Maka Ebhi Abheka o Ita?
“Tunde kya bhiti o ita yakayadi, mu ngongo mwene usweya ni ujibhanganga wavulu. Athu avulu atungu mu jixi mwala jimvunda.”
Nguvulu mukwa Nações Unidas Amina J. Mohammed, 26 ya Katatu, wa 2023.
O ita itena kumateka mu kithangana ni mbandu, kate mwene mu jixi mwala o kutululuka. O athu atungu mu jixi kimwala ita atena we kutala hadi. Kyoso o ita kibhita, o ibhidi itena hanji kusuluka. Tala o ima yene mubhita:
Nzala. O akwa kutokwesa amba kwila “o ita kyene o kima kya betakota kyene mubheka o nzala. Athu avulu atungu mu jixi mwala o ita kala ni kudya kwasoko.”
Ibhidi yalungu ni uhaxi ni kikote ku muxima. Kyoso kyamona kwila mu ixi mwanda kala ita, o athu atandanganya kyavulu, akala we ni woma wavulu. O athu atungu mu jixi mwala ita akala ni woma wa kwakwama ni wa kukala ni kikote ku muxima. Tuluwala kyavulu mu kwijiya kwila sayi bhabha ene kene mukala ni kikwatekesu kya jidotolo.
O ita ibhangesa o athu kuxisa o jinzo ja. O akwa kutokwesa ambe kwila kate ku mbeji ya Katutu ka 2023, 114 kya mazunda a athu ndenge ku mundu woso abhingile kuxisa o jinzo já. Avulu mudya abhange kiki mukonda dya ita.
O wadyama. O ita itena kubhangesa o wadyama kudibandekesa. Mukifika, o ima itena kuta kitadi kyavulu. O jinguvulu muveji dya kungastala o kitadi phala kutunga jixikola mba jinzo ja kusaka, ene akingastala mu kusumba mauta. Kyoso kyabhwa o ita ene angastala kitadi kyavulu mu kutungulula o ima ya zange.
O ita izanga o ixi. O athu atala hadi yavulu mukonda dya ita. Kyoso kikubhita o ita, o menya, o munza ni mavu axila. O ima yiyi itena kutubhekela mauhaxi. O jimina jikala moxya mavu jitena kukala kilwezu kya dikota, ne mwene se kwabhiti kya mivu yavulu.
Sé phata, o ita ibhekela ibhidi yavulu ni wadyama wavulu