Guutip aqqa Kristumiut Allagaataanni Grækerisuuni

Biibilimik ilisimatuut miserratigin­ngilaat Guutip aq­qa, tetragram­mi (יהוה) atorlugu al­lan­neqar­tar­toq, Al­lak­kat Hebræerisuut al­las­simaq­qaarfiini 7000-eriangajal­lugu ator­neqar­toq. Ilisimatuul­li ilar­pas­sui isumaqar­put Kristumiut Al­lagaataasa Grækerisuut al­las­simaq­qaarfiini ateq taan­na ator­neqan­ngitsoq. Taman­na pis­sutigalugu nalitsin­ni Biibilini amerlaner­ni Testamentitaamik taaneqar­tar­toq nutser­neqaraangat Jehovap aq­qa ator­neqar­neq ajor­poq. Al­laat Al­lak­kat Hebræerisuut tetragram­mimik atuisut is­suar­neqar­tut nutser­neqaraangata nutserisut amerlanersaasa Guutip aq­qa ator­nagu “Naalagaq” al­lat­tar­paat.

Biibilimik nutsik­kami New World Translation of the Holy Scriptures-imia taamaalior­toqan­ngilaq. Tamatumani Kristumiut Al­lagaataan­ni Grækerisuuni ateq Jehova 237-riarlugu ator­neqar­poq. Nutserisut taamaalior­niarlutik aalajanger­nermin­nut pingaarutil­lit marluk tun­ngavigaat: (1) Al­lagatoq­qat grækerisuut as­sam­mik al­latat ul­lumik­kut pigineqar­tut al­las­simaq­qaarfiun­ngil­lat. Al­lagatoq­qat tuusintil­lit ul­lumik­kut pigineqar­tut amerlanersaat al­las­simaq­qaarfiit al­lan­neqar­nerisa kingor­na ikin­ner­paamik ukiut 200-t qaangiut­tut as­silil­lugit al­lan­neqar­put. (2) Taamanik­kut as­siliil­lutik al­lat­tar­tut tetragram­mi Kyʹrios-imik, oqaatsimik grækerisuumik “Naalak­kamik” isumaqar­tumik, taarsin­ngik­kunik­ku taamaat­tooreersunit as­silisar­paat.

Ataatsimiititaliaq New World Translation of the Holy Scriptures-imik nutserisoq naliliisimavoq al­las­simaq­qaarfin­ni grækerisuuni tetragram­mip ator­neqar­neranut up­per­narsaatis­saqarluar­toq. Taama isum­mer­put uku tun­ngavigalugit:

• Allakkani Hebræerisuuni Jiisusip taas­sumalu apustiliisa nalaanni atorneqar­tartuni tetragrammi tamatigut atorneqar­tarpoq. Sior­natigut inuit ikit­tut taman­na qularutigisimagaluaraat, Al­lak­kat Hebræerisuut Jiisusip nalaaneersut siusin­nerusuk­kumeersul­lu Qumranimi nas­saarineqarsimam­matali taman­na qularineerus­simavoq.

• Jiisusip taas­sumalu apustiliisa nalaanni Allakkani Hebræerisuuni grækerisuun­ngortitani tetragrammi aamma atorneqarpoq. Ukiuni hundredilin­ni Biibilimik ilisimatuut isumaqarsimap­put Al­lak­kat Hebræerisuut grækerisut nutser­neqar­neran­ni Septuaginta-mi tetragram­mi ator­neqan­ngitsoq. Taava 1940-kkunni Biibilimik ilisimatuut nutsik­kap grækerisuup Septuaginta-p Jiisusip nalaaneersup ilamer­ngi pisoqarujus­suit misis­soq­qis­saar­paat. Taak­ku Guutip aq­qanik, hebræerisut al­las­simasunik, ilaqar­put. Tas­sa al­lak­kani grækerisuun­ngor­titani Jiisusip nalaaneersuni Guutip aq­qa ator­neqar­poq. Mosesimil­li al­lak­kat siul­ler­niit Malakip al­lagai ilan­ngul­lugit siusin­nerusuk­kut Guutip aq­qa al­las­simasaraluar­toq Septuaginta as­silil­lugu Kr.in.king. 300-kkun­ni al­latani pingaar­ner­ni (soorlu ukunani: Codex Vaticanus aam­ma Codex Sinaiticus) al­las­siman­ngilaq. Taamaat­tumik al­lak­kani tamatuma nalaaneersuni tam­matsaalineqarsimasuni Testamentitaami, tas­sa Biibilip grækerisoor­taani, Guutip aq­qata al­las­simasoqan­ngin­nera tupin­nan­ngilaq.

  Jiisusi ima oqarpoq: ‘Ataatama aqqani tikiuppunga.’ Aamma Guutimut qinulluni ima oqarpoq: ‘Aqqit ilisimalersippara’

• Kristumiut Allagaataanni Grækerisuuni Guutip aqqa Jiisusip atortaraa allanullu ilisimalersit­taraa allaatigineqarpoq. Jiisusi ima oqar­poq: ‘Ataatama aq­qani tikiup­punga.’ (Joh 5:43; 10:25) Aam­ma Guutimut qinul­luni ima oqar­poq: ‘Aq­qit ilisimalersip­para.’ – Joh 17:6, 11, 12, 26.

• Allakkat Hebræerisuut assigalugit Kristumiut Allagaataat Grækerisuut Guutip sun­niineratigut isumas­sarsiaritin­neqarlutillu Guutip oqaasianut ilaap­put. Taamaat­tumik Jehovap aqqa allak­kani tas­sangaan­naq tam­marsimasuup­pat Biibilip immik­koor­tortai marluk taakku immin­nut attuumas­suteqarpasis­san­ngik­kaluarput. Kr.in.king. ukiup 50-ip mis­saani ajoqersuk­kap Jaakup utoq­qaaner­tat Jerusalemimiit­tut ima oqarfigai: “Sim­miuut oqalut­tuar­poq qanoq ilil­luni Guuti Guutimik nalusunik aterminut in­nut­tas­sarsereersimasoq.” (ApS 15:14) Taamani Guutip aq­qa ilisimaneqar­nanilu ator­neqar­tan­ngitsuup­pat Jaaku taamatut oqarsimanavian­ngik­kaluar­poq.

• Guutip aqqa naalisarlugu Kristumiut Allagaataanni Grækerisuuni atorneqartarpoq. Saq­qum­mersitani versit ilaan­ni Guutip aq­qa oqaatsimi uani ilaavoq: “Hal­leluja!” (Saqq 19:1, 3, 4, 6) Oqaaseq taan­na hebræerisuumit aal­laaveqar­poq ima isumalim­mik: “Jah un­nersiutigiuk.” “Jah” atip Jehovap naalisar­neraa. Kristumiut Al­lagaataan­ni Grækerisuuni ater­pas­suit Guutip aq­qanik naggueqar­put. Taak­kua ilagaat Jiisusi, qinerlerfis­siat naaper­torlugit ateq Jiisusi ima isumaqar­poq: “Jehova an­nas­sutaavoq.”

• Juutit allagaataan­nit pisoq­qanit erserpoq Kristumiut juutiusut allagaatiminni Guutip aqqa atortaraat. Tosefta-mi (juutit inatsisiliaat aal­laq­qaam­mut al­lataan­ngitsut Kr.in.king. ukiup 300-p mis­saani al­lagaatin­ngorlugit naam­mas­sineqar­tuni) kristumiut al­lagaataat sabbatimi ikual­lan­neqar­tar­tut pil­lugit ima al­las­simavoq: “Iivangkiiliulersaar­tut atuagaataat aam­ma minim-it [tas­saasorineqar­tut juutit kristumiun­ngorsimasut] atuagaataat in­nermit asat­tuun­neqan­ngil­lat. Atuak­kat taak­ku Guutip aq­qanik in­nersuus­siner­tal­lit ikual­lat­tar­paat.” Aam­ma Tosefta-mi Galilæamiu Rabbi José, Kr.in.king. ukiut 100-kkut aal­lar­tin­neran­ni inuusoq, oqar­nerar­neqar­poq sapaatip-akun­nerata ul­luini al­lani “taak­kunani [kristumiut al­lagaataan­ni] Guutip aq­qanik in­nersuus­sinerit savim­mik peeriarlugit piik­katik toq­qor­taraat, peersif­figisatil­lu ikual­lat­taraat”.

