“Kalunga ke na okatongo”

1-3. Petrus okwa li a mona emoniko lilipi, nomolwashike twa pumbwa okushiiva eityo lalo?

MO 36 O.P., pefimbo loikukaongo yokoilongo yokOushilo woPokati, Petrus okwa li ta dengwa kokamutenya, eshi a li kombada yonduda imwe ta ilikana meumbo omo a li ta talele po olo la li popepi nefuta petuliloshikepa laJoppa. Meumbo olo okwa kala mo oule womafiku onhumba. Okukala kwaye meumbo olo okwa li kwa ulika kutya ke na onhondo. Mwene weumbo okwa li omulumenhu wedina Simon, omushiki woipa, nOvajuda vahapu kava li ve hole okweendafana nomunhu ha longo oilonga ya tya ngaho.aNdele nande ongaho, Petrus okwa li e li pokulihonga oshilihongomwa sha fimanenena kutya Jehova ke na onhondo.

² Fimbo Petrus a li ta ilikana, okwa fya ombabanghukuta. Oinima oyo a mona memoniko oya li tai dulu okulimbililika Omujuda keshe te i mono. Petrus okwa li a mona oshikwatelwa sha fa onhanga tashi di meulu sha li shi na oinamwenyo oyo ya li inai koshoka paMhango. Eshi Petrus a li a lombwelwa e i dipae, ndele ta li, okwa li a nyamukula a ti: “inandi lya nande onale oinima ya nyata noinai koshoka..” Okwa li a lombwelwa lwoikando itatu kutya “Oinima oyo Kalunga a koshola ino tya kutya oya nyata.” (Oil. 10:14-16) Petrus okwa li a lyalyakana omolwemoniko olo, ndele lwanima okwa ka yelifilwa.

³ Emoniko laPetrus ola li la hala okutya ngahelipi? Osha fimana okuuda ko eityo lemoniko olo, molwaashi otali ulike kutya Jehova oha tale ko ovanhu ngahelipi. Tu li Ovakriste vashili, itatu dulu okuyandja oundombwedi nawanawa kombinga yOuhamba waKalunga, ngeenge katu na etaleko la fa laKalunga li na sha novanhu. Opo tu ude ko eityo lemoniko laPetrus, natu ka konakoneni oiningwanima ididilikwedi oyo ya li ya ningwa pefimbo opo.

Okwa “kala ha ilikana kuKalunga”(Oil. 10:1-8)

4, 5. Olyelye a li Kornelius, noshike sha li sha ningwa po fimbo a li ta ilikana?

⁴ Petrus ka li e shii kutya mefiku la landula ko omulumenhu wedina Kornelius wokuKesarea, osho sha li eekilometa 50 lwaapo kolundume, naye okwa li a mona emoniko la dja kuKalunga. Kornelius omunefele wetanga lovakwaita laRoma okwa li “omuyuki.” bOkwa tula po yo oshihopaenenwa shiwa shi na sha nokufila oshisho oukwaneumbo, molwaashi okwa li “ha tila Kalunga pamwe novaneumbo vaye aveshe.” Kornelius ka li omuuyimo mOujuda, ndele okwa li omunhu womoiwana imwe oo ina pita etanda. Ndele nande ongaho, okwa li omunalukeno noha kwafele Ovajuda ovo va li ve na omhumbwe. Omulumenhu oo omunashili okwa “kala ha ilikana kuKalunga.”—Oil. 10:2.

⁵ Eshi Kornelius a li ta ilikana po 3:00 yomutenya lwaapo, okwa li a mona emoniko, omo omweengeli a li e mu lombwela a ti: “Kalunga okwe ku dimbuluka omolwoikwafa yoye nomailikano oye.” (Oil. 10:4) Opo nee Kornelius okwa tuma ovalumenhu va ka tale omuyapostoli Petrus, ngaashi a li a lombwelwa komweengeli. Kornelius okwa li e li pokuudifilwa onghundana iwa, oshinima osho sha li inashi ningilwa nande onale omunhu, oo ehe fi Omujuda noina pita etanda.

