Atisat suut — Atornerlugit soqutaava?

„SUNA atissavara?“ Oqaatsit ilisarnarpat? Soorunami mutinik tuniniaaviit nassaaminnik nutaanik neqeroornermikkut ikiorusuttaqaatigut — imaluunniit suli nalorninerulersikkusuppaatigut.

Atisanik qinersinermi nalornisitsisut ilagaat sumiiffinni amerlasuuni atisarissaarnerup ullumikkut mutiujunnaarsimanera. Mutit pillugit atuagassiami 90-ikkunni mutinik nuannarisaqannginneq ima allaatigineqarpoq: „Nuannerpoq nalunagu takussunartunik, nutaanngitsunik, nungullarnikunik asinngarsimasunillu atisaqarneq ajunngiinnarani aammali kissaatiginartuusoq.“

Ukiuni kingulliunerusuni ussassaaripiloornerit, TV-mi isiginnaartitsisartut tusaamasaasut ’uanga’-millu pingaartitsinerit kinaassutsimillu ilisimasaqarusunnerit inuit, ingammik inuusuttut, atisanik qinersisarnerannut assut sunniisimapput. Allaat ima pitigaat ilaat aalajangersimasumik isikkoqarusunnertik pillugu tillissinnaasarlutik.

90-ikkunni mutiusut amerlasuut siornatigut inooriaatsinit ingasaassiniartunit aallaaveqarput, soorlu 60-ikkunni inuiaqatigiinni killerni hippielerisunit. Umiit, nutsat takisuut paarineqanngitsullu pikataasumillu atisalersortarnerup takutippaa ileqqutoqaasumik najoqqutassiat eriagisassaasut suusupagineqartut. Pikitsitsinerli tamanna ilimagisanut akerliusumik assigiiaarisitsinermik nutaamik pilersitsivoq, ilagisartakkanik tatiseriaatsimik nutaamik.

Atisalersoriaatsip kinaassutsimut ilisarititsiniutaanera nalinginnaanerulersimavoq sunniuteqarnerulersimallunilu. Ingammik T-shirtit timersoriaatsinut timersortartunullu nuannarineqartunut, quianartunut, pakatsinernut, saassussiumatunernut, ileqqorinnernut (amigaataaneranulluunniit) aningaasarsiornikkullu nioqqutinut tunngasunut oqariartuutinik nipaatsumik tusartitsipput. Oqariartaatsit ilaat uissuumminarsinnaapput. „Inuusuttuaqqat atisaanni mutiusuni oqariartuutit soqqusaatsuupput,“ atuagassiami Newsweek-imi qanittukkut taama qulequtaqarpoq. Allaaserisami angut 21-nik ukiulik T-shirtini pillugu ima oqarsimasoq issuarneqarpoq: „Isumaga qanoq innersoq takutimmagu atorpara. Naammagittarusunnangalu akornusersortikkusunngiinnarpunga.“

T-shirtit oqariartuutaat assigiinngissinnaapput, eqimattanulli aalajangersimasunut ilaasutut isigineqalersitsisinnaallutik. Oqariartuutip pikitsitsiumatuussuseqarnermik, ’uanga’-mik pingaartitsinermik soqqusaatsuunermilluunniit nakuuserumatunermilluunniit ersersikkajukkaa ersarippoq. Mutiliortartoq pisisussap kissaataa malillugu atisanik putoorisartoq oqarpoq: „Pisisussat illuinnarsuummik, aallaammik aallaammilluunniit eqqarasuartaammik putoorneqassanersut aalajangertarpaat. Tamanna mutiuneranik oqariartuutaaginnarpoq.“

Atisalersoriaasitta suna takutippaa?

„Atisalersoriaasikkut inuiaqatigiinni aalajangersimasunut ilaaneq takutinneqarsinnaavoq,“ Jane de Teliga, Australiami, Sydneymi Powerhouse Museumimi mutinut tunngasunut pisortaasoq, oqarpoq. Nangipporlu: „Eqimattat assigerusutat qinerneqartarput, taakkunatullu atisalersoriaaseqalerluni.“ Dr. Dianna Kenny, Sydney Universitymi tarnip pissusiinik ilinniarnermi lektoriusoq, oqarpoq inuit immikkoortiterniaraanni atisalersoriaaseq upperisarsiornertut, aningaasatut, suliatut, ammip qalipaataa tunngavigalugu attavigisatut, ilinniagaqarnertut najugaqarnertullu pingaartigisoq. Atuagassiaq Jet naapertorlugu USA-mi atuarfimmi atuartut amerlanerit qaqortumik ameqartut akornanni ammip qalipaataa pillugu eqqissiviilliortoqalerpoq „niviarsiaqqat nutsatik perlaasalermatigik ’hip-hop’-itullu atisalersoriaaseqalermata, mutit innuttaaqatigiinnut qernertumik amilinnut atatinneqartartutut“.

Eqimattakkuutaanngorlugit kinaassusilersuineq aamma kulturit ilaanni nipilersuutinik aalajangersimasunik qiteqartinneqarpoq. Atuagassiami Maclean’s-imi allassimavoq: „Inuit nipilersuutinik sorlernik nuannarisaqarnerat atisalersoriaasiisigut takuneqarsinnaagajuppoq: reggaemik nuannarisallit qalipaatigissaartunik atisaqartarput Jamaicamiutut nasaqarlutik, grungerockimilli nuannarisallit nuersakkanik nasaqartarput kipparissortuunillu ilulleqartarlutik.“ Ilimagisanullu akerliusumik peqqissaanngitsumik, pikataasumik piitsoorpasissumillu isikkoqarneq grungemik taasaq akisoorujussuusinnaavoq.

Suna tamarmi akuerisaava?

„Suna tamarmi ilimagisamut akerliuvoq,“ ilanngutassiortoq Woody Hochswender oqarpoq. „Angutinut mutini, siornatigut najoqqutassianik sukannersunik aalajangerneqartartuni, suna tamarmi akuerisaalersimavoq. . . . Atisat inummut nivaattamik nalorujunneqarsimasutut isikkoqassapput.“ Ineriartornerli tamanna allat misigissusaannik soqutiginninnginnermik ilaannikkut ersersitsisinnaavoq. Imminulluunniit ataqqinninnginnermik allanilluunniit ataqqisaqannginnermik takutitsisinnaavoq.

Atuartut ilinniartitsisutik pillugit isumaat atuagassiami Perceptual and Motor Skills-imi allaaserisami allassimavoq „naak atuartut ilinniartitsisut koorputut qarlillit atuartitsinermi quianartutut isigigaluarlugit, taakkua ataqqinnginnerpaavaat, amerlanerillu isumaqarlutik ilisimasaqarpallaanngitsut“. Atuagassiarlu nangippoq „ilinniartitsisut arnat koorputut qarlillit quianartutut, ilakkuminartutut, paasisimasaqarpallaanngitsutut ataqqinanngitsutulluunniit, ilinniartitsisutut isikkoqanngitsutut taamaattumillu ilinniartitsisorerusunnerusatut isigineqartut“.

Silarsuarmi niuerfiusumi allamik muteqarpoq, tassa pissaanermik oqaasissaqarnermillu nalunaartunik atisaqarneq. Ukiuni kingullerni arnat amerlanerujartuinnartut akimanerunissaq anguniagarisimavaat. „Atisalersortarpunga saassussissutissanik,“ Marie, naqiterisitsisarfimmi qaffasissumik atorfilik, oqarpoq. „Allanut malugitikkusuppunga, isikkorissorsuartut imminut tunerusuppunga,“ nangippoq. Allatut oqarsinnaanngilagut Marie imminut takoqqusaarnini nassuerutigilluaannaraa.

Nunat ilaanni mutit kingulliit oqaluffinnut anngussimapput. Mutilerinerusullu ilaasa oqaluffik atisartaaminnik takutitsiffissatut atortarsimavaat. Nalinginnaaneruvorli palasit nerutusuunik annoraarsualisartut oqaluttarfimmiit ilagiissatik koorputut qarleqartut ateraasallillu ingasattunilluunniit atisallit isigisarnerat.

’Uanga’-mik pingaartitsineq sumit pissuteqarpa?

Tarnip pissusiinik ilisimasallit ilaat naapertorlugit mutit, ingammik inuusuttut akornanni, ’uanga’-mik pingaartitsinermut ersiutaapput, tamanna aqqutigalugu imminut malugeqqusaartaramik. „Inuusuttut allanit soqutigineqartussatut imminnut isigeqqajaajuarnerattut“ allaatigaat. Ima oqarpullusooq: ’Isumaqarpunga imminut soqutiginnitsiginittulli soqutigigimma.’ — American Journal of Orthopsychiatry.

