Ԝә Заньбу?

Паши һена Уньс чь һатә сәре бажаре Нәйноԝайе?

ԚЬРʹНА 7 Б.Д.М., Асур империйа һәри мәзьн йа дьнйайе бу. Ль гора Блога Музейа Британйайе, Асур жь Кипрусе һʹәта Иране сәр гәләк ԝәлата һʹӧкӧм дькьр. Һʹәта дәмәке, Мьсьр жи бьн һʹӧкӧме ве империйа ԛәԝида бу. Пʹайтʹәхте Асуре, Нәйноԝа, дьнйайеда бажаре һәри мәзьн бу. Теда һәйкәлед мәзьн, бахчед бәдәԝ, ԛәсьред дәԝләмәнд у кʹьтебханед мәзьн һәбун. Ньвисаред сәр диԝаред бажаре Нәйноԝайе нишан дькьн, кӧ ча пʹадшед дьн йед Асуре, Ашурбанипал Пʹадша жи хԝә ча «пʹадше дьнйайе» нав дькьр. Һьнге ӧса дьһатә кʹьфше, ԛәй тʹӧ кәс нькарә Асур у Нәйноԝайе бьн дәст бькә.

Ле гава Асур гьһишт һʹале һәри бьльнд, Сефанйа пʹехәмбәр пʹехәмбәрти кьр кӧ Йаһоԝа ԝе Асуре ԝеран бькә у Нәйноԝайе бькә мина чоле зьһа. Ӧса жи, Нәһум пʹехәмбәр пʹехәмбәрти кьр: «Зиве тʹалан бькьн, зерʹ тʹалан бькьн! . . . Вала йи, тʹәна йи, ԝеранә йи! . . . Һʹәмуйед кӧ ль тә дьньһерʹьн, ԝе жь тә бьрʹәвьн у ԝе бежьн: Нәйноԝа ԝеран бу!» (Сефанйа 2:13; Нәһум 2:9, 10; 3:7) Дьбәкә кәсед кӧ әв готьн дьбьһистьн дьфькьрин: «Әԝ йәк ԛә дьбә? Гәло Асур ԝе чаԝа бе бьндәсткьрьн?» Һьнге мәрьварʹа чәтьн бу ве йәке баԝәр кьрана.

Диса жи, хьлазийа ԛьрʹна 7 йа Б.Д.М., Асур жь алийе Бабилонйа у Мәдава һатә бьндәсткьрьне. Ахьрийеда, Нәйноԝайе ԝеран бу у һатә биркьрьн. Ча әʹдәбйәтәкә музейәкә Нийу Йорке дьбежә: «Сәрдәма Навинда, Нәйноԝа ида һатьбу тʹәрккьрьн у бьн ахеда мабу, у мәрьва наве ви бажари тʹәне жь Кьтеба Пироз заньбу». Ль гора Онлайн Архиве йа Щьвака Археоложийа Кʹьтеба Пироз, дәстпека салед 1800, «тʹӧ кәс ида ньзаньбу һәла пʹайтʹәхта Асуре бь рʹасти һәбу йан на». Ле сала 1845-да, археолож бь наве Аустин Һенри Лайард, ԝеранед бажаре Нәйноԝайе дитьн. Әԝ кәвьр-кӧчʹьк әшкәрә дькьрьн, ԝәки бәре Нәйноԝа бажарәки чьԛас мәзьн у бәдәԝ бу.

Пекһатьна пʹехәмбәртийед дәрһәԛа Нәйноԝайе, баԝәрийа мә зедә дькә, ԝәки готьнед Кʹьтеба Пироз дәрһәԛа сәрԝертийед мәрьвайә иройин жи ԝе әʹсә бенә сери (Данийел 2:44; Әʹйанти 19:15, 19-21).