6, 7. (a) Hokolola oshimoniwa osho tashi ulike kutya Kalunga oha nyamukula omailikano taa di komutima aavo va hala okushiiva oshili kombinga yaye. (b) Oshimoniwa osho otashi tu ningifa tu fike pexulifodiladilo lilipi?

⁶ Mbela Kalunga oha nyamukula ngoo omailikano ovanamitimadiwa ovo va hala okushiiva oshili kombinga yaye kunena? Natu ka taleni koshimoniwa tashi landula. Omukainhu umwe wokuAlbania okwa li a tambula ko oshifo shOshungonangelo, omo mwa li mu na oshitukulwa shi na sha nokutekula ounona. cOmukainhu oo okwa li a lombwela Ondombwedi oyo ya li ye uya oku mu talela po, a ti: “Oshikumwifi shili, molwaashi onda hangwa ashike opo nda ilikana Kalunga a kwafele nge ndi dule okutekula ovanakadona vange! Kalunga okwe ku tuma, nowa pange ouyelele, oo nda kala nda pumbwa lela!” Omukainhu oo novanakadona vaye ova li va hovela okukonakona Ombiibeli, nomushamane waye lwanima naye okwa ka hovela okukonakona Ombiibeli.

⁷ Mbela oshiningwanima osho sha tumbulwa mokatendo ka tetekela osho ashike sholudi olo? Hasho nandenande! Oiningwanima ya tya ngaho ohai ningwa lwoikando noikando mounyuni, na luhapu ihai kala ya faafana noihai holoka po ombadilila. Ndele mbela osho otashi tu ningifa tu fike pexulifodiladilo lilipi? Shotete, Jehova oha nyamukula omailikano ovanamitimadiwa ovo va hala okushiiva oshili kombinga yaye. (1 Eeh. 8:41-43; Eps. 65:3) Oshitivali, ohatu yambididwa kovaengeli moilonga yetu yokuudifa.—Eh. 14:6, 7.

‘Petrus okwa li natango te lipula’ (Oil. 10:9-23a)

8, 9. Kalunga okwa li a hololela shike Petrus okupitila momhepo yaye, na Petrus okwa li e linyenga ngahelipi?

⁸ Eshi ovatumwa ovo va li va tumwa kuKornelius va fika meumbo, Petrus okwa hangwa natango e li kombada yonduda “te lipula” shi na sha neityo lemoniko olo a mona. (Oil. 10:17) Mbela Petrus oo a li a popya lwoikando itatu kutya ita li oikulya oyo ya li ya talwa ko inai koshoka paMhango, okwa li ngoo ta ka ya pamwe novalumenhu ovo nokuya meumbo lomulumenhu, oo a li ehe fi Omujuda? Jehova okwa li a holola ehalo laye okupitila momhepo iyapuki shi na sha noshinima osho. Petrus okwa li a lombwelwa taku ti: “Tala, ope na ovalumenhu vatatu tave ku pula. Fikama, ndele to i pedu u ye pamwe navo; ino kala wa limbililwa nandenande molwaashi aame nde va tuma.” (Oil. 10:19, 20) Nopehe na omalimbililo, emoniko li na sha noshikwatelwa sha fa onhanga olo Petrus a li a mona ola li le mu kwafela a kale e lilongekida okudulika kewiliko lomhepo iyapuki.

⁹ Molwaashi Petrus okwa li a didilika kutya Kornelius okwa li a lombwelwa kuKalunga e ke mu tale, okwa li a tambula ko ovatumwa, ovo va li vehe fi Ovajuda, “ndele te va tambula ko ve li ovaenda vaye.” (Oil. 10:23a) Omuyapostoli oo omuduliki okwa li a lundulula etaleko laye konima eshi e lihonga shihapu shi na sha nehalo laKalunga.

10. Jehova oha wilike ngahelipi oshiwana shaye, nomapulo elipi tu na okulipula?

¹⁰ Fiyo okunena, Jehova oha hololele oshiwana shaye ouyelele kanini nakanini. (Omayel. 4:18) Ota wilike ongudu ‘yomupiya omudiinini nomunaendunge’ okupitila momhepo iyapuki. (Mat. 24:45) Omafimbo amwe ohatu mono ouyelele wa pepalekwa u na sha neudeko letu lEendjovo daKalunga, ile pa ningwe omalunduluko e na sha nomilandu dopahangano. Onghee hano, lipula kutya: ‘Ohandi linyenge ngahelipi komalunduluko, oo haa ningwa nosho yo kouyelele, oo wa pepalekwa? Mbela ohandi dulika ngoo kewiliko lomhepo yaKalunga moinima oyo?’

Petrus “okwa yandja elombwelo opo va ninginifwe” (Oil. 10:23b-48)

11, 12. Petrus okwa li a ninga po shike, eshi a fika muKesarea, noshike hatu lihongo mwaasho a li a ninga?

¹¹ Efiku la landula ko konima yemoniko, Petrus navakwao omuwoi, mwa kwatelwa ovatumwa vatatu ovo va li va tumwa kuKornelius nosho yo Ovajuda vakwao “vahamano”va dja kuJoppa, ova li va ya kuKesarea. (Oil. 11:12) Fimbo Kornelius a li a teelela Petrus, okwa li a ongela “ovapambele vaye nookaume kopofingo ,” novanhu aveshe ovo osha yela kutya kava li Ovajuda. (Oil. 10:24) Eshi Petrus a fika, okwa li a ninga oshinima osho a li ta diladila kutya ke na efiku e shi ninge, a li a ya meumbo lomunhu oo ehe fi Omujuda noina pita etanda. Petrus okwa li e va yelifila a ti: “Omu shi shii kutya kashi li pamhango kOmujuda okweendafana ile okupopya novanhu vomihoko dimwe di lili, ndele Kalunga okwa lombwela nge kutya inandi ula omunhu nande oumwe kutya ina koshoka.” (Oil. 10:28) Osho otashi ulike kutya Petrus okwa li e udite ko kutya oshilihongomwa osho e lihonga memoniko laye kashi na sha ashike nokutya omunhu oku na okulya oikulya yoludi lilipi. Ndele okwe lihonga yo kutya ka li e na okwiifana “omunhu nande oumwe kutya ina koshoka..”

¹² Ovanhu aveshe ovo va li va ongala ova li va halelela okupwilikina kwaasho Petrus a li te ke va lombwela. Kornelius okwa ti: “Atushe otu li apa koshipala shaJehova tu ude oinima aishe oyo e ku lombwela u tu shiivifile.” (Oil. 10:33) Diladila ashike kutya ngeno oto ka kala u udite ngahelipi, ngeenge owa udu eendjovo da tya ngaho tadi popiwa komunhu, oo a hala okulihonga kombinga yaJehova! Petrus okwa li a hovela neendjovo di na eenghono a ti: “Paife ondi shi shii kutya Kalunga ke na okatongo, ndele oha tambula ko omunhu womoshiwana keshe oo he mu tila noha longo osho sha yuka.” (Oil. 10:34, 35) Okwa li e lihonga kutya Kalunga iha tale ko ovanhu she likolelela komuhoko, koshiwana, ile keholokepo lokombada. Opo nee Petrus okwa li a twikila okuyandja oundombwedi kombinga youkalele, yefyo noyenyumuko laJesus.

13, 14. (a) Oshike sha li shididilikwedi shi na sha nokulidilululifwa kwaKornelius nosho yo kwovanhu vomoiwana i lili mo 36 O.P.? (b) Omolwashike tuhe na okutokola ovanhu she likolelela keholokepo lavo?

¹³ Opa li pa ningwa oshinima she likalekelwa, molwaashi “fimbo Petrus a li natango ta popi, ovanhu vomoiwana imwe” ova li va tililwa omhepo iyapuki. (Oil. 10:44, 45 .) Pomhito oyo opo ashike Omishangwa da popya shi na sha nokutililwa omhepo fimbo ovanhu inava ninginifwa. Eshi Petrus a li a didilika kutya ovanhu ovo ova hokiwa kuKalunga, ‘okwa yandja elombwelo opo va ninginifwe.’ (Oil. 10:48.) Okulidilululifwa kwovanhu ovo vehe fi Ovajuda mo 36 O.P., okwa li kwa xulifa po ekwatafano le likalekelwa olo la li pokati kOvajuda naJehova. (Dan. 9:24-27) Petrus eshi a li ta wilike oilonga yokuyandja oundombwedi pomhito oyo, okwa li a longifa ‘oshapi youhamba’ onhinhatu noyaxuuninwa. (Mat. 16:19) Oshapi oyo oya li ya pa omhito ovanhu vomoiwana i lili noinava pita etanda va ninge Ovakriste va vaekwa nomhepo.

¹⁴ Tu li ovaudifi vOuhamba kunena, otu shii kutya “Kalunga ke na okatongo.” (Rom. 2:11) Kalunga okwa hala “ovanhu vomaludi aeshe va xupifwe.” (1 Tim. 2:4) Onghee hano, katu na nandenande okutokola ovanhu she likolelela keholokepo lavo. Shetu okuyandja ashike oundombwedi nawanawa kombinga yOuhamba waKalunga, naasho osha kwatela mo okuudifila ovanhu aveshe, kashi na nee mbudi kutya ovomuhoko ulipi, ovomoshiwana shilipi, ove na eholokepo la tya ngahelipi, ile kutya ovelongelokalunga lilipi.

“Ova efa oku mu pataneka, ndele tava tange Kalunga” (Oil. 11:1-18)

15, 16. Omolwashike Ovakriste vamwe Ovajuda va li va vela Petrus ombedi, na Petrus okwa li a yelifa ngahelipi osho a li a ninga po?

¹⁵ Nopehe na omalimbililo, Petrus okwa li a halelela okuya kuJerusalem a ka yandje ehokololo kombinga yaasho sha li sha ningwa po. Otashi dulika onghundana oyo kutya ovanhu ovo vehe fi Ovajuda ova “tambula eendjovo daKalunga” oya li ya fika tete kuJerusalem fimbo Petrus ina fika ko. Diva konima eshi Petrus a fika, “ovanhu ovo va li hava diinine omhango i na sha nepitotanda ova hovela oku mu kembaula.” Ova li va handuka, molwaashi Petrus okwa li a ya meumbo “meumbo lovanhu ovo inava pita etanda, ndele to li pamwe navo.” (Oil. 11:1-3) Omhata oyo ya li ya holoka po kaya li i na sha nokutya ovanhu ovo vehe fi Ovajuda kave na okuninga ovashikuli vaKristus. Ndele ponhele yaasho, ovashikuli vaKristus Ovajuda ova li va hala ovanhu ovo vehe fi Ovajuda va diinine Omhango, mwa kwatelwa epitotanda, opo ngeno vati va dule okulongela Jehova monghedi oyo ta hokwa. Osho otashi ulike kutya ovahongwa vamwe Ovajuda kava li va dimina filufilu kutya Omhango yaMoses oya xula po.

¹⁶ Petrus okwa li a yelifa ngahelipi osho a li a ninga po? MOilonga 11:4-16, okwa popya kombinga yomaumbangi anhe e na sha newiliko la dja meulu, olo a li a pewa. (1) Okwa li a mona emoniko la dja kuKalunga (ovelishe 4-10); (2) okwa li a pewa elombwelo komhepo (ovelishe 11, 12); (3) Kornelius okwa li a talelwa po komweengeli (ovelishe 13, 14); nosho yo (4) ovanhu ovo vehe fi Ovajuda ova li va tililwa omhepo iyapuki. (ovelishe 15, 16) Petrus okwa li a xulifa nepulo lididilikwedi neenghono a ti: “Ngeenge Kalunga okwe va pa oshali ya faafana naayo e tu pa ovo twa itavela mOmwene Jesus Kristus, aame lyelye ndi kelele Kalunga aha longe ehalo laye?”—Oil. 11:17.

17, 18. (a) Oumbangi oo Petrus a li a yandja owa li we linyengifa Ovakriste Ovajuda va ninge etokolo lilipi? (b) Omolwashike tashi dulu okukala eshongo okukaleka po oukumwe meongalo, nomapulo elipi tu na okulipula?

