OSHILIHONGOMWA 5
Kala wa lenga ewiliko lovakulunhu
EWILIKO LOVAKULUNHU OLA KWATELA MO SHIKE?
Ounona ova pumbwa ewiliko nomayele ovakulunhu. Ngeenge ou li omudali, longa noudiinini, opo u wanife po oshinakuwanifwa shoye nonghandangala oyo to dana. Ashike ovakulunhu vakweni vamwe navo otave ke ku kwafela mokupa okaana koye omayele.
OMOLWASHIKE EWILIKO LOVAKULUNHU LA FIMANA?
Moilongo ihapu, ounona ohava kala ashike efimbo linini novakulunhu. Tala kwaashi:
Ounona ohava kala efimbo lihapu kofikola, oko haku kala unene ku yadi ovanafikola vakwao shi dulife ovahongi nosho yo ovakulunhu vamwe.
Natango eshi ounona tava ka dja kofikola, meumbo kamu sha ovakulunhu, molwaashi ovadali aveshe ove li koilonga.
Odjo imwe oya popya kutya moUnited States, ounona vomido 8 nosho yo 12 ohava kala tava tale nokupwilikina koinima yoiyolifa oule weevili hamano lwaapo efiku keshe.a
Embo Hold On to Your Kids ola ti: “Ovanyasha vahapu ihava kongo ewiliko, ile okupula omayele kooina, kooxe, kovalongi, ile kovakulunhu vamwe, ndele ohava kongo . . . koomakula vavo.”
NGHEE TO DULU OKUYANDJA EWILIKO
Kala ho kala efimbo novana voye.
EFINAMHANGO LOPAMBIIBELI: “Omona woye omumati, mu ikifa ondjila yaye ya yuka, opo nee ita ka yapuka muyo, eshi a kula.” — Omayeletumbulo 22:6.
Ounona luhapu ohava kala va pumbwa ewiliko lovadali vavo. Ovanawino ova popya kutya ounona nokonima eshi va fika mepupi lokamukondapweyu ohava kala va pumbwa omayele ovakulunhu, ponhele yomayele oomakula vavo. Omundokotola Laurence Steinberg okwa shanga membo You and Your Adolescent a ti: “Ovadali ovo unene hava nwefa mo oikala nomikalo dounona vavo, eshi tava ende tava kulu fiyo osheshi va ninga ovakulunhu.” Okwa weda ko a ti: “Ovanyasha ova hala okushiiva osho shi li momadiladilo oye nokupwilikina kwaasho to popi, nonande itava tu kumwe noinima aishe.”
Molwaashi okaana oka pumbwa ewiliko loye, ninga ngaashi to dulu, opo u kale to ka wilike. Kala ho kala navo efimbo opo u va lombwele omataleko oye, osho wa lenga nosho yo oimoniwa yoye.
Yandja omayele.
EFINAMHANGO LOPAMBIIBELI: “Kala nokweenda novanongo, opo nee naave yo u ninge omunongo.” — Omayeletumbulo 13:20.
Diladila komukulunhu umwe, oo e li oshihopaenenwa shiwa kwoove u li omunyasha? Omolwashike ito litulile po efimbo lokukala nomukulunhu a tya ngaho? Ashike osho inashi hala kutya omunhu oo ota ka kufa po oshinakuwanifwa shovadali. Omukulunhu oo we lineekela kutya ita ka nwefa mo nai okaana koye, ota dulu oku ka kwafela nosho yo ewiliko olo tamu ka pe. MOmbiibeli omwa tumbulwa kutya Timoteus, nokuli naashi a ninga omukulunhu okwa li ha endafana nomuyapostoli Paulus. Ndele nande ongaho, Paulus naye okwa li ha mono mo ouwa mokweendafana naTimoteus. — Ovafilippi 2:20, 22.
Oule womido efele da pita, omaukwaneumbo mahapu ihaa kala vali pamwe. Ooinakulu nooxekulu, novamwaina vovadali vavo nosho yo ovapambele vamwe otashi dulika va kale koitukulwa imwe. Ngeenge osho osha faafana nonghalo yoye, kendabala okukwafela omunyasha woye e lihonge kovadali ovo wa hala va nwefe mo okaana koye.
a Odjo oya popya kutya oupokati wovanyasha vokamukondapweyu, ohau kala tau tale nokupwilikina koinima yoiyolifa oule weevili omuwoi lwaapo. Omivalu dounona nodovanyasha inadi kwatela mo efimbo olo hava kala kointaneta kofikola, ile olo hava longifa eshi tava ningi oifiilwalonga.