Mulangidi KIDIDI KYA KUBHAKA MADIVULU MU INTERNETE
Mulangidi
KIDIDI KYA KUBHAKA MADIVULU MU INTERNETE
Kimbundu
  • BIBIDYA
  • MADIVULU
  • YÔNGE
  • w11 12/1 jimb. 4-7
  • Dikuinhi Dia Ibhuidisu ia Lungu ni ku di Zeka io Tambuijile

O vidyu iwasolo seku luwa.

Tuloloke, kwamoneka kibhidi mu kujikula o vidyu.

  • Dikuinhi Dia Ibhuidisu ia Lungu ni ku di Zeka io Tambuijile
  • O Mulangidi—2011
  • Milongi Yadifu
  • O Musoso ua Ukaza
    O Mulangidi U Bhana Ngolokela ia Utuminu Ua Jihova (Phala ku di Longa)—2016
O Mulangidi—2011
w11 12/1 jimb. 4-7

Dikuinhi Dia Ibhuidisu ia Lungu ni ku di Zeka io Tambuijile

1 O Kuila o Kituxi Kia te Adá ni Eva mu Jaludim ia Edene ia Lungu ni ku di Zeka?

▪ Kitambuijilu: Athu avulu a banza kuila o kibundu kia fidisile mu jaludim ia Edene, kiexile o ukexilu ua ku di zeka. Maji kiki, ki kiene ki longa o Bibidia.

Xinganeka: Ande dia ku bhanga Eva, Nzambi ua fidisile Adá kudia o kibundu kia ‘kuijiia kia uabha ni kia iibha.’ (Dimatekenu 2:15-18) Mukonda dia Adá ku mu bhanga ubheka uê, o kitumu kiki, ki kia lungile ni ku di zeka. Nzambi uambela Adá ni Eva, “vualenu, mu sokoloke, mu izalese ixi ioso.” (Dimatekenu 1:28) O kuila o Nzambi ia henda ueji tumina o di kaza dia dianga ‘kuizalesa o ixi’—mu ukexilu ua ku di zeka mudiâ—mu ku bhanga kiki, Nzambi ua balakala mu kufuá se ene a belesela o kitendelesu kiê?—1 Nzuá 4:8.

Maji, Eva ‘uadi o kibundu [kia mu fidisile] kioso kia kexile ubheka uê. Iu ua bhana ué muadi uê, muéne ué anga udia-ku.’—Dimatekenu 3:6.

Adá ni Eva ka a kaxtikala mukonda dia ku zeka kumoxi, ni ku vuala ana. (Dimatekenu 4:1, 2) Mu kidi, o kibundu kiadi Adá ni Eva, ki kia kexile mu lombolola o ukexilu ua ku di zeka, maji kiexile muene kibundu kia kidi kia kudila ku muxi.

2 O kuila o Bibidia i fidisa o ukexilu ua ku di zeka?

▪ Kitambuijilu: O divulu dia dianga mu Bibidia, dilondekesa kuila Nzambi muéne ua bhange o athu, “iú u kala diiala iú u kala muhatu.” Nzambi uambe kuma o kibhangelu kiê kia “iuka, kuma ia uabha muene kiavulu.” (Dimatekenu 1:27, 31) Mu ku bhita thembu, Nzambi ua tendelesa o asoneki a Bibidia ku bhana o itendelesu íii ku anumi, ia kuila: “Sanguluka jinga ni muhatu’é ua tundu nê [mu] undenge. Jithulu jê [ji] ku soke mu thembu joso.” (Jisabhu 5:18, 19) O kuila o izuelu íii ilondekesa kuila o Bibidia i fidisa o ukexilu ua ku di zeka?

O misoso ilondekesa kuila Nzambi ka bhange ngó o ukexilu iú phala ene ku vuala ana, maji ua bhange o ukexilu ua ku di zeka phala ku bhana kisangusangu ku makaza. O ukexilu iú u tena ku zubha o jihanji ja diiala mba ja muhatu, a di zolo kiavulu.

3 O kuila o Bibidia i longa kuma o diiala ni muhatu a tokala a sakana ngó ka kazala?

▪ Kitambuijilu: O Bibidia izuela kuma, “Nzambi ua kà fundisa o jindumbu.” (Jihebeleu 13:4) O kizuelu mu Ngeleku, undumbu, porneía, kilondekesa o ukexilu ua iibha ua ku di zeka, ni ió ka kazala luua.a Kienhiki, kituxi bhu pholo ia Nzambi, diiala ni muhatu ku sakana ngó se ku kazala—né muene se ene a banza ku kazala ku pholo.

