Londekesa Kixikanu Sola ni Unjimu!
‘Bhinga ni kuxikana, kana ni phata.’—TIIAKU 1:6.
MIMBU: 54, 42
1. Ihi ia kambe kubhanga Kaini? Mukonda dia kukamba kulanga o njinda iê, ihi ia bhiti?
KAINI ua tokalele kusola kima kia dikota. Muene ua tokalele kusola kulanga o njinda iê phala kubhanga o kima kia tokala, mba kuehela o njinda iê ku mu bhangesa ku ta kituxi. O Bibidia i tu tangela kuila, Kaini ua solo kiaiibha. Mukonda dia kukamba kulanga o njinda iê, Kaini ua jibha phangi’ê Abele, anga u zanga o ukamba uê ni Nzambi.—Dimatekenu 4:3-16.
2. Ihi ia-nda bhita se tu sola ima iambote?
2 Etu enioso tua bhingi ue kusola ima ku muenhu uetu. Sai ima i tua bhingi kusola, ima ionene, o ia mukuá, iofele. Maji né kiki, o ima i tu sola, i tena ku tu bhekela mbote, mba ibhidi. Se tu sola ima iambote, nange ki tua-nda dibhana ni ibhidi iavulu. Mu kiki, tua-nda zediua ku muenhu. Maji se tu sola ima iaiibha, tua-nda dibhana ni ibhidi iavulu ku muenhu.—Jisabhu 14:8.
3. (a) Ihi ia-nda tu kuatekesa kusola ima iambote? (b) Ibhuidisu iebhi i tua-nda tambuijila?
3 Ihi ia-nda tu kuatekesa kusola ima iambote? Phala kusola ima iambote, tua tokala kudielela kua Nzambi, kuxikina kuila muene ua mesena ku tu kuatekesa, ni kuila, muene ua-nda tu bhana o unjimu u tua bhindamena phala kusola ima iambote. Tua tokala ue kudielela mu Maka mê, ni kudielela o itendelesu iê. (Tanga Tiiaku 1:5-8.) O kuzukama dingi kua Jihova, ni kudielela dingi o Maka mê, kua-nda tu kuatekesa kuxikina kuila, muene uejiia o kima kia tokala phala etu. Mu kusuluka, tua tokala ku di longa o Maka mê, ande dia kusola kima. Maji kiebhi ki tu tena kukala dingi ni uhete ua kusola ima iambote? O kuila tu tena kulungulula o kima ki tua solo? Tua-nda tambuijila o ibhuidisu iii.
ATHU OSO A BHINGI KUSOLA KIMA
4. Ihi ia tokalele kusola Adá? Ihi ia bhiti mukonda dia kima kia solo muene?
4 Tundé ku dimatekenu, o athu a tokalele kusola ima ia dikota ku muenhu. O diiala dia dianga, Adá, ua tokalele kusola se uivua Jihova, o Mubhangi uê, mba uivua o muhatu’ê Eva. Adá ua solo kuívua Eva, iú ua solo o kima kiaiibha. Mukonda dia kiki, Jihova ua mu kaie mu jaludim ia Edene. Mu kubhita kithangana, muene uafu. Mukonda dia kima kiaiibha kia solo Adá, etu tua mu tala ue hadi iavulu.
Jihova ua tu bhana o Maka mê, phala ku tu kuatekesa kusola o ima ni unjimu
5. Mukonda diahi Jihova ua tu bhana o ujitu ua kusola?
5 Sai athu a banza kuila, se ki ku bhingile kusola ima, nange o ima ku muenhu ieji kuenda kiambote. Nange kiene ue ki u divua. Maji kima kiambote kulembalala kuila, Jihova ka tu bhange kala o jimakina, ja kambe o kutena kua kubanza mba kusola ima. Muene ua tu bhana o Maka mê, phala ku tu kuatekesa kusola o ima ni unjimu. Kuma Jihova ua mesena kuila tu sola o ima ku muenhu, muene ua tu bhana o ujitu ua kusola, phala ku tu kuatekesa. Xinganeka mu phangu ia kaiela.
6, 7. Ihi ia tokalele kusola akua Izalaiele? Mukonda diahi kia bhonzele kusola o kima kia tokala? (Tala o foto ia dianga.)
