kutya ka li omudiinini kuDavid, naasho osha holola shike shi na sha naye? (b) David okwa li e udite ngahelipi eshi a kengelelwa kuAhitofel?

⁵ Paife natu ka kundafaneni kombinga yomukengeleledi Absalom omona wohamba David. Absalom okwa li ta kendabala okuumba ko xe koshipundi omolwefupandubo olo la li momutima waye. Tete, okwa li a “yula omitima dOvaisrael” mokukala ha ningi omaudaneko ongaho nokuliningifa a fa e va hole shili opo va kale ve mu hokwa. Okwa li yo he va papatele noku va fipa komilungu, a fa ngeno e na ko nasha navo shili nosho yo neemhumbwe davo. (2 Sam. 15:2-6) Shimwe vali, kaume kopofingo kaDavid wedina Ahitofel naye okwa li a hongaulwa kuAbsalom ndele te limbwange mumwe novanashibofa. (2 Sam. 15:31) David okwa hokolola mEpsalme etukulwa eti-3 neti-55 nghee okuhenoudiinini kwovanashibofa ovo kwa li kwe mu kuma. (Eps. 3:1-8; lesha Epsalme 55:13-15.) Eenghendabala daAbsalom dokuumba ko David koshipundi oda ulika filufilu kutya ka li a fimaneka elongekido laJehova li na sha naao a hoolola a ninge ohamba. (1 Omaf. 28:5) Ndele eenghendabala daye oda ka ponya, na David okwa twikila okupangela eli ohamba ya nangekwa po kuJehova.

6. Ongahelipi Judas a li a kengelela Jesus, nedina Judas ola ka kala hali ulwa oolyelye?

⁶ Paife natu ka kundafaneni kombinga yaJudas Iskariot oo a li a kengelela Kristus. Jesus okwa li a lombwela ovayapostoli vaye 12 poshivilo shaxuuninwa shOpaasa, a ti: “Oshili handi mu lombwele: umwe womokati keni ota kengelele nge.” (Mat. 26:21) Lwanima moufiku oo tuu oo, Jesus okwa li a lombwela Petrus, Jakob naJohannes fimbo va li moshikunino shaGetsemane, a ti: “Tala, oye ou ta kengelele nge oku li popepi.” Diva konima yaasho, Judas okwa li e uya moshikunino pamwe nongudu yovanashibofa, “ndele okwa ya kuJesus divadiva ndee ta ti: Rabbi, wa tokelwa! ndee te mu fipi komulungu.” (Mat. 26:46-50; Luk. 22:47, 52) Judas okwa li a “kengelela ohonde i he netimba” nokwa yandja Kristus kovatondi vaye. Ndele mbela omunalwisho oo Judas okwa li a futwa ingapi? Okwa li ashike a futwa oisilveri 30. (Mat. 27:3-5) Okudja opo, ovanhu ohava ula vakwao ooJudas, unene tuu ngeenge omunhu a kengelela kaume kaye.b

7. Oshike hatu lihongo moshihopaenenwa shaAbsalom naJudas, nosho yo shaDelila?

⁷ Oshike hatu lihongo moihopaenenwa oyo tai londwele? Absalom naJudas ova ka fifwa ohoni, molwaashi va kengelela ovavaekwa vaJehova. (2 Sam. 18:9, 14-17; Oil. 1:18-20) Luhapu ngeenge taku tumbulwa edina Delila ohali diladilifa vamwe omunhu oo e na oukengeleledi nohole yokambweenga. (Eps. 119:158, NW) Onghee hano, osha fimanenena kufye okukala hatu henuka okahalu nolwisho keshe oyo tai ke tu ningifa tuha kale vali twa hokiwa kuJehova. Oihopaenenwa oyo otai tu hongo okukala hatu henuka keshe osho tashi dulu okunyona po oudiinini wetu.

HOPAENENA OVO VA LI OVADIININI

8, 9. (a) Omolwashike Jonatan a li a udanekela David kutya ota ka kala omudiinini kuye? (b) Ongahelipi hatu dulu okuhopaenena Jonatan?

