Һазьр бә бона Зәԝаще

1, 2. а) Чьра Иса гот кӧ пешийа кӧ тьштәки бькьн, фәрз ә сәр бьфькьрьн? б) Дәрһәԛа чь лазьм ә пешда бьфькьрьн?

СӘВА кӧ там чекьн, лазьм ә пешда һʹәму тьшти һазьр кьн. Пешийа кӧ һʹим дайньн, лазьм ә әʹрд дәстхьн у проекта авайи чекьн. Ле диса тьштәки фәрз һәйә. Иса гот: «Жь ԝә кʹижан ә, кӧ бьхԝазә бьльндщикә нобәдара чекә, пешийе рʹунәни нәдә бәр һʹәсаб, гәло ԛәԝата ԝийе бьгьһиже бинә сери йан на?» (Луԛа 14:28).

² Чаԝа һьнә тьшт лазьм ә бона чекьрьна там, ӧса жи лазьм ә бона сазкьрьна малбәта баш. Гәләк мәрьв дьбежьн: «Әз дьхԝазьм бьзәԝьщьм». Ле жь ԝана чьԛас ьн йед кӧ дьфькьрьн дәрһәԛа чәтьнайа? Рʹаст ә Кʹьтеба Пироз дәрһәԛа зәԝаще баш хәбәрдьдә, ле әԝ ӧса жи кʹьфш дькә ԝан чәтьнайа, кʹижан кӧ зәԝащеда пешда тен (Мәтʹәлок 18:22; 1 Корьнтʹи 7:28). Демәк әԝед кӧ һазьр дьбьн малбәте саз кьн, гәрәке бьдьнә бәр чʹәʹве хԝә чаԝа кʹәрәма, ӧса жи чәтьнайа кӧ зәԝащеда пешда тен.

3. Кʹьтеба Пироз ча дькарә аликʹарийе бьдә ԝан, йед кӧ дьхԝазьн бьзәԝьщьн, у әԝ кʹьтеб ԝе щаба кʹижан се пьрса бьдә?

³ Ԝе йәкеда Кʹьтеба Пироз дькарә али мә бькә. Чьмки ширәтед ве жь бина бәр Сазкʹаре зәԝаще йә, демәк Йаһоԝа Хԝәде (Әфәси 3:14,15; 2 Тимотʹейо 3:16). Рʹаст ә әԝ кʹьтеб кәвьн ә, ле бона һәр ԝәʹдәйи керһати йә, ләма жи әм дькарьн бь сайа принсипед ԝе кʹьтебе бьзаньбьн: 1) Мәрьв ча дькарә тедәрхә һәла әԝ һазьр ә бона зәԝаще йан на? 2) Гәрәке кʹижан хәйсәт-һʹӧнӧра бьгәрʹьн нав жьн йан мере ахьрийеда? 3) Ча дькарьн намусийе хԝәй кьн ԝәʹде һәвнаскьрьне?

ТӦ БЬ РʹАСТИЙЕ ҺАЗЬР И БЬЗӘԜЬЩИ?

4. Сәва кӧ зәԝащ бәхтәԝар бә, йа лапә фәрз чь йә у чьрʹа?

⁴ Бона авакьрьна там гәләк пʹәрә хәрщ дьбә, ле сәва кӧ әԝ там гәләк сал бе хԝәйкьрьне, һе зедә пʹәрә лазьм ә. Әԝ мәсәлә дькарьн бәрамбәри зәԝаще кьн. Чьмки сәва зәԝаще саз кьн лазьм ә гәләк ԛәԝат хәрщ кьн. Ле дьһа лазьм у фәрз ә, ԝәки паши зәԝаще бәрдәԝам кьн һәләԛәтийа незик хԝәй кьн. Әԝ чь те һʹәсабе? Гәләк фәрз ә, ԝәки бь дьл биньн сери созе кӧ данә һәв, ԝәки һәврʹа амьн бьминьн. Бьньһерʹьн Кʹьтеба Пироз дәрһәԛа һәләԛәтийа зәԝаще чь дьбежә: «Мере де у баве хԝә бьһелә, хԝә ль жьна хԝә бьгьрә у бьбьнә бәдәнәк» (Дәстпебун 2:24). Иса Мәсиһ мәʹнийа тʹәк кʹьфш кьр бона һәвԛәтандьне, дәрһәԛа кʹижани Кʹьтеба Пирозда ньвисар ә, әԝ ә мәʹнийа тʹәк жь бо чь жи жьн йан мер дькарә диса бьзәԝьщә. Әԝ һәйә «ԛави», демәк һәләԛәтийа сексуал нә тʹәви жьн йан мере хԝә (Мәтта 19:9). Һәр кәсе кӧ дьхԝазә бьзәԝьщә, тʹьме гәрәке бира хԝәда хԝәй кә әԝан принсипед Кʹьтеба Пироз. Һәрге тӧ һазьр нини бини сери әԝ созе амьнийе, демәк тӧ һазьр нини бьзәԝьщи (Ԛануна Дӧщари 23:21; Ԝаиз 5:4, 5).

5. Рʹаст ә созе амьнийе гәләка дьтьрсинә, ле чьрʹа йед кӧ дьхԝазьн бьзәԝьщьн, гәрәке созе амьнийе ԛимәт кьн?

⁵ Һьнәк дьтьрсьн щабдарийа созе амьнийе һьлдьн сәр хԝә. Гәдәки щаһьл дьбежә: «Чахе әз дьфькьрим кӧ мьн әʹмьре хԝә һʹәта-һʹәтайе жьна хԝәва гьредайә, мьн хԝә ӧса тʹәхмин дькьр, те бежи кʹәтьмә ԛӧлчʹәки у гьрʹти мә, дәри сәр мьн дада нә у дәст пʹийед мьн жи зьнщиркьри нә». Ле һәрге тӧ бь рʹастийе һʹьз дьки ԝи мәрьви кʹижани дьхԝази бьстини, һьнге созе амьнийе ԝе тәрʹа нәйе кʹьфше ча баре гьран. Дәԝсе те һьндава ԝи мәрьви бехофийе тʹәхмин ки. Фәʹмкьрьна щабдарийа созе амьнийе, ԛәԝате дьдә мер-жьна кӧ тʹәви һәв бьн һьн ԝәʹде шабуне һьн жи ԝәʹде чәтьнайа, у жь һәв нәԛәтьн чь жи бьԛәԝьмә. Чаԝа Паԝлосе шанди ньвиси, һʹьзкьрьна рʹаст «һәр гав дадьхә» у «һәр гав сәбьр дькә» (1 Корьнтʹи 13:4, 7). Кʹӧлфәтәке гот: «Паши созе амьнийе әз хԝә дьһа бехоф тʹәхмин дькьм. Мьн хԝәш те әԝ әʹдьлайа кӧ мьн станд паши ԝе йәке, чахе мьн мере хԝәва бәр һʹәмуйа бь дәнге бьльнд һәврʹа соз дан, ԝәки әм дьхԝазьн тʹәвайи бьжин» (Ԝаиз 4:9-12).

6. Чьма һе баш ә ԝәʹде щаһьлтийе ләз нәкʹәви бона зәԝаще?

⁶ Сәва кӧ бь ԝи сози бьжин, лазьм ә ԝәки мәрьв гьһишти бә. Ләма жи Паԝлосе шанди тʹәмийе дьдә Мәсиһийа ԝәки нәзәԝьщьн, һʹәта «дәма гәшбуна щьһалтийе» дәрбаз бә, демәк әԝ дәм чахе хԝәстьна сексуал гәләк мәзьн ә, у дькарә нәһелә кӧ мәрьв рʹаст бьфькьрә (1 Корьнтʹи 7:36, ДТʹ). Щаһьл чахе мәзьн дьбьн зу тенә гӧһастьне. Гәләка жь ԝан йед кӧ зу дьзәԝьщьн, паши һьнә сала фәʹм дькьн, ԝәки һʹәԝщәтийа у хԝәстьна жьн йан мере ԝан, ида ӧса ниньн ча кӧ бәре бун. Һʹәсабед статистике дьдьнә кʹьфше, ԝәки әԝед кӧ зу дьзәԝьщьн, дьһа бебәхт ьн у тʹьме жь һәв дьԛәтьн, нә кӧ әԝед дәрәнг зәԝьщинә. Демәк ләз нәкʹәвә бьзәԝьщи. Әԝ салед тәйә щаһьлтийе, кӧ тӧ дәрбаз дьки чаԝа мәрьве гьһишти у һәла һе нәзәԝьщи, дькарьн тә бькьнә мәрьвәки щерʹьбанди. Бь сайа чь жи тӧ йе һазьр би бона зәԝаще жи. Ле һәрге тӧ бона зәԝаще ләз нәкʹәви, ԝе мәщала тә һәбә дьһа рʹьнд хԝә нас ки, чь кӧ ахьрийеда ԝе али тә бькә һәләԛәтийа баш зәԝащеда пешда бини.

ПЕШИЙЕ ХԜӘХА ХԜӘ НАС КӘ

7. Чьрʹа әԝ мәрьве кӧ дьхԝазә бьзәԝьщә, гәрәке пешийе хԝә нас кә?

⁷ Тәрʹа һеса йә һʹәсаб ки ԝан хәйсәт-һʹӧнӧра, кʹижан тәйе бьхԝәста нав жьн йан мере хԝәда бьдита? Сәва гәләка әԝ чәтьн нинә. Ле чь дькарьн бежьн дәрһәԛа тә? Кʹижан һʹӧнӧред тә, дькарьн али тә бькьн, сәва кӧ малбәта бәхтәԝар саз ки? Тӧйе жьн йан мерәки ча би? Мәсәлә, тӧ һеса шашийед хԝә дьди рʹуйе хԝә у ширәта һьлдьди, йане тӧ һәртʹьм хԝә рʹаст дәрдьхи чахе ширәта дьдьнә тә? Бь тʹәмами тӧ мәрьвәки ча ни, тӧ йәки дьлшайи у сәр һәр тьшти баш дьньһерʹи, йане тӧ йәки мәʹдәкьри у тʹьме нәрʹази йи? (Мәтʹәлок 8:33; 15:15). Бир нәкә, зәԝащ хәйсәте тә нагӧһезә. Һәрге пешийа зәԝаще жи тӧ йәки ԛӧрʹә буйи, зу тьшта һьлдьдайи дьле хԝә у сәр һʹәму тьшти хьраб дьньһерʹийи, тӧйе паши зәԝаще жи ӧса би. Чәтьн ә пе чʹәʹве хәлԛе сәр хԝә бьньһерʹи, ԝәки ӧса нә һежа йә һиви де-баве хԝә йан жи кәсәки незик бьки, кӧ дәрһәԛа тә рʹаст тәрʹа бежьн у ширәта бьдьнә тә. Чахе тӧ педьһʹәси кӧ гәрәке нав хԝәда гӧһастьна бьки, нәсәкьнә, пешийа кӧ сафи ки бьзәԝьщи, ԝан гӧһастьна бькә.

8-10. Кʹижан ширәтед Кʹьтеба Пирозда дькарьн али мәрьва бькьн, һазьр бьн бона зәԝаще?

⁸ Кʹьтеба Пироз һелане дьдә мә, кӧ әм бьһельн ԝәки рʹӧһʹе Хԝәдейи Пироз һʹӧкӧм кә сәр мә, ԝәки әм нав хԝәда зедә кьн һʹӧнӧред ӧса ча, «һʹьзкьрьн, шабун, әʹдьлайи, сәбьркьрьн, ширьнайи, ԛәнщи, амьни, мьлукти, хԝәгьртьн». Кʹьтеба Пироз ӧса жи дьбежә: «Рʹӧһʹ у фькьред хԝәда нуйәжийин бьн, мәрьве ну ль сәр хԝә ԝәргьрьн, кӧ кьрасе Хԝәдеда бь рʹастийе у һʹәлалийе бе ԛәлпи хӧльԛи йә» (Галати 5:22, 23; Әфәси 4:23, 24). Һәла һе тӧ нәзәԝьщийи ԝан ширәта бинә сери, чь кӧ ԝе гәләк фәрз бә бона малбәта ахьрийе, әв мина ԝе йәке йә, ча тӧ пʹәра бьки банке.

⁹ Мәсәлә, кʹӧлфәт нә кӧ гәрәке дина хԝә бьдә сәр бәдәԝбуна хԝәйә рʹува, ле сәр бәдәԝбуна хԝәйә «һьндӧрʹе дьлда» (1 Пәтрус 3:3, 4). Мьлукти у билани ԝе али кʹӧлфәте бькә, кӧ әԝ сәрԝахтийе бьстинә. Әԝ сәрԝахти ча «кʹофийа» бәдәԝ ә (Мәтʹәлок 4:9; 31:10, 30; 1 Тимотʹейо 2:9, 10). Мер гәрәке һин бә һьндава жьн һәйф у бь ԛәдьр бә (1 Тимотʹейо 5:1, 2). Мер чахе һин дьбә сафикьрьна бькә у борщдарийа һьлдә сәр хԝә, ӧса жи гәрәке һин бә мьлук у шкәсти бә. Зорбәти малбәтеда ԝе гәләк проблема пешда бинә (Мәтʹәлок 29:23; Миха 6:8; Әфәси 5:28, 29).

¹⁰ Рʹаст ә, һеса нинә хәйсәт-һʹӧнӧред хԝә бь тʹәмами бьгӧһезьн, ле һʹәму Мәсиһи һʹәԝщә нә сәр хԝә бьхәбьтьн. Әԝ йәк ԝе али тә бькә кӧ бьби мер жьне баш зәԝащеда.

КʹИЖАН ҺʹӦНӦРА ГӘРӘКЕ БЬГӘРЬН НАВА ҺӘВАЛЗӘԜАЩЕ АХЬРИЙЕДА

11, 12. Дӧ мәрьв ча дькарьн сафи кьн, әԝана һәв тен йан на?

¹¹ Гәло кʹидәре кӧ тӧ дьжийи ԛәйдә йә кӧ мәрьв хԝәха мер йан жьн хԝәрʹа бьжберә? Һәрге әре, ле тӧйе ча бьки, ԝәки кәсәк тә хԝәш бе? Хԝә пьрс кә: «Бь рʹастийе әз дьхԝазьм бьзәԝьщьм?» Һәрге һун бадиһәԝа кәсәки бьдьн баԝәркьрьне, кӧ дьле ԝәда һьндава ԝи тьштәки һәйә, әԝ йәк зӧлми йә (Мәтʹәлок 13:12). Пьрса ӧса бьдә хԝә: «Әз бь рʹастийе һазьр ьм бьзәԝьщьм?» Һәрге щаба тә сәр ԝан һәрдӧ пьрса әре йә, демәк паше те ӧса бьки чаԝа ԛәйдә йә ԝедәре кʹидәре тӧ дьжийи. Һьнә ԝәлатада тʹәбийәти йә дурва дина хԝә бьдьнә ԝи кәси тʹәви кʹе жи дьхԝази бьзәԝьщи, паше дькари тʹәглиф ки ԝәки тʹәвайи щики һәрʹьн сәва һе рʹьнд һәв нас кьн. Һәрге әԝ мәрьв дьбежә на, ӧса нәкә кӧ әԝ әʹщьз бә. Бир нәкә кӧ изьна ԝе (ԝи) жи һәйә ԝе пьрседа хԝәха сафикьрьна бькә. Ле һәрге әԝ мәрьв тʹәви тә рʹази йә, тӧ дькари хәм ки ԝәки тʹәви һәв ԝәʹдә дәрбаз кьн, ӧса кӧ тьштәки керһатива мьжул бьн. Әԝ йәк ԝе мәщале бьдә тә, ԝәки бьвини һәла билани йә кӧ тʹәви ԝе (ԝи) мәрьви малбәте саз ки.a Ле һьнге тӧ гәрәке дина хԝә бьди сәр чь?

¹² Сәва кӧ щаба ԝе пьрсе бьди, бьдә бәр чʹәʹве хԝә дӧ сазед музике мәсәлә, пиано у гитар. Һәрге әԝ рʹьнд сазкьри нә, пе һәр йәке мәрьв дькарә рