Mulangidi KIDIDI KYA KUBHAKA MADIVULU MU INTERNETE
Mulangidi
KIDIDI KYA KUBHAKA MADIVULU MU INTERNETE
Kimbundu
  • BIBIDYA
  • MADIVULU
  • YÔNGE
  • w20 Mbeji Ia Kasambwadi jimb. 20-25
  • O Kwila Wene mu Londekesa Kisakidilu mu Mawujitu a tu Bhana Nzambi?

O vidyu iwasolo seku luwa.

Tuloloke, kwamoneka kibhidi mu kujikula o vidyu.

  • O Kwila Wene mu Londekesa Kisakidilu mu Mawujitu a tu Bhana Nzambi?
  • O Mulangidi U Bhana Ngolokela ia Utuminu Ua Jihova (Phala ku di Longa)—2020
  • Tudyambu
  • Milongi Yadifu
  • MUKONDA DYAHI O NGONGO YETU KI YADIFU NI JIPLANETA JAMUKWA?
  • O WONGO WETU KIBHANGELU KYA MADIWANU
  • O BIBIDYA UJITU WA KATUNDA
  • O Ibhangelu Ilondekesa o Nzambi Ia Kidi
    O Mulangidi—2013
O Mulangidi U Bhana Ngolokela ia Utuminu Ua Jihova (Phala ku di Longa)—2020
w20 Mbeji Ia Kasambwadi jimb. 20-25

MILONGI YA 21

O Kwila Wene mu Londekesa Kisakidilu mu Mawujitu a tu Bhana Nzambi?

“Jihova, Nzambi yami, madiwanu mê mavulu m’u wa kalakala, ni mabanzelu mê ma ku tu banza etu.”—JISÁ. 40:5.

MWIMBU 5 O Ibhangelu ya Nzambi, Madiwanu!

ITWANDADILONGAa

1-2. Kala kilondekesa Jisálamu 40:5, mawujitu ebhi a tu bhaba Jihova? Ihi i twanda dilonga mu milongi yiyi?

JIHOVA Nzambi, mukwa kubhana. Xinganeka mu mawujitu a tu bhana mwene: o ngongo yetu ya fwama o inzo yetu ya yuka; o madiwanu a wongo wetu; ni Maka mê, o Bibidya. Kuma Jihova wa tu bhana o mawujitu atatu yâ, twala ni kididi phala kutunga, tu tena kuxinganeka ni kudizwelesa ni akwetu, ni kutambwijila o ibhwidisu ya katunda i tu dibhanga.—Tanga Jisálamu 40:5.

2 Mu milongi yiyi, twanda zwela o mawujitu atatu yâ. Kyoso ki tu xinganeka mu mawujitu yâ, twanda kituka athu akwa kusakidila, twanda mesena kusangulukisa o Mubhangi wetu wa henda, Jihova. (Dij. 4:11) Twanda kala we dingi polondo phala kukwatekesa yó ene mwa dinga makutu mu kwa xikinisa kwila ima yeze ngó.

MUKONDA DYAHI O NGONGO YETU KI YADIFU NI JIPLANETA JAMUKWA?

3. Mukonda dyahi o ngongo ki idifu ni jiplaneta jamukwa?

3 O unjimu wa Nzambi u dimonekena kyambote mu ukexilu wa bhange o ngongo, o inzo yetu. (Loma 1:20; Jihe. 3:4) Kwene jiplaneta jamukwa jinyunga o dikumbi, maji o ngongo yetu yene ngó yala ni ima i tu bhangesa kukala ni mwenyu.

4. Kyebhi ki tu tena kumona o unjimu wa Nzambi mu ukexilu ya bhange o ixi? Bhana kifika.

4 Sayi jimbandu, tu tena kusokesa o ixi mu universu kala o ulungu ku mu sanza wa kalunga. Maji o ulungu u bhanga o athu kyoso ki uzala ni athu ki wa difu ni ixi. Mu kifika, se athu a kala mu ulungu, anga a bhinga kubhanga o muha mba oxigénio yâ phala kuhemena, kudya, ni menya, maji ka tena kutexa o ixete ya bhanga, eji laleka thembu kuxi? O athu mu ulungu yú keji laleka kufwa. Maji, o ixi idikila o mwenyu wa athu ni yama. Yene i tu bhana o muha woso, o kudya, ni menya u twa bhindamena, né kiki o ima yiyi ki yene mu bhwa. Sumbala o ima yoso yiyi yala mu ixi, maji o ixi isuluka hanji ni kuwambha kwê. Kiki kibhita kyebhi? Jihova wayudika o ixi ni uhete wa kudizelesa mudye. Twanda zwela kyebhi ki tu tena kumona o unjimu wa Jihova mu unyunginu wa muha ni mu unyunginu wa menya.

