Madisá Akatunda a Jisobha Akwa Izalayele

1-2. Ihi yamba o Bibidya yalungu ni jisobha akwa Izalayele?

O BIBIDYA izwela yalungu ni 40 a mayala ndenge a sidivila kala jisobha mu Izalayele.a Itutangela ni kidi kyoso o ima yabhangele amoxi mu dya. Mu kifika kate mwene o jisobha jambote abhangele ima ya ibha. Tumone ya lungu ni sobha yambote Davidi. Jihova wambe: “Kala ngunza yami Davidi, wa bhakele o ijila yami anga u ngi kayela ni muxima wê woso mu kubhanga ngoho kya yukila ku mesu mami.” (1 Jis. 14:8) Mu kiki Davidi wa zeka ni muhatu wangene, wasoto ndunge phala kujibha o mwadi we.​—2 Sam. 11:4, 14, 15.

² Ku mbandu yengi, o jisobha kexile jifiyele abhangele we ima yambote, Jihova wa jimbulula Lombowamu kala sobha “u bhanga kya ibha.” (2 Mal. 12:14) Mu kiki Lombowamu wa bhangele ima ya mbote. Mu kifika, mwene wa belesela Jihova kyoso kya mwambela phala kabhange ni kwinyi dya ifuxi akwa Izalayele ni kwa ehela kusola sobha yengi. Mwene wa kolesa o sobha we ni jimbanza ja mukwa mukulanga o mundu wa Nzambi ku jinguma ja.​—1 Jis. 12:21-24; 2 Mal. 11:5-12

3. Ihi itwanda mona mu milongi yiyi?

³ Se o jisobha akwa Izalayele abhangele ima ya mbote ni ima ya ibha, ihi ya kwatekesa Jihova kumona se o sobha wexile fiyele ku meso mê mba kana? O kitambwijilu kya kibhwidisu kiki kitukwatekesa kutendela se ihi ikingila Jihova kokwetu. Twanda mona ima itatu ya kwatekesa Jihova kumona se o sobha wexile muthu wa mbote mba kana: Kya dyanga, kikale se o sobha wa zolele Jihova ni muxima woso mba kana, kya kayadi, se o sobha wa dyela ni muxima woso o kima kya ibha kya bhangele mba kana, kya katatu, se o sobha wa suluka mukubheza Jihova mu ukexilu wa tokala mba kana.

O MIXIMA YA YA TENENE BHU PHOLO YA JIHOVA

4. Ihi ki ya difwile ku jisobha exile jifiyele ni yo kexile jifiyele?

⁴ O jisobha asangulukisile Jihova a mubhezele ni muxima woso.b O sobha ya mbote Jozafate “muthu wa sotele Jihova ni muxima woso wa muvimba” (2 Mal. 22:9) Ya lungu ni Joziya, o Bibidya yamba: “Kyoso mwene kiluwa a kala-ku, ki ku kexile sobha ya difu ni mwene, wa dibhakwila kwa Jihova ni muxima wê woso” (2 Jis. 23:25) Maji o kwila Soloma mu ukukilu we wabhangele kima kya ibha? “muxima wê u dituna kiá kutenena.” (1 Jis. 11:4) Ya lungu ni sobha Abiyamu, kexile fiyele, o Bibidya yamba: “o muxima wê wa kexi wa tenena kwa Jihova.”​—1 Jis. 15:3.

5. Jimbulula ihi ilombolola kusidivila Jihova ni muxima woso.

⁵ Ihi ilombolola kusidivila Jihova ni muxima woso? O muthu wala ni muxima watenena kabheza Jihova mukonda wejiya kwila wa tokala kubhanga kiki, muveji dya kiki mwene umusidivila mukonda wa muzolo, ni kwila umuxila. Mwene we usuluka mu kuzola Jihova ni kumuxila kumwenyu we woso ni muxima woso.

