Biibili ilumut taamaanneratut akueriuk
„Tamannalu pillugu uaguttaaq soraarnata Guuti qutsavigisaraarput, Guutip oqaasia uatsinnit tusagarsi taamani pigilerlugu ilassigassiuk inunnut oqaaseritinnagu Guutimulli oqaaseritillugu (massalu ilumut taamaappoq), tamannalu ilissinni uppertuni sunniisarpoq.“ — 1 TÁSALÛNÍKAMIUT 2:13.
1. Imarisat suut pissutigalugit Biibili ilumut asseqanngilluinnartuua?
BIIBILI tassaavoq silarsuarmi atuakkat tamarmik nutserneqarsimanerpaartaat siaruarsimanerpaartaallu. Atuakkat allanneqarsimasut pingaarnerusut ilaattut akuerineqartarpoq. Pingaarnerusumilli unnersuussutit inuiaat tamarmik, qanorluunniit atorfeqaraluartut innuttaaqatigiinnilu inissisimaffeqaraluartut, pisariaqagaat Biibilimi nassaarineqarsinnaapput. (sarĸúmersitat 14:6, 7) Isumap uummatillu nalerisimaarnissaannut apeqqutit imaattut Biibilimi akineqarput: Inuuneq sumik siunertaqarpa? (1 Moses 1:28; sarĸúmersitat 4:11) Suna pillugu inuiaat naalakkersuisuisa eqqissineq isumannaassuserlu piviusut pilersissinnaasimanngilaat? (Jeremia 10:23; sarĸúmersitat 13:1, 2) Sooq inuit toqusarpat? (1 Moses 2:15-17; 3:1-6; Rûmamiut 5:12) Silarsuarmi ajornartorsiuteqarfioqisumi matumani qanoq ililluta inuunerup ajornartorsiutaanik qaangiiniarnitsinni iluatsitsisinnaavugut? (Tussiaat 119:105; Ussatit 3:5, 6) Qanoq siunissaqarpugut? — Daniel 2:44; sarĸúmersitat 21:3-5.
2. Suooq Biibilip apeqqutissavut tatiginartumik akisinnaavai?
2 Sooq apeqqutit tamakku Biibilimi tatiginartumik akineqarpat? Biibili tassaagami Guutip oqaasia. Inuit Biibilimik allatsissimavai, soorluli 2 Timûtiuse 3:16-imi (NV-nutsigaq naapertorlugu) erseqqissaarneqartoq „allakkat illernartut tamarmik Guutip sunniineratigut isumassarsiarititaapput“. Tassaanngilaq inuit namminneq pisimasut pillugit nassuiaaniutaat. „Inuup piumasaagut pruffiitip oqaaserisaa [soorlu piumaartussanik, Guutip peqqussutaanik ileqqutigullu najoqqutassianik nalunaarutit] pinngisaannnarpoq, anersaalli illernartup pisimmatik inuit Guutimit oqalupput.“ — 2 Pîtruse 1:21.
3. (a) Inuit ilaasa qanoq annertutigisumik Biibili pingaartissimavaat? (b) Sooq inuit ilaasa Allakkanik atuarnertik allaat inuunerminnut navianartorsiutigisarsimavaat?