5. Mukonda dyahi ki twene mu kamba o muha? Kiki kilondekesa ihi?

5 Oxigénio wene o muha wene muhemena o athu, o yama ni ima yoso yala ni mwenyu. O akwa kutokwesa amono kwila o ima yoso yala ni mwenyu i hemena muha wavulu wambote mu muvu woso. O ima yiyi yala ni mwenyu ibhana muha u twixana dióxido de carbono. Né kiki o ima yoso yala ni mwenyu ki yene mu zubha o muha woso. O atmosfera ki wene mu zala ni muha wa dióxido de carbono. Kiki kibhita kyebhi? Mukonda Jihova wa bhange o mixi ni isasa yofele itambula o dióxido de carbono anga ibhana o muha. O unyunginu wa muha u tu bhangesa kuxikina mu izwelu i tu sanga mu divulu dya Ikalakalu 17:24, 25: “Nzambi . . . u bhana oso o kukola o mwenyu ni kubhwima.”

6. Mukonda dyahi ki twene mu kamba menya? Kiki kilondekesa ihi? (Tala we o kaxa “O Unyunginu wa Menya, Ujitu wa tu Bhana Jihova.”)

6 O menya atena kukala mu mawukexilu atatu, kala matadi a jelu, muha, mba menya ngó. Kuma o ngongo yetu ya dikexidila mu kididi kya tokala ni dikumbi, yene itena kukala ni menya. Se ya zukamene kyavulu ku dikumbi o menya oso eji kukuta, o ngongo yeji tema kyavulu, ki kweji kala mwenyu. Se yexile dikanga dyavulu ku dikumbi, o planeta yoso yeji talala kyavulu, yeji kituka ki ditadi kya jelu. Kuma Jihova wa tula o ngongo mu kididi kya tokala, yene yala ni unyunginu wa menya, ubhana o mwenyu. O mwanya wa dikumbi, utemesa o menya mu kalunga, o menya a banda kala munza mba vapolo, anga akituka matuta. Ku muvu umoxi, o menya oso a tunda mu kalunga mukonda dya mwanya, a beta dingi kota, o menya a izanga yoso mu ngongo ndenge. Kyoso o menya kya kituka munza, a banda ku atmosfera, abhita dikwinyi dya izuwa, anga a lawuka kala mvula. Ku disukilu, o menya a vutuke dingi mu kalunga, mba mu jingiji, o unyunginu wa menya anga u dibhitulule dingi. Jihova wa sokejeka o unyunginu yu, phala mu ngongo ki mu kambe menya. Kiki kilondekesa o unjimu ni kutena kwa Jihova.—Jobe 36:27, 28; Ndo. 1:7.

O Unyunginu wa Menya, Ujitu wa tu Bhana Jihova

Jifoto: Unyunginu wa menya. 1. Kyoso o lwanya kilutemesa o menya amusanza, ene akituka munza, anga abanda ku atmosfera. 2. Abhita dikwinyi dya izuwa, anga a lawuka kala mvula mu ixi. 3. O menya avutuka dingi mumusanza.
  • Kidimakaji wamutala kudyulu kyoso o mvula yamunoka.

    IBUNDU, IFWATA, NI ITULU

    O mvula ibhangesa o isasa kukula, i tu bhana kudya Isasa yavulu, ibhana we ithulu i tu sangulukisa

  • Muthu wamu xabhula jifoto mu mabhubha menya ni milundu.

    KUWABA NI KUSANGULUKA

    O jingiji, o izanga, ni mabhubha a menya, a fwamesa o ixi, a tu bhekela kusanguluka

  • Diyala wamukolola mongwa mu menya.

    JIMBOTE JAMUKWA

    O unyunginu wa menya, u tu bhekela mbote yavulu. Kyoso o mwanya ki utemesa o menya a kalunga, kumoneka o môngwa

  • Muhatu wamunwa menya.

