Ngamono Jiphange Javulu Exile Mukalakala ni Kuswina Kwoso

Eme ngexile mu kwolela kamba dyami, mukonda ngafikile kuma mwene ka wabhelele o ima yalungu ni Bibidya, eme nga mwibhula: “Ihi iwejiya yalungu ni Bibidya?” Mwene ka ngitambwijila ni lusolo. Mukusuluka mwene wangambela kuma manyâ wexile Mbangi ya Jihova. Mu kiki ngamubhingi phala ku ngitangela ima yamukwa.

Twazwela katé mu kaxi ka usuku. Kamba dyami wangitangela kwila o Bibidya ilonga kuma Satanaji mwene wamutumina o mundu yu. (Nzw. 14:30) Athu avulu ejidile kya o milongi yiyi, maji phala eme yexile milongi ya ubhe, ki nga ijidile mwene. Ngexile mukwivwa kwila o wamutumina o mundu Nzambi yayuka, mukwa henda. Maji kingexile mutendela kyambote o milongi yóyo. Sumbala mu kithangana kyenyókyo ngexile ngó ni 26 a mivu, maji ngatalele kya hadi yavulu ku mwenyu wami.

Tate’tu wexile mukwenda ni kiphululu kya masoladi ku ixi ya Estados Unidos. Kyoso kingexile monandenge, ngexile ni wôma wavulu mu kuxinganeka kuma o masoladi ejitumikisa bomba mu dyembu dyetu. O ita mu ixi ya Vietname yamateka kyoso kingexile mu xikola yakatunda ku mbanza ya California. O a xiku dyangoji exile mutulengesa ni jimbangala, ni kutakula bhulu ima phala ki tumone kyambote, twexile mulenga we kyavulu mukonda dya kutubeta. Eme ngadibundu mu kibuka kya adilongi a xikola exile mu dikalanganza. Kyexile kithangana kya kavwanza, o athu exile mudikwata kyavulu, jinguvulu javulu exile mwajibha kwala o athu. Kala muthu wexile ni kibanzelu kyé. Mu ixi o kavwanza kavudile mwene.

Ku muvu wa 1970, ngayi mukalakala mu ixi ya Alaska, ngexile mutambula kitadi kyavulu. Mu kusuluka ngayi mu mbanza ya Londres, ngasumbu kaphaphula, ngadite ku mbandu ya lwiji, ki ngejidile se ngexile muya kwebhi. Jimbeji kupholo, ngabhixila mu kibatu kya África. Mu njila, ngadisange ni athu amesenene we kwila o maka oso ku myenyu yâ a bhwa.

O ima ingamono ni ingevu, ya londekesa kwila o Bibidya yalungu mukwamba kwila sayi muthu wayibha wamutumina o mundu yu. Maji ngexile muxinganeka, se ki Nzambi wa mutumina o mundu, ihi yexile mubhanga mwene? Ngamesenene kwijiya o maka enya.

Jimbeji kupholo ngasange o kitambwijilu kya kibhwidisu kiki. Mu mivu kupholo ngeza mukwijiya mayala ni ahatu exile mu sidivila o Nzambi imoxèlele ya kidi ni ufiyele, sumbala ni maka akexile mudibhana nawu ku mwenyu. Eme ngazolele kyavulu o athu enya.

IRLANDA DO NORTE—“O IXI YA JIBOMBA NI YA MAUTA AFUNDANGA”

Kyoso ki ngavutuka ku mbanza ya Londres, ngazwela ni phange ya mam’etu, mwene wa ngibhana Bibidya. Kyoso kingayi mu mbanza ya Amsterdão, mu ixi ya Holanda, sayi Mbangi ya Jihova wangimono kutanga o Bibidya ubheka mu kikoka, yú wangikwatekesa kwijiya dingi. Mukusuluka ngayi mu mbanza ya Dublin, mu ixi ya Irlanda, kwene ku ngasange o Filiyale ya Jimbangi ja Jihova. kwenyóko nga phuphu o dibhitu. Kwene ku ngasange manu Arthur dya Matesu, mwene wejidile ima yavulu wexile we mukwatekesa mu nzumbi jiphange javulu. Nga mubhingi phala kudilonga neme o Bibidya yu waxikina.

Ni vondadi yoso ngamateka kudilonga o Bibidya, ngexile polondo phala kutanga o madivulu a Jimbangi ja Jihova. Mukidi ngexile we mutanga o Bibidya, ngamono kuma kyokyo kyexile kima kyambote! Mu yônge ngexile mumona katé mwene ni ana jindenge exile mu tambwijila ibhwidisu yabhonzo yexile mudibhanga o jingijiye ku mundu kala yiyi: ‘Mukonda dyahi kwene hadi? Nzambi nayi? Mukonda dyahi o athu ene mufwa? O makamba mami moso exile Jimbangi ja Jihova,’ mukonda kingejidile dingi athu engi mu ixi yenyóyo. Ene angikwatekesa kuzola Jihova ni kubhanga o vondadi yê.