Isumaliutersuutit inummik qitiutitsisut Guutimillu naatsorsuutiginninngitsut, eqqarsartaatsimik (silarsuaq niuerfiusoq iluaqutigigajullugu) inuup namminiusup inunnit tamanit pingaarnerpaaneranik aamma siuarsaasimapput. Ajornartorsiutaaginnarporli inuit ’pingaaruteqarluinnartut’ 6 milliardingajaammata. Kristumiuunerartut ilaasortaat millionillit „maannakkorpiaq inuulluarumallutik“ timip piinik pingaartitsilersimapput. (Naleqqiuguk Timûtiusimut agdlagkat áipait 3:1-5.) Tamakkununngalu ilaavoq ilaqutariit avissaartuunnerat asanninnerullu ilumoortup amigaataanera. Taamaattumik tupinnanngilaq amerlasuut, ingammik inuusuttut, kinaassutsimik pilersitsiniarmata toqqissisimanermillu ujartuimmata.

Isikkuminnik Guutimullu attaveqarnerminnik peqqissumik soqutiginnittut pissusissamisoortumik ima aperipput: Qanoq annertutigisumik mutit malittarissavakka? Atisalersoriaasera qanoq ilillunga nalilersinnaavara? Paasinerluutaasumik eqqunngitsumilluunniit allanut takutitsivunga?

Atisalersoriaasera naleqquppa?

Atisat suut atornerlugit nammineq aalajangigassaavoq. Inuttut nuannarisat, aningaasatigut atukkat ileqqullu sumiiffimmiit sumiiffimmut, nunamiit nunamut kiattumiit kianngitsumut assigiinngitsorujussuupput. Pissutilli atukkavut qanorluunniit ikkaluarpata, najoqqutassiaq una eqqaamasariaqarparput: „Qilaap ataani pisartut suut tamarmik aalajangersimasumik piffissaligaapput.“ (Nalunaajaasup oqaasii 3:1) Allatut oqaatigalugu piffissamut naleqquttumik atisalersortariaqarpugut. Aammattaaq ’makitajuilluta Guuti peqatigalugu inuusariaqarpugut’. — Mika 6:8.

Imaanngilaq itsangasunik atisaqartariaqartugut, atisavulli ’ippinnaatsuusariaqarput’ ’peqqissumillu isumaqarnerput’ ersersittariaqarlugu. (1 Timûtiuse 2:9, 10, NV) Naliliisinnaaneq apeqqutaagajuppoq, pissuseq atuagassiap Working Woman-ip pitsaasunik qinersisinnaassusermut kusanassusermullu atassuteqartitaa. Najoqqutassaalluarsinnaasoq tassaavoq inimut iseraanni atisat malugeqqusaartinnginnissaat. Working Woman-imi allaqqavoq: „Ima atisalersortariaqarpugut . . . ilukkut pissutsivut atisatta allamut saasaassanngimmagit.“

Atuagassiami Perceptual and Motor Skills-imi allassimavoq: „Atisalersoriaatsip oqaaseqanngitsumik sunniisarneranik attaveqartitsisarneranillu allaaserisarpassuit takutippaat allanit nalilerneqarnermi atisat pingaaruteqangaarnerat.“ Arnaq 40-kkunni ukiulik, siornatigut atisalersoriaatsimigut malugitittarnerminik nuannarisaqarsimasoq, oqarpoq: „Sulifinni angerlarsimaffinnilu atisakka immikkoorunnaarmata ajornartorsiortarsimaqaanga. Niuernermi atassuteqarfigisannit neriartoqquneqakulavunga.“ Atisalersoriaatsini sammivik alla pillugu kukkunersiuisartoq arnaq oqarpoq: „Angutit arnat pikataasumik anguterpaluttumilluunniit atisalersortartut qanoq pisaraat malugisimavara. Angutinit assortuiumatuutut isigineqartarput soqutineqannginnerusarlutillu.“

Arnap inuusuttuaqqap Jeffiemik atillip ingasattajaartumik nujalerisikkami paasivaa allanut eqqunngitsumik malugitilluni. „Isumaqaraluarpunga ’allatut’ isikkoqaannarlunga,“ oqaluttuarpoq. „Inuilli aperisalerput ilumut Jehovap nalunaajaasuunersunga — peqqusiileqinaqaaq.“ Jeffie imminut misilinnartunik aperisariaqarpoq. Ilumoorpa atisalersoriaasitta qallikkullu pikisimanitta qanoq uummammioqarnersugut takutittaraa? (Matîuse 12:34) Atisavit suna oqaluttuaraa — Guutimik pingaartitsineq imminulluunniit takoqqusaarutigaagit?