⁸ MOmbibeli omu na yo oihopaenenwa yavahapu ovo va li ovadiinini. Natu ka kundafaneni ivali yomuyo nokutala kutya oshike hatu lihongo mo. Tete natu ka taleni koshihopaenenwa shaumwe oo a li omudiinini kuDavid. Omonamati wohamba Saul woshiveli wedina Jonatan oye ngeno a li e na okufyuulula oshipundi shaxe opo a pangele Ovaisrael, ndele osho inashi ka ningwa molwaashi Jehova okwa li a hoolola David oye a ninge ohamba yaIsrael a landula Saul. Ponhele yokukala a twila David ondubo nokukala e mu tala ko a fa omukondjifi waye, ‘omwenyo waJonatan owe limanga kumwe nomwenyo waDavid’ nokwe mu udanekela kutya ota ka kala omudiinini kuye. Jonatan okwa li nokuli a pa David oikutu yaye, eongamukonda, outa nomwiya, osho sha li tashi ulike kutya okwe mu fimaneka e li ohamba. (1 Sam. 18:1-4) Jonatan okwa li a ninga keshe osho ta dulu opo ‘a nyatipalife’ David nokwa li e mu popila koshipala shaSaul, nokuli nonande osho osha li tashi pula omwenyo ile efyo. Omolwoudiinini waye, Jonatan okwa li a lombwela David a ti: “Oto ka ninga ohamba yaIsrael, ndele ame ohandi ka ninga omutivali puove.” (1 Sam. 20:30-34; 23:16, 17) Onghee hano, itashi kumwifa eshi David a li a imba eimbilokemo eshi Jonatan a fya, ta ulike kutya okwa nyika oufiye noku mu hole. — 2 Sam. 1:17, 26.

⁹ Jonatan okwa li e shii nawa kutya okulyelye e na okukala omudiinini. Okwa li ha dulika filufilu kOmunamapangelo aeshe Jehova nokwa li ha yambidida David pauyadi oo a li a vaekwa kuKalunga a ninge ohamba. Sha faafana, nafye kunena otu na okukala hatu yambidida nehalo liwa ovamwatate ovo va nangekwa po va kwatele komesho, nonande fye otashi dulika tuhe na omaufembanghenda e likalekelwa meongalo. — 1 Tes. 5:12, 13; Heb. 13:17, 24.

10, 11. (a) Omolwashike Petrus a li a tokola toko okukala omudiinini kuJesus? (b) Ongahelipi hatu dulu okuhopaenena Petrus, naasho oshi na oku tu linyengifa tu ninge shike?

¹⁰ Natu ka kundafaneni vali kombinga yoshihopaenenwa shimwe shiwa shomuyapostoli Petrus, oo a li a ana kutya ota ka kala omudiinini kuJesus. Pomhito imwe eshi Jesus a li a popya eendjovo dopafaneko opo a divilike efimano lokukala neitavelo tali longo mekuliloyambo olo a li pokuyamba, vahapu vomovahongwa vaye ova li va kuminwa eendjovo daye nove mu fiya po. (Joh. 6:53-60, 66) Opo nee, Jesus okwa tala kovayapostoli vaye 12 ndele te va pula ta ti: “Nanye yo mwa hala okuya?” Ndele Petrus okwa li a nyamukula a ti: “Omwene, otu ye kulyelye ngeno? Ove u neendjovo domwenyo waalushe; ndele fye twa itavela ndele tu shi shii, Oove Omuyapuki waKalunga.” (Joh. 6:67-69) Mbela osho osha hala okutya Petrus okwa li e udite ko filufilu eityo laashishe osho Jesus a popya shi na sha nekuliloyambo olo a li ta ka yandja? Otashi dulika Petrus ka li e udite ko nawa oinima aishe, ndele nande ongaho, okwa li a tokola toko okukala omudiinini kOmona waKalunga omuvaekwa.

¹¹ Petrus ka li ta tomhafana kutya Jesus oku na etaleko loinima la puka nonokutya ote ke lipa oushima lwanima shi na sha naasho a popya. Ponhele yaasho, okwa li a dimina filufilu kutya Jesus oku “neendjovo domwenyo waalushe.” Ndele mbela fyeni ohatu ke linyenga ngahelipi kunena ngeenge otwa lesha oshinima shonhumba moishangomwa yopaKriste oyo hai di ‘komukeleli weumbo omudiinini,’ ndele otu wete shidjuu okuuda ko ile itashi tu kumwe naasho hatu diladila? Ponhele yokukala ashike twa teelela omayelifilo oo taa tu kumwe netaleko letu, otu na okuninga eenghendabala da mana mo opo tu shi ude ko. — Lesha Lukas 12:42.