6 Kioso kiexile mu Ixi ia Kanana, o akua Izalaiele a tokalele kusola se eji bheza Jihova, mba o jinzambi ja makutu. (Tanga Josuué 24:15.) Nange ene a banze kuila, kiki kiexile kima kiofele. Maji o kima kieji sola, kieji kua bhekela muenhu mba kalunga. Mu izuua ia Afundixi, o akua Izalaiele a suluka ni kusola ima iaiibha. Ene a ditunu kubheza Jihova, iá a mateka kubheza o jinzambi ja makutu. (Afundixi 2:3, 11-23) Mu izuua ia polofeta Elija, o mundu ua Nzambi ua tokalele kusola, se eji sidivila Jihova, mba Bahale, o nzambi ia makutu. (1 Jisobha 18:21) Nange tu banza: ‘Ki kia a bhonzele kusola, mukonda o kusidivila Jihova, kiene o kima kia tokala. O njimu, keji xikina kusidivila nzambi ia kambe o muenhu.’ Maji mu kidi, o athu a lembua kusola kima. O Bibidia i zuela kuila, o akua Izalaiele akexile mu “tenguina bhu kaxi ka ixinganeku iiadi.” Mukonda dia kiki, Elija ua suinisa o athu kubheza Jihova, o Nzambi ia kidi.
7 Mukonda diahi kia bhonzele phala akua Izalaiele kusola o kima kia tokala? Kia dianga, ene ka xikinine kua Jihova. Mukonda dia kiki, a ditunu ku muivua. Ene ka dielele kua Jihova, mu kiki, ka soto kithangana phala ku di longa o maka a lungu ni muene. Se a ki bhangele, o ima ieji di longa, ieji kua kuatekesa kusola ni unjimu. (Jisálamu 25:12) Kia kaiiadi, o akua Izalaiele a kaiela o phangu iaiibha ia jixi jengi. O athu iá, a bhangesa akua Izalaiele kubanza ima iaiibha. Sai bhabha, ene a solo o ima bhu kididi kiâ. Mukonda dia kiki, o akua Izalaiele a mateka kukaiela o phangu iaiibha ia athu iá, ni kubheza ue o jinzambi ja makutu. Mivu iavulu ku dima, Jihova ua dimuine o akua Izalaiele ku kiluezu kiki.—Makatukilu 23:2.
O KUILA AKUETU A TOKALA KUSOLA BHU KIDIDI KIETU?
8. Ihi i tu longa o phangu ia akua Izalaiele?
8 O phangu ia akua Izalaiele, i tu longa kuila, se tua mesena kusola kiambote, tua tokala ku di longa o Mak’â Nzambi. O divulu dia Ngalásia 6:5, di tu tangela kuila, kala muthu ua tokala kusola o ima ku muenhu uê. Tu tena kumona ni kidi kioso kuila, ki tu tokala kuehela muthu kusola o ima bhu kididi kietu. Mu veji dia kiki, kala muthu ua tokala ku di longa o ima ia uabhela Nzambi, ni kubhanga o kima kia tokala.
Se tuehela akuetu kusola o ima bhu kididi kietu, kiki kilombolola kuila, tua solo kua kaiela
9. Mukonda diahi, o kuehela akuetu kusola o ima bhu kididi kietu, kiluezu kia dikota?
9 Kiebhi ki tu tena kuehela akuetu kusola o ima bhu kididi kietu? Mu kua ehela ku tu jijidika kusola kima kiaiibha. (Jisabhu 1:10, 15) O kubhanga kiki, kiluezu kia dikota. Tua tokala kukaiela o kitongoluelu kietu, kio longe bhu kaxi ka Bibidia. Se tuehela akuetu ku sola o ima bhu kididi kietu, kiki kilombolola kuila, tua solo kua kaiela. O kubhanga kiki, ku tena ku tu bhekela maka avulu.
10. Kitendelesu kiahi kia bhana poxolo Phaulu ku akua Ngalásia?
10 Poxolo Phaulu ua tendelesa akua Ngalásia, phala kehele akuâ kusola o ima bhu kididi kiâ. (Tanga Ngalásia 4:17.) Sai jiphange mu kilunga kia Ngalásia, a mesenene kusola o ima bhu kididi kia akuâ. Mukonda diahi? O maiala ió a luímbi, a mesenene kuila, o jiphange ja a kaiela, mu veji dia ku kaiela o jipoxolo. Ene kexile athu a lenduka, mu kiki, kexile mu xila o ujitu ua jiphange ua kusola o ima.