    O MENYA MU KIZUWA NI KIZUWA

    Twene munwa o menya. Bhu kaxi ka menya, twene mu bhanga we inwinu yengi, kala o xá, kisángwa ni wálwa. O menya we, éne u twene mu lamba na-u, kusukula ni kuzowa

7. Ebhi o mawukexilu u tu londekesa o kisakidilu kyetu ku mawujitu o tumbule mu Jisálamu 115:16?

7 Kyebhi ki tu tena kulondekesa o kisakidilu mukonda dya ngongo yetu yayuka, ni ima yoso yala-mu? (Tanga Jisálamu 115:16.) Tu bhanga kiki, mu kuxinganeka mu ima ya bhange Jihova. Kiki kyanda tu bhangesa kusakidila Jihova izuwa yoso, mukonda dya ima yambote ya tu bhana. Tu londekesa we o kisakidilu kyetu mu ku tu bhana o ngongo, kyoso ki tu bhanga yoso phala kuzelesa o kididi bhu twa tungu.

O WONGO WETU KIBHANGELU KYA MADIWANU

8. Mukonda dyahi tu tena kuzwela kwila, o wongo wetu a ubhange mu ukexilu wa madiwanu?

8 O wongo wetu, a ubhange mu ukexilu wa madiwanu. Kyoso ki wexile mu mala dya mamenu, o wongo we wayi ni kudisokejeka mu ukexilu wa katunda, mu ithangana yoso kwa moneka mazunda a jiselula ja wongo, ja ubhe! Akwa kutokwesa amono kwila, o wongo wa mwadyakime, wala ni 100 ja tuzunda a jiselula jiji. O jiselula jiji, jidibunda phala kukituka o wongo. O wongo wetu, unema 1.5 (kilu imoxi ni kaxaxi). Kindala tu tale o madiwanu atena kubhanga o wongo wetu.

9. Ihi i ku xikinisa kwila, o uhete wetu wa kuzwela ujitu wa tu bhana Nzambi?

9 O uhete wetu wa kuzwela, madiwanu. Xinganeka ngo ibhita kyoso ki uzwela. Diba dyoso di uzwela, o wongo we wendesa 100 dya mixibha, yala mu dimi dyê, dikelengu, mizumbu, matama, ni phetu. O mixibha mu idyandu yoso yiyi, ikalakala mu kuzamba kumoxi, phala o izwelu atene ku itendela. Yalungu ni uhete wa kuzwela, mu muvu wa 2019 o adilongi amono kwila, kate mwene o tubwetele, atena kutendela ni kutungununa o izwelu. O milongi yiyi, ikwatekesa dingi o itokwesu ya yó axikina kwila, atu vwala kyá ni uhete wa kutungununa ni kudilonga o madimi. Sé phata, o uhete wetu wa kuzwela, ujitu wa tu bhana Nzambi.—Mak. 4:11.

10. Kyebhi ki tu tena kulondekesa kisakidilu mu ujitu wa kuzwela, wa tu bhana Nzambi?

10 O ukexilu umoxi wa kulondekesa o kisakidilu mu ujitu wa kuzwela, o kujimbulula o ixikanu yetu kwa Nzambi, kyoso athu kya twibhwidisa se mukonda dyahi ki tu xikina mu milongi ya kwila, ima yoso yeze ngó. (Jisá. 9:1; 1 Phe. 3:15) O athu azokela o milongi yiyi, amba kwila, o ngongo ni ima yoso yala-mu, ki Nzambi wa ibhange. Bhu kaxi ka Bibidya ni jipondo ji twa dilongo mu mbandu yiyi, tu tena kuzokela o Tata yetu ya dyulu, mu kujimbulula ku athu amesena kwívwa, se mukonda dyahi tu xikina ni kidi kyoso kwila, Jihova mwene o Mubhangi wa dyulu ni ixi.—Jisá. 102:25; Iza. 40:25, 26.

11. Mukonda dyahi tu tena kuzwela kwila, o wongo wetu a ubhange mu ukexilu wa katunda?

11 O uhete wetu wa kulembalala, madiwanu. M’ukulu, sayi musoneki wambe kwila, o wongo wetu utena kulembalala milongi yala mu 20 a tuzunda a madivulu amakota. Maji lelu, o athu amono kwila, mbe tu tena kulembalala dingi milongi yavulu, o yoyo ndenge. Sé phata, yú uhete wa madiwanu u twala nawu!