6. Kyebhi kitutena kusuluka mukukala ni muxima wa tenena? (Jisabhu 4:23; Matesu 5:29, 30)

⁶ Kyebhi kitutena kukayela o phangu ya jisobha a sidivila Jihova ni muxima woso? Twa tokala kulenga kima kyoso-kyoso kitena kuzozesa o henda yetu kwa Jihova. Mukifika, twatokala kudilanga mu ima itumona mu mitelembe, mba mu ima itubhanga kyoso kitwamunyoha. Twatokala we kudilanga kyoso kitwamusola o makamba metu phala kitumateke kuxinganeka kwila o kukala ni kitadi kyavulu mba kukala mvwama kyene o kima kya beta dingi kota kumwenyu. Se tumona kwila sayi kima kya muzozesa o henda yetu kwa Jihova ni lusolo-lwoso twatokala kulungulula o ukexilu wetu wa kubanza ni kulungulula o ibhangelu yetu, phala o ima yiyi ki itubhangese kutexika o henda yetu kwa Jihova.​—Tanga Jisabhu 4:23; Matesu 5:29, 30.

7. Mukonda dyahi twatokala kudilanga phala kitwehele kima kyoso-kyoso kuzozesa o henda yetu kwa Jihova?

⁷ Kitwatokala kwehela o muxima wetu kudiwanuna. Se kitudilange twanda banza kwila ne mwene se tudilunga ni athu ayibha ki kwale maka. Mu kifika xinganeka kwila wala bhukanga kwamubhusa ni kubhanga mbambi yavulu. Kyoso ki utula ku bhata udivunga kyambote. Maji se uxisa o dibhito dyajikuka? Monzo mwanda talala kyavulu. Ihi itwadilongo mu kifika kiki? O kukolesa o ukamba wetu ni Jihova mu kudya mu nzumbi ki kusoko. Twatokala kujika o dibhitu dya ima itena ku tufunyisa, phala o ukexilu wayibha wa mundu yu ki uzozese o henda yetu kwa Jihova.​—Efe. 2:2.

ENE ADYELA O ITUXI YÂ

8-9. Ihi yabhangele sobha Davidi ni sobha Ezekiya kyoso kya abazela? (Tala ofoto yakapa.)

⁸ Kala ki twamono ku dima sobha Davidi watele kituxi kyadikota. Maji kyoso polofeta Natane kya mutangela kyebhi kyexile mu divwa Jihova yalungu ni kituxi kyatele, Davidi wadyela ni muxima woso. (2 Sam. 12:13) O izwelu ya Davidi itusanga mu Jisálamu 51 ilondekesa kwila mwene wadyela o ituxi yê ni muxima woso. Davidi kadyela ni mangonya phala kubhangesa kwila Natane ukamba kumufundisa.—Jisá. 51:3, 4, 17, tala o izwelu yala ku thandu dya dyalwilu 51.

⁹ O sobha Ezekiya watele we kituxi kwa Jihova. O Bibidya yamba: “O muxima wé wa di zangeleka; anga ki bhekesa njinda ku thandu dyê mwene ni ku thandu dya Judá ni Jeluzaleme.” (2 Mal. 32:25) Mukonda dyahi Ezekiya wadizangeleka? Nange mukonda dya Jihova kumubhana umvwama kumukwatekesa kutolola akwa Asidya mba kumusaka ku uhaxi wê wabhonzo. Nange mukonda dya kudizangeleka mwene walondekesa o umvwama wê ku akwa Babilonya. Mu kiki o polofeta Izaya wamutangele kwila Jihova waluwalele kyavulu ni mwene. (2 Jis. 20:12-18) Maji kala Davidi, Ezekiya ni kulenduka kwoso, wadyela o kituxi kyê. (2 Mal. 32:26) Kudisukilu kyebhi Jihova kyexile mu mona Ezekiya? Wexile mu mumona kala muthu wayuka “wa bhanga jinga ima ya yuka bhu pholo ya Jihova.”​—2 Jis. 18:3.

10. Ihi yabhange Amaziya kyoso kyamubazela?

¹⁰ Amaziya o sobha ya Judá, kadifwile ni sobha Davidi ni Ezekiya, mwene wabhange o ima ya yuka “maji ka i bhange ni muxima wa muvimba.” (2 Mal. 25:2) Ihi yabhiti? Kyoso Jihova kyamukwatekesa kutolola o akwa Idomo, mwene wamateka kubheza o iteka yâ.c Kyoso o polofeta ya Jihova kyazwela-nê o ima yiyi mwene kamubhana matwi yu wamukaye.​—2 Mal. 25:14-16.