¹⁷ Oumbangi oo Petrus a li a yandja owa li we linyengifa Ovakriste Ovajuda va ninge etokolo. Mbela ova li ngoo tava ka efa po onhondo nokutambula ko ovanhu vomoiwana i lili ovo opo va li va ninginifwa, ndele tava ningi Ovakriste vakwao? Ombiibeli oya ti: “Eshi va uda oinima oyo, ova efa oku mu pataneka, ndele tava tange Kalunga tava ti: “Kalunga okwa pa ovanhu vomoiwana imwe omhito ve lidilulule opo va ka mone omwenyo.” (Oil. 11:18) Oikala iwa ya tya ngaho oya li ya kaleka po oukumwe meongalo.

¹⁸ Okukaleka po oukumwe meongalo otaku dulu okukala eshongo kunena, molwaashi ovalongelikalunga vashili ova dja “moiwana, momihoko, movanhu nomomalaka aeshe.” (Eh. 7:9) Momaongalo mahapu omu na ovanhu vomihoko nosho yo vomaputuko e lili noku lili. Natu lipule kutya: ‘Mbela onda efa po ngoo filufilu onhondo? Onda tokola ngoo toko ndiha efe oikala younyuni ou oyo hai eta etukauko, ngaashi omhepo youkwashiwana, oukwamuhoko, okulitangela eputuko nosho yo onhondo iha nwefe mo onghedi omo handi ungaunga nOvakriste vakwetu?’ Dimbuluka osho sha li sha ningilwa Petrus (Kefas) omido donhumba konima yokulidilululifwa kwomunhu wotete womoiwana i lili. Molwaashi Petrus okwa li a nwefwa mo kuvamwe ovo va li ve na onhondo, “noka li ha endafana” nOvakriste ovo vehe fi Ovajuda, na Paulus okwa li e mu pukulula omolwonghatu oyo. (Gal. 2:11-14) Otu na okukala twa kotoka tuha kale nonhondo.

‘Ovanhu vahapu ova li va ninga ovaitaveli (Oil. 11:19-26a)

19. Ovakriste Ovajuda muAntiokia ova li va hovela okuudifila oolyelye, naasho osha li sha etifa oidjemo ilipi?

¹⁹ Mbela ovashikuli vaJesus ova li va hovela okuudifila ovanhu vomoiwana i lili ovo inava pita etanda? Natu ka taleni kwaasho sha li sha ningwa po lwanima muAntiokia shomuSiria.d Moshilando omo omwa li Ovajuda vahapu, ndele Ovajuda novanhu ovo vehe fi Ovajuda kava li naanaa ve holafane. Onghee hano, Antiokia osha li oshitukulwa shiwa shokuudifila ovanhu vomoiwana i lili. Ovahongwa vaJesus vamwe Ovajuda ova li va hovela okuudifila onghundana iwa “ovanhu ovo hava popi Oshigreka” muAntiokia. (Oil. 11:20) Kava li ashike va udifila Ovajuda ovo hava popi Oshigreka, ndele ova li yo va udifila ovanhu ovo vehe fi Ovajuda noinava pita etanda. Jehova okwa li a nangeka noupuna oilonga yavo, “novanhu vahapu ova li va ninga ovaitaveli.”—Oil. 11:21.

20, 21. Barnabas okwa li a ulika ngahelipi elininipiko, nongahelipi nafye hatu dulu okuulika elininipiko, eshi hatu wanifa po oukalele wetu?

²⁰ Eongalo lokuJerusalem ola li la tuma Barnabas kuAntiokia, opo a ka udifile ovanhu ovo va hala okupwilikina. Ovanhu vahapu ova li tave linyenge nawa konghundana iwa nomolwaasho oilonga oya li ihapu unene kuye. Saulus oye a li ta dulu okukwafela monghalo ya tya ngaho, molwaashi oye a li ta ka ninga omuyapostoli koiwana. (Oil. 9:15;Rom. 1:5) Mbela Barnabas okwa li ta ka kala a tila kutya Saulus ota ka kufa po oshilonga shaye? Hasho nandenande, ndele ponhele yaasho, okwa li a ulika elininipiko. Okwa li a katuka eenghatu, ndele ta i kuTarsus a ka konge Saulus noku mu eta vali kuAntiokia, opo a kwafele. Opo nee ova li va longa pamwe oule womudo tava pameke ovahongwa meongalo.—Oil. 11:22-26a.