3 Biibilip naleqassusia pingaartillugu tamatuminnga pigisaqarnertik atuartarnertillu pillugu inuppassuit parnaarussaanissaminnut, allaallu toqutaanissaminnut, navianartorsiortarsimapput. Spaniami katuuleqarfiusumi itsarli taamaassimavoq, inuinnaat namminneq oqaatsitik atorlugit Biibilimik atuarsinnaalissappata palasit pissaaneqarunnaarnissartik ersissutigisimammassuk; Albaniamilu taamaassimavoq, naalakkersuisut guuteqannginneraasut upperisarsiorneq sunniuteqarunnaarsinniarlugu ingasattumik iliortarsimammata. Taamaattorli inuit Guutimik mianerinnittut ataasiakkaat Allakkanik pigisaqaannarsimapput, atuartarlugit allanullu aveqatigisarlugit. Sorsunnersuup kingulliup nalaani Sachsenhausenimi tigusanut inissiarsuarmi Biibili ataaseq barakkimit barakkimut isertortumik ingerlatinneqartarsimavoq (naak tamanna inerteqqutaagaluartoq), atuartullu atuakkaminnik puiuikkiussiniartarput allanut oqaluttuariumallugit. 1950-ikkunni Tysklandimi kangillermi kommunisteqarfiusumi Jehovap nalunaajaasui upperisartik pillugu parnaarussaasimasut unnuakkut Biibilip ilaanik parnaarussanut allanut ingerlatitsisimanertik pillugu kisimiitsitaanermik pillarneqarsinnaasarsimapput. Sooq Biibili ingerlateqqittarsimavaat? Nalunnginnamikku Biibili tassaasoq Guutip oqaasia aammalu „inuup iffiaannaq inuussutiginngimmagu, oqaaserli sunaluunniit Guutip qarnanit anisoq inuussutigisarmagu“. (5 Moses 8:3) Oqaatsit tamakku Biibilimi allanneqarsimasut iluaqutigalugit nalunaajaasut taakku anersaakkut uumajuarsinnaasimapput naak peqqarniitsuliorfigineqaraluaqalutik.
4. Biibili inuunitsinni sumi inissisimaffeqartariaqarpa?
4 Biibili ilisivimmiiginnarluni ilaannikkuinnaq qupperarneqartartussatut imaluunniit uppeqatigiit guutisiorneranniinnaq atorneqartartussatut allanneqarsimanngilaq. Ullut tamaasa atortariaqarparput inuunitsinni sutigut tamatigut ingerlavigisariaqakkatsinnik paasisaqarniarluta. — Tussiaat 25:4, 5.
Atuarneqartussiaq aamma paasineqartussiaq
5. (a) Ajornanngippat tamatta suna pigisariaqarparput? (b) Israelitoqqami inuit qanoq ilillutik Allakkat imarisaat ilisimalersinnaasimavaat? (c) Tussiaat 19:8-12-imi allassimasut Biibilimik atuartarneq pillugu qanoq isumamissutigisariaqarpigit?
5 Ullumikkut nunat amerlanersaanni Biibili ajornanngitsumik pisiarineqarsinnaasarpoq, Napasuliaq Alapernaarsuiffik-millu atuartartut tamaasa kajumissaarpavut Biibilimik pigisaqaleqqullugit. Biibilip allanneqaqqaarnerata nalaani naqiteriveqarsimanngilaq. Inuit nalinginnaat namminneq Biibiliuteqarsimanngillat. Jehovalli isumagisimavaa kiffami allassimasunik tusarnaartarsinnaanerat. 2 Moses 24:7-imi allassimavoq Jehovap oqaasii allareerlugit Mosesip ’angerutsip allassimaffia tigullugu inuit atuffakkai’. Sinajip qaqqaani tupinnartuliornersuit takugamikkik Israelikkut paasivaat Mosesip atuarsimasai tassaasut paasissutissat Guutimeersut namminnerlu tamakku ilisimasariaqaritik. (2 Moses 19:9, 16-19; 20:22) Uaguttaaq Guutip oqaasii ilisimasariaqarpavut. — Tussiaat 19:8-12.
6. (a) Israelikkut nunamut neriorsuutigisamut isertinnagit Moses qanoq iliorsimava? (b) Qanoq ililluta Mosesip maligassiaa malinniarsinnaavarput?
6 Inuiaat Israelikkut kuussuaq Jordan ikaarlugu nunamut neriorsuutigisamut isernissartik piareersaleramikku taamaalillutillu inoqajuitsumi inuunertik qimassallugu, Jehovap inatsisaanik imminnullu iliuuserisimasaanik eqqarsaatiginneqqinnissaat naleqquttuusimavoq. Guutip anersaavanit siulersorneqarluni Mosesip Inatsisit taakkununnga uteqqippai. Inatsisini immikkuualuttut eqqartoqqippai najoqqutassiallu tamakkununnga tunngaviusut eqqarsaatillu inuit Jehovamut attaveqarnerannut sunniuteqarluarsinnaasut erseqqissarlugit. (5 Moses 4:9, 35; 7:7, 8; 8:10-14; 10:12, 13) Aamma ullumikkut nutaanik suliassaqaleraangatta imaluunniit inuunitsinni allanik atugaqaleraangatta Allakkani unnersuussutit qanoq iliorniarnitsinnut sunniuteqartariaqarnersut eqqarsaatigisariaqarparput.
