Eedjo dokafo Onghalamwenyo yopaKriste noilonga yokuudifa
5-11 SEPTEMBA
OMAMONA OMEENDJOVO DAKALUNGA | 1 EEHAMBA 9-10
“Tanga Jehova omolwounongo waye”
w99-E 7/1 30 ¶6
Etalelepo olo la etifa omanangeko noupuna
Eshi ohambakainhu ya shakena naSalomo oya hovela oku mu yeleka “nomapulo madjuu.” (1 Eehamba 10:1) Oshitya osho shOshiheberi sha longifwa otashi dulu okutolokwa “eetumbutumbu.” Ashike osho inashi hala okutya ohambakainhu oya li tai pula omapulo inaa fimana. Shihokwifa, mEpsalme 49:4 omu na oshitya shOshiheberi osho sha longifwa okuyelifa omapulo a kwata moiti e na sha nokunyona, efyo nexupifo. Otashi dulika ohambakainhu yokuSheba ya li tai kundafana naSalomo oikundafanwa yomoule oyo ya li tai yeleke ounongo waye. Ombiibeli oya ti kutya ‘oya popya naye oinima aishe ya li momutima wayo.’ Ndele Salomo “okwe mu fatululila eendjovo daye adishe. Kape na nande ondjovo imwe ya nyenga Salomo okufatulula.” — 1 Eehamba 10:2b, 3.
w99-E 11/1 20 ¶6
Ouwa oo hau di mokuyandja
Molwaashi ohambakainhu oya li ya kuminwa osho ya uda naasho ya mona, oya li ya popya nelininipiko ya ti: ‘Ava have ku yakula ovanelao, naaveshe hava udu ounongo wokanya koye.’ (1 Eehamba 10:4-8) Kaya li ya popya kutya ovapiya vaSalomo ova li ovanelao omolwoiniwe oyo va li ve na. Ponhele yaasho, ovapiya vaSalomo ova li va nangekwa noupuna molwaashi ova li hava pwilikine alushe kounongo oo Salomo a li a pewa kuKalunga. Mbela ohambakainhu yokuSheba inai tulila po tuu oshihopaenenwa shiwa oshiwana shaJehova osho hashi hafele ounongo wOmushiti washo nosho yo womona waye, Jesus Kristus!
w99-E 7/1 30-31
Etalelepo olo la etifa omanangeko noupuna
Ohambakainhu yokuSheba oya li ya kumwa shili ‘noya kanghwa’ kounongo waSalomo nosho yo koupuna wouhamba waye. (1 Eehamba 10:4, 5) Vamwe ova tala ko outumbulilo oo wa fa wa hala okutya “ohambakainhu kaya li tai dulu okufuda.” Omuhongwanhu umwe okwa ti nokuli kutya oya li ya ngabuka! Kashi na nee mbudi kutya oshike, ohambakainhu oya li ya kuminwa osho ya mona naasho ya uda. Oya li ya popya kutya ovapiya vaSalomo ovanelao molwaashi ova li va dula okuuda ounongo wohamba, noya li ya pandula Jehova eshi a nangeka po Salomo. Oya li ya pa ohamba omaano e na ondilo, oshingoldo ashike oshi na ongushu yoimaliwa N$ 608 800 000.00. Salomo naye okwa li a pa ohambakainhu omaano “ashishe osho ye shi hala ndele ye shi indila.” — 1 Eehamba 10:6-13.
Omamona opamhepo
w08-E 11/1 22 ¶4-6
Owe shi shiiva tuu?
Ohamba Salomo oya li i na oshingoldo shi fike peni?
Omishangwa oda ti kutya Hiram, ohamba yaTirus, oya li ya tumina Salomo eetona nhee doshingoldo, ohambakainhu yokuSheba nayo oya li ya yandja omuvalu wafaafana, ovalumenhu veeskepa ova li va eta eetona di dulife peetona 15 doshingoldo okudja kuOfir. Ehokololo ola ti: “Ondjele yoshingoldo, Salomo kwe shi etelwa momudo umwe ya li oshingoldo sheekilograma omayovi omilongo mbali naatatu,” ile eetona di dulife po 25. (1 Eehamba 9:14, 28; 10:10, 14) Mbela osho oshoshili? Oshingoldo shomouhamba osha li shi fike peni, pefimbo lonale?
Omashangelo amwe makulu, oo ovahongwanhu va tala ko e li paushili, okwa popya kutya Pharaoh Thutmose III wokuEgipiti (eyovimudo etivali K.O.P.) okwa li a twala eetona 13,5 doshingoldo kotembeli yaAmun-Ra koKarnak. Momukokomoko wefelemudo etihetatu K.O.P., ohamba yaAsiriaTiglath-pileser III okwa li a pewa eetona di dulife pu 4 doshingoldo omolwolupandu okudja kuTirus, na Sargon II okwa yandja omuvalu wa faafana woshingoldo u li onga omaano koikalunga yaBabilon. Ohamba Philip II wokuMakedonia (359-336 K.O.P.) otaku popiwa kutya okwa li ha kufa meemina daPangaeum moThrace eetona di dulife po 28 doshingoldo odula keshe.
Eshi omonamati waPhilip, Alexander Munene (336-323 K.O.P.) a kufa ko Persia moshilando shaSusa, otaku popiwa kutya okwa li a kufa eetona 1 180 doshingoldo nokwa li yo a kufa hanga eetona 7 000 moshilongo shaPersia ashishe. Okuyelekanifa neelaporta odo, otu wete kutya ohamba Salomo oya li shili i na omuvalu woshingoldo oo wa popiwa mOmbiibeli.
12-18 SEPTEMBA
OMAMONA OMEENDJOVO DAKALUNGA | 1 EEHAMBA 11-12
“Hoolola pandunge kaume koye kopahombo”
‘Oolyelye va ama kombinga yaJehova’?
7 Ohatu dulu okulihonga shihapu moshihopaenenwa shohamba Salomo. Eshi a li omunyasha, okwa li ha kongo ewiliko kuJehova. Jehova okwa li e mu pa ounongo muhapu nokwa li e mu lineekelela oshinakuwanifwa shokutunga otembeli muJerusalem. Ashike Salomo okwa li a kanifa ekwatafano laye naJehova. (1 Eeh. 3:12; 11:1, 2) Omhango yaKalunga oya li ya indika ohamba yOvaheberi “ihe likongele ovalikadi vahapu, omwenyo waye uhe liteeke po” Kalunga. (Deut. 17:17) Salomo ka li a dulika, nomokweendela ko kwefimbo okwa ka hombola ovakainhu 700. Okwa li a eta meumbo laye ovakainhu vopomunghulo 300 va wedwa po. (1 Eeh. 11:3) Vahapu vomovakainhu vaye kava li Ovaisrael nova li hava longele oikalunga. Onghee hano, Salomo ka li a dulika komhango yaKalunga eshi a hombola ovakainhu ovanailongo. — Deut. 7:3, 4.
Ongahelipi to dulu okwaamena omutima woye?
6 Satana, omunashibofa oo a anya okudulika komifikamhango daJehova nohe linyengifwa kokuliholamwene, okwa hala tu kale twe mu fa. Satana ita dulu oku tu fininika tu tomhafane notu katuke ngaashi ye. Onghee oha kendabala okuhanga elalakano laye meenghedi vali dimwe. Pashihopaenenwa, ye novanhu ovo a nwefa mo nale ove tu dingilila. (1 Joh. 5:19) Oku na elineekelo kutya ohatu ka hoolola okukala navo, nokuli nonande otu shii kutya ookaume vai ohava “nyono po” onghedi omo hatu diladila nohatu ka tuka. (1 Kor. 15:33) Omwiyo oo owa li wa yula ohamba Salomo. Okwa li a hombola ovakulukadi ovapaani nova li va “hongaula omutima waye” noku mu amuna ko kuJehova. — 1 Eeh. 11:3.
‘Oolyelye va ama kombinga yaJehova’?
9 Jehova ihe lipwililikile omanyono. Ombiibeli oya ti: “Onghee hano Omwene okwa handukila Salomo, shaashi omutima waye we liteeka Omwene . . . , ou e mu lihololela luvali, nokwe mu lombwela moshinima eshi nokutya, aha shikule oikalunga imwe. Ndelenee ye ina diinina elombwelo olo lOmwene.” Oshidjemo, Kalunga ka li vali e mu hokwa noka li vali he mu yambidida. Ovafyuululi vaSalomo ova li va kanifa ouhamba waIsrael nova li va mona oixuna ihapu oule womido. — 1 Eeh. 11:9-13.
Omamona opamhepo
Okwa li ta dulu okukala a hokiwa kuKalunga
Rehabeam okwa li a ongela etangakwaita laye li ka lwife omapata oo e mu tukulila oshibofa. Ashike Jehova okwa li a ya mo olunyala okupitila momuxunganeki Shemaia, a ti: “Inamu dengafana nOvaisraeli shaashi nye vamwe aveke. Shuneni amushe komaumbo, osheshi eshi sha ningwa ehalo lange.” — 1 Eeh. 12:21-24.
Rehabeam okwa li te lipula eendjovo odo a li a lombwelwa kuShemaia. Diladila kunghee osho sha li she mu limbililika. Mbela ovanhu ova li tava diladila shike kombinga yohamba oyo ya li ye va ningila omatilifo oku va denga “neengola domakiya” eshi ye lialuluka iha ninge sha omapata oo omulongo? (Yelekanifa 2 Omafimbo 13:7.) Ohamba netangakwaita layo ova li “va dulika keendjovo dOmwene ndele va shuna komaumbo.”
Oshike hatu lihongo mo? Oshi li pandunge okudulika kuKalunga nonande okuninga ngaho otaku dulu oku tu shekifa kuvamwe. Kalunga ota ka kala e tu hokwa noku tu nangeka noupuna ngeenge otwa kala hatu dulika kuye. — Deut. 28:2.
Rehabeam okwa li a mona oidjemo yashike? Okudulika kwaye okwa li kwa ya moshipala omhangela yaye yoku ka lwifa oshiwana shipe osho opo sha li sha totwa po, nokwa li a yandja elitulemo kokutungwa kwoilando yomapata aJuda naBenjamin, oo a li ta pangele natango. Okwa li a pameka oilando yonhumba “unene”. (2 Omaf. 11:5-12) Osho sha fimanenena oshosho kutya okwa li a dulika komhango yaJehova oule wefimbo lixupi. Eshi ouhamba womapata omulongo aIsrael, oo a li koshi yepangelo laJerobeam, a hovela okulongela oikalunga, vahapu ova li “va yambidida Rehabeam” eshi va li va shuna kuJerusalem va ka yambidide elongelokalunga lashili. (2 Omaf. 11:16, 17) Kungaho, okudulika kwaRehabeam okwa li kwa pameka okupangela kwaye.
19-25 SEPTEMBA
OMAMONA OMEENDJOVO DAKALUNGA | 1 EEHAMBA 13-14
“Omolwashike u na okukala wa wanenwa nou na elininipiko?”
Kala omudiinini kuKalunga noku mu longela nomutima wa hanganifwa
4 Jerobeam okwa li vali a lombwela omulumenhu waKalunga kashili a ti: “Ila, tu ye keumbo, ove u lipameke nondi ku pe oshali.” (1 Eeh. 13:7) Mbela omuprofeti oo okwa li e linyenga ngahelipi? Mbela ota ka tambula ko ngoo eshivo lohamba nonande opo ashike a hangika a yandje etumwalaka laKalunga letokolo kohamba oyo? (Eps. 119:113) Ile ota ka anya okutambula ko eshivo lohamba nonande oya li tai monika ya fa ye livela ombedi? Jerobeam okwa li oshipuna nokwa li ta dulu oku pa ookaume kaye eeshali dondilo. Ngeenge omuprofeti waKalunga oo okwa li a hangwa e na oikala yokuhola omaliko momutima waye, oshali oyo oya li tai ka kala eyeleko linene kuye. Ndelenee Jehova okwa hangwa nale a lombwela omuprofeti oo a ti: “Ino lya ko omungome, ndele ino nwa ko omeva, ndele ino aluka nondjila oyo wa ya ko nayo.” Onghee hano, omuprofeti okwa li a nyamukula nomufindo a ti: “Nande u pe nge etata leumbo loye, ame itandi i pamwe naave, ndele itandi li omungome noitandi nu omeva monhele ei.” Opo nee, omuprofeti oo okwa li a fiya po Betel, ndele ta shuna nondjila imwe i lili. (1 Eeh. 13:8-10) Oshilihongomwa shilipi hatu lihongo metokolo olo la li la ningwa komuprofeti oo shi na sha nokukala alushe ovadiinini? — Rom. 15:4.
w08 8/15 11 ¶15
Kala omudiinini kuKalunga noku mu longela nomutima wa hanganifwa
15 Oshike vali hatu dulu okulihonga mepuko olo la li la ningwa komuprofeti wokuJuda? Omayeletumbulo 3:5 otaa ti: “Nomutima woye aushe lineekela Omwene, ino liameka keendunge doye mwene.” Ponhele yokutwikila okukala e lineekela Jehova ngaashi a li a ninga mefimbo la tetekela, pomhito oyo omuprofeti wokuJuda okwa li a ninga etokolo kuye mwene. Epuko olo a li a ninga ola li le mu pula omwenyo waye nokwa li a nyona po edina laye liwa naKalunga. Oshimoniwa osho itashi divilike tuu kutya osha fimana okukala twe lininipika nokulongela Jehova noudiinini!
Kala omudiinini kuKalunga noku mu longela nomutima wa hanganifwa
10 Omuprofeti oo a dile kuJuda okwa li ta dulu okukwata mo oipupulu yomuprofeti omunamido. Okwa li ta dulu okulipula kutya: ‘Omolwashike Jehova e na okutuma omweengeli komunhu umwe e lili nokupa nge omalombwelo mape?’ Omuprofeti oo okwa li ta dulu okupula Jehova a yelife oinima, ndele Omishangwa inadi popya kutya osho a li a ninga ngaho. Ponhele yaasho, okwa li a “ya pamwe [nomunamido] ndee ta li omungome ndee ta nu omeva meumbo laye.” Ndele Jehova ka li a hokwa onghatu oyo omuprofeti waye a li a katuka. Onghee hano, konima eshi a li a hekwa a lye nokunwa, okwa li ta shuna ngeno kuJuda ndele mondjila okwa li a shakeneka onghoshi ndele tai mu dipaa. Omuprofeti oo ka li tuu a mona oilanduliko i nyikifa oluhodi! — 1 Eeh. 13:19-25.
Omamona opamhepo
Kalunga oha tale komaukwatya mawa ovanhu
Ndele osho sha fimanenena oshosho kutya, eendjovo odo di li mEehamba dotete 14:13 otadi tu hongo sha kombinga youwa waJehova nosho yo kutya oshike ha tale kusho momitima detu. Dimbuluka kutya muAbia omwa li mwa ‘monika sha’ shiwa. Onghee hano, osha yela kutya Jehova okwa li ta panaapana omutima waAbia fiyo osheshi a mona mo oukwatya muwa wonhumba. Omuhongwanhu umwe okwa ti kutya Abia okwa li moukwaneumbo wavo ngaashi okawe ke li “mokati konduba yomamanya.” Jehova okwa li a hokwa oukwatya muwa waAbia note ke mu pa ondjabi, ta file onghenda oshilyo shoukwaneumbo oo wa li u kolokoshi.
26 SEPTEMBA–2 OKTOBA
OMAMONA OMEENDJOVO DAKALUNGA | 1 EEHAMBA 15-16
“Mbela oho katuka ngoo nouladi ngaashi Asa?”
‘Oshilonga sheni oshi nondjabi’
Momukokomoko womido 20 odo da li da landula okutukulwa momauhamba opavali kwOvaisrael, Ovajuda ova li va nwefwa mo neenghono keenghedi doshipaani. Eshi Asa a li a ninga ohamba mo 977 K.O.P., nokuli novanhu vomombala ova li hava longele oikalunga yoludalo yOvakaanan. Ndele ondjokonona ya nwefwa mo oya popya shi na sha nepangelo laAsa kutya okwa li a “ninga osho shiwa nosha yuka momesho Omwene, Kalunga kaye.” Asa okwa li a “hanauna po eealtari dokoilongo noikulundu yokuyambela, ndee ta tataula eengudi domamanya nokwa ka po omiti domalupwelele.” (2 Omaf. 14:2, 3) Okwa li yo a ta mo “omashenge,” mouhamba waJuda, oo a li hae liende konima medina lelongelokalunga. Asa ka li ashike a ninga oinima oyo, ndele okwa li yo a ladipika ovanhu va “konge Omwene, Kalunga kooxe nokudiinina omhango noipango” yaKalunga. — 1 Eeh. 15:12, 13, NW; 2 Omaf. 14:4.
Longela Jehova nomutima aushe!
7 Keshe umwe womufye ota dulu okulikonakona ngeenge oku hole ngoo Kalunga nomutima aushe. Lipula kutya, ‘Mbela onda tokola ngoo okuhafifa Jehova, okuyambidida elongelokalunga lashili nokwaamena oshiwana shaye kenwefemo keshe lii?’ Diladila kutya osha li sha pula Asa ouladi u fike peni opo a dule okukatukila onghatu inakulu Maaka, oo a li “mouhamba.” Otashi dulika naave u ke lihange monghalo omo wa pumbwa okuhopaenena ouladi waAsa nonande inashi kwatela mo ovanhu ovo ve na oikala ya fa yaMaaka. Pashihopaenenwa, ongahelipi ngeenge oshilyo shoukwaneumbo weni shimwe ile kaume koye kopofingo okwa nyono enyono la kwata moiti noine livela ombedi noku na okukondwa mo meongalo? Mbela oto ka ninga ngoo etokolo la kwata moiti uha endafane nomunhu oo? Omutima woye otau ke ku linyengifa u ninge shike?
it-1-E 184-185
Asa
Nonande Asa kali e na ounongo neudeko lomoule loinima yopamhepo pomhito imwe, omaukwatya aye mawa nokuhe na ekwatafano novashunimona okwa tuvikila omanyono aye nokwa talika ko e li umwe womeehamba di diinini domepata laJuda. (2Omaf 15:17) Eshi Asa a li ta pangele oule womido 41, opa li yo eehamba hetatu tadi pangele muIsrael: Jerobeam, Nadab, Baasha, Ela, Simri, Omri, Tibni (oo a li ta pangele ongudu imwe yOvaisrael oyo ya li omhinge naOmri), naAhab. (1Eeh 15:9, 25, 33; 16:8, 15, 16, 21, 23, 29) Konima eshi Asa a fya, omonamati waye, Josafat okwa ka ninga ohamba. — 1Eeh 15:24.
Omamona opamhepo
w98-E 9/15 21-22
Mbela owa itavela kutya Kalunga oko e li shili?
Pashihopaenenwa, lesha kombinga yexunganeko li na sha noilanduliko yokutungulula Jeriko nokutala nghee la wanifwa. Josua 6:26 ota ti: “Mefimbo tuu olo Josua okwa anifa eano neendjovo edi: ‘Na fingwe koshipala shOmwene omulumenhu ou ta ka hovela okutungulula oshilando eshi shaJeriko. Mokutunga kwaye ekanghameno oshiveli shaye nashi fye ndele mokutula mo oivelo onghelo nai fye.’” Exunganeko olo ola wanifwa konima yomido 500 ngaashi hatu lesha me 1 Eehamba 16:34: “Pomafiku [ohamba Ahab] Hiel wokuBetel okwa tungulula Jeriko. Ye eshi a tunga ekanghameno lasho, oshiveli shaye Abiram osha fya. Ndele eshi kwa li ta diki omivelo dasho, odo de mu kufa onghelo yaye Segub, pandjovo yOmwene, e i lombwelifa Josua yaNun.” Kalunga kashili oye ashike ta dulu okuningifa omaxunganeko oo noku a wanifa po.
3-9 OKTOBA
OMAMONA OMEENDJOVO DAKALUNGA | 1 EEHAMBA 17-18
“Fiyo onaini tamu tengaukile kombinga nombinga?”
Kala u na eitavelo tali longo, ninga omatokolo opandunge
6 Ovaisrael eshi va li va fika mEdu lEudaneko ova li ve na okuninga etokolo la fimana lokulongela Jehova ile oikalunga. (Lesha Josua 24:15.) Etokolo olo ola li tali monika la fa la li lanafangwa. Ashike ehoololo olo va li tava ka ninga ola li tali ka tya omwenyo ile efyo. Nokuli nopefimbo lOvatokolipangeli, Ovaisrael ova kala hava ningi omatokolo ehe li mondjila. Ova li va pilamena Jehova nokulongela oikalunga. (Ovatok. 2:3, 11-23) Diladila yo oshiningwanima shimwe vali shi na sha nondjokonona yoshiwana shaKalunga shonale eshi sha li sha pewa ehoololo lokuninga omatokolo. Omuprofeti Elia okwa li a tofa mo omahoololo oo kwa li ve na okuninga; Va longele Jehova ile va longele oshikalunga Baal. (1 Eeh. 18:21) Elia okwa li a hanyena ovanhu eshi va kala nokutengauka. Otashi dulika u diladile kutya etokolo olo ola li lanafangwa molwaashi alushe oshi li pandunge noshi na ouwa okulongela Jehova. Oshoshili kutya kape na omunhu a li ta dulu okunanenwa kuBaal ile a kale e na ekwatafano naye. Ashike natango, Ovaisrael ova li tava “tengaukile kombinga nombinga.” Elia okwa li e va ladipika va hoolole onghedi yelongelokalunga ya denga mbada okulongela Jehova.
Okwa li ha popile elongelokalunga la koshoka
15 Ovaprofeti vaBaal ova li nokuli va pwiduka neenghono, nova “ingida pombada ndele panghedi yavo ve lilengula nomaongamukonda fiyo ohonde ya tika muvo.” Ndele ashishe osho inashi kwafa sha! “Inapa holoka nande ondaka ile ou ta nyamukula, kape neudo.” (1 Eeh. 18:28, 29) Osha yela kutya kakwa li ku na Baal. Satana oye ashike a tota po ondunge opo a amune ko ovanhu kuJehova. Oushili oyoo kutya, ngeenge otwa hoolola mwene umwe ehe fi Jehova, ohatu ka nyematekwa ashike, ile nokuli tu fifwe ohoni. — Lesha Epsalme 25:3; 115:4-8.