11. Kala kilondekesa 2 Kolindu 7:9, 11, ihi itwatokala kubhanga phala Jihova kutuloloka? (Tala we o jifoto.)

¹¹ Ihi itwadilongo ku misoso yiyi? Twatokala kubhanga nguzu phala kudyela o ituxi yetu ni kubhanga yoso ni yoso phala ki tu ibhange dingi. Ihi i twanda bhanga se o tufunga atubazela, né mwene se tumona kwila o kitondalu kyetu kyofele ngo? Kitwatokala kubanza kwila Jihova ni tufunga katuzolo, mukonda kate mwene o jisobha jambote akwa Izalayele abhindamene itendelesu ni kibazelu. (Jih. 12:6) Kyoso kya tubazela, (1) twatokala kutambwijila ni kulenduka, (2) kulunguluka o ukexilu wetu, (3) kusuluka mu sidivisu yetu kwa Jihova. Se tudyela o ituxi yetu ni muxima woso, Jihova wanda tuloloka.​—Tanga 2 Kolindu 7:​9, 11.

BHEZA JIHOVA MU UKEXILU WATOKALA

12. Ihi yabhange o jisobha exile jifiyele kwa Jihova?

¹² O jisobha exile jifiyele kwa Jihova amubheza mu ukexilu watokala. Ene aswinisa o athu kubhanga kiki. Kala kitwadilongo, ene atondalele, maji abheza ngó Jihova, ya abhange nguzu phala kubwika o iteka.d

13. Mukonda dyahi Jihova wamono Sobha Akabe kala muthu wakambele ufiyele?

¹³ Mukonda dyahi sayi jisobha, Jihova wa amono kala akambele ufiyele? Mu kidi ene kabhange ngo ima yayibha. Mu kifika kyoso o sobha yayibha Akabe kyevu kwila Nabote amujibha mukonda dya mwene, mwene walondekesa kulenduka yu waluwala mu kima kyabhange. (1 Jis. 21:27-29) Mwene watungu jimbanza, yu watolola o jinguma ja akwa Izalayele. (1 Jis. 20:21, 29; 22:39) Maji kwala kima kyayibha kinene kyabhange Akabe. Mukonda dya ku mufunyisa ku muhatu wê, Akabe waswinisa o mundu kubheza jinzambi ja makutu. Mwene kadyela o kituxi kiki.​—1 Jis. 21:25, 26.

14. (a) Mukonda dyahi Jihova wamono Sobha Lombowamu kala muthu wakambele ufiyele? (b) Ihi yabhangele o jisobha jakambele ufiyele?

¹⁴ Kindala tudilonge yalungu ni sobha yengi wakambele ufiyele, Lombowamu. Kala ki twamono mu kaxi 2, mu usobha wê mwene wabhange ima yavulu yambote. Maji kyoso kya kituka sobha ya nguzu, waxisa o Kitumu kya Jihova yu wamateka kubheza jinzambi ja makutu. (2 Mal. 12:1) Mu kusuluka, sayi bhabha wexile mubheza Jihova ni kubheza jinzambi ja makutu. (1 Jis. 14:21-24) Lombowamu ni Akabe kene ngo o jisobha eha kubheza Jihova mu ukexilu watokala. Mu kidi, jisobha javulu akambele ufiyele abheza jinzambi ja makutu, ya aswinisa o mundu kubhanga kiki. Kyenyiki phala Jihova, o ku mubheza mu ukexilu watokala, kyene o kima kyexile mulondekesa se o muthu wexile sobha yambote mba yayibha.

15. Mukonda dyahi o maka alungu ni ubhezelu, ala ni valolo yavulu phala Jihova?

¹⁵ Mukonda dyahi o maka alungu ni ubhezelu, exile ni valolo yavulu phala Jihova? Kima kimoxi, mukonda o jisobha éne atokalele kukwatekesa o mundu kubheza Jihova mu ukexilu watokala. Kya mukwa, kyoso o mundu kyexile mubheza jinzambi ja makutu, kiki kyexile mwabhangesa kuta ituxi ya makota ni kutalatala kyayibha o athu. (Hoz. 4:1, 2) O kya beta-kota, o jisobha ni kifuxi kyoso kya Izalayele, exile mundu wa ngene wa Jihova. Mukonda dya kiki, kyoso ene kyexile mubheza jinzambi ja makutu, o Bibidya yamba kwila yedi kala atele phanda. (Jel. 3:8, 9) Kyoso o muthu kyata phanda, wabhange kima kyayibha kinene kwa kaza dyê. Kyene we kimoxi, kyoso o selevende ya Jihova kyabheza o jinzambi ja makutu, wamuta kituxi kyayibha kinene, kiki kiluwalesa kyavulu Jihova.e​—Mate. 4:23, 24.