Né muene se o dikaza a di zolo kiavulu, Nzambi ua mesena kuila ene a dianga ku kazala ande dia ku zeka kumoxi. Nzambi muéne ua tu bhange ni ukexilu ua ku di zola. O kídifua kia dianga kia Nzambi, o henda. Kienhiki, muéne ua lungu mu ku jijila kuila o athu a tokala ngó ku zeka kumoxi kioso kia kazala, kala ki tua-nda di longa mu milongi ia-nda kaiela.

4 O kuila kima kiambote ku kala diiala dia hongo?

▪ Kitambuijilu: Saí kithangana, Nzambi uehela kuila o diiala u kala ni ahatu avulu. (Dimatekenu 4:19; 16:1-4; 29:18–30:24) Maji Nzambi ki muéne uene mu tumina o maiala ku kala akua hongo. Muéne ua bhangele ngó muhatu umoxi phala Adá.

Nzambi ua tumina Jezú Kristu ku tendelesa o kitumu kiê kiokulu, kia lungu ni diiala dia hongo. (Nzuá 8:28) Kioso kia mu ibhula ia lungu ni ukaza, Jezú ua a vutuila, uixi: “Manhi kiluua mu tanga kuma Ió uoso ua a bhanga mu dimatekenu, ua a bhanga diiala ni muhatu? Iu uambe, uixi: ‘Mukonda dia kiki, diiala dixa tat’â ni mam’â, hé u di kuatenena kua muhatu’ê. Ene kiiadi kiâ anga a kala xitu imoxi ngó.’”—Matesu 19:4, 5.

Saí dixibulu dia Jezú a mu tumine kua Nzambi, ku soneka: “Kala diiala di kala ni muhatu’ê, kala muhatu u kala ni muadi uê.” (1 Kolindo 7:2) O Bibidia i zuela ué kuila, diiala dioso-dioso di kala ni kikalakalu mu kilunga, ua tokala ‘u kala ni muhatu umoxi ngó.’—1 Timote 3:2, 12.

5 O kuila kituxi o makaza ku tambula milongo phala ku fidisa o muhatu kuimita?

▪ Kitambuijilu: Jezú ka jijidika o akaiedi’ê ku kala ni tuana. Se-ku dixibulu dia Jezú ua tendelesa kuila athu a tokala ku vuala. Se-ku milongi mu Bibidia ilondekesa kuila kituxi, o makaza ku tambula milongo phala ku fidisa o muhatu kuimita.

Kienhiki, o makaza ene ejiia se a tokala ku kala ni tuana, mba kana. Ene uâ a tokala ku sola se a-nda kala ni tuana tu kuxi, ni thembu kuxi a-nda kala ni tuana. Se o dikaza di sola ku tambula milongo phala ku fidisa o muhatu kuimita, o maka enhá a tokala ngó kua ene.b Se-ku muthu ua tokala ku a fundisa.—Loma 14:4, 10-13.

6 O kuila kituxi ku seluka?

▪ Kitambuijilu: O muenhu u kola kua Nzambi, muéne u bhana valolo iavulu ku mona mu mala. (Jisálamu 139:16) Nzambi uambe kuila o muthu ueji kala ni kikuma se u bhangesa muhatu ku seluka mona. Kiki kilondekesa kuila o ku seluka o mona, kituxi kia dikota bhu pholo ia Nzambi.—Makatukilu 20:13; 21:22, 23.

Abha se o muhatu uai mu vuala, maji ku moneka ibhidi ku bhinga kuila o dikaza di sola, se a bhulula o mona, mba o mama? O dikaza diene dia tokala ku sola se nanhi ua tokala ku bhuluka.c

7 O kuila o Bibidia i longa kuila o makaza a tokala ku di senga?

▪ Kitambuijilu: O Bibidia i longa kuila o makaza a tena ku di senga. Maji Jezú ua londekesa o kima ki tena ku bhangesa o makaza ku di senga, kioso kiambe: “Eme-phe ngi mi ambela, kuma muthu uoso u senga muhatu’ê ua fiiele mukonda dia kikuma kiengi, o kia phànda ki kiene, [ku zeka ni muthu ki kaza diê] anga u sakana muhatu uengi, muenhú ua te phànda.”—Matesu 19:9.

Nzambi ua zemba athu a senga o makaza sé kikuma. Muéne ua-nda buika ió a senga o makaza mâ, bhenge-bhenge se ene a bhanga kiki phala ku sakana ni muthu uéngi.—Malakiia 2:13-16; Marku 10:9.