²¹ Ongahelipi hatu dulu okuulika elininipiko, eshi hatu wanifa po oukalele wetu? Okukala nelininipiko okwa kwatela mo okudimina omangabeko etu. Atusheni otu na eenghono nokudula kwa yoolokafana. Pashihopaenenwa, vamwe otashi dulika va kale hava pondola mokuyandja oishangomwa, ndele ihava ningi omalishuneko, ile va hovele omakonakonombiibeli noupu. Ngeenge owa hala okuxwepopala mombinga imwe youkalele, mbela omolwashike ito pula u kwafelwe? Ngeenge owa ningi ngaho, otashi dulika u ka pondole moukalele noto ka kala wa hafa neenghono.—1 Kor. 9:26.

Ova li ve va tumina “oikwafa” (Oil. 11:26b-30)

22, 23. Ovakriste muAntiokia ova li va ulika ngahelipi ohole youmwainafana, noshiwana shaKalunga kunena ohashi katuka ngahelipi monghedi ya faafana?

²² MuAntiokia omo “ovahongwa va ifanwa tete edina Ovakriste.” (Oil. 11:26b) Edina olo la hokiwa kuKalunga ola li la yeleka okwiifanwa ovo ve na onghedi yokukalamwenyo ya fa yaKristus. Eshi ovanhu vomoiwana imwe va ninga Ovakriste, mbela opa li ngoo oukumwe woumwainafana pokati kOvajuda nOvakriste ovo? Natu ka taleni kutya oshike sha li sha ningwa po, eshi pa li pa holoka ondjala inene mo 46 O.P. eMefimbo lonale, ondjala inene oya li hai kumu unene eehepele, odo da li dihe na oimaliwa, ile oikulya ya wana. Pefimbo londjala, Ovakriste Ovajuda ovo va li muJudea, vahapu vomuvo ovo tashi dulika va li eehepele, ova li va pumbwa oikulya nosho yo oipumbiwa ikwao. Eshi Ovakriste vokuAntiokia, mwa kwatelwa vamwe vomoiwana i lili, va li va uda kutya ovamwaxe muJudea ove na omhumbwe ova li ve va tumina “oikwafa.” (Oil. 11:29) Kava li tuu va ulika ohole yashili youmwainafana!

²³ Nokunena oshiwana shaKalunga ohashi ulikilafana ohole youmwainafana. Ngeenge otwa udu kutya ovamwatate moshilongo shonhumba, ile moshitukulwa shetu ove na omhumbwe, ohatu va kwafele nehalo liwa. Eekomitiye dOitaimbelewa ohandi unganeke meendelelo Eekomitiye dOkuungaunga nOikwafa, opo di file oshisho ovamwatate ovo tashi dulika va kumwa koiponga yopaushitwe, ngaashi oikungulu nosho yo omakakamo edu. Eenghendabala da tya ngaho dokuyandja oikwafa ohadi ulike kutya otu li oumwainafana washili.—Joh. 13:34, 35; 1 Joh. 3:17.

24. Ohatu ka ulika ngahelipi kutya otu udite ko eityo lemoniko laPetrus?

²⁴ Tu li Ovakriste vashili, otu udite ko kutya emoniko olo Petrus a mona, eshi a li kombada yonduda muJoppa mefelemudo lotete, oli na eityo la fimana. Ohatu longele Kalunga ehe na onhondo nokwa hala tu yandje oundombwedi nawanawa kombinga yOuhamba waye, naasho osha kwatela mo okuudifila ovanhu, kashi na nee mbudi kutya ovomuhoko ulipi, ovoshiwana shilipi, ile kutya ove na eendodo da tya ngahelipi moulikumwe wovanhu. Onghee hano, natu kale twa tokola toko okuudifila ovanhu aveshe ovo va hala okuuda onghundana iwa.—Rom. 10:11-13.