Zwela o Kidi
“Ditangedyenu kidi muthu ni mukwá.”—ZAKADIYA 8:16.
MIMBU: 34, 18
1, 2. Ihi ya bhange Dyabhu phala kunganala o athu?
SAYI ima ya bhange o athu kala, o mutelembe ya kafwetele, o kandeya, o dikalu ni makina ya kutalalesa o kudya, i kwatekesa o athu. Ima yamukwá kala fundanga, jimina jene mu funda bhoxi, makanya ni jibomba, i ta o myenyu ya athu mu kilwezu. Maji sayi kima kyene kyá tundé ukulu, ima i twa tange ndenge, kyene mu bhangesa o athu kutala hadi yavulu. Ihi yene? O makutu! Kutanga makutu kuzwela kima ki twejiya kwila ki kidi, phala kunganala muthu. Nanyi wa dyanga kutanga makutu? Dyabhu! Jezú Kidistu wa mwixana “tata ya makutu oso.” (Tanga Nzwá 8:44.) O makutu a dyanga wa a tange thembu kuxi?
2 O makutu a dyanga wa a te mazunda a mivu kudima, mu njaludim ya Edene. Adá ni Eva a sangulukile, a kexile ni mwenyu wambote mu Palayzu ya bhangele Jihova phala ene. Nzambi wa a tangele kwila, se a dile ku ‘muxi wa kwijiya kyawabha ni kyayibha,’ eji fwá. Sumbala Satana wejidile o kidi kiki, mwene wambela Eva bhu kaxi ka nyoka, wixi: “Makutu, ki mwa-nda kufwa.” Yá ene o makutu a dyanga. Satanaji wambe we: “Nzambi wa k’ijiya kuma kizuwa ki mu dya-ku, mwa-nda kutona mesu, mu sokela ni Nzambi, mu ijiya kyawabha ni kyayibha.”—Dimatekenu 2:15-17; 3:1-5.
3. Mukonda dyahi o makutu a tele Satanaji ayibha? Ihi yene mu bhita mukonda dya makutu yá?
3 O kima kya bhange Satanaji kya yibha kinéne, mukonda mwene wejidile kwila, se Eva wa xikinine mu makutu mê, ni kudya o kibundu kya mu fidisile, weji fwá. Kyene-phe mwene kya bhiti. Eva ni Adá, a bhukumukina o kitumu kya Jihova, ene afu. (Dimatekenu 3:6; 5:5) Ki kyene ngó, mukonda dya kituxi kya Adá, ‘o kufwa kwa di mwange ku athu oso’. Mu kidi ‘o kalunga kene ka kexile mutumina-ku. . . ni ku thandu dya yó ka tele kituxi ki di fangana kala kya Adá.’ (Loma 5:12, 14) Mukonda dya kiki tu akwa ituxi, ki twala dingi ni mwenyu wa kalela-ku lelu, kala kya mesenene Nzambi. Mu veji dya kiki mwenyu wetu, u bhanga ngó “makwinyi sambwadi, amoxi kya kala ni nguzu, a bhixila bhu makwinyi a nake,’ o mwenyu wetu wa “hadi ngó ni mukôndo.” (Jisálamu 90:10) Ima yoso yiyi, yene mu bhita mukonda dya makutu a Satanaji!
4. (a) Ibhwidisu yebhi i twa tokala kutambwijila? (b) Kala ki londekesa o divulu dya Jisálamu 15:1, 2, nanyi ngó u tena kukala ni ukamba ni Jihova?
4 Ya lungu ni Satanji, Jezú wambe: “Mu kidi ka nangyê-mu, mukonda moxi dyê ki mu moneka kidi.” Satanaji ka lunguluka. Wene hanji mu ‘nganala o mundu woso’ ni makutu’ê. (Dijingunwinu 12:9) Maji etu ki tu mesena ku tu nganala kwala Satanaji. Mu kiki, twa bhingi kwijiya o itambwijilu ya ibhwidisu itatu. Kyebhi Satanaji kya mu nganala o athu lelu? Mukonda dyahi o athu a tanga makutu? Kyebhi ki tu tena kuzwela o kidi ithangana yoso, phala ki tu zange o ukamba wetu ni Jihova kala kya bhangele Adá ni Eva?—Tanga Jisálamu 15:1, 2.
KYEBHI SATANA KYA MU NGANALA O ATHU?
