Tambula O Nzumbi Ia Nzambi, O Ia Mundu Kana
“Etu ki tu tambula o nzumbi ia mundu, maji o nzumbi ia Nzambi phala ni tu’ijiie o ima ioso i tu bhana Nzambi mu henda iê.”—1 KOL. 2:12, NW.
1, 2. (a) Mu ukexilu uebhi o Jikidistá ala mu ita? (a) Ibhuidisu iebhi i tua-nda di longa?
O JIKIDISTÁ ja kidi ala mu ita! O nguma ietu uala ni kutena, ua dimuka kiavulu, ua mu bhânga ni ku suína kuoso. Muéne uala ni uta ua dikota, uene mu kuata athu avulu. Maji etu ki tu tokala ku kala ni uôma, ua kuila muéne ua-nda tu tolola. (Iza. 41:10) Etu tuala ni kifikidilu ki tena ku tu kuatekesa, se-ku muthu u tena ku ki tolola.
2 O ita ietu ki ita mu ukexilu ua xitu; maji ita mu nzumbi. O nguma ietu, Satanaji, o Diabhu, o uta uê ua dianga, o “nzumbi ia mundu.” (1 Kol. 2:12, NW) O kifikidilu kietu ki tu kuatesa ku bhânga ni jindunge jê, o nzumbi ia Nzambi. Phala tu bhuluke mu ita íii, ni ku kala ni ukamba ni Nzambi, tua tokala ku bhinga o nzumbi ia Nzambi, ni kulondekesa o ídifua iê ku muenhu uetu. (Nga. 5:22, 23) O nzumbi iene ku mundu ihi, ni kiebhi ki ia dimuange ku mundu uoso? Kiebhi ki tu tena kuijiia se o nzumbi ia mundu ia mu tu nganala? Ni ihi i tu longa Jezú ia lungu ni ku tambula o nzumbi ia Nzambi, ni ku dituna o nzumbi ia mundu?
Mukonda Diahi o Nzumbi ia Mundu—ia Dimuange Kiavulu?
3. O nzumbi ia mundu ihi?
3 O nzumbi iene ku mundu ia tundu kua Satanaji, “o sobha ia mundu iú,” iu ua mu bhânga ni nzumbi ikôla ia Nzambi. (Nzuá 12:31; 14:30; 1 Nzuá 5:19) O ukexilu iú, uene ua mu tumina o mundu uoso, ni ku bhangesa o athu ku bhanga ima ia iibha. O ukexilu iú ua iibha, uene mu tumina o athu, ni ku a bhangesa ku dituna o itumu ia Nzambi.
4, 5. Kiebhi kia bhange Satanaji phala o nzumbi ia mundu i dimuanga kiavulu?
4 Kiebhi kia bhange Satanaji phala o nzumbi ia mundu i dimuanga kiavulu? Kia dianga, Satanaji ua nganala Eva mu jaludim ia Edene. Muéne ua bhangesa Eva ku xikina kuila o ku di tumina mudiê sé Nzambi, kueji beta-kota phala muéne. (Dim. 3:13) Muéne ua dilondekesa kuila mukua makutu! (Nzuá 8:44) Kienhiki, bhu kaxi ka muhatu, muéne ua nganala Adá, iu ua mu bhangesa ku bhukumukina ué Jihova. Mukonda dia Adá ku sola ku bhukumuka, ua sumbisa athu oso mu ituxi, ni ku a bhangesa o ku kaiela o nzumbi ia iibha ia Satanaji ia ku bhukumuka.—Tanga Efezo 2:1-3.
5 Satanaji ua nganala ué ji-anju javulu, iá a kituka madimonho. (Dij. 12:3, 4) O ji-anju ja bhukumukina Nzambi, ande dia Dilúvio mu izuua ia Noué. O ji-anju jiji, a banzele kuila kieji beta-kota se ene a xisa o kididi kiá, kia a tokala ku diulu, ni kuíza ku sokana ni an’a ahatu mu ixi. (Juda 6) Ni kikuatekesu kia madimonho a tundu ku diulu, Satanaji ua mu “nganala o mundu uoso,” mu ixi. (Dij. 12:9) Kikola-ze, mundu uavulu uala mua vundu, a mu ku a nganala ku madimonho.—2 Kol. 4:4.