Okwa li ha popile elongelokalunga la koshoka
18 Ofimbo Elia ina ilikana, eemhunga dovanhu otashi dulika da li tadi lipula kutya pamwe Jehova naye ita ka nyamukula ngaashi Baal. Ndele ova ka yelelwa diva konima ashike yeilikano. Ombibeli oya ti: “Opo nee omundilo wOmwene wa wila poshi ndee tau xwike po exwikiloyambo noikuni nomamanya, nedu, heeno, tau lafa omeva a li momukangha.” (1 Eeh. 18:38) Jehova ka li tuu a nyamukula monghedi ikumwifi! Ndele mbela ovanhu ova li ve linyenga ngahelipi?
Omamona opamhepo
w08-E 4/1 19, oshimhungu
Okwa tala nokuteelela
Ondjala yopefimbo laElia oya li ya kwata oule wefimbo li fike peni?
Omuprofeti waJehova, Elia, okwa li a shiivifila ohamba Ahab kutya ondjala oyo ya li ya kwata efimbo lile otai ka xula mafiku. Osho osha ningwa “momudo omutitatu” okudja kefiku lotete eshi Elia a li a shiivifa kombinga yondjala. (1 Eehamba 18:1) Jehova okwa li a lokifa odula diva konima eshi Elia a popya kutya ote ke shi ninga. Vamwe otashi dulika ve uye pexulifodiladilo kutya, ondjala oya xula momukokomoko womido nhatu, sha hala okutya inai kwata omido nhatu. Ashike nande ongaho, Jesus naJakob ove tu lombwela kutya ondjala oya kwata “oule womido nhatu neemwedi hamano.” (Lukas 4:25; Jakob 5:17) Mbela osho otashi kondjifafana?
Hasho nandenande. MuIsrael shonale, okwenye okwa li haku kwata efimbo, haku dulu okukwata fiyo opeemwedi hamano. Kape na omalimbililo kutya eshi Elia a ka shiivifila Ahab kombinga yondjala, okwenye okwa li kwa hovela nale. Sha hala okutya, ondjala oya li ya hovela tete kokwenye. Okudja eshi Elia a shiivifa kutya ondjala otai ka kwata “oule womido nhatu” ondjala oya hangika nale ya kwata hanga oule womido nhatu netata. “Omido nhatu neemwedi hamano” pauyadi oda xula po eshi ovanhu va ongala, opo va tale oumbangi komhunda yaKarmel.
Diladila kefimbo olo la pita po eshi Elia a talela po Ahab oshikando shotete. Ovanhu ova li va itavela kutya Baal oye a li ta “wilike oilemo,” kalunga oo ta etifa odula, opo i xulife po ondjala. Ngeenge okwenye okwa li kule unene, ovanhu otashi dulika va ingida tava ti: ‘Baal oku li peni? Onaini ta ka lokifa odula?’ Eshiivifo laElia olo kutya itaku ka kala odula, ile omume fiyo osheshi a shiivifa vali, ola li la kuma ovalongeli vaBaal. — 1 Eehamba 17:1.
10-16 OKTOBA
OMAMONA OMEENDJOVO DAKALUNGA | 1 EEHAMBA 19-20
“Konga ehekeleko kuJehova”
Lineekela muJehova ngeenge u li momaupyakadi
5 Lesha 1 Eehamba 19:1-4. Elia okwa li a tila eshi ohambakainhu Isabel ya li ye mu ningila omatilifo oku mu dipaa. Okwa li a ya onhapo kuBerseba. Okwa li a teka omukumo nomolwaasho a li ‘a pula a fye.’ Oshike sha li she mu ningifa a teke omukumo? Elia okwa li omulunde, “omunhu ngaashi fye.” (Jak. 5:17) Otashi dulika a li e udite a wililwa po koupyakadi nosho yo keloloko. Otashi dulika Elia a li e udite kutya eenghendabala daye dokuxumifa komesho elongelokalunga lashili odoshimha, kape na sha muIsrael sha xwepopala nosho yo kutya oye aeke ta longele Jehova. (1 Eeh. 18:3, 4, 13; 19:10, 14) Otashi dulika onghedi omo omuprofeti oo omudiinini a li e linyenga i tu kumwife. Ashike Jehova okwa li e udite ko nghee Elia a li e udite.
Okwa li a hekelekwa kuKalunga kaye
13 Mbela oto diladila kutya Jehova okwa li e udite ngahelipi eshi ta tale okudja meulu omuprofeti waye a nangala koshi yomuti mombuwa nota ilikana opo a fye? Inatu pumbwa okutengeneka. Ofimbo Elia a kofa, Jehova okwa li e mu tumina omweengeli. Omweengeli okwa li a pendula Elia noku mu kuma ta ti: “Penduka, u lye!” Elia okwa li a penduka, nomweengeli okwa li e mu etela eendja da nafangwa, omungome nomeva. Mbela Elia okwa li ngoo a pandula omweengeli? Ehokololo ola ti kutya omuprofeti okwa lya ashike nokunwa ndele ta shuna meemhofi. Mbela eshi a li ina pandula omweengeli omolwaashi a li a handuka unene? Kashi na nee mbudi kutya omolwashike, omweengeli okwa li e mu pendula oshikando oshitivali eshi eluwa tali tende. Okwe mu lombwela a ti: “Penduka, u lye,” nokwa weda ko eendjovo dididilikwedi a ti: “osheshi ondjila oyo ile u nokuya nayo, [ihe] ku nyenge.” — 1 Eeh. 19:5-7.