16. Ihi ibhangesa Jihova kumona se o muthu wambote mba wayibha?

¹⁶ Ihi itutena kudilonga? Twatokala kweha o ima yoso yalungu ni ubhezelu wa makutu. Twatokala we kubheza Jihova mu ukexilu watokala ni kubhanga yoso ni yoso mu sidivisu yê. O polofeta Malakiya wajimbulula se ihi ibhangesa Jihova kumona se o muthu wambote mba wayibha. Mwene wasoneka: “Mwa kà mona dingi o katungu ka muthu wayuka, ni mukwa ituxi wa bhukumuka; ni bhu kaxi ka yó ubheza Nzambi, ni yú wa ditunu ku mu bheza.” (Mal. 3:18) Kitwatokala kwehela kima kyoso-kyoso ne mwene o itondalu yetu kutubhangesa kweha kusidivila Jihova. Mukonda kituxi kya dikota kweha kusidivila Jihova.

17. Mukonda dyahi twatokala kusola kyambote o muthu utwanda kazala-ne?

¹⁷ Se u dikudi wamesena kukazala, o izwelu ya Malakiya itena ku kukwatekesa kusola muthu wambote phala kukazala-ne. Banza mu maka enya: Ne mwene se o muthu wala ni idifwa yambote maji kamusidivila Jihova, Nzambi kamumono kala muthu wambote. (2 Ko. 6:14) Se ukazala ni muthu yu, o kwila wanda kukwatekesa kukula mu nzumbi? Xinganeka mu maka enya: O ahatu a Solomá kexile musidivila Jihova, nange exile ni idifwa yambote. Maji bhofele-bhofele ene abhangesa Solomá kubheza jinzambi jamakutu.​—1 Jis. 11:1, 4.

18. O jitata atokala kulonga o twana twâ kubhanga ihi?

¹⁸ Jitata, kwatekesenu o twana twenu kukala ni vondadi ya kusidivila Jihova bhukaxi ka misoso ya jisobha jotumbule mu Bibidya. Mu akwatekesa kumona kwila o jisobha asangulukisa Jihova yo amubhezele ni kwila aswinisa o mundu kubhanga kiki. Bhukaxi ka izwelu ni phangu yenu longenu o twana twenu kumona kwila o ikalakalu mu nzumbi kala o kudilonga o Bibidya, kuya mu yonge ni kuboka, yene o ima ya beta kota ku mwenyu. (Mat. 6:33) Se kimukibhange o twana twenu anda banza kwila o kukala Mbangi ya Jihova kulombolola ngo kukala mu ngeleja ya mwiji. Mukonda dya kiki, ene atena kubanza kwila o kubheza Jihova ki kyala ni valolo mba atena mwene kuxisa kubheza Jihova.

19. Se o muthu weha kusidivila Jihova o kwila mwene katena dingi kuvutuka mu kumusidivila? (Tala we o kaxa “Eye Utena Kuvutuka Kwa Jihova!”)

¹⁹ Se o muthu weha kusidivila Jihova o kwila mwene katena dingi kuvutuka mu kumusidivila? Kana, mukonda mwene utena kudyela o ituxi yê ni kuvutuka mu kusidivila Jihova. Phala kubhanga kiki mwene watokala kulenduka, ni kuxikina o kikwatekesu kya tufunga. (Tiy. 5:14) Maji kya beta dingi kota, o nguzu yanda bhanga mwene!

20. Se tukayela o phangu ya jisobha jafiyele kyebhi Jihova kyanda tumona?

²⁰ Madisá ebhi ututena kukatula, mu misoso ya jisobha akwa Izalayele? Se tubheza Jihova ni muxima watenena twanda kala kala o jisobha jafiyele. Twatokala kudilonga ni itondalu yetu, kudyela o ituxi yetu, ni kulungulula o ukexilu wa mwenyu wetu. Kima kyambote kulembalala kwila twatokala kubheza Jihova o Nzambi ya kidi, kala kya mesena mwene. Se usuluka mu ufiyele wé kwa Jihova mwene wanda kumona kala u muthu ubhanga o ima yayuka bhu pholo yê.