O Kuila o Nzumbi ia Mundu ia mu ku Nganala?
6. Kiebhi o nzumbi ia mundu i tena ku tu nganala?
6 Mundu uavulu a mu ku a nganala kua Satanaji, maji o Jikidistá ja kidi a tokala ejiia o jindunge jê joso. (2 Kol. 2:11) Mu kidi, o nzumbi ia mundu, ki i tena ku tu nganala, i tena ngó ku tu nganala se tu di ehela. Tua-nda di longa ibhuidisu iuana, ia-nda tu kuatekesa ku mona se tua mu tambula o nzumbi ia Nzambi, anga o nzumbi ia mundu.
7. Mu ukexilu uebhi Satanaji kia bhanga ioso phala ku tu sondolola kua Jihova?
7 O itonokenu i ngi sola, ilondekesa ihi ia lungu ni eme? (Tanga Tiiaku 3:14-18.) Satanaji u bhanga ioso phala ku tu sondolola kua Nzambi, u tu funhisa phala tu zole o usuéia ku muxima uetu. O Diabhu uejiia kuma Jihova u zemba athu uoso a zola o usuéia. (Jisá. 11:5) Kienhiki Satanaji u nganala athu mu kaxi ka madivulu, jifilme, mimbu, ni mu kaxi ka ji joko—o ima íii iene mu funhisa o akua ku jokala o ku fikisa ku bhanga ufusa, ujibhangânga—phala ku sunga o jihanji jetu ja xitu. Satanaji ki mu uabhela, se mu ithangana tu zola o ima ia uabha, maji mu ithangana ia mukuá tu zola o ima ia iibha, iene mu londekesa muéne.—Jisá. 97:10.
8, 9. Ibhuidisu iahi ia lungu ni itonokenu i tua tokala o ku di bhanga?
8 O nzumbi ia Nzambi, i suínisa ió a i tambula ku kala athu a zele, a lenduka, akua henda. Kienhiki tua tokala ku di ibhuidisa: ‘O kuila o itonokenu i ngi sola i ngi suínisa ku kala ni ídifua iambote?’ O unjimu u tunda kua Nzambi, ‘ki ua makutu kana,’ oso a tambula o nzumbi ia Nzambi, ka bokela o jivizinhu o kutululuka, mba ukexilu uambote, maji ene ku dima diâ, a tala o ujibhangânga, ni undumbu mu mutelembe ua izunzumbia mu jinzo jâ.
9 Jihova ua mesena a mu bheza ngó muéne. Satanaji ua-nda sanguluka se a mu bheza, né muene veji imoxi ngó, kála kia mesenene ku bhanga ni Jezú. (Luka 4:7, 8) Etu tua tokala ku di ibhuidisa: ‘O kuila o itonokenu i ngi sola i ngi bhangesa kubheza ngó Nzambi? O itonokenu iami, i ngi kuatekesa, anga i ngi fidisa ku dituna ku bhânga ni nzumbi ia mundu? O kuila nga tokala ku bhanga kima kia lungu ni ima i nga-nda sola ku pholo?
10, 11. (a) Ukexilu uahi u suínisa o mundu ua lungu ni jimbote? (b) Ihi i suínisa o Mak’â Nzambi?
10 Iebhi o ibanzelu iami ia lungu ni jimbote? (Tanga Luka 18:24-30.) O nzumbi ia mundu, i suínisa athu ku mesena “ima ioso i mona o mesu” mu ku suínisa o ku kala ni luímbi, lua ku kala ni ima iavulu. (1 Nzuá 2:16) O ukexilu iú, u bhangesa athu avulu ku kala ni vondadi ia ku kala jimvuama. (1 Tim. 6:9, 10) O nzumbi ia mundu, i tu bhangesa ku xikina kuila, o ku kala ni ima iavulu, i tu bhana ku kondama kua kidi. (Jisa. 18:11) Se tu ehela kuila o ku zola o kitadi, ku kala ku pholo, ia henda ietu kua Nzambi, Satanaji ua-nda tu tolola. Kienhiki tua tokala ku di ebhuidisa: ‘O kuila ngene mu londekesa kuila nga mesena ima iavulu ku muenhu?’