5. Kyebhi Satanaji kyene mu nganala o athu lelu?
5 Etu tu tena kudituna ku tu nganala kwa Satana. Poxolo Phawulu wambe: “Jindunge jê ki tu [kambe] ku j’ijiya.” (2 Kolindo 2:11) Twejiya kwila Satanaji mwene wa mu tumina o mundu woso, katé ni jingeleja ja makutu, jinguvulu ja athu ni mawenji a lwimbi ni wiyi. (1 Nzwá 5:19) Mu kidi, ki tu di wana mu kwijiya kwila, Satanaji ni madimonyo mê a funyisa kyavulu o athu “a tanga makutu.” (1 Timote 4:1, 2) Mu kifika, sayi athu a tanga makutu mu jingolokela jâ ja lungu ni mawenji, phala kusumbisa ima yayibha, kunganala o athu phala ku a katula o kitadi kyâ.
6, 7. (a) Mukonda dyahi o makutu a jimesene a jingeleja a beta kota mu kuyibha? (b) Makutu ebhi ene mu ta o jimesene ja jingeleja, u wene mu kwivwa?
6 O makutu a atwameni a jingeleja ala dingi ni kutena. Mukonda dyahi? Mukonda se muthu u xikina mu milongi yê ya makutu, anga u bhanga kima kya ibhila Nzambi, o muthu yó nange u texi o ujitu wa kukala ni mwenyu wa kalela-ku. (Hozeya 4:9) Jezú wejidile kwila o atwameni a jingeleja mu izuwa yê exile mu nganala o athu. Ni kuswina kwoso, mwene wambe: “Lamba dyenu, mu jimesene ja Kitumu ni enu mu Jifalizewu, mu akwa mangonya! Kuma mu nyungana kalunga ni oxi mu kusota kubhanga ngó xibulu imoxi; o muthu kya kala kyá xibulu yenu, mu mu bhangesa ku mi tunda luyadi mu kukala mon’a [Geena]” kiki kilombolola o kibwika kya kalela-ku. (Matesu 23:15) Jezú wambe kwila, o atwameni a jingeleja jojo, akwa makutu exile mu kayela o phangu ya tata yâ Dyabhu, o “kijibhanganga.”—Nzwá 8:44.
7 Kwene we atwameni avulu a jingeleja mu izuwa yetu. Ene nange a exana tufunga, akunji, jimesene, athu a kola ni majina amukwa a ujitu. Kala o Jifalizewu, ene kene mu longa o kidi kya Mak’â Nzambi, maji ‘ene o kidi kya Nzambi a ki lungulula ni makutu.’ (Loma 1:18, 25) Sayi makutu mâ enyá: “Se wa bhuluka kyá lumoxi, mu kilwezu, ku fwé dingi,” o athu kyafwa aya mu kididi kyengi, Nzambi u xikina o athu a kazala mba a dijiya ni mala ni akwa mba ahatu ni akwá.
8. Makutu ebhi a-nda tanga o atwameni a jinguvulu? Ihi i twa-nda bhanga?
8 O athu a tokala ku jinguvulu ene mu tanga we makutu, phala nganala o athu. Sayi makutu a beta-o-kota a-nda tanga éne, o kwamba kwila, kwa kambe ngó a-nda bheka o ‘kubatama, ni kutululuka’ ku mundu. Maji “a kà tukumuka kibwika kyâ kya tula!” Mu kiki, ki tu tokala kuxikina o ibanzelu ya atwaneni yá a jinguvulu. Ene mu zwela kwila, o ima ya-nda lunguluka. Mu kidi, etu twa ‘kijiya kyambote, kuma o kizuwa kya Jihova, kya-nda kwiza kala kiza o mwiyi mu usuku.’—1 Tesalonika 5:1-4.
MUKONDA DYAHI O ATHU A TANGA MAKUTU?
9, 10. (a) Mukonda dyahi o athu ene mu tanga makutu? (b) Ihi i twa tokala kulembalala ya lungu ni Jihova?
9 Lelu, o athu ala ni kutena kene ngó ene mu tanga makutu. O milongi “Por que Mentimos?,” ya soneka ngana Y. Bhattacharjee, yamba: “Kutanga makutu a kuxikina kyá kala ukexilu mba kidifwa kya athu.” Mu izwelu yamukwá o athu a banza kwila, kutanga makutu ki kima kyayibha, kubhanga mbandu ku mwenyu. O athu ene mu tanga makutu, phala kudilanga, nange phala kusweka itondalu yâ mba ituxi yate. Ene a tanga we makutu phala kunganyala kitadi mba kukatula mbote mu kima kyengi. O milongi yamba we kwila, sayi athu kala dingi ni wôma wa kutanga makutu ki kale se “muthu ka mwijiya, koleka, dikamba, mba muthu wa mu zolo.”