7. Israelikkut Jordanimut ikaarnermik kinguninngua qanoq ilillutik Jehovap inatsisai isumamikkut uummatimikkullu puiuikkiussimavaat?
7 Jordanimut ikaarsimanermik kinguninngua Israelikkut katersuuteqqipput Jehovap Moses aqqutigalugu imminnut oqaaserisimasai tusarnaaqqinniarlugit. Jerusalemimit avannamut 50 km-isut ungasitsigisumi inuiaat katersuupput. Naggueqatigiit affaat Ebalip qaqqaata saavaniipput affaallu Garizimip qaqqaata saavaniillutik. Tassani Josuap „inatsisit tamaasa atuffassissutigai pilluaqqussutitaat perloqqussutitaallu ilanngullugit“. Taamaalillutik angutit, arnat, meeqqat nunasisullu tamarmik iliuutsit Jehovap iluarinngisai pillugit inatsisinik aammalu pilluaqqussutissanik Jehovamut naalannerup kingunerisaanik eqqaasinneqarput. (Josva 8:34, 35) Jehovap isaani suut ajunngitsuunersut suullu ajortuunersut paasilluartariaqarpaat. Aammalu ajunngitsunut asanninneq ajortunullu uumissuineq uummammiugisariaqarpaat soorluttaaq uagut ullumikkut taamaaliortariaqartugut. — Tussiaat 97:10; 119:103, 104; Amos 5:15.
8. Israelikkut nalliuttorsiorneranni Guutip oqaasiata atuffassissutigineqartarnera sooq iluaqutaasimava?
8 Pisimasuni immikkut ittuni tamakkunani Inatsisit atuffassissutigineqarnerata saniatigut Guutip oqaasiata aalajangersimasumik atuffassissutigineqartarnissaa aamma 5 Moses 31:10-12-imi peqqussutigineqarpoq. Ukiut arfineq-aappassaat tamaasa inuiaat tamarmik katersuuttartussaasimapput Guutip oqaasiata atuffassissutigineqarnera tusarnaarniarlugu. Taamaalilluni taakkununnga anersaakkut inuussutissat tunniunneqatarput. Taamaalillutik isumakkut uummatikkullu kinguaassaq pillugu neriorsuutit eqqumaffigisinnaavaat, Israelikkullu aalajaatsut Messiasimut siulersorneqarput. Nunamut neriorsuutigisamut isereermata anersaakkut inuussutissalersuineq tamanna ingerlajuarpoq. (1 Korintumiut 10:3, 4) Guutillu oqaasia pissarsiffigineqarnerujartuinnarsimavoq pruffiitit allagaat amerliartuinnartut ilanngussorneqartillugit.
9. (a) Israelikkut aatsaat inuiattut katersuukkangamik Allakkat atuartarsimavaat? Nassuiaruk. (b) Ilaqutariinni ajoqersorneqarneq qanoq ingerlasarsimava sunalu siunertaralugu?
9 Guutip oqaasiani unnersuussutit inuiaat tamarmik katersuunneriniinnaanngitsoq misissorneqartartussaasimapput. Ullut tamaasa Guutip oqaasiisa ilaat tassanilu najoqqutassiat tunngaviunerusut oqaloqatigiissutigineqartariaqarput. (5 Moses 6:4-9) Ullumikkut nunat amerlanersaanni inuusuttut namminneq biibiliuteqarsinnaasarput, taamaappallu iluqutigingaassavaat. Israelitoqqamili taamaassimanngilaq. Taamanikkut angajoqqaat Guutip oqaasia tunngavigalugu ajoqersuigaangamik eqqaamasinnaasatik aamma sallusuissut uummammiugisatik kisiisa, immaqalu Guutip oqaasianik namminneq allattorsimasatik, atorsinnaasarpaat. Uteqattaarisarlutik meeqqaminni Jehovamut taassumalu aqqutigeqqusaanut asanninneq ineriartortinniarsinnaasarsimavaat. Taamaaliortartussaasimapput meeqqamik isumaat paasissutissanik ulikkaarniaannarnagit aammali ilaqutariit tamarmik Jehovamut taassumalu oqaasianut asanninninnertik ersersillugu inuusinnaaqqullutik. — 5 Moses 11:18, 19, 22, 23.