11 O Mak’â Nzambi a tu suínisa ku kala ni ibanzelu iambote ia lungu ni kitadi, ni ku kalakala kiavulu phala ku dikila o muiji uetu. (1 Tim. 5:8) O nzumbi ia Nzambi, i kuatekesa ió ene mu londekesa o ukexilu ua Jihova ua ku bhana. Athu iá a ejiia kála athu a uabhela o ku bhana. Ene a bhana dingi valolo ku athu, o ima ia mukuá ndenge, a sanguluka kiavulu kioso kia bhanga kiki. (Jisa. 3:27, 28) Ene kehela kuila o kitadi kiene ki dianga, o sidivisu ia Nzambi i kala ndenge.
12, 13. Mu kuijiia kuila o nzumbi ia mundu ia iibha, kiebhi o nzumbi ia Nzambi, ki i tena ku tu kuatekesa?
12 Ukexilu uahi u ngene mu londekesa ku muenhu uami? (Tanga Kolose 3:8-10, 13.) O nzumbi ia mundu, i suínisa athu ku bhanga o imbamba i bhanga o xitu. (Nga. 5:19-21) Se tua mesena ku mona kiebhi ki tu nganala o nzumbi ia mundu, ki mu ithangana iambote, maji kioso ki bhu moneka maka, kála kia tu bhanga kima kia iibha ku phang’etu ia Kidistá, u tu xinga mba u tu ta kituxi. Mu inzo ietu, tu tena kulondekesa se nzumbi iebhi ia mu tu tumina. Kienhiki, tua tokala ku di tonginina kiambote. Dibhudise: ‘Mu jimbeji ji samanu ja bhiti, o kuila o ukexilu ua muenhu uami ua londekesele kuila ngi Kidistá, anga nga vutuka ku ifua ia iibha, ia ukexilu uami ua kuzuela?’
13 O nzumbi ia Nzambi, i tu kuatekesa o ku ‘zula o muthu uokulu, ni ifua iê ia bolo’ ni ku zuata o “muthu uobhe.” Kiki kia-nda tu kuatekesa kulondekesa o henda. Tua-nda kala ni ukexilu ua ku loloka akuetu mu vondadi ietu, né muene se a tu te kituxi. Ki tua-nda zoka dingi ni athu a tu bhanga kia iibha, “ni kulunga kuoso ni kunônga, ni kutema. Kana ku kuata kuhoia-hoia, ni kulokalala.” Mu veji dia kiki, tua tokala ku bhanga ioso phala “ku dixinganeka” mudietu.—Efe. 4:31, 32.
14. Ihi i banza athu ku mundu, ia lungu ni Mak’â Nzambi?
14 O kuila ngene mu xila, ni ku zola o itumu ia Bibidia? (Tanga Jisabhu 3:5, 6.) O nzumbi ia mundu, iene mu bhangesa athu ku bhukumukina o Mak’â Nzambi. O athu a tambula o nzumbi íii, ka xikana ku belesela o itumu ia Bibidia, a solo ku kaiela o milongi ia jingijiie. (2 Tim. 4:3, 4) Saí iá a dituna o Mak’â Nzambi. O athu enhá ka xikina o kidi kia Bibidia, ene a di fika jinjimu ku mesu mâ. Ene ka belesela o itumu ia Bibidia ia lungu ni kuta phánda, ni mala a bhanga o ufusa ni mala ni akua, ni ku di xisa. Ene a longa kuila ‘o ku zanga mbote, o mbote ku zanga.’ (Iza. 5:20) O kuila ene mu tu nganala ué ku nzumbi íii? O kuila tuene mu dielela mu unjimu ua athu, mba mu ilunji ietu kioso ki tu dibhana ni maka? O kuila tuene mu bhanga ioso phala ku belesela o milongi ia Bibidia?
