erĸartũssissut íssuardlugit ugpernerit ineriartortiguk maleruardlugulo

K’ÍNUVIGINEK’ARUVIT bîbilip inugtai atautsimôrtitat malungnangârtumik ugpíssusigdlit taerĸuvdlugit, kíkut táisagaluarpigit? apustilit arĸaneĸ mardlûssut? Jakobip ernere arĸaneĸ mardlûssut? ímaĸa. píssutigssaĸardluásautitdle atautsimôrtitat arĸaneĸ mardlûssut avdlat ugpernermíkut bîbilime nersugaussut uparuásavdlugit.

angutit arĸaneĸ mardlûssut ugperníkut suliait erĸartũssissunik agdlagkane oĸalugtuarineĸartut pivavut. ilait Eprîarinut agdlagkat 11:32-34-me erĸartorneĸarput: „pivfigssamik amigartôrĸajaĸaunga, Gîtiût, Bârak, Samsût, Javta, . . . oĸalugtuarísaguvkit, táukua ugperníkut nâlagauvfît artorssartípait, iluarneĸ atortípât, únersûtigissat pivait, lîuvit ĸarne miligpait, ingnerup ikumarna ĸamípât, panap kînâ ingalagpât, sángĩkaluaramik nakússagtíput, sorssungnerme píssarssuángorput, takornartat sákutôrpagssue tunuartípait.“

tássane erĸartũssissut ilait sisamat taineĸarput. erĸartũssissut ilumôrtut avdlat ilait ĸavsit erĸaimasínauvigit? atê matuma atâne agdlagsimassut takoriartínagit, erĸaimangningnerit nâpertordlugo tainiákit.a ímaĸalo erĸartũssissut ilaisa suliaisa puigunaitsut ilait erĸaimasínauvatit, sôrdlo Samsonip filistiamiut nâlagait inuínaitdlo — ingminut ilángutdlune — piunêrungmagit Dagonip nâlagfia úpitíkamiuk, imalũnît Gideonip sákutût 300-ínait kivfaralugit Midjaníkut katerssârssuit artorssartingmagit. kristumiûneraĸatigît ilagîgsáinut átaveĸartut ilarpagssuisa oĸalugtuat táuko nalúngilait bîbilimik ilíniartitaunermingne tusartaramíkik. erĸartũssissunigdle agdlagkat ima pigssarsivfigitigissarnerpait ugpernermingnut súnîsínaussunik, inûnermingnut mãnákut atugkamingnut pitsángorsautausínaussunik ’inûnermigdlo piumârtugssamik’ piniarnermingne ikiûtausínaussumik? (1 Timûtiuse 4:8) táukua taimatut pigssarsivfigíngigpatigik, ivdlíme? erĸartũssissunik agdlagkat ugperningnut kristumiututdlo inôriautsingnut ikiûtautípigit?

túngaviunerussut iluaĸutiginiákit

agdlagkat nâvdlugit atuákit. atuartitdlugit atuarĸârtut atuarĸigtutdlo oĸalugtuarpagssuarnit písanganaĸissunit tigutísimavdlutik misigísavât. oĸaloĸatigĩssutigssaligssũput ĸitornase mêrĸatdlũnît avdlat ãmátaoĸ inersimassut erĸarsartartut oĸaloĸatigigângavsigik sangmineĸarsínaussunik. atuarnigkut ilíniagagssat oĸalugtuat ilarpagssuine malugineĸarsínaussut isumaliutiginiákit. sôrdlo sût?

ilíniagagssat una ilagât: Gûtimut ugperneĸ sángîtdliavoĸ inungnutdlo ĸanoĸ iliûserisimassai puiorneĸarajugput. kristumiut neriûtigssáinik Kristusíkutdlo isumákêrfigineĸarniarnermik ilíniartut autdlarĸautâne atuagagssamingnik autdlússivdluangârsínáuput. nuánârutigeĸalugo atautsimĩnernut najũtarput oĸalũsseĸatauvdlutigdlo kristumiut kivfartûtigissãnik. tamáko inûnermingne sagdliutípait, nunap pê, sôrdlo nutâmik bîleĸarnerdlutik, kussanartumik igdloĸarnerdlutik imalũnît TV-mut atatitdlugo pínguariautsit nutânerpaussunik akisûnik peĸarnerdlutik, isumakulûtiginagit. ukiorpâlúnguitdle ĸângiugpata, ’asangníssusertik sujugdleĸ’ soraerúsanerpât? (sarĸúmersitat 2:4) Israelíkut oĸalugtuarissaunerata erĸartũssissunik agdlagkane agdlauserineĸartup takutípâ kinaugaluaruvtalũnît ĸanoĸ taimatut perĸajânartigíssusia.

píssutsit taimane atũtut kapitaline mardlungne sujugdliussune oĸalugtuarineĸarput. Josua sujulerssortigalugo Israelíkut nuname neriorssûtigissame nunaĸalerêramik, nãmagsíngitsôrpât nâlagdlutik Kana’aníkut gûtipilugsiortûssut kángunartuliortûssutdlo piunêrutísavdlugit. (erĸartũssissut Eqq 1:28-33) taimáitumik nunane avdlamiutigut táukualo gûtîsigutdlo Jehovap Israelíkut misilingneĸartítarpai. (erĸartũssissut 2:19-23) amerdlasûtigut Israelíkut misiligaunermingne nákáinartarput. taimailigângata erĸartũssissut atorfigssaĸartíneĸartarput.

erĸartũssissup sujugdliup, Otnielip, nalâne pisimassut pissaĸátârtunut ilisarnaĸutauvdluarput. Israelíkut ba’alisiornermut maujungnartumut nákáinarmata, ukiune arfineĸ pingasune Syriap kúngianit Gûtip ĸunutitautípai. tamána píssutigalugo ’Jehova ĸínuvigât ikiorĸuvdlutik. tauva Jehovap ánáussissugssamik makititsivigai ánáussissãnik, Otnielimik. Jehovap anersâvata ĸulangerpâ, Israelíkutdlo erĸartũpai. sorssugkiartordlunilo aningmat, Syriap kúngia táussuma agssânut Jehovap pisípâ. tamána perêrmat nuna uníngaveĸarpoĸ ukiut 40-t’. — erĸartũssissut 3:7-11.

aniguisitaugamik Israelíkut ĸujamasugsimássusigssât, sôrdlútaoĸ uvagut pingârtíkigput sagdlusuíssut kristumiússutsimut atassoĸ ilíkaravtigo erĸúngitsumigdlo ugperissarsiornermit kivfaujungnaersitaugavta! ukiunile tugdliútune ĸanoĸ pissoĸásava? versime tugdlerme agdlagsimavoĸ: ’Israelíkutdle Jehovap iluaríngisânik iliortuarsínarput; Jehovap tauva Eglon Moabíkut kúngiat píssagtípâ Israelíkúnut akerartuisitdlugo.’ (erĸartũssissut 3:12) tamatumánga pissartut ugperssutsivdlo sángîtdliartorĸajânigssâ takuneĸarsínáuput. kajumigsíssutigisínauvarputdle oĸalugtuap nangínera: Israelíkut silagtoriarmata, erĸartũssissoĸ sâmiussoĸ Ehud Jehovap makitípâ. táussuma kúnge pualasôĸ Eglon torĸáinartumik tusardlîvfigâ, Israelíkut aniguisíneĸarneránik kinguneĸartumik. oĸalugtuaĸ písanganartoĸ kapitale 3-p sivnerane agdlagsimassoĸ atuariaruk.

suliatigut sángisûmik ugperneĸ!

pingârtoĸ avdla kivdlíssutigissariaĸagkat imáipoĸ: sángisûmik ugperssuseĸaruvit Gûtip kivfarisínauvâtit tupingnartunik nãmagsissaĸarnigssangnut. — nalerĸiuguk Matîuse 17:20; 21:21.

ássersûtit naitsumik: erĸarsautigeriaruk ĸanoĸ Gideonip angutit 300-ĩnait ugperssusigdlit iligalugit Midjaníkut „pigdlertatut amerdlatigalutik“ atautsimĩtut ajorssartíkai. (erĸartũssissut 7:1-25) Deboramit kajumigsârneĸardlune Barak nunap avangnâne aniguisitsivoĸ Kana’aníkúnit ĸamússualingnit saviussunik ersinartunik agssakâssut tôrutaisa ilungmut aulajangersimavfiánit nuisassunik. malugísavátaoĸ taimane arnaussoĸ ajugaunerme inârutaussumik iliûseĸartoĸ. (erĸartũssissut 4:1-imît 5:31 ilángutdlugo) Samsonip nukigtunera tusâmassauvoĸ. nagdlersimaneĸángitsumik nukeĸarame Samsonip lîuveĸ aligtorsínauvâ; siutitûp agdlerua sákugalugo akerĸame ilait 1000-it toĸúpai, igdloĸarfiuvdlo Gazap isâvfê nutsugpai, ĸáĸamut majûtdlugit. — erĸartũssissut 14:5-imît 16:3 ilángutdlugo.

ĸularutigssáungitsumik erĸartũssissut táukua ugperdluarneĸ erssersíkât, Eprîarinut agdlagkane uvavtínut maligagssauvdluartutut piúkúnauteĸardluardlutik. sutigut maligagssauvdluarpat? nautsorssûtiginaviángilat lîuveĸ agssáinangnik aligtúsavdlugo, ilâ? ugpernigkutdle sákortûmik misilingneĸartásautit uvdlut tamaisa kristumiutut Jehovamut ilumôrtutut inûniaruvit.

ímaĸa inûsugtûguvit atuartoĸ atuarfingme sákortûmik tatineĸartarputit ikiarôrnartut imalũnît atoĸatigîngningneĸ ôĸátârĸuvdlugo, imalũnît akigssarsiaĸardluartune atorfeĸarniardlutit angussaĸarniarĸuvdlutit. ivdlit kisivit, imalũnît ilaĸútatit ilagalugit, ímaĸa nunap pîsigut nuánarissatit angnertûmik taimaitísimavatit avdlamik sulivfeĸaratit oĸalũssissartûjumavdlutit imalũnît nuname oĸalũssissartumik amigauteĸarfiunerussume najugaĸarumavdlutit, kristumiutdle avdlat pisũngorniarnermik inûvdluatârniarnermigdlo inûnermingne sagdliutitsissutut issíkoĸartut takussardlugit. imalũnît ugpernigkut misilingneĸarsínáusautit inuit ardlãnit pakatsisíneĸaruvit, ímaĸa kristumiune nuimassoĸ angneruniarnermitdle tunússissoĸ pakatsíssutigalugo. áipâtigutdle, erĸardlivit ilât ĸanigissaĸ asangníssusia nigdlertúngortoĸ Jehovamigdlo kivfartũssiungnaertoĸ patsisigalugo pakatsisimásautit.

suna píssutaugaluarpatdlũnît, erĸartũssissut ugpernerat kajumigsíssutiginiásaviuk? ugpernertik Gûtimit pissoĸ píssagtíssutigalugo ajornartutut ísínaugaluartoĸ nãmagsisínãngorpât. Gûtip táunaussup ivdlítaoĸ ugpilersísínauvâtit ĸinuníkut piniartuáinarugko kristumiutdlo avĸutigissãne ingerdlauardlutit. ugperneĸ Gûtip anersâvata ivdlernartup inerititainut ilauvoĸ. (Galâsiamiut 5:22) anersâĸ Samsonimik nukigtũngortitsissoĸ táunarpiaĸ pivdlugo Jesus oĸarsimavoĸ: „atâtap ĸilangmiussup ingminit ĸinussut anersâmik ivdlernartumik“ tunísavai. tamána nâpertordlugo, Eprîarinut agdlagkane, kapitalime erĸartũssissut ugperníkut maligagssauvdluarneránik agdlagsimavfiussume, ĸularungnaersíneĸarpugut „Gûtimut ornigútup ugperissagssaringmago tássaussoĸ, ujardlersinilo“ Gûtip akilerumârâ. (Lúkarse 11:13; Eprîarit 11:6) ivdlítaoĸ ugperssutsigkut akilersínauvâtit.

ilíniagagssanik ĸinersigit

ilíniagagssat mardlugsuit erĸartũssissunik agdlagkanit ilíniarneĸarsínaussut tamatumûna sigssuerĸússutigâvut. agdlagkatdle tamáko Gûtip súnîneratigut isumagssarsiarititaussut atortugssaussútaoĸ „ajoĸersûtauvdlutik inerterĸutauvdlutigdlo iluarsiartûtauvdlutigdlo iluarnermutdlo perorsautauvdlutik“ ĸularutigssáungitsumik avdlanigtaoĸ pigssarsivfigiumârpatit. — 2 Timûtiuse 3:16.

ássersûtigalugo pâsísavat Gideon angneruniajuitdlune iliûseĸalerumassángitsoĸ Gûtip piumassarinerâ ĸulariungnaerserdlugo. kingusingnerussúkut angneruniajuíssutse iluaĸutigalugo angussaĸardluarnine nuimássutsile pingâkujûtigíngilai. ímaĸa erĸarsaut tamána ivdlit ilíniarfigivdluarsínauvat. erĸaimásavat Gûte ikiortigalugo Gideonip iligissánguisa Midjaníkorparujugssûssut ajugauvfigisínaugait. tamána pivdlugo Gideonip nersualârneĸangârsimássusigssâ! taimaingajagtumik, ímaĸa ivdlit ingmíkut pigínáussutsigkut, sôrdlo tamanut angmassumik oĸalugiatdlarĸíssutsigkut imalũnît ârĸigssuitdlarĸíssutsigkut, nersualârneĸartarputit. taineĸarîgkame „Israîlip angutitai Gîtiûmut oĸarput: uvavtínut nâlagaugit, ivdlitdlo erneritdlo ernerpitdlo ernera, Mîtiãkut agssainit ánáukavtigut“. taimatut nersualârneĸarune, inuk ĸanoĸ periartugssaugaluarpa? Gideon oĸarpoĸ: „uvanga ilivsínut nâlagáusángilanga, erneralo ilivsínut nâlagáusanane; [Jehova] nâlagáusavoĸ ilivsínut.“ (erĸartũssissut 8:22, 23) uvagútaoĸ táussumatut angneruniajuitsûniarta, nalúngínavtigo ingmíkut pigínáussutsivut tamarmik — táukunûnatigutdlo angussavut tamarmik — pigínáussutsinit Gûtip inungnut pigínáussuseĸartitainit pissarmata.

Gideon erĸartũssissutdlo avdlat pivdlugit oĸalugtuat pâsitípãtigut táukútaoĸ inuínaussut nãmagdluínartũngitsut, sôrdlo uvagut. kúkunere ilíniarfigisínauvavut.

Gideonip Israelíkut akuerigamigit tiguagkamingnik avitseĸatigerĸuvdlune, akisôrujugssuarmik kiapeĸússualiarai, efod-imik taineĸartartumik, ímaĸa ujarĸanik erdlingnartunik pínersagaussumik. nauk taimailiornermigut ajúngitsumik sujunertaĸarsimásagaluartoĸ, Israelíkut ilaisa gûtipilugsiorfigilerpât, ivdlernartûtiliame Jehovamik patdlorfigingningneĸ pingârungnailersitdlugo. — erĸartũssissut 8:24-27.

Jehovap anersâvata Samson sákortûmik súnîvigâ, inuínarnut inornaraluartumik angussaĸarsínãngortitdlugo. (erĸartũssissut 14:5, 6, 19; 15:14, 15; 16:3, 28-30) ãmátaoĸ Jehovamit isumagssarsisíneĸardlune filisterit arnartaisa ilãnik nuliarsarniarpoĸ, Samson ’patsisigssarsiorame filisterinit’. (erĸartũssissut 14:4) tamatuma kingunerâ akiũnerpagssuit filisterit ĸunutitsissut amerdlasût toĸúneĸautigissait. ĸularnángitsumigdlo Jehovap súnîneratigut pisimavdlune Samson Gazamukartoĸ arnap akilersitdlune atortítartup igdluane únuivdlune, tamatumame kingunerâ sule sapîtsuliornera filisterit ajortúngorsimassut nikanarsagaunigssãnut.b imáinguatsiarpordle arnanut táukunúnga atássuteĸarnine ímaĸa súnerneĸautigalugit, Dalila ajûtigileramiuk Samson sianîtsuliortoĸ, Dalila Israelíkut arnartaisa ilagingmássuk filisterit akilîvdlutik issertortúkut ikiortigssarsivfigisínaussât. — erĸartũssissut 16:1-21.

oĸalugtuat taimáitut ilíniartísavãtigut akerĸat nakutitseriainíkut sãssússinere tamatigut mianerssûtigerĸigsârtariaĸarivut. sôrdlo imáitoĸ: kristumio angut ímaĸa agssuarnaitsumik sujunertaĸaraluartoĸ ugpeĸatiminut arnaussumut pulaorniarnermine, ímaĸa táussuma ajornartorsiorugtorfiane tugpatdlersarumavdlugo imalũnît kajumigsârumavdlugo. mardluínáusagunigdle amerdlanertigut taimailiornera silatusârnerussásángilaĸ. inuínartut nãmagdluínartũngínamik kángunartuliordlutik nákarsínáuput, imalũnît nâpeĸatigîngnerat arajutsinago erĸâmiut oĸarsínáusáput kristumiut inugtut amerdlanerssáitut avdlatut inûnerdlugtiginerardlugit.

avdla erĸarsautiginiardlugo, Jeftap paniata angúmit agtorneĸarsimángisáinartup ugpernera túniutdluínarsimássusialo erĸarsautigerĸigsãkit. kristumiut áipaĸángitsut ilait isumaĸarsínáuput periarfigssaĸalerunik asangnigtumigdlo ilumôrtumigdlo áipagssarsisínaugaluarunik, tauva áipanigkumârdlutik. áipaĸángínermingnile erĸaimasínaussarpât Jeftap paniata nauk ilâtigut áipanerĸussáungínine mêrĸiorĸussáungíninilo aliasûtigissaraluarâ, taimáitoĸ suliagssarititame áipaĸángínine píssutigalugo nãmagsisínaussamine nersornartumik ugpertuartoĸ. — erĸartũssissut 11:30-40.

agdlagkat písanganartut ugperníkutdlo ineriartornartut, erĸartũssissunik agdlagkat, atuartitdlugit ilíniagagssat iluaĸutausínaussut pisínaussavit tamatumûna erĸartorneĸartut iláinarait. agdlagkat táuko atuarêrugkit sule sákortunerussumik nakimajungnaersimásautit Jehova patdlorfigingnigtiminik aniguisitsissorssûssoĸ. táuna patdlorfigigugko, ugpernerit sánginerulersíniaruk kivdlingnarnerulersitdlugulo, ugperssusertut erĸartũssissunik agdlagkane erssersíneĸardluartutut ítúngortíniardlugo. (wD 15/3 85)

[Quppernerup ataani ilanngussat]

[Qupp. 12, 13-mi nalunaarsugaq]

(Allassimasut qanoq inissisimanersut naqitami takuneqarsinnaavoq)

Kana’anip nunâta ajugauvfigineĸalerneranîtdle Saulip kúngiuvdlune nâlagaunera tikitdlugo

navsuiautit nalunaerssugkat ukua erssersípât pisimassut erĸartũssissunik agdlagkane kingulerîngnerat najorĸutaralugo tugdlerîgsitdlugit oĸalugtuarineĸartut ukiut amerdlássusînut avdlame erĸartorneĸartunut ĸanoĸ nalerĸúsínáussusiat. ersserĸingnerussumik navsuiarneĸarput atuagkame Aid to Bible Understanding-ime, ĸúperneĸ 335-8.

ingmíkôrtortat ássigĩngitsunik ĸaumássusiligauvdlutigdlo ĸerníssusiligáuput pivfit ássigĩngitsut ingmíkôrtiternigssãnut

1473 u.n.m.a.s.

Kana’anip nunâta AJUGAUVFIGINEKARNERA (6)

ukiut nagdliúngíkatdlarfiussut (35 [?])

SYRIA Kusjan-Risj’atajim sujulerssortigalugo Israelíkúnik ĸunutitsissoĸ (8)

OTNIEL Syriamut ajugaussoĸ

„nuna uníngaveĸarpoĸ“ (40)

MOAB Eglon sujulerssortigalugo Israelimik ĸunutitsissoĸ (18)

EHUD Moabimut ajugaussoĸ

„nuna uníngaveĸarpoĸ“ (80)

KANA’AN Jabin Hazorimêrsoĸ sujulerssortigalugo Israelimik ĸunutitsissoĸ (20)

SJAMGAR Israelíkut filistiamiunit aniguisíkai. ukiut ĸavsiússusê taineĸángitdlat.

BARAK Kana’animut ajugaussoĸ

„nuna uníngaveĸarpoĸ“ (40)

MIDJAN Israelimik ĸunutitsissoĸ (7)

GIDEON Midjanimut ajugaussoĸ

’nuna uníngaveĸarpoĸ . . . Gideon inûtitdlugo’ (40)

ABIMELEK nâlagaussoĸ (3)

TOLA (Issakaríkûssoĸ) Israelíkúnik erĸartũssissoĸ (23)

JA’IR (Gileadimêrsoĸ) Israelíkúnik erĸartũssissoĸ (22)

AMMON Israelimik ĸunutitsissoĸ (18)

ukiut 300-t ĸângiútut Israelíkut nunamut ajugaulerneránîtdle. (erĸartũssissut 11:26-33)

JEFTA Ammonimut ajugaussoĸ; erĸartũssissoĸ (6)

IBZAN (Betlehemimêrsoĸ) erĸartũssissoĸ (7)

FILISTIA Israelimik ĸunutitsissoĸ (40)

ELON (Zebulonimêrsoĸ) erĸartũssissoĸ (10)

ABDON (Efraimimêrsoĸ) erĸartũssissoĸ (8)

SAMSON (Danimêrsoĸ) erĸartũssissoĸ (20)

angerutsip igdlerfia Kirjat-jearimimĩtoĸ ukiut 20-t.

ELI palasiuneĸ (40)

filistiamiut Israelíkut artorssartíkait

ukiut nagdliúngíkatdlarfiussut (5 [?])

SAMUEL — pruvfîte, erĸartũssissoĸ

Samuel sujulerssortigalugo Israelíkut Filistiamut ajugaussut (1 Sâmuale 7:7-14)

1117 u.n.m.a.s.

SAUL kúngiussoĸ (40) nâlagaulerpoĸ Kana’anip nunânut ajugaulernerata kingornagut ukiut 356-iáne. (1 kúngit 6:1; 5 Môrsase 2:7; apustilit suliait 13:21; 2 Sâmuale 5:4)