11. Kiebhi ki tu tena ku kuatekesa akuetu kioso kia bhinga ku sola kima ku mienhu iâ?
11 Etu enioso tu tena ku dilonga bhu kaxi ka phangu ia poxolo Phaulu. Muene uejiidile kuila, o jiphange exile ni ujitu ua kusola o ima. Mukonda dia kiki, muene uexile mu xila o ufolo uâ. (Tanga 2 Kolindo 1:24.) Lelu, o tufunga a tokala ku kaiela o phangu iii, kioso kia bhana kitendelesu kia lungu ni kima kia tokala kusola o muthu ubheka uê. Ene a uabhela kubhana itendelesu ku jiphange, bhu kaxi ka Mak’â Nzambi. Né kiki, o tufunga ehela o jiphange kusola o ima mudiâ, mukonda ene a-nda dibhana ni ioso ijila ku ima ia sola. Tu katula disá dia dikota: Tua tokala ku kuatekesa o jiphange ku tendela o Mak’â Nzambi, ni ku a kumbidila ku mienhu iâ. Maji o ujitu ni kikalakalu kia kusola o ima, kiâ ene. Mukonda kioso kia sola o ima ni unjimu, ki a bhekela mbote. Kiki kilondekesa kuila, ki tu tokala kubanza kuila, tuala ni ungana ua kusola o ima bhu kididi kia jiphange jetu.
O tufunga tua henda tu kuatekesa o jiphange kuijiia kusola kiambote o ima ubheka uâ (Tala o kaxi 11)
KIOSO KI U SOLA, KANA KU KAIELA O MUXIMA UÉ
12, 13. Mukonda diahi kiluezu kia dikota, kusola kima, se tuala ni njinda, mba tua luuala?
12 Mu izuua ia lelu, athu avulu ene mu kaiela o mixima iâ, kioso kia sola kima. Maji kiki, kiluezu kia dikota. O Bibidia i tu dimuna, phala ki tu kaiele o muxima uetu ua ituxi. (Jisabhu 28:26) Ki tu tokala kukaiela o muxima uetu mukonda, “o muxima ua muthu u bhomba kinéne, ima ioso ndenge, ua bhukumuka kiavulu.” (Jelemiia 17:9) Mu Bibidia, tu sanga-mu phangu ia athu avulu, ilondekesa o ibhidi ijila mu ku kaiela o muxima. (1 Jisobha 11:9; Jelemiia 3:17; 13:10) Maji ihi i tena kubhita, se tu kaiela o muxima, kioso ki tu sola o ima ku muenhu uetu?
13 Jihova ua bhana o kitumu, kia ku mu zola ni muxima uetu uoso, ni muenhu uetu uoso, ni kilunji kietu kioso; ni kuzola akuetu kala ki tua di zola etu-muene. (Matesu 22:37-39) Maji tua tokala ku dilanga. O ji kaxi ku dima, ja londekesa kuila, kiluezu kia dikota kuehela o muxima kufunhisa o ibanzelu, ni uendelu uetu. Mu kifika, ki bhonza ku muthu uala ni njinda kusola kiambote kima. (Jisabhu 14:17; 29:22) Ki bhonza ue, o muthu ua luuala kusola kiambote kima. (Dialuilu 32:6-12; Jisabhu 24:10) Tua tokala kuehela o Mak’â Nzambi kuendesa o ibanzelu ietu. (Loma 7:25) Se tua mesena kusola kima kia katunda, ki tu tokala kuehela o muxima uetu ku funhisa o ibhangelu ietu.
KIOSO KI KU BHINGA KU LUNGULA O IMA I TUA SOLO
14. Kiebhi ki tuejiia kuila, sai bhabha, kima kiambote kulungulula o ima i tua solo kubhanga?
14 Tua bhingi kusola ni unjimu. Né muene se o muthu njimu, nange u mesena ku lungulula o kima kia solo. Jihova Nzambi ua tu bhana phangu iambote mu ukexilu iú. Tala ihi ia bhange ku akua Ninive mu izuua ia Jona. O Bibidia i zuela: “Ngana Nzambi anga u mona ikalakalu iâ, ni kioso kia diela ku ji njila jâ ja ku bhengalala. Ngana Nzambi anga u lunguluka, u bhomba muxima uê, o kia iibha kia tangele ku a bhanga, ka a bhange-kiu dingi.” (Jona 3:10) Jihova kia mono kuila, akua Ninive a lunguluka, a xisa o ima iaibha ia kexile mu bhanga, muene ua lungulula ue o ibanzelu iê. Kiki ki londekesa kuila, muene mukua kilunji, muthu ua lenduka, mukua henda. Jihova ka difu ni athu mu xitu. Muene ka tondala mu ima ia sola, né muene kia kala ni njinda.
Jihova kia mono kuila, akua Ninive a lunguluka, a xisa o ima iaiibha ia kexile mu bhanga, muene ua lungulula ue o ibanzelu iê
15. Mukonda diahi nange tu bhinga ku lungulula o kima ki tua solo?
15 Sai bhabha, kima kiambote ku lungulula o kima ki tua solo, se o ima ku muenhu uetu i lunguluka. Tu lembalala kuila, sai ithangana, Jihova ua lungulula o kima kia mesenene kubhanga. (1 Jisobha 21:20, 21, 27-29; 2 Jisobha 20:1-5) Mu ithangana ia mukuá, nange ku bhinga ku lungulula o ima, mukonda a tu bhana itendelesu ia ubhe. Xinganeka o phangu ia Sobha Davidi. Muene ua solo kubhanga kima kua Mefibozete, mulaula ua Saulu, mukonda dia ima ia mu tangele. Maji kioso Davidi kiéza mu kuijiia kuila, o ima ia mu tangele ia makutu, muene ua lungulula o kima kia solele kubhanga. (2 Samuuele 19:24-29) Sai ithangana, kima kiambote kukaiela o phangu iii.