Juutit naalagiartarfianni Allakkanik atuffassisarneq
10, 11. Juutit naalagiartarfianni Allakkanik atuffassisarneq qanoq aaqqissorneqarsimava, Jesusillu tamanna qanoq isigisimavaa?
10 Juutit Babylonimut aallarunneqarnerata kingorna pallorfiginnittarfiit pilersinneqartalerput. Ataatsimiittarfinni tamakkunani Guutip oqaasii atuarneqarsinnaaqqullugit oqaloqatigiissutigineqarsinnaaqqullugillu Allakkat assilillugit allanneqartarput. Taamaattumik Allakkanik hebriiarisuunik assaannarmik allakkat pisoqqat 6000-it missaat ulloq manna tikillugu nassaarineqarsimapput.
11 Naalagiartarfinni ingammik Tora, tassa Biibilitsinni Mosesip allagai tallimaasut, atuffassissutigineqartarsimapput. apustilit suliait 15:21-mi allassimavoq ukiuni hundredelinni siullerni sabbatit tamaasa taama atuffassisoqartarsimasoq, Misjnalu naapertorlugu ukiut hundredellit aappaanni sapaatit akunneri tamaasa ataasinngornikkut sisamanngornikkullu Tora aamma atuffassissutigineqartarsimasoq. Inuit arlallit aalajangersimasumik atuagassinneqarsimasut tulleriillutik atuffassisarsimapput. Juutit Babylonimiittut ukiut tamaasa Tora naallugu atuartarsimavaat; Palæstinami ukiut pingasut atorlugit Tora naallugu atuarneqartarsimavoq. Aamma pruffiitit allagaasa ilaat atuffassisutigineqarlutillu nassuiarneqartarsimapput. Jesusip sabbatini atuffassisarnerit tamakku najuuffigisarsimavai. — Lúkarse 4:16-21.
Biibilip oqaasiinut qisuariarneq maleruaanerlu
12. (a) Mosesip Inatsisit atuffassissutigimmagit inuiaat qanoq iluaqutigisimavaat? (b) Inuiaat qanoq qisuariarsimappat?
12 Allakkanik isumassarsiarititanik atuartarneq ileqquinnaasussaasimanngilaq. Inuit aalapernaassusiatigut iluarusutsinninniaannarlugit atuffanneqartartussaasimanngillat. Sinajip qaqqaata ataani Mosesip ’angerutsip allassimaffia’ Israelikkunnut atuffassissutigisimavaa Guutimut akisussaaffimminnik ilisimannissinnaaqqullugit naammassinnissinnaaqqullugillu. Taamaaliorumanerpat? Atuaaneq qisuariarfigineqartariaqarpoq. Inuit tamanna paasivaat imalu oqarlutik: „[Jehova] naalallugu oqaaserisai tamaasa maleruarumaarpavut.“ — 2 Moses 24:7; naleqqiuguk 2 Moses 19:8; 24:3.
13. Josuap naalannginneq pillugu perloqqussutissat atuffassissutigimmagit inuit qanoq iliortariaqarsimappat qanorlu kinguneqartumik?
13 Kingusinnerusukkut Josuap pilluaqqussutit perloqqussutillu inuiannut atuffassissutigimmagit taakkua aamma qisuariartussaasimapput. Perloqqussutit tamarmik immikkut taaneqareeraangata ima ilitsersorneqartarsimapput: „Inuillu tamarmik akissapput: ’Amen.’“ (5 Moses 27:4-26) Taamaattumik Jehovap ajortulianik tamakkuninnga iluarinninnginnera eqqartorneqaraangat inuit isumaqataanertik nalunaarutigisarsimavaat. Inuiaat tamarmik torlulallutik isumaqataanertik ersikkaangassuk, misigisaq nuannersimassaqaaq!
14. Nehemiasip nalaani Inatsisit inuiaat tamarmik tutsaanni atuffassissutigineqartarsimanerat sooq assut iluaqutaasimava?