Okwa li a hekelekwa kuKalunga kaye
21 Ehokololo otali tu lombwele kutya Jehova ka li moiningwanima aishe oyo ikumwifi yeenghono domeshito. Elia okwa li e shii kutya Jehova Kalunga ke fi oshinima shomeshito ngaashi vahapu va li va itavela shi na sha naBaal. Ovalongeli vaBaal ova li va itavela kutya “oku li moilemo,” ile kutya oye ha lokifa odula. Jehova oye lela Odjo yeenghono dikumwifi odo di li meshito, ndele omunenenene e dule oinima aishe oyo a shita. Neulu olo lopombadambada itali mu wanene. (1 Eeh. 8:27) Ongahelipi oinima aishe oyo ya li ya kwafela Elia? Dimbuluka shi na sha noutile waye. Elia ka li e na okukala a tila Ahab naIsabel, molwaashi Kalunga kaye Jehova oo e li omunaenghono a shiya ko oku li kombinga yaye. — Lesha Epsalme 118:6.
Okwa li a hekelekwa kuKalunga kaye
22 Konima eshi omundilo wa xula, opa li pa mwena filu, opo nee Elia okwa uda “ondaka ya ngungumana noi li pedu.” Ondaka oyo oya li ya shiva Elia a holole natango omaliudo aye oshikando oshitivali, nosho a li a ninga. Osho otashi dulika sha li she mu etela epepelelo. Nopehe na omalimbililo, Elia okwa li a mona ehekeleko unene tuu mwaasho “ondaka ya ngungumana noi li pedu” ya li ye mu lombwela vali. Jehova okwa li e mu shilipaleka kutya oku li umwe womovapiya vaYe ovo a lenga. Ngahelipi mbela? Jehova okwa li a holola shihapu shi na sha nomalalakano aye omonakwiiwa e na sha noita yokuhanauna po elongelokalunga laBaal muIsrael. Osha yela kutya oilonga yaElia kaya li oshimha, molwaashi Kalunga okwa li ta ka katukila onghatu elongelokalunga laBaal. Natango Elia okwa li ta ka longifwa e li omuprofeti, ndele Jehova okwa li e mu tuma ko vali nokwe mu pa omalombwelo okondadalunde oo e na oku landula. — 1 Eeh. 19:12-17, yelakanifa no-NW.
Omamona opamhepo
w97-E 11/1 31 ¶2
Oshihopaenenwa shi na sha nomhepo yeliyambo nosho yo oudiinini
Ovapiya vaKalunga kunena ohava ulike omhepo ya faafana yeliyambo. Vamwe ova fiya po ‘omapya avo,’ oiniwe yavo va ka udife onghundana iwa koitukulwa yokokule, ile va ka longe kObetel. Vamwe ova ya koilongo imwe, opo va ka kwafele meeprojeka dokutunga. Vahapu ova tambula ko oilonga oyo tashi dulika ya talika ko yanafangwa. Ashike kape na oo ha longele Jehova ha longo oilonga inai fimana. Jehova oha pandula aveshe ovo have mu longele nehalo liwa nota ka nangeka noupuna omhepo yavo yeliyambo. — Mar 10:29, 30.
17-23 OKTOBA
OMAMONA OMEENDJOVO DAKALUNGA | 1 EEHAMBA 21-22
“Hopaenena nghee Jehova ha longifa eenghonopangelo”
it-2-E 21
Jehova womatanga ovakwaita
Eshi Josua a mona omweengeli e li popepi naJeriko nokwe mu pula ngeenge oku li kombinga yOvaisrael, ile oyovatondi, omweengeli okwa nyamukula a ti: “Ahowe, ame ondjai yomatanga ovakwaita vOmwene. Paife onde uya.” (Jos 5:13-15) Omuprofeti Mikaia okwa lombwela ohamba Ahab naJosafat a ti: “Ame nda mona Omwene e li omutumba kolukalwapangelo laye meulu, novaengeli aveshe va kala ofika puye,” sha hala okutya ovanamati vaJehova vopamhepo. (1Eeh 22:19-21) Oshi li pandunge eshi kwa longifwa outumbulilo “Kalunga komatanga ovakwaita,” molwaashi etangakwaita lovaengeli ihali popiwa ashike movakerubi, movaserafi novaengeli (Jes 6:2, 3; Gen 3:24; Eh 5:11) ndele ohali popiwa yo li li eengudu da unganekwa nawa, opo Jesus a dule okupopya kombinga ‘yovaengeli ve dule eengudu da kula omulongo nambali’ odo ta dulu okwiindila. (Mat 26:53) Eshi Hesekiel a li ta pula Jehova e mu kwafele okwe mu ifana e li “Omwene womatanga ovakwaita, Kalunga kaIsrael! Ove wa kala omutumba kolukalwapangelo tali humbatwa kovakerubi,” oshikefa shehangano nosho yo ovakerubi ovo ve li kombada yasho otashi ulike kuJehova e li kolukalwapangelo meulu. (Jes 37:16; yelekanifa 1Sam 4:4; 2Sam 6:2.) Omupiya waElisa, oo a li a kwatwa koumbada okwa li a shilipalekwa kemoniko lopashikumwifilonga, omo a li a mona eemhunda di li popepi noshilando omo mwa li mu na Elisa, di “yadi eenghambe nomatemba omundilo,” di li etangakwaita lovaengeli vaJehova. — 2Eeh 6:15-17.
“Kristus oye omutwe womulumenhu keshe”
9 Elininipiko. Nonande Jehova Omunaendunge a shiya ko, oha pwilikine komaetepo ovapiya vaye. (Gen. 18:23, 24, 32) Okwa pitika ovo ve li koshi yeenghonopangelo daye va ninge omaetepo. (1 Eeh. 22:19-22) Jehova okwa wanenena, ashike ina teelela tu ninge oinima monghedi ya wanenena. Ponhele yaasho, oha kwafele ovanhu inava wanenena ovo have mu longele va pondole. (Eps. 113:6, 7) Ombiibeli oya popya Jehova e li “omukwafi.” (Eps. 27:9; Heb. 13:6) Ohamba David oya didilika kutya oya dula ashike okuwanifa po oilonga inene oyo ya li ye lineekelelwa kekwafo laJehova. — 2 Sam. 22:36.
it-2-E 245
Oipupulu
Jehova Kalunga okwa efa ‘omahongo oipupulu’ a hange ovanhu ovo ‘va itavela oipupulu,’ ponhele yokwiitavela onghundana iwa kombinga yaJesus Kristus. (2Te 2:9-12) Efinamhango olo ola ulikwa kwaasho sha li sha ningwa po, momido da ka lupuka, shi na sha nohamba yaIsrael Ahab. Ovaprofeti ovanaipupulu ova li va lombwela Ahab kutya ota ka finda Ramot shomuGilead, ashike omuprofeti waJehova, Mikaia, okwa li a xunganeka omupya. Mexunganeko laMikaia, Jehova okwa li a pitika oshishitwa shopamhepo shi “ninge omhepo yoipupulu” momakanya ovaprofeti vaAhab. Sha hala okutya oshishitwa shopamhepo osha li she va ningifa vaha popye oshili, ndele va popye osho va hala, naasho Ahab a hala okuuda kuvo. Nonande Ahab okwa li a londwelwa, okwa li a pwilikina koipupulu yavo, ndele ta kanifile mo omwenyo waye. — 1Eeh 22:1-38; 2Omaf 18.
Omamona opamhepo
Elidilululo lashili oshike?
4 Xuuninwa, Jehova osho a tokola okukatuka onghatu. Okwa tuma Elia a ka lombwele Ahab naIsabel nghee te ke va handukila. Epata lavo alishe ola li tali ka kombwa po. Eendjovo daElia oda li da udifa nai Ahab. Shikumwifi, omulumenhu oo e na ounhwa okwa li “e lininipika.” — 1 Eeh. 21:19-29.
5 Nonande Ahab okwa li e lininipika pomhito oyo, eenghatu odo a ka katuka oda ka ulika kutya ka li shili e lidilulula. Ina hanauna po elongelokalunga laBaal mouhamba waye. Ka li yo a ladipika ovanhu va longele Jehova. Oinima ikwao oyo Ahab a ka ninga oya ulika kutya ka li e lidilulula nandenande.
6 Lwanima, eshi Ahab a shiva ohamba iwa yaJuda, Josafat, i mu waimine eshi ta ka lwifa Ovasiria, Josafat okwa li e mu lombwela kutya nava pule tete omuprofeti waJehova, ofimbo inava ya molwoodi. Potete, Ahab ka li a tambula ko omayele oo, nokwa ti: “Oku na vali umwe, Mikaia yaJimla, ndelenee ame ohandi mu tondo, osheshi ye ita xunganekele nge nande ouwa, ndelenee alushe owii.” Ashike nande ongaho, ova ka pula omuprofeti Mikaia. Ahab okwa popya sha yuka, molwaashi omuprofeti waKalunga okwa li e mu lombwela oinima ii. Ohamba ikolokoshi, Ahab, kaya li ye lidilulula noinai pula Jehova e i dimine po. Oya tulifa omuprofeti waJehova modolongo. (1 Eeh. 22:7-9, 23, 27) Nonande oya li ya pondola okutulifa omuprofeti waJehova modolongo, kaya li ya dula okuya moshipala exunganeko olo liha wanifwe. Onghee hano, Ahab okwa ka dipaelwa molwoodi la ka shikula ko. — 1 Eeh. 22:34-38.
24-30 OKTOBA
OMAMONA OMEENDJOVO DAKALUNGA | 2 EEHAMBA 1-2
“Oshihopaenenwa shiwa shi na sha nokudeula”
w15-E 4/15 13 ¶15
Nghee ovakulunhuongalo hava deula vamwe va kale va wana
15 Ehokololo laElia li na sha nokupingenwa po kuElisa, otali ulike kutya ovamwatate kunena ove na okufimaneka ovakulunhuongalo ovanawino. Konima eshi Elia naElisa va talela po ongudu yovaprofeti kuJeriko ovalumenhu ovo vavali ova li va ya komulonga waJordan. Elia oko a kufila “elwakani laye, e li tonya ndele ta denge momeva. Nomeva a tukauka.” Konima eshi ovalumenhu ovo va tauluka omulonga u kukutu ova kala tava “ende nokukundafana.” Elisa ka li ta diladila kutya okwa pumbwa okushiiva oinima aishe. Konima eshi Elia a ya, opo ashike Elisa a ka diladila kondjovo keshe oyo omuhongi waye a li a popya. Opo nee Elia okwa ya keulu momhepo inene. Konima eshi Elisa a shuna kuJordan okwa denga omeva nelwakani laElia, ndele ta ingida ta ti: “Omwene Kalunga kaElia oku li peni?” Opo nee omeva okwa tukauka. — 2 Eeh. 2:8-14.
w15-E 4/15 13 ¶16
Nghee ovakulunhuongalo hava deula vamwe va kale va wana
16 Mbela owa didilika ngoo kutya oshikumwifilonga osho sha longwa kuElisa tete osha faafana naasho sha longwa xuuninwa kuElia? Omolwashike osho shihokwifa? Otashi dulika Elisa aha li e udite ko kutya okwa pumbwa okuninga oinima monghedi imwe i lili, molwaashi oye e li koluuli. Eshi Elisa a twikila okuninga oinima monghedi omo Elia ha wanifa po oukalele waye, okwa ulika kutya okwa li a fimaneka omuhongi waye, naasho osha li oshihopaenenwa shiwa kovaprofeti ovo ve ke mu shikula. (2 Eeh. 2:15) Lwanima eshi Elisa a kala omido 60 e li omuprofeti, Jehova okwa li e mu ningifa a longe oikumwifilonga ihapu i dule oyo ya longwa kuElia. U li omuhongwa kunena, oshike to lihongo mehokololo olo?
Omamona opamhepo
Omanenedhiladhilo okuza membo lyAakwaniilwa aatiyali
2:11 — “Egulu” moka ‘Elia a li a falwa moshikungulu’ olya li shike? Shika kasha li oshitopolwa shokokule shewangandjo lyo lyene nenge ehala lyopambepo moka Kalunga naamati ye aayengeli haya kala. (Deuteronomium 4:19; Episalomi 11:4; Mateus 6:9; 18:10) Mpoka tapu popiwa kutya Elia okwa li a londo “megulu” otashi ti kutya okwa li a londo mombepo moka hamu tuka uudhila. (Episalomi 78:26, OB-1954; Mateus 6:26) Mokweenda neendelelo mombepo, osha yela kutya etemba lyomulilo olya li lya fala Elia koshitopolwa shilwe shevi hoka a li a kala natango nomwenyo uule wethimbo. Konima yoomvula dhontumba Elia okwa li a nyolele omukwaniilwa gwaJuda Jehoram ontumwafo. — 2 Ondjalulo 21:1, 12-15.
31 OKTOBA–6 NOVEMBA
OMAMONA OMEENDJOVO DAKALUNGA | 2 EEHAMBA 3-4
“Kufa po okaana koye”
“Ondi shi shii nokutya, ota nyumuka”
7 Enyumuko etivali olo la popiwa mOmbiibeli ololo la li la ningwa komuprofeti Elisa, oo a pingena po Elia. Omukainhu Omuisrael womuSunem okwa li a yakula Elisa nombili. Kalunga okwa li a pa omukainhu oo a li ongadji nomushamane waye omunamido okamonamati, ngaashi a li a xunganeka okupitila momuprofeti waye. Okamonamati oka ka fya konima yomido donhumba. Diladila kunghee omukainhu oo a li a nyika oluhodi. Okwa li a pula epitikilo komushamane waye, ndele ta ende oshinano sheekilometa 30 lwaapo nokwa hanga Elisa kOmhunda yaKarmel. Omuprofeti okwa li a tuma omupiya waye, Gehasi, a shune kuSunem e va tetekelele. Gehasi ka li a dula okwaalulila okamati oko momwenyo. Opo nee ina oo a li a nyika oluhodi okwa li e uya naElisa. — 2 Eeh. 4:8-31.
“Ondi shi shii nokutya, ota nyumuka”
8 Eshi Elisa a fika meumbo olo la li muSunem okwa li a ya poshimhu, ndele ta ilikana. Okamati oko oka li ka nyumunwa pashikumwifilonga, ndele ta ka hangana vali naina. (Lesha 2 Eehamba 4:32-37.) Otashi dulika a li a dimbuluka osho Hanna, oo a li ongadji, a li a ilikana eshi a twala Samuel a ka longele ketwali a ti: “Omwene . . . ota twala moshovafi, ndele ta alula mo.” (1 Sam. 2:6) Osha yela kutya eshi Kalunga a li a nyumuna okamati oko muSunem, okwa li ta ulike kutya oku na eenghono dokunyumuna.
Omamona opamhepo
it-2-E 697 ¶2
Omuprofeti
‘Ovalongwa vovaxunganeki,’ ile tu tye ovanamati vovaprofeti. Ngaashi embo lo-Gesenius’ Hebrew Grammar la yelifa (Oxford, 1952, ep. 418), oshitya shOshiheberi ben (omonamati), ile benehʹ (ovanamati) otashi dulika sha hala okutya “oukwashilyo wongudu, ile wehangano lonhumba (ile vomuhoko, ile vondodo imwe).” (Yelekanifa Neh 3:8, eshi taku ti “umwe womovapilauli vomuvavo” otashi ti lela “omonamati womovapilauli vomuvavo.”) ‘Ovalongwa vovaxunganeki’ osha fa tashi ulike kofikola yomalombwelo ovaprofeti, ile yaavo ve na ekwatafano nehangano lovaprofeti. Eengudu odo dovaprofeti oda tumbulwa di li kuBetel, kuJeriko nosho yo kuGilgal. (2Eeh 2:3, 5; 4:38; yelekanifa na 1Sam 10:5, 10.) Samuel oye a li ta kwatele komesho ongudu oyo ya li kuRama (1Sam 19:19, 20), na Elisa okwa fa a li ha kwatele komesho pefimbo laye. (2Eeh 4:38; 6:1-3; yelekanifa ne 1Eeh 18:13.) Ehokololo ola popya kutya ova li va tunga onhele yavo, nova li va longifa oilongifo oyo va ehela, naasho otashi ulike kutya ova li nonghalamwenyo i li paunafangwa. Nonande omafimbo amwe ova li hava di monhele imwe, nohava tukulilafana oikulya, keshe umwe okwa li ha pewa oshinakuwanifwa shoku ka xunganeka. — 1Eeh 20:35-42; 2Eeh 4:1, 2, 39; 6:1-7; 9:1, 2.