15. Ihi i tua tokala ku bhanga mu veji dia ku dielela mu unjimu uetu?
15 O nzumbi ia Nzambi, i tu suínisa ku xila o Bibidia. Kála kia ximanene o mukua jisalamu, etu ué tu xila o Mak’â Nzambi, kála kandeia ka inama ietu, ka tu muikina o njila ietu. (Jisá. 119:105) Mu veji dia ku dielela mu unjimu uetu, tua tokala ku dielela mu Mak’â Nzambi, phala ku tu kuatekesa ku tonginina ia uabha mu íii ia iibha. Etu ki tu di longo ngó ku xila o Bibidia, maji tua zolo ué o itumu ia Nzambi.—Jisá. 119:97.
Kaiela o Phangu ia Jezú
16. Ihi ia bhingi phala o muthu ku kala ni “kilunji kia Kristu?”
16 Phala ku tambula o nzumbi ia Nzambi, tua tokala ku kala ni “kilunji kia Kristu.” (1 Kol. 2:16) O “ku kaiela o phangu ia Jezú Kristu,” ku bhinga kuijiia se kiebhi muéne kia kiexile mu banza, ni kiebhi kia kiexile mu dibhana ni athu, phala ku kaiela o phangu iê. (Lom. 15:5; 1 Phe. 2:21) Tua-nda di longa o maukexilu a tu kuatekesa ku bhanga kiki.
17, 18. (a) Phangu iahi ia tu xila Jezú, ia lungu ni kusamba? (b) Mukonda diahi tua tokala ku ‘kolokota mu ku bhinga?’
17 Ku bhinga o nzumbi ia Nzambi. Ande dia ku dibhana ni jitendasá, Jezú ua bhingile o kikuatekesu kia nzumbi ia Nzambi. (Luka 22:40, 41) Etu ué, tua tokala ku bhinga kua Nzambi o nzumbi iê ikôla. Jihova u bhana o nzumbi iê ni ngalasa ioso, ku athu oso a mu bhinga ni kixikanu. (Luka 11:13) Jezú uambe: “Bhinga, nda a ku bhane; sota, nda u sange; phupha, nda a ku jikuile. Mbata uoso u bhinga, a mu bhana; uoso u sota, u sanga; o uoso u phupha, a mu jikuila.”—Mat. 7:7, 8.
18 Kioso ki u bhinga o nzumbi ia Jihova, ni ki kuatekesu kiê, kana ku bhuila ni lusolo mu ku mu bhinga. Nange ku bhinga kusamba kiavulu, ni ku kolokota mu kusamba. Saí ithangana Jihova uehela o jiselevende jê, ku mu tangela o ibhindamu iâ, ni kulondekesa o kixikanu kiâ, ande dia ku a tambuijila o misambu iâ.a
19. Ihi ia kexile mu bhanga Jezú ithangana ioso, ni mukonda diahi tua tokala ku kaiela o phangu iê?
19 Belesela Jihova ni muxima uê uoso. Jezú ua bhangele ioso ia uabhele Tat’ê. Saí kithangana Jezú, ka banzele kála kia bhingile o vondadi ia Tat’ê. Né kiki muéne ni kidielelu kioso uambela Tat’ê: “Maji-phe ki ngindi ku bhanga o vondadi iami, ki kale ngó o vondadi iê.” (Luka 22:42, NW) Dibhudise: ‘O kuila ngene mu belesela Nzambi, né muene mu ithangana ia bhonzo?’ O ku belesela Nzambi kima kia bhingi, ku muenhu uetu. Muéne ngó tua tokala ku mu belesela, mukonda muéne o Mubhangi uetu, uene mu Dikila o mienhu ietu. (Jisá. 95:6, 7) Se-ku kima ki bhingana bhu kididi kia ku belesela. Etu ki tu tena ku kala tu makamba a Nzambi, se tu kamba ku mu belesela.