’Peqqissumik isumalimmik’

Atisalersoriaatsivit ilinnut sunniuteqarnera aamma eqqarsaatigeriaruk. Atisarippallaaruit pingaakujuttunngorsinnaavutit, atisakkut pikataavallaaruit imminut eqqarsaatit nikallornarsinnaasut sakkortusisissinnaavatit, T-shirtinnilu nuannaartorisannaat ussassaarutigigukku inuit salliutippallaalersinnaavatit, tamannalu guutipilussiorneruvoq. Atisappit kinaanerit qanorlu ittuunerit oqaluttuaraat.

Maliginiarnartumik akeqqusaartumilluunniit atisaqaruit allanut qanoq sunniuteqassavit? Pissutsinnik akiortariaqaraluakkannik sakkortusisitippat? Inunnut qanoq ittunut malugeqqusaarpit? Rûmamiunut agdlagkat 12:3-mi unnersuussut imminuinnaq isumaginerup, nersoqqusaarnerup isummallu nikallornartut akiorniarneranni iluaqutigisinnaavarput. Tassani apustili Paulusip siunnersorpaatigut ’immitsinnik isumassaq qaangerlugu isumaqarfigeqqunata, kisianni immitsinnik [isumamik peqqissumik NV] isumaqarfigeqqulluta’. ’Peqqissumik isumaqarneq’ isumaqarpoq silatusaarluni pineq.

Tamanna ingammik akisussaaffeqartunut pingaaruteqarpoq. Maligassiuinerat allanut sunniuteqangaartarpoq. Kristumiut ilagiivini kiffartornermi immikkut pisinnaatitaaffinnik anguniagaqartut, taakkualu nuliaat, soorunami atisalersoriaatsimikkut qallikkullu pikisimanermikkut pilimanianngitsuusariaqarput ataqqinnippasittuullutillu. Jesusip katittorsiornermik assersuusiaaniittoq angut arlaannattaluunniit assigerusunngilaa: ’Taava kunngi iserpoq neriartorsimasut takujartorlugit, tassanilu inuk takuaa assuut katittorsiut atisimanngikkaa.’ Angutip naleqqutinngitsumik atisaqarnissaminut pissutissaqannginnera paasigamiuk ’kunngip taava kiffat oqarfigai: „Niuilu taliilu qilersorlugit silataanut ajattorsiuk taarnersuarmut“’. — Matîuse 22:11-13.

Angajoqqaat meeqqamik atisanik pitsaasunik qinersisinnaanermi atisalersoriaatsinillu qallikkullu pikisimanermik peqqissumik isiginnittaaseqarnissamik ineriartortitsinissaat oqaatsitigut iliuutsikkullu ikiornissaat pingaaruteqarpoq. Imaassinnaavoq angajoqqaat ernertik panitsilluunniit eqqarsartinniarlugu aalajaassuseqartariaqartut. Qiimmaallannaqaarli atisalersoriaatsimut qallikkullu pikisimanermut najoqqutassiat qutsissut meeqqavullu malitavut nersualaarneqaraangata.

Jehovap kiffaasa nersoqqusaarnerit, mutit allanngujasut akisuut ’uanga’-millu pingaartitsinerit soqutigisimanngilaat. Guutip najoqqutassiaanit, silarsuup anersaavaniunngitsoq, siulersortipput. (1 Korintumiut 2:12) Najoqqutassiat tamakku malikkaanni atisalersoriaaseq eqqortoq qineruminaassanngilaq. Taava atisat avatequtaassapput qinerluakkat kinaassusivitsinnik isertuinngitsut ajoqusiinngitsulluunniit. Guutilu ilaarniartillugu anersaakkut pinnissuseq atisatsinnit aalajangerneqanngitsoq ineriartortissavarput. (gE 8/2 99)