• Biibilimik ilisimatuut ilaasa miser­ratigin­ngilaat Kristumiut Allagaataanni Grækerisuuni Allak­kat Hebræerisuut issuarneqarneranni Guutip aqqa atorneqar­tarsimasin­naasoq. The Anchor Bible Dictionary-mi “Testamentitaami tetragram­mi”-mik qulequtalim­mi ima al­las­simavoq: “Testamentitaap al­las­simaq­qaarfii al­lan­neqarmata Testamentitoqaq Testamentitaami is­suar­neqaraangat ilaan­nik­kut tamatigul­luun­niit tetragram­mip, Guutip aq­qata, Yahwehp ator­neqar­tarsimaneranut up­per­narsaatis­saqar­poq.” Ilisimatooq George Howard ima al­lap­poq: “Biibili grækerisooq [Septuaginta] as­silil­lugu al­latani, Al­lak­kani ilagiit kristumiut siul­liit ator­tagaan­ni, tetragram­mi suli ator­neqar­tarmat Testamentitaamik al­lat­tut Al­lak­kat is­suaraangamik­kit oqaaseqatigiin­ni tetragram­mip al­las­simaneratut al­lat­tarsimas­sagaat up­peris­sal­lugu pis­susis­samisuugin­nas­saaq.”

• Biibilimik nutserisartut ataq­qisaasut Kristumiut Allagaataanni Grækerisuuni Guutip aqqa atortarpaat. Taak­kua ilaat New World Translation sioq­quterujus­suarlugu taamaalior­tarsimap­put. Nutserisut taak­kualu nutsigaasa ilaat ukuup­put: A Literal Translation of the New Testament ... From the Text of the Vatican Manuscript, Herman Heinfetterimit (1863); The Emphatic Diaglott, Benjamin Wilsonimit (1864); The Epistles of Paul in Modern English, George Barker Stevensimit (1898); St. Paul’s Epistle to the Romans, W. G. Rutherfordimit (1900); The New Testament Letters, J.W.C. Wandimit, Londonimi biskop­pimit (1946). Aam­ma nutsik­kami Spaniamiutuumi 1919-imeersumi, nutserisup Pablo Bessonip Lukasip iivangkiiliua 2:15-imi Judasil­lu al­lagai 14-imi “Jehová” ator­paa, nutsik­kaminilu qup­per­nerup ataani ilan­ngus­sani 100-t sinnerlugit Guutip aq­qa al­lan­neqar­tarsimasorineqar­tutut al­lat­tar­paa. Nutsik­kat taak­ku sioq­quterujus­suarlugit Kristumiut Al­lagaataan­ni Grækerisuuni hebræerisuun­ngor­titani 1500-kkun­neersuni tamatumalu kingor­naneersuni tetragram­mi oqaaseqatigiip­pas­suar­ni ator­neqar­poq. Nutsik­kani tyskisuuni as­sigiin­ngitsuni ikin­ner­paamik aq­qanilin­ni “Jehovah” (imaluun­niit “Jahwe”) Kristumiut Al­lagaataan­ni Grækerisuuni ator­neqar­poq, nutserisul­lu sisamat “Naalagaq” al­lariarlugu tamatuma kingor­na ateq ungaluuserlugu ilan­ngut­tarsimavaat. Nutsik­kani tyskisuuni 70-init amerlanerusuni Guutip aq­qa qup­per­nerup ataani ilan­ngus­sani nas­suiaatiniluun­niit ator­neqar­poq.

  

• Biibilimik nutsik­kani oqaatsini assigiin­ngitsuni hundredinit amerlanerusuni Kristumiut Allagaataanni Grækerisuuni Guutip aqqa atorneqarpoq. Afrikamiut, indianerit, Asiamiut Europamiul­lu oqaasiini aam­ma oqaatsini Maneras­suarmi qeqer­tani oqaaserineqar­tuni amerlasuuni Guutip aq­qa ator­neqakulavoq. (Takuuk al­lat­torsimaf­fik, qupp. 12-13). Oqaatsinut taak­kunun­nga Biibilimik nutserisut qulaani tun­ngavilersuutigineqar­tunut as­singusut pis­sutigalugit aalajangersimap­put Guutip aq­qa ator­niarlugu. Kristumiut Al­lagaataan­nik Grækerisuunik nutsik­kat ilaat pisoqaan­ngil­lat, soorlu Rotumamiutooq (1999), tamatumani versini 48-ni “Jihova” 51-eriarluni ator­neqar­poq, aam­ma Indonesiamiutut oqaatsini batak (Toba) (1989) “Jahowa” 110-riarluni ator­neqar­poq.

  

Tas­sa Kristumiut Al­lagaataan­ni Grækerisuuni Guutip aq­qata, Jehovap, ator­neqaq­qiler­nis­saanut tun­ngavis­saqarluar­poq. Taamaat­tumil­lu New World Translation-imik nutserisut Jehova ator­tar­paat. Taak­kuami Guutip aq­qa ataq­qingaarlugulu al­las­simaq­qaarfin­ni al­las­simasunik minitaqan­ngin­nis­sar­tik eq­qumaf­figeq­qis­saar­paat. – Saqq 22:18, 19.