8 O kuila Nzambi u xikina o ukexilu ua mala ua ku di zeka ni mala ni akua?

▪ Kitambuijilu: O Bibidia i fidisa o undumbu, kála o mala a zeka ni mala ni akuâ. (Loma 1:26, 27; Ngalásia 5:19-21) O Bibidia izuela kuila Nzambi ua zembe o ukexilu iú, tuejiia ué kuila “Nzambi ua zola o mundu, katé kia suku mu kubhana Mon’ê umoxi-èlele, phala uoso u mu xikana muène, káfue, maji a kale ni muenhu ki uábhua.”—Nzuá 3:16.

Sumbala o Jikidistá ja kidi, a zembe o ukexilu ua mala ku di zeka ni mala ni akua, maji alondekesa o henda iâ ku athu oso. (Matesu 7:12) Nzambi ua mesena kuila tu ‘xila athu oso.’ Mukonda dia kiki o Jikidistá ja kidi, ka zemba athu a ukexilu iú.—1 Phetele 2:17.

9 O kuila kima kia iibha ku tumikisa njimbu ia ufusa mu mutelembe ua kafuetele a ixana “sexting,” mba cibersexo?

▪ Kitambuijilu: O ufusa mu mutelembe ua kafuetele ulombolola kuzuela maka a ku di zeka mu mutelembe ua kafuetele. “Sexting,” o kizuelu kiki, kilombolola ué ku tumikisa jifoto ja ufusa, mba njimbu ia ufusa ku athu engi, mu mutelembe ua kafuetele. Cibersexo, o ku bhanga undumbu mu Internete.

O Bibidia ki izuela o ima íii. Maji iamba: “O undumbu-phe, ni ufusa uoso, ni hanji jaiibha, ka j’ivue né ku ji ta ngó maka mu’axaxe kenu, kala kia fuama akua Ngana. Né jindaka, né kuzuela kua uôua, mba kasekelu, iene ioso íii ki i mi fuama. Inda kota o kukala mù sakidila jinga Nzambi.” (Efezo 5:3, 4) O ima kála o undumbu mu mutelembe ua kafuetele, ni “sexting,” Cibersexo i bhangesa kuila athu ka bhana valolo ku ujitu ua ku dizeka, o ukexilu iú u suínisa athu ku ta jiphánda, mba ku zeka ni athu ka kazala nau. Ki u kuatekesa ué athu ku di tumina jihanji, uene u bhangesa o athu ku di banza ngó ene mudiâ.

10 Ihi i longa o Bibidia ia lungu ni ku xaxata o mukutu?

▪ Kitambuijilu: O Bibidia ki i tumbula o kizuelu ku xaxata mukutu—o ku xaxata o mukutu ku bhangesa o ku salumuna o jihanji ja xitu. Maji o Mak’â Nzambi a tendelesa o Jikidistá: “O jihânji jenu ja mu ngongo jala kukalakala moxi dienu, jibhenu-ju: ni undumbu, ni ufusa, ni hânji jaiibha.”—Kolose 3:5.

O ku xaxata o mukutu phala ku zubha o jihanji, ku bhangesa o muthu ku kala ni ibanzelu ia iibha ia lungu ni ujitu ua ku di zeka. O Bibidia i tu kanena kuila Nzambi, u tena ku bhana “o nguzu i lenda,” ku athu oso a di suínisa phala kueha o kifua kiki kia iibha.—2 Kolindo 4:7; Filipe 4:13.

[Tanga mu luji]

a O kizuelu porneía, kilombolola, o maukexilu oso a iibha a ku di zeka, ki ki lungu ni kitumu kia Nzambi kia bhanene ku athu ku dimatekenu, kála o ku ta phánda, o mala a zeka ni mala ni akuâ, ni athu a bhanga undumbu ni iama.

b Phala kuijiia dingi o milongi ia Bibidia ia lungu ni ku tambula milongo phala ku fidisa o muhatu kuimita, tua ku dióndo, tanga o Ibhuidisu ia Atangi, mu A Sentinela 15 de Junho de 1999, mu jimbandu ja 27-28, mu phutu.

c Phala kuijiia dingi se muhatu a mu zangata ua tokala ku seluka, tanga o Despertai! 22 de Maio 1993, mu jimbandu ja 10-11, mu phutu, a di bhange ku Jimbangi ja Jihova.

    Madivulu Muoso Kimbundu (2008-2025)
    Kutunda
    Kubokona
    • Kimbundu
    • Kuwanena akwenu
    • Yakuwabhela
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ijila
    • Kikutu Kyetu
    • Definições de privacidade
    • JW.ORG
    • Kubokona
    Kuwanena akwenu