Angi batizala ku muvu wa 1972, mukubhita muvu umoxi ngamateka kukalakala kala ngi muboki wathembu yoso. Ngexile mukwatekesa kakilunga kofele mu ixi ya Irlanda do Norte. Ngalukala inzo yadikexidile, yene yexile ku mbandu ya mulundu. Kumbandu ya inzo kwexile jingombe, ngexile mu sokejeka o madiskulusu bhupholo yâ. O jingombe jedile kala jexile mukwivwa o madiskulusu mami ni kwatendela. Kyoso kingexile mubhanga kiki jene jexile mudya. O jingombe ki jexile mungibhana itendelesu, maji jene ja ngikwatekesa kumona kwila, kyoso kingiya mukubhanga o madiskulusu ngatokala kutala o athu. Ku muvu wa 1974, ngakituka muboki wakatunda, ngexile mu sidivila ni phangyetu manu Nigel Pitt, kiyadi kyetu twakituka tumakamba a kidi mu mivu yoso.

Mu kithangana kyenyókyo mu ixi ya Irlanda do Norte o usweya wa vudile. Sayi athu exile muzwela kuma o ixi ya Irlanda do Norte yexile ixi ya maufundanga. O athu mu ikoka exile mubhanga jinvunda javulu, sayi akamukwa exile mwajibha, makalu avulu akexile mubaza ni jibomba. O maka kalungile ngó ni jinguvulu, maji we ni akwa jingeleja. Maji o akwa Protestante ni akwa Católica, ejidile kyambote kwila o Jimbangi ja Jihova kexile mudita mu maka a jinguvulu. Mukonda dya kiki twatenene kuboka sé kutufidisa. O athu mu mbanza yenyóyo ejidile kyambote se kwebhi ni kithangana kuxi kyejimoneka o usweya, mu kiki exile mutudimuna phala ki tudite mu ididi mwejibhita o kavwanza.

Kwexile ilwezu yavulu. Sayi muboki wakatunda amwixana Denis Carrigan, kyadi kyetu twayi muboka mu mbanza ki mwakexile mu Jimbangi ja Jihova, twendele mu mbanza yenyoyo mu kizuwa kyenyókyo. Sayi muhatu watutatela kwila twexile tumasoladi akwa Grã-bretanha, mukonda kitwexile muzwela o dimi dya Irlandês kala ene. O kitatelu kiki, kyatukwatekesa wôma. Mukonda se muthu wejikala dikamba dya masoladi, ejimujibha—mba kumuloza ku jiphuna. Kyoso kitwexile bhu kididi phala ku kwata o maximba ubheka wetu, kwexile mu bhusa kyavulu , twamono dikalu dyemana bhu kididi bhwatutatela o muhatu wenyó. O muhatu watundu bhukanga, ni wexile muzwela ni mayala ayadi exile mu dikalu, yu wa tulondekesa. Anga o mayala ayadi ni dikalu dyâ, kamwanyu kamwanyu eza bhukididi bhutwakexile, ya atubhange ibhwidisu se o maximba anda bhixila kithangana kyebhi. Kyoso o maximba kyabhixila, ene azwela ni mwendexi wa maximba, kitwatenene kwivwa o ima yakexile muzwela. Mu maximba ki mwakexile muthu, mu kiki twabanze kwila ene adisokejeka phala kutujibha. Maji ene katenene kutu bhanga o kima kyamesenene. Kyoso ki twatuluka, ngebhwidisa o mwendexi wa maximba, o mayala enyó exile mukwibhula ihi yalungu n’etu? Mwene wa ngitambwijila wixi: “Eme nga mijiya se enu mwa ananyi. Kyene ki nga atangela. Kananenu kutandanganya. Enu mwala bhu kididi kyakondama.”

Ku muvu wa 1976, mu kyônge kya ilunga ku mbanza yaa Dublin, ku Inglaterra, ngasange phange ya muhatu muboki wakatunda amwixana Pauline Lomax. Mwene wexile muthu wakulu mu nzumbi, wexile we mukwa henda. Mwene ni phang’yê manu Ray, ejidile o kidi tunde undenge wâ. Mu kubhita muvu umoxi, mana Pauline n’eme twakazala, twasuluka mu kukalakala kala twaboki a katunda mu mbanza ya Ballymena, ku ixi ya Irlanda do Norte.

Twexile mu kunda o ilunga mu jimbanza ja Belfast, Londonderry, ni mu jimbanza jamukwa mwakexile ilwezu. O kixikanu kya jiphange jetu kyatuswinisa kyavulu! Mukonda phala kusidivila Jihova, ene axisa o ima yakexile mu xikina ni muxima woso, o katombo ni kudizemba. Jihova wa abesowala yú wa alange we!

