Atangi Amadivulu Metu Ebhula

O kitala kya mbalanda mu tembulu ya Solomá, kyasokele kyebhi?

O mbalanda yexile bhu dibokwenu dya Kididi kikôla mu tembulu. O Bibidya ya Mundu Wobhe mu phutu, itwatambula ande dya muvu wa 2023, o divulu dya 2 Malunda dyambele kiki: “O mbalanda, o kitala kyê hama ni makwinyi ayadi ni kiyadi a jikóvadu.” (2 Mal. 3:4) O Jibibidya jamukwa jamba we kwila o mbalanda yexile ni “120 a jikóvadu”, kiki kilombolola kwila o mbalanda yexile sabhalalu yakexile ni 53 kya jimétulu.

Maji o Bibidya ya Mundu Wobhe mu phutu, itwatambula ku muvu wa 2023 yamba kiki yalungu ni mbalanda ya tembulu ya Solomá: “O mbalanda yexile ni makwinyi ayadi a jikóvadu.” Kiki kilombolola kwila, yene yexile ni 9 dya jimétulu.a Mukonda dyahi o ima yalunguluka?

O divulu dya 1 Jisobha 6:3 kiditumbula o kitala kya mbalanda. Mu kibatulu kiki, polofeta Jelemiya watumbula o kulebha ni kuzanza kwa mbalanda, maji katumbulua o kitala kyê. Mu kibatulu 7, mwene wazwela yalungu ni basiya yadikota ya menya a exana Musanza wa Kalunga, o dikwinyi dya tumakalu twa ngondo ni jiphiladi jiyadi ja ngondo. (1 Jis. 7:​15-37) Se o mbalanda, o kitala kyê kyexile kya 50 a jimétulu ndenge, ni kwila o ima ya mukwa mu tembulu yabutile dingi, mukonda dyahi Jelemiya katumbula o kitala kya mbalanda? O kyamukwa, mivu yavulu ku pholo, o akwa misoso Jijudé, kambe kwila o mbalanda yalebhele dingi, o ima ya mukwa mu tembulu ndenge.

Amoxi ku akwa kutokwesa kaxikina kwila o jiphalelu ja tembulu jeji tena kufikidila mbalanda ya kitala kya 120 a jikóvadu. Mu ukulu, o jisabhalalu exile mu jibhanga ni matadi ni matijolu. O kaboko kexile konene, maji o jiphalelu ku thandu jatolele. Kyene we kyatungile o jisabhalalu mu ixi ya Ijitu. Maji ki kyene kyatungile o tembulu ya Solomá. Akwa kutokwesa amba kwila o mukomo wa jiphalelu ja tembulu, wexile wa métulu jiyadi ni sambwadi dya jisentimetulu. O ngijiye amwixana Theodor Busink wambe kiki yalungu ni maka yá: “Mu kuxinganeka yalungu ni mukomo wa jiphalelu ja tembulu, o kitala kya mbalanda kikyatokalele kukala 120 a jikóvadu.”

Nange o muthu wabhange o kopya ya divulu dya 2 Malunda 3:​4, watondala mu kusoneka. Sumbala sayi mikanda yokulu itumbula o dyalwilu dya “120” mu velusu yiyi, o mikanda yamukwa, kala Códice Alexandrino yosoneke mu 1.500 ya mivu kudima, Códice Ambroziano yosoneke 1.400 ya mivu kudima. O mikanda yiyi yamba we “20 a jikóvadu.” Mukonda dyahi, nange o muthu wasoneka o mbandu yiyi watondala? O kizwelu “hama” ni kizwelu “jikóvadu” mu dimi dya Hebalayiku, yedi kala kizwelu kimoxi ngo. Mukonda dya kiki, nange o muthu wasoneka o mbandu yiyi wasoneka “hama” mu veji dya kusoneka “jikóvadu”.

Sumbala twatokwesa kyavulu phala kutendela o maka enyá ni kulondekesa mu madivulu metu kyebhi kyexile o mbalanda ya tembulu, tudikwatenena ku kima kyexile mulombolola o tembulu mu Izalayele, o tembulu mu nzumbi. Tusanguluka kyavulu mu kwijiya kwila Jihova wabheka o jiselevende jê joso mu tembulu mu nzumbi!—Jih. 9:​11-14; Dij. 3:12; 7:​9-17.