20. Jezú ku muenhu uê uoso, ua di bhakuile mu ihi, ni kiebhi ki tu tena ku kaiela o phangu iê?
20 Ijiia kiambote o Bibidia. Kioso kia zoko ni Satanaji ia lungu ni kixikanu kiê, Jezú ua tumbula o Mikanda Ikola. (Luka 4:1-13) Kioso kia zoko ni atuameni a jingeleja, Jezú ua londekesa o Mak’â Nzambi, kála mutumini. (Mat. 15:3-6) Jezú ku muenhu uê uoso, ua di bhakuile mu kuijiia, ni ku kumbidila o kitumu kia Nzambi. (Mat. 5:17) Etu ué tua tokala ku kolokota ku kala mu kixikanu, mu ku di longa o Mak’â Nzambi. (Fil. 4:8, 9) O ku sota kithangana phala ku di longa ubheka uetu, ku kala ni kizuua kia ubhezelu ku muiji, nange ki tu bhonza kiavulu. Maji mu veji dia ku sota kithangana, tua tokala ku bhanga ioso phala tu kale ni kithangana kia ku di longa.—Efe. 5:15-17.
21. Ihi i tua tokala ku bhanga phala tuijiie kiambote o Mak’â Nzambi, ni ku a kumbidila?
21 “O kimbadi kia fiiele” uene mu tu kuatekesa ku kala ni kithangana phala ku di longa ubheka uetu, ni ku di longa ku muiji, mu ku tu bhana o Kizuua kia Ubhezelu ku Muiji ku semana. (Mat. 24:45, NW) O kuila ua mu katula mbote ku ukexilu iú ua ku di longa? Phala ku ku kuatekesa ku kala ni kilunji kia Kristu, o kuila eie u tena ku di longa ué ima ia mukuá, ia lungu ni ima ia longo Jezú, mu ima i uene mu sola? Eie ua tokala u di longa ué o divulu Índice de Publicações da Torre de Vigia, phala ku sanga o maka u ua mesena kuijiia dingi. Mu kifika, o A Sentinela ia 2008 katé 2010, ia bheka 12 dia diambu, diambe: “O Que Aprendemos de Jesus.” Nange eie u mesena ku di longa o milongi íii, mu kizuua kia ku di longa. Ku dimatekenu ua muvu ua 2006, o Despertai! diene mu bheka o diambu: “Como Responderias?” O milongi íii a i bhange phala ku ku kuatekesa ku bandekesa o kuijiia kuê, kua lungu ni Mak’â Nzambi. Mukonda diahi ki u di longe o milongi íii, mu Kizuua kia Ubhezelu ku Muiji?
Tu Tena ku Tolola o Mundu
22, 23. Ihi i tua tokala ku bhanga phala ku tolola o mundu?
22 Phala ku tuendesa ku nzumbi ia Nzambi, tua tokala ku dituna o nzumbi ia mundu. Kiki kima ki bhonza. Kua bhingi ku bhânga, ni ku suína kuoso. (Juda 3) Maji né kiki, tu tena ku di tunda kiambote! Jezú uambela o maxibulu mê: “Mu ngong’umu mua-ndu kala ni hadi, maji kuatenu-phe muanu, ngongo iíi eme nga i tolola kiá.”—Nzuá 16:33.
23 Etu ué, tu tena ku tolola o mundu se tu dituna o nzumbi iê, ni ku bhanga ioso i tu tena phala ku tambula o nzumbi ia Nzambi. Mu kidi, “Nzambi se uala ku mbandu ietu, nanhi u tena ku tu tolola?” (Lom. 8:31) O ku tambula o nzumbi ia Nzambi, ni ku kaiela o itendelesu ia Bibidia, tua-nda zediua, tua-nda kala ni kutululuka, ni ku tambula o muenhu ua kalelaku ku mundu uobhe ua zukama.
[Tanga mu luji]
a Phala kuijiia dingi o maka enhá, tanga o divulu, Mu Kidi Ihi i Longa o Bibidia? mu jimbandu ja 170-173.
Eie ua Lembalala?
• Mukonda diahi o nzumbi ia mundu ia di muange kiavulu?
• Iebhi o ibhuidisu iuana i tua tokala o ku di bhanga?
• Ima itatu iahi i tua di longo kua Jezú, ia lungu ni ku tambula o nzumbi ia Nzambi?
[Foto ku mbandu 10]
Kiebhi o ji-anju jiji ja kituka madimonho?
[Foto ku mbandu 12]
Satanaji u bhangesa o nzumbi ia mundu, phala ku nganala athu, maji etu tu tena ku dituna o nzumbi íii