Kyoso athu kya tanga makutu, a tena kunganala athu ni akwá, maji ka tena kunganala Jihova
10 Ihi i bheka o makutu oso yá? O athu ka di dyelela dingi mudyâ, miji mba makamba a mu di mwanga. Mu kifika, xinganeka kyebhi kyeji dívwa o munumi wa fiyele mu kwivwa kwila muhatu’ê wa te phanda anga wa tange makutu phala kusweka o kituxi kyate. Mba diyala di talatala kyayibha o muhatu ni twana kubhata, maji u a talatala ni henda ni kilendu, kyoso kya kala bhu kaxi ka athu engi. O athu yá a tena kunganala athu ni akwá, maji twa tokala kulembalala kwila, ene ka tena kunganala Jihova. O Bibidya yamba kwila, “ima yoso yabhange, yene yoso ya tukuluka, ya zula” ku mesu mê.—Jihebelewu 4:13.
11. Ihi i tu longa o phangu yayibha ya Ananiya ni Safidya? (Tala o foto ya dyanga.)
11 Mu Bibidya mwala phangu ya dikaza dya Kidistá, a a funyisa kwala Satanaji phala kutanga makutu kwa Nzambi. Ananiya ni Safidya a mesenene kunganala o jipoxolo. Ene a sumbisa mbandu ya kibhela kyâ, ya a bhanene o kitadi ku jipoxolo, maji a bhana ngó mbandu. Ananiya ni Safidya a mesenene kudilondekesa mu kilunga kwila a betele kota mu kubhana, akwá ndenge. Mu kiki, ene a tangela o Jipoxolo kwila a bhanene o kitadi kyoso. Maji Jihova wejidile kwila a kexile mu tanga makutu, mu kiki mwene wa a kaxtika.—Ikalakalu 5:1-10.
12. Ihi ya-nda bhita ni oso a tanga makutu se ka dyela ni mukonda dyahi?
12 Kyebhi Jihova kya divwa ya lungu ni yó a tanga makutu? Athu enyoso a tanga makutu se ka dyela, a-nda ku a takula “mu kizanga kya túbhya ni xôfidi,” kala Satanaji. Mu izwelu ya mukwá, ene a-nda fwá sé kidyelelu kya difukunukinu. (Dijingunwinu 20:10; 21:8; Jisálamu 5:6) Mukonda dyahi? Mukonda Jihova u mona akwa makutu yá kala kya mona ‘oso a wabhela kuzwela ni kubhanga o makutu.’—Dijingunwinu 22:15.
13. Ihi i twejiya ya lungu ni Jihova? Ihi i tu tena kubhanga?
13 Twejiya kwila Jihova “Nzambi ki muthu kwila u ta makutu” ni kwila ‘Nzambi ka tena kukala mukwa makutu.’ (Dyalwilu 23:19; Jihebelewu 6:18) ‘Jihova wa di zemba . . . ni dimi di tanga makutu.’ (Jisabhu 6:16, 17) Se twa mesena ku mu sangulukisa, twa tokala kuzwela kidi. Mu kiki-phe etu ki tu ‘di tela makutu mudyetu.’—Kolose 3:9.
ETU TU ‘ZWELA O KIDI’
14. (a) Ihi i bhangesa o Jikidistá ku di tungula ku athu a jingeleja ja makutu (b) Jimbulula o divulu dya Luka 6:45.
14 Mu ukexilu webhi o Jikidistá ja kidi ki ja difu ni athu a jingeleja ja makutu? Etu tu ‘zwela o kidi.’ (Tanga Zakadiya 8:16, 17.) Phawulu wambe: “Twala tu jingunza ja Nzambi . . . mu maka ma kidi.” (2 Kolindo 6:4, 7) Jezú wambe kwila, o athu a zwela “kyoso kya vudila ku muxima.” (Luka 6:45) Kiki kilombolola kwila, o mukwa kidi wa-nda zwela o kidi. Mwene wa-nda zwela o kidi ku jikoleka ja salu, makamba, jindandu ni athu engi. Twa-nda mona phangu i tu kwatekesa kumona kyebhi ki tu tena kulondekesa kwila tu athu a kidi mu ima yoso.
U tena kumona kilwezu ku mwenyu wa phange ya munzangala yú? (Tala o kaxi 15, 16)
15. (a) Mukonda dyahi kima kyayibha kukala ni pholo jiyadi? (b) Ihi ya-nda tena kukwatekesa o minzangala kudibhana ni jitendasá? (Tala kulwiji.)
15 Se u munzangala, nange u mesena kwila o jikoleka jé a kuxikina. Mukonda dya vondadi yiyi, sayi minzangala ala ni pholo jiyadi. Andala kukala ni wendelu wambote kupholo dya mwiji wâ ni mu kilunga, maji kyoso kya bokona mu internete ni kyoso kya kala ni athu ka mu bheza Jihova, a kala ni wendelu wengi. Nange ene a kala ni uzwelelu wa yibha, a ta izwatu ilondekesa o mukutu mba i zulumuka, evwa mimbu yala ni izwelu i funyisa o ufusa mba usweya, a nwa mawuholwa, a xibha makanya, a di tangesa mu kaswekele mba a bhanga ima ya mukwa yayibha. A tanga makutu ku jitata jâ, makamba, jiphange ni kwa Jihova. (Jisálamu 26:4, 5) Maji Jihova wejiya kyoso ki tu xikina ku mu bhana kijingu, maji kudima tu bhanga ima ya mu ibhila. (Marku 7:6) Kima kyambote kubhanga kala ki zwela Jisabhu: “Muxima wé ki u kale ni dixinga dya akwa ituxi; inda kumbi dyoso dya kambamba suwa ngó kuxila Jihova.”—Jisabhu 23:17.a (Tala ku lwiji.)
16. Kyebhi ki twa tokala kutambwijila o ibhwidisu i moneka mu mukanda u tu soneka phala kukalakala mu sidivisu ya thembu yoso?
16 Se wa mesena kukala muboki wa thembu yoso mba kubhanga sidivisu yengi ya thembu yoso, kala kukalakala ku Betele, wa tokala kusoneka mukanda. Kima kyambote kuzwela o kidi mu kutambwijila o ibhwidisu ya lungu ni sawidi yé, o itonokenu i u sola ni kilunji kyé. (Jihebelewu 13:18) Abha se wa bhangele ima ya ibhila Jihova mba ya xidisa o kitongolwelu kyé, maji kwa ki tangela tufunga? Bhinga o kikwatekesu kyâ phala u tene kusidivila Jihova ni kitongolwelu kya zele.—Loma 9:1; Ngalásya 6:1.
17. Ihi i twa tokala kubhanga se jinguma jetu a tu bhanga ibhwidisu ya lungu ni jiphange?
17 Ihi i weji bhanga se mu kididi mu wa tungu o kikalakalu kyetu a ki fudisa ku jinguvulu anga a kujijidika kuzwela ya lungu ni jiphange jé? O kwila weji ku a tangela yoso i wejiya? Ihi ya bhange Jezú kyoso nguvulu ya Loma kya mwibhula? Jezú wa kumbidila o kitumu ki tu sanga mu Bibidya kwila, “sayi kithangana kya kuzwela ni kithangana kya ku di xibha,” sayi ithangana mwene ka zwela kima! (Ndongixi 3:1, 7; Matesu 27:11-14) Se twa mu dibhana we ni maka a difu ni yá, twa bhingi kukala ni unjimu ni kudilanga, phala ki tu te o mwenyu wa jiphange jetu mu kilwezu.—Jisabhu 10:19; 11:12.
Kithangana kyebhi ki weji sola kudixibha? Kithangana kyebhi ki weji zwela o kidi kyoso? (Tala o kaxi 17, 18)
18. Kyebhi o kikalakalu kyetu se tufunga a tu bhanga ibhwidisu ya lungu ni jiphange jetu?
18 Se sayi phange mu kilunga wa te kituxi kya dikota maji eye wa kijiya? O tufunga ala ni kikalakalu kya kuzelesa o wendelu wa kilunga, nange a kwibhula ya lungu ni yoso i wejiya. Ihi i weji bhanga, benge-benge se o muthu yú kamba dyé mba ndandu yé? O Bibidya yamba: “Woso u zwela o kidi, u tukulula o kulunga; maji o mbangi ya mangonya, u tanga nzungule ya makutu.” (Jisabhu 12:17; 21:28) Mu kiki, eye wala ni kikalakalu kya kuzwela yoso i wejiya ku tufunga, sé kusweka kima. O tufunga a tokala kwijiya o maka oso, phala a tene kusota ndunge ya kukwatekesa o muthu kukala dingi ni ukamba wambote ni Jihova.—Tiyaku 5:14, 15.
19. Ihi i twa-nda di longa mu milongi ya kayela?
19 Davidi wa sambe kwa Jihova: “Eye-phe wa bhingi kidi ki kala katé ni ku muxima.” (Jisálamu 51:6) Davidi wejidile kwila o kima kya beta dingi kota o muthu moxi dyetu. Sayi bhabha o Jikidistá já kidi ji ‘zwela kidi muthu ni mukwá.’ O kima kya mukwa ki londekesa kwila ki twa difu ni jingeleja ja makutu, o kulonga o kidi kya Bibidya. Mu milongi ya mukwa twa-nda zwela kyebhi ki tu tena kubhanga kiki mu ukunji wetu.
a Tala o kibhwidisu 6, mu kadivulu Itambwijilu ya 10 dya Ibhwidisu Yene mu Bhanga o Minzangala, “Kyebhi ki Ngi Tena Kudituna o Kijijidiku Kya Jikoleka?,” ni Capítulo 16, “Alguém precisa saber que levo vida dupla?” mu divulu, Os Jovens Perguntam—Respostas Práticas, Volume 2.