14 Nehemiasip nalaani Israelikkut Inatsisit tusarnaarniarlugit Jerusalemimi katersuukkamik paasivaat allassimasut maleruaqqissaanngitsoorsimallugit. Tamatumani ingerlaannaq ilinniakkatik ilassivaat. Qanoq kingunilimmik? „Tipaatsoqaat.“ (Nehemja 8:13-17) Sapaatip-akunnera ataaseq nalliuttorsiortillutik ullut tamaasa Biibilimik atuffassinerit tusarnaareerlugit paasivaat suli allanik piumasarisaqartoq. Abrahamip nalaaniit Jehovap innuttaminut iliuuserisimasai tamaasa qinunikkut eqqarsaatigeqqissaarpaat. Taamaattumik uppernarsaapput Inatsisit maleruarumallugit, inuiannik takornartanik katikkumanatik, naalaffik aserfallannaveersaartikkumallugu tassanilu kiffartuussineq ingerlatikkumallugu. — Nehemja kapitalit 8-10.
15. 5 Moses 6:6-9-mi peqqussutip qanoq ililluni takutippaa ilaqutariit iluanni Guutip oqaasianik ajoqersorneqarneq qallikkuinnaq ileqquusussaanngitsoq?
15 Aamma ilaqutariit iluanni Allakkanik ajoqersuineq qallikkuinnaasussaasimanngilaq. Soorlu paasereeripput 5 Moses 6:6-9-mi Israelikkut peqquneqarput ’Guutip oqaasii assamminnut qileruteqqullugit’ — tassa iliuutsikkut takutissavaat Jehovap aqqutigeqqusai asallugit. Aamma Guutip oqaasii ’ilisarnaatitut qaaminni inississavaat eqqaasitsissutissatut’ — tassa Allakkani najoqqutassiat eqqaamajuassavaat aalajangigassatillu tamakku tunngavigalugit aalajangertassallugit. (Naleqqiuguk oqaatsit 2 Moses 13:9, 14-16-mi atorneqartut.) ’Illuminni matserfinnut illoqarfiullu isertarfiinut’ allattariaqarpaat, taamaalillutik takutillugu Guutip oqaasii angerlarsimaffimminni illoqarfimminnilu ataqqineqartut maleruarneqartullu. Aap, inuuneranni takuneqarsinnaasariaqarpoq Jehovap inatsisai naapertuilluartut asallugillu maleruaraat. Taamaaliornerlu iluaqutaasorujussuussaaq! Guutip oqaasii aamma ulluinnarni uagut ilaquttatsinni taama pingaarutitsigaavut? Ajoraluartumik juutit pallorfiginninninneq tamanna qallikkuinnaq ileqqorilertarpaat, matusartunnguit allassimaffinnik imallit aarnussatut atorlugit. Pallorfiginninnerat uummammit piunnaarmat Jehovap akueriunnaarpaa. — Jesaja 29:13, 14; Matîuse 15:7-9.
Nakkutilliisut akisussaaffiat
16. Sooq Josuap aalajangersimasumik Allakkat atuartartussaasimavai?
16 Allakkanik atuaaneq eqqarsaatigalugu Israelikkunni nakkutilliisut immikkut piumaffigineqarsimapput. Jehovap Josua ima oqarfigisimavaa: „Inatsisit . . . tamaasa maleruaqqissaakkit.“ Akisussaaffik tamanna naammassisinnaaqqullugu ima oqarfigineqarsimavoq: „Inatsisit allassimaffiat . . . atuffassissutigiuartarniaruk. Ullukkut unnuakkullu eqqarsaatigiuaannaruk . . . taava iluatsitsilluassaatit.“ (Josva 1:7, 8) Soorlu ullumikkut kristumiut nakkutilliisut tamarmik iliortariaqartut, Josuap Allakkanik atuartarnini iluaqatigalugu Jehovap innuttaminut peqqussutai tamaasa eqqaamalluarsinnaasimavai. Aamma ilisimasariaqarsimavaa Jehovap pissutsini assigiinngitsuni kiffani qanoq iliorfigisarsimagai. Jehovap siunertaa pillugu atuartaraangami siunertamut tamatumunnga atatillugu nammineq akisussaaffini eqqarsaatigisariaqarsimavaa.
17. (a) Kunngit Jehovap peqqussutaa malillugu Allakkanik atuartarneq iluaqutigissagunikku aamma qanoq iliortariaqarsimappat? (b) Sooq Biibilimik atuartarneq eqqarsaatiginneqqissaartarnerlu kristumiunut utoqqaanertanut immikkut pingaaruteqarpa?
17 Jehovap peqqussutigisimavaa innuttaminut kunnginngortup kialuunniit kunngioqqammernermini Guutip inatsisai palasit paarisaat allallugit assilissagai. Taava ’inuunini tamaat atuartartussaasimavai’. Taamaaliussaaq inatsisit imarisaat eqqaamasinnaaqqullugu, kisianni aamma ’Jehova Guutini mianereqqullugu’ ’makitasaarluni nunaqqatini anneruniarfigeqqunagit’. (5 Moses 17:18-20) Taamaattumik atuarsimasani eqqarsaatigeqqissaartariaqarpai. Kunngit ilaat qularnanngitsumik eqqarsarsimapput naalakkersuissagamik atuarnissaminnut ulapippallaarlutik, inuiaallu tamarmik kunngimik sumiginnaanera ajoqutigisarpaat. Kristumiut ilagiissaanni utoqqaanertat kunngitut inissisimaffeqanngivipput. Soorluli kunngit iliortariaqarsimasut utoqqaanertattaaq Guutip oqaasii atuartariaqarlugillu eqqarsaatigeqqissaartariaqarpaat. Taamaaliorunik isumagisassatik eqqortumik isigiuarsinnaassavaat. Taamaalillutillu ajoqersuisutut Guutip ataqqinaatissaanut kristumioqatimillu iluaqutissaannut akisussaafitsik naammassisinnaassavaat. — Títuse 1:9; naleqqiuguk Juánase 7:16-18; akerlianillu 1 Timûtiuse 1:6, 7.
18. Biibili aalajangersimasumik atuaqqissaartarutsigu apustili Paulusip maligassiaa suna malikkuminartinnerussavarput?
18 Apustili Paulusip, ukiuni hundredelinni siullerni kristumiup nakkutilliisup, Allakkat isumassarsiarititaasut ilisimalluarpai. Thessalonikatoqqami inuit nalunaajaaffigigaangamigit Allakkat tunngavigalugit eqqarsalersinniartarsimavai, oqaloqatigalugit isumaannillu paasinninnissaannut ikiorlugit. (apustilit suliait 17:1-4) Tusarnaartimi ilumoorusuttut uummataat angusarpai. Taamaattumik nalunaajaaffigisai amerlasuut uppertunngorsimapput. (1 Tásalûníkamiut 2:13) Illit Biibilimik atuaqqissaarnerpit kingunerisaanik Allakkat tunngavigalugit kinguneqarluartumik allat eqqarsalersissinnaavigit? Biibilimik atuartarnerup inuuninni inissisimanera qanorlu iliorlutit taamaaliortarnerit takutitsiva Guutip oqaasianik pigisaqarnerpit pingaaruteqassusia ilumut pingaartikkit? Ilanngutassiami tulliuttumi misissussavarput qanoq apeqqutit tamakku angerfigisinnaagivut, allaat ulapittaraluarutta. (wE 1/5 95)
Qanoq akissavit?
□ Sooq inuit ilaat inuunermikkut kiffaanngissutsimikkullu navianartorsiortarsimappat Biibilimik atuarniarnertik pissutigiinnarlugu?
□ Guutip oqaasiata Israelikkunnut atuffassissutigineqartarneranik aaqqissuussinerit misissoratsigik qanoq iluaqutigaarput?
□ Biibilimi atuarsimasavut susariaqarpavut?
□ Sooq Biibilimik atuartarneq eqqarsaatiginneqqissaartarnerlu kristumiunut utoqqaanertanut immikkut pingaaruteqarpa?
[Qupp. 11-mi assiliartaq]
Jehovap Josua ima oqarfigaa: ’Atuffassissutigiuaannaruk . . . ullukkut unnuakkullu’