12. Mukonda dyahi o uhete wa kudilonga madisá alungu ni wendelu wambote, u tu bhangesa kuditungula ku yama?

12 Bhu kaxi ka ima yoso yala ni mwenyu mu ngongo, o athu ene ngó ala ni uhete wa kudilonga madisá alungu ni wendelu wambote, kulembalala ni kutonginina o izulukutu yabhiti m’ukulu. Kyenyiki, tu tena kudilonga ima ya beta dingi kota, kulungulula o ukexilu wetu wa kuxinganeka ni mwenyu wetu. (1 Kol. 6:9-11; Kol. 3:9, 10) Mu kidi, tu tena kulonga o kitongolwelu kyetu, phala kutungula o ima yambote ku ima yayibha. (Jihe. 5:14) Tu tena we kulondekesa o henda, kyadi, kuloloka akwetu, ni kukayela o ukexilu wa Jihova wa kubatula o maka ni kuyuka.

13. Kala kilondekesa Jisálamu 77:11, 12, kyebhi ki twa tokala kukalakala ni ujitu wetu wa kulembalala?

13 Tu londekesa o kisakidilu mu ujitu wa kulembalala, mu kusota kulembalala o ithangana yoso, kyoso Jihova kya tukwatekesa ni ku tu ximbakatesa m’ukulu. Kubhanga kiki kwanda bandekesa o kidyelelu kyetu, kya kwila, ku hádya mwene wanda tu kwatekesa we. (Tanga Jisálamu 77:11, 12; 78:4, 7) O ukexilu wa mukwa o kulembalala o ima yambote i tu bhanga akwetu ni kulondekesa o kisakidilu mu ima ya bhanga. Akwa kutokwesa amono kwila, o athu ala ni ukexilu wa kusakidila, ala dingi ni kisangusangu. Kima kyambote kyoso ki tu kayela o phangu ya Jihova mu ku jimba o ima yamukwa. Mu kifika, Jihova muthu wayuka, mwene ka tena ku jimba kima. Maji kyoso kitu dyela, mwene usola kuloloka ni kujimba o itondalu yetu. (Jisá. 25:7; 130:3, 4) Mwene wa mesena kwila tu loloka we akwetu kyoso kya tu luwalesa anga a tu bhinga muloloki.—Mat. 6:14; Luka 17:3, 4.

Jifoto: 1. Phange ya muhatu wamu dilonga o dimi dya Hingi bhu kaxi ka jikalata. 2. O phange mwenyu ubhana ubhangi kwa muhatu mu kitanda, bhu kaxi ka kadivulu ‘Njimbu Yambote.

Etu tu londekesa o kisakidilu kyetu ku ujitu wa wongo mu kubhana kijingu kwa Jihova (Tala o kaxi 14)b

14. Kyebhi ki tu londekesa o kisakidilu kyetu, mu ujitu wa katunda, o wongo?

14 Tu londekesa o kisakidilu kyetu, mu ujitu yu wa katunda, o wongo, kyoso ki tu sota kubhana o fuma kwa Yó wa tu bhana-u. Amukwa a kalakala kyayibha ni wongo wâ, abhanga o ijila yâ, asola mudyâ o ima yambote ni ima yayibha. Kuma Jihova mwene wa tu bhange, tu tena kuzwela kwila, mwene ngó wa tokala ku tu bhana o ijila. O ijila yê ya beta-kota, o yetu ndenge. (Loma 12:1, 2) Tu kala ni kutululuka, kyoso ki tu belesela Jihova. (Iza. 48:17, 18) O kubhanga o vondadi ya Tata yetu o Mubhangi, ku mu sangulukisa o muxima.—Jisa. 27:11.

O BIBIDYA UJITU WA KATUNDA

15. Kyebhi o ujitu wa Bibidya, ulondekesa o henda ya Jihova ku athu?

15 O Bibidya, ujitu wa henda wa tu bhana Nzambi. O Tata yetu ya dyulu, wabhusu mala phala ku isoneka mukonda wa tu zolo kyavulu. Bhu kaxi ka Bibidya, Jihova u tambwijila o ibhwidisu ya beta-kota, itwene mu dibhanga, kala: Twa tundu kwebhi? Mukonda dyahi twala ku mwenyu? Ihi yanda bhita n’etu ku hádya? Jihova wa mesena kwila, o twana twê twoso, twijiya o itambwijilu ya ibhwidisu yiyi. Kyenyiki, tunde ukulu, mwene wene mu bhangesa mala kulungulula o Bibidya mu madimi avulu. Lelu, o Bibidya ya muvimba, mba mu mbandu, a ilungulula kyá mu 3.000 a madimi ndenge! O Bibidya, yene o divulu dya beta-kota ku di lungulula ni kudibhana, mu ngongo yoso. Kabasa o kididi kwa tungu mba o dimi dizwela o muthu, avulu atena kutanga o Bibidya mu dimi dyâ dya avwalukilu.—Tala o kaxa “Kulungula o Bibidya mu Madimi a Africa.”