16. (a) Itendelesu iahi, i tu kuatekesa kusola kiambote o ima? (b) Mukonda diahi tua tokala kulungulula o ima i tua solo, ni kiebhi ki tu tena kubhanga kiki?
16 O Bibidia i tu tangela kuila, ki tu tokala kusola o ima ku muenhu uetu ni lusolo. (Jisabhu 21:5) Tua tokala kukatula kithangana, phala kubanza kiambote ku ima ia lungu ni kima ki tua-nda sola, phala kusola ni unjimu. (1 Tesalonika 5:21) Ande dia kusola kubhanga kima, o mutuameni ua muiji ua tokala ku tokuesa kiambote o Mikanda Ikola, ni madivulu a Bibidia. Kima kiambote ue, kuívua o ibanzelu ia athu a tokala ku muiji uetu. Lembalala kuila, Nzambi ua tendelesele Mbalahamu kuívua muhatu uê. (Dimatekenu 21:9-12) O tufunga a tokala ue ku katula kithangana phala ku tokuesa. Kioso kia sanga itendelesu ia ubhe, ilondekesa kuila, a tokala ku lungulula o ima ia solo, ene ka fulu mu ku ki bhanga. Ene ka kala ni uôma kuila, o athu a mukuá ka-nda kua xila dingi. O tufunga a tokala kulondekesa o ukexilu ua kuditulula ni kulenduka. A tokala ue kukala polondo, phala kulungulula o ibanzelu ni ima ia solo, se ku bhinga ku ki bhanga. Kima kiambote se etu enioso tu kaiela o ukexilu iú. Kiki ki bhekela kutululuka mu kilunga, ki tu kuatekesa ue kukala ni ukamba uambote ni jiphange jetu.—Ikalakalu 6:1-4.
BHANGA O KIMA KI UA SOLO
17. Ihi ia-nda tu kuatekesa ku di tunda kiambote mu kusola o ima?
17 Sai ima i tu sola, iala dingi ni valolo, ia mukuâ ndenge. Mu kifika, kusola se tua-nda kazala, mba kusola o muthu u tua-nda kazala nê, maka a dikota. Kima kia mukuâ kia dikota, kusola kukalakala kala muboki ua thembu ioso. Ande dia kusola ima iala ni valolo ia dikota, tua tokala ku xinganeka kiambote, ni ku samba kua Jihova, phala ku bhinga kikuatekesu. Kiki nange ki bhinga kithangana, maji se tua mesena kusola ni unjimu, tua tokala ku dielela kua Jihova, ni kukumbidila o itendelesu iê. (Jisabhu 1:5) Jihova u tu bhana o itendelesu iambote bhu kaxi ka Maka mê. Kima kiambote ue ku tokuesa, ni ku samba kua Jihova, phala ku tuendesa. Muene u tena ku tu kuatekesa kukala ni idifua i tua bhindamena, phala ku sola o ima ia lungu ni vondadi iê. Ande dia kusola kima kia valolo ia dikota ku muenhu uetu, tua tokala ku di bhanga o ibhuidisu iii: ‘O kuila, o kima ki nga solo ki londekesa kuma, nga zolo Jihova? Kia-nda bhekela kusanguluka ni kutululuka ku muiji uami? Ki londekesa ue kuila, ngi mukuá muanhu, ni henda?’
18. Mukonda diahi Jihova u tuehela ku sola o ima ku muenhu uetu?
18 Jihova kene mu tu jijidika ku mu zola ni ku mu sidivila. Mu veji dia kiki, muene ua tu bhana o ufolo ua kusola o ima ku muenhu uetu. Muene u xila o ujitu uetu ua kusola, se tua-nda mu sidivila mba kana. (Josuué 24:15; Ndongixi 5:4) Maji muene ua mesena kuila, tu bhanga o ima i tua solo, mu ku kaiela o itendelesu i tu sanga mu Maka mê. Se tu londekesa kixikanu ku itendelesu ia Jihova, ni ku i kumbidila ku muenhu uetu, tua-nda tena kusola o ima ni unjimu. Mu kiki, tua-nda londekesa kuila, tua suina mu maukexilu oso.—Tiiaku 1:5-8; 4:8.