KALA OMUDIININI KUKAUME KOYE KOPAHOMBO

12, 13. Ohashi ende ngahelipi opo omunhu a kengelele kaume kaye kopahombo, nomolwashike omido domunhu dihe fi elipopilo lokuninga ngaho?

¹² Oukengeleledi woludi keshe owa puka nokatu na nande okweefa u nyone po ombili noukumwe womaukwaneumbo opaKriste nosho yo weongalo. Tu na oshinima osho momadiladilo, natu ka taleni kunghee hatu dulu okukala ovadiinini kookaume ketu kopahombo nosho yo kuKalunga ketu.

¹³ Okuya momilele kondje yohombo oko oludi limwe loukengeleledi linyikifa oluhodi neenghono. Omuhaeli iha kala vali omudiinini kukaume kaye kopahombo noha kala ashike ta yandje elitulemo komunhu umwe e lili. Kaume kopahombo oo a kengelelwa oha fyaala po ashike oye aeke nonghalamwenyo ihai kala vali iwa. Ndele mbela oshike hashi etifa onghalo ya tya ngaho pokati kovanhu vavali ovo va li ve holafane? Luhapu onghalo ya tya ngaho ohai holoka po ngeenge kaume umwe kopahombo okwa kala ehe na ko nasha vali nomaliudo amukwao. Omuprofesa umwe e na sha noinima yopanghalafano, Gabriella Turnaturi, okwa ti kutya oukengeleledi otau dulu okuholoka po ngeenge ovalihomboli ihava ningi vali eenghendabala opo va pameke ekwatafano lavo. Osho otashi dulu yo okuningilwa ovalihomboli ovanamido ovo va kala mohombo oule wefimbo lile. Pashihopaenenwa, omulumenhu umwe womido 50 okwa li a henga po omukulukadi waye omudiinini oo va kala naye mohombo oule womido 25 nelalakano opo a ka kale nomukainhu umwe oo e wete ta monika nawa. Vamwe ohava tomhafana kutya oshi li paushitwe kovanhu vepupi olo okuninga ngaho. Ndele okutomhafana kwa tya ngaho okwa puka filufilu. Okukala uhe fi omudiinini kukaume koye kopahombo oku li oukengeleledi, kashi na nee mbudi kutya ou na omido ngapi.c

14. (a) Jehova oha kala e uditile ngahelipi oukengeleledi oo hau holoka meehombo? (b) Jesus okwa ti shike shi na sha neteyohombo?

¹⁴ Mbela Jehova oha kala e uditile ngahelipi ovo hava henge po ookaume kavo kopahombo nopehe na etomheno lopamishangwa? Kalunga ‘oku tonde eteyohombo’ nokwa londwela sha kwata moiti ovo hava hepeke ookaume kavo kopahombo noku va henga po. (Lesha Malakia 2:13-16.) Ngaashi Xe, Jesus naye oku tonde eteyohombo, nomolwaasho okwa ti kutya omunhu ke na okuhenga po ile okuhauluka kaume kaye kopahombo oo ehe na ondjo nokukala e udite a manguluka okuninga keshe osho a hala. — Lesha Mateus 19:3-6, 9.

15. Ongahelipi ovalihomboli tava dulu okukala ovadiinini kookaume kavo kopahombo?

¹⁵ Ongahelipi ovalihomboli tava dulu okukala ovadiinini kookaume kavo kopahombo? Eendjovo daKalunga oda ti: ‘Kala ho nyakukilwa omukainhu [ile omushamane] woye womounyasha woye,’ noda ti yo kutya ‘hafifa omwenyo woye pamwe nomwalikadi [ile nomushamane] woye ou u mu hole.’ (Omayel. 5:18; Omuud. 9:9) Eshi ovalihomboli tava ende tava kulupa, ove na okutwikila okuninga eenghendabala va kaleke po ekwatafano lavo la kola. Ngahelipi mbela? Ova pumbwa okukala hava ulikilafana ohole, have liwanifile po eemhumbwe davo nosho yo okukala pamwe efimbo la wana. Ove na yo okukendabala va mana mo opo va kaleke po ohombo yavo nosho yo ekwatafano lavo naJehova. Osho otava dulu oku shi ninga mokukala hava konakona Ombibeli pamwe, hava longo pamwe moukalele pandjikilile nosho yo okwiilikana pamwe opo Jehova e va nangeke noupuna.

NATU KALENI OVADIININI KUJEHOVA

16, 17. (a) Ongahelipi oudiinini wetu kuKalunga tau dulu okuyelekwa moukwaneumbo nosho yo meongalo? (b) Oshihopaenenwa shilipi tashi ulike kutya okudulika kelombwelo laKalunga lokuhaendafana naavo va kondwa ohaku eta oidjemo iwa?

¹⁶ Ovanhu ovo hava nyono sha kwata moiti meongalo lopaKriste ohava handukilwa ‘neenghono, opo va veluke meitavelo.’ (Tit. 1:13) Vamwe ohava kondwa mo meongalo omolwelihumbato lavo lii. Outekuduliko wa tya ngaho ohau kwafele ovo “va tekulwa” kuo va veluke pamhepo. (Heb. 12:11) Ndele mbela ongahelipi ngeenge omupambele wetu ile kaume ketu kopofingo okwa kondwa? Onghedi omo hatu ka ungaunga nomunhu oo otai ka ulika ngeenge otu li ovadiinini kuJehova ile hasho. Jehova ote ke shi mona mo yo kutya ohatu dulika ngoo shili kelombwelo laye li na sha nokuhaendafana naavo va kondwa ile hasho. — Lesha 1 Ovakorinto 5:11-13.

¹⁷ Natu ka kundafaneni oshihopaenenwa shimwe osho tashi tu kwafele tu mone kutya oshi na ouwa okudulika kelombwelo laJehova lokuhaendafana naavo va kondwa. Omulumenhu umwe omunyasha okwa kala a kondwa oule womido da konda pomulongo, ndele momukokomoko wefimbo alishe olo, xe naina novamwainamati vane ova kala va tokola ‘okuhaendafana naye.’ Omafimbo amwe, okwa li ha kendabala okuninga oinima yonhumba pamwe navo, ashike oilyo aishe youkwaneumbo wavo oya li ya tokola toko okuhapopya naye nandenande. Eshi a ka alulilwa meongalo, okwa ti kutya okwa li ha kala a djuulukwa neenghono okweendafana novapambele vaye, unene tuu keenguloshi ngeenge a li oye aeke. Okwa ti yo kutya ngeno ovapambele vaye okwa li hava endafana naye nande okanini, ngeno ina kala e na apa e udite. Ndele molwaashi kava li hava popi naye nandenande, ehalo lokukala pamwe noukwaneumbo wavo olo limwe lomoinima oyo ya li ye mu linyengifa a tungulule ekwatafano laye naJehova. Nafye otu na okukaleka oshinima osho momadiladilo ngeenge hatu yelekwa tu endafane novapambele ovo va kondwa.

18. Owa tokola toko okuninga po shike konima eshi twa konakona oihopaenenwa yaavo va li ovadiinini nosho yo yaavo va li vehe fi ovadiinini?

¹⁸ Otu li mounyuni omo mu yadi oukengeleledi novanhu vehe fi ovadiinini kookaume kavo. Ndele nande ongaho, meongalo lopaKriste omu na ovamwatate vahapu ovadiinini ovo hatu dulu okuhopaenena. Onghedi yavo yokukalamwenyo oi li metwokumwe neendjovo edi tadi ti: “Onye naKalunga eendombwedi, nhumbi twa kala [moudiinini, NW] nomouyuki ndele tu he noshipo mokati keni nye ovaitaveli.” (1 Tes. 2:10) Onghee hano, atusheni natu kale twa tokola toko okukala ovadiinini kuKalunga nosho yo kookaume ketu.

[Omashangelo opedu]

[Efano pepandja 10]

Petrus okwa kala omudiinini kOmona waKalunga omuvaekwa nonande vamwe ova li ve mu fiya po