Kulungulula O Bibidya mu Madimi a Africa

Mu mivu ya 1800, o Bibidya ya muvimba mba mbandu, a ilungulwile kya mu 70 a madimi. Maji mu madimi yá, atolo exile mu azwela mu Africa. Mu kithangana kyokyo, o athu kejidile luwa o ukexilu wa kusoneka mu madimi a Bantu, ku Africa. Maji o ima yalunguluka, kyoso athu kala William Boyce, Mukunji wa Metodista, mukwa ixi ya Inglaterra, kyayi ku Africa, yu wa tungile ni athu azwela o madimi yá akambele o ukexilu wa kwa soneka. Boyce wa kwatekesa kusanga o ukexile wa kusoneka mu dimi dya Xhosa. Mu kusuluka mwene, kumoxi ni akwâ, alungulula o divulu dya Luka mu dimi dya Xhosa. O divulu dya Luka dya lungulula ene, adizubha mu muvu wa 1833, mwala o dijina dya Nzambi mu ididi yoso, kala kimoneka mu Tradução do Novo Mundo. Boyce wa tonginina kwila, o itumu mba gramatika yendesa o dimi dya Xhosa, yene we yendesa o madimi oso atokala ku madimi a Bantu. O kwijiya o maka yá, kwa kwatekesa o alunguludi kulungulula o Bibidya mu madimi avulu a Africa. Lelu, o Bibidya yoso mba mbandu, a ilungulula kya mu 1.000 a madimi ndenge a Africa. Sé phata, Jihova wa mesena kwila, o ifuxi yoso itambula o ujitu yú wa katunda!—Ika. 10:35.

Sisters and a brother holding the newly released ‘New World Translation’ in Xhosa.

Mu muvu wa 2019, o Tradução do Novo Mundo da Bíblia Sagrada a izubha ya ibhana mu dimi dya Xhosa. O Tradução do Novo Mundo ya muvimba mba mbandu, lelu yala kya mu 180 a madimi ndenge

16. Kala kya londekesa Matesu 28:19, 20, kyebhi ki tu tena kulondekesa o kisakidilu kyetu mu ku tu bhana o Bibidya?

16 Tu tena kulondekesa o kisakidilu kyetu mu Bibidya, mu ku itanga izuwa yoso, kuxinganeka mu milongi i tu dilonga, ni kubhanga yoso i tu tena phala kukumbidila i twa dilongo. Ku mbandu yengi, tu tena kulondekesa o kisakidilu kyetu kwa Nzambi, mu kulonga athu avulu o njimbu ya Bibidya.—Jisá. 1:1-3; Mat. 24:14; tanga Matesu 28:19, 20.

17. Mawujitu ebhi u twa dilongo mu milongi yiyi ni ihi i twanda dilonga mu milongi yanda kayela?

17 Mu milongi yiyi twa dilongo o mawujitu a tu bhana Nzambi, kala, o inzo yetu; o ngongo, o madiwanu a wongo ni Mak’â Nzambi, o Bibidya. Maji kwene hanji mawujitu a mukwa a tu bhana Jihova ki tu tena kwa mona ni mesu. Mu milongi ya kayela, twanda dilonga o mawujitu yâ ki tu tena kwa mona ni mesu.

KYEBHI KI TU TENA KULONDEKESA O KISAKIDILU KYETU . . .

  • ku ujitu wa ngongo?

  • ku ujitu wa wongo?

  • ku ujitu wa Bibidya?

MWIMBU 12 Jihova Nzambi, Muthu Wonene

a O milongi yiyi yanda bandekesa o kisakidilu kyetu kwa Jihova mu mauwujitu atatu atu bhana mwene. Kiki we kyanda kwatekesa yó abhanza kuma ki kwene Nzambi.

b KILOMBOLWELU KYA FOTO: Phange ya muhatu wa mu dilonga dimi dyengi phala kulonga o kidi kya Mak’â Nzambi ku akwa jixi jengi.

    Madivulu Muoso Kimbundu (2008-2025)
    Kutunda
    Kubokona
    • Kimbundu
    • Kuwanena akwenu
    • Yakuwabhela
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ijila
    • Kikutu Kyetu
    • Definições de privacidade
    • JW.ORG
    • Kubokona
    Kuwanena akwenu