Eme ngatungile ku ixi ya Irlanda mu 10 dya mivu. Ku muvu wa 1981, atwixana phala kuya ku xikola ya Ngiliyade, mu turma ya 72. Kyoso kitwazubha o xikola, atutumikisa ku mbandu ya tundila kumbi ya África mu ixi ya Serra Leoa.

KU SERRA LEOA—NÉ MWENE NI WADYAMA O JIPHANGE AKOLOKOTA FIYELE KWA JIHOVA

Twatungile mu inzo ya akunji a jixi jengi, kumoxi ni 11 dya jiphange. Kwexile ngó dikuzinya dimoxi, maxiluxilu atatu, ididi iyadi phala kuzowelamu, mutelembe umoxi, makina imoxi ya kusukula ni makina imoxi ya ku kukutisa we. O mukengeji wakexile muya ithangana yoso. O mabengu akexile mu bokona tunde kuthandu dya inzo, kwexile we jinyoka.

Sumbala o ima ki yexile kyambote, maji né kiki etu twazolele kyavulu o kikalakalu kya kuboka. O athu exile mu xila o Bibidya ni kutubhana matwí. Avulu axikina kudilonga o Bibidya, ya akituka Jimbangi ja Jihova. O athu mu mbanza yenyóyo akexile mu ngixana “Ngana Robert.” O mana Pauline akexile mu mwixana “Mama Robert.” Maji phe kupholo dyakwenda, kyoso ki ngexile mukalakala kya ku Betele, ni kuboka mu ithangana yofele, o athu kexile dingi mukwixana mama Pauline mu dijina dya mama Robert, maji amateka kya kumwixana “Mama Pauline.” Eme we amateka kya ku ngixana “Ngana Pauline.” Muhatu wami mana Pauline wa wabhelele kumwixana kiki!

Jiphange javulu exile jingadyama, maji izuwa yoso Jihova wexile mulanga o ibhindamu yâ, sayi bhabha mu ukexilu ka ufikile. (Mat. 6:33) Ngidi lembalala kwila sayi phange ya muhatu, wexile ni kitadi phala kusumba ngó o kudya kwa kizuwa kyokyo phala mwene ni twana twê, maji mwene wabhana o kitadi kwa phange wexile mukata, kexile ni kitadi phala kusumba o milongo. Ku pholo dyakwenda, mu kizuwa kyenyókyo hanji, kwamoneka muhatu kwa phang’yetu ya muhatu phala ku muyudika o ndemba yu wa mufutu. Kiki kyexile mubhita ithangana yavulu.

IXI YA NIGÉRIA—KUDILONGA IMA YA UBHE

Twatungile ku ixi ya Serra Leoa mu divwa dya mivu. Mu kusuluka, atutumukisa ku Betele ya Nigéria. Mu kiki twexile ku Betele yakulu dingi. O kikalakalu kyami kyadifwile ni kikalakalu ki ngexile mubhanga ku Serra Leoa, maji phala mana Pauline, o ima yalungulukile kinene. Mu ukulu, mwene wexile mu ngastala 130 a ji ola ku mbeji mu kikalakalu kya kuboka, wexile ni maxibulu avulu a Bibidya, ene exile mukula kyambote mu nzumbi. Maji phe amusolo phala kubhanga o kikalakalu kya kutonginina ni kutunga o izwatu ya jiphange ku Betele. Kwabhiti ithangana yavulu phala mwene atene kudilonga o kikalakalu kiki kya ubhe. Maji mwene wamono kwila o jiphange exile mubhana valolo yavulu ku kikalakalu kyê, ni kwila wexile dingi ni kithangana phala kuswinisa o jiphange ku Betele.

O ukexilu wa athu ku ixi ya Nigeria, wexile wa ubhe phala etu, ni kwila kwexile ima yavulu phala kudilonga. Sayi kizuwa, phange ya diyala weza ku xikitodyo yami ni phange ya muhatu amusolo phala kukalakala ku Betele. Ngayi mu mumenekena, mwene wa bhetama yú wangifukamena, eme ngadivwile kyayibha. Mu kithangana kyenyókyo, kingejidile se ngejibhanga ihi! Bhenyobho ngalembalala velusu jiyadi ja Bibidya, o divulu dya Ikalakalu 10:25, 26 ni Dijingunwinu 19:10. Eme ngaxinganeka, ‘o kwila ngatokala kumutangela phala kabhange kiki?’ Maji ngabanze we, mwene amuxikina kya phala kukalakala ku Betele, mu kiki mwene wejiya ihi izwela o Bibidya yalungu ni maka enya.

Kyangibhonzele kyavulu, kingejidile se ngejibhanga ihi, mu kiki nga tokwesa milongi yalungu ni maka enya. Ngamono kwila o phang’yetu wexile mu bhanga o ima yoyó, mukonda kyexile o ukexilu wa ixi yâ. O mayala exile we mu bhetamena o pholo bhoxi. Yu wexile ukexilu wâ wakuxila o athu. Ki kulombolola kubheza o athu kana. Mukonda mu Bibidya mwala we phangu yalungu ni maka enya. (1 Sam. 24:8) Eme ngasangulukile kyavulu mu kukamba kuzwela kwa phange yalungu ni maka enya phala ki ngimuluwalese.

Etu twejiya jiphange javulu atokalele ku ixi ya Nigeria, ene alondekesa o kixikanu kyâ kwa Jihova mu mivu yavulu. Muthu umoxi, manu Isaiah Adagbona.b Mwene wamateka kudilonga o kidi kyoso kyakexile muzangala, mukusuluka o uhaxi wa dibhute wamukwata. Kupholo dya kwenda, amutumikisa bhu kididi kya kusakela o athu ala ni dibhute, kwenyóko mwene ngó wexile Mbangi ya Jihova. Né mwene ni izukutisu mwene wakwatekesa 30 a athu ndenge, kudilonga o kidi yu wajikula kilunga mu kididi kyenyókyo.

KU QUÉNIA—O JIPHANGE ANGILONDEKESA MWANYU

Ku muvu wa 1996, atutumikisa ku filiyale ya Quénia. Yiyi o veji yami yadyanga i ngavutuka mu ixi ya Quénia, tunde ki ngatundileku ande dyakukituka Kidistá. Twatungile ku Betele. Kwenyóko kwexile jihima javulu. O jihima jexile munyana o ibundu yexile mukwambata o jiphange ja ahatu. Sayi kizuwa phange ku Betele wa jimbi kujika o njanela yê. Kyoso kya vutuka kubhata, wasange kibuka kya jihima exile mudya o kudya kwê kwaxisa mu dixilu. Mwene wadikola yú walenge, o jihima jadikola we ji jatundu ni kulenga bhu njanela.

Mana Pauline n’eme twayi mu kwatekesa kilunga kya dima kya Swahili. Ku pholo dya kwenda, angisolo phala kwendesa o estudo de livro de Congregagção, kindala a ixana kya (Milongi ya Bibidya mu KiIunga). Maji kingexile muzwela kyambote o dimi dya Swahili. Ngabhingile kudilonga kyambote o milongi, phala ni ngitene kubhanga kyambote o ibhwidisu. Maji se kwexile phange ubhana o kitambwijilu mu izwelu yé, kyangibhonzele kyavulu kukitendela. Kiki kyexile ku ngiluwalesa! Ngexile mudivwa kuma ngamubhonzesa o ima phala o jiphange. Maji né kiki, o jiphange exile mu ngilondekesa mwanyu ni kulenduka.

ESTADOS UNIDOS—EXILE NI KIXIKANU NÉ MWENE NI UNVWAMA WAVULU

Ku ixi ya Quénia, kitwatenesaku muvu umoxi. Ku muvu wa 1997, atusolo phala kuya ku Betele ya Brooklyn, mu mbanza ya Nova York. Kyenyiki twexile mu ixi mwexile o athu exile ni jimbote javulu, o kiki kitena kubhekela maka avulu. (Jisa. 30:8, 9) Maji né kiki o jiphange jetu akolokota mu kukula mu nzumbi. Ene a bhakula o kithangana kya ni jimbote jâ, ki phala n’akituke jimvwama kana, maji phala kukwatekesa o kikalakalu kya kilunga kya Jihova.

Mu mivu yavulu, twene mumona o jiphange jetu kulondekesa o ufiyele kwa Jihova né mwene ni ibhidi imoneka ku myenyu yâ. Ku Irlanda, twamono o kixikanu kya jiphange jetu sumbala ni usweya. Ku África, twamono o kixikanu kya jiphange jetu né mwene ni wadyama ni kukala ubheka. Ku Estados Unidos né mwene ni umvwama, o kixikanu kya jiphange jetu kyexile mu kola. Mu kidi Jihova usanguluka kyavulu mukumona o mundu wê ku londekesa o henda yâ kwa mwene, né mwene ni ibhidi yene mu dibhana nayu!

O izuwa yé o “kulenga kwê, lasadela ya mutungi-a-thanga ndenge.” (Jobe 7:6) Kindala twamusidivila kya ku Warwick, mu mbanza ya Nova York, twala ni kisangusangu kya dikota mukukala kumoxi ni athu adizolo mudyâ. Etu twala ni kisangusangu kya dikota mukubhanga yoso itutena phala kukwatekesa o kikalakalu kya Sobha yetu, Jezú Kidistu, kwakambe ngó bhofele mwene wanda besowala yó oso akolokota fiyele kwa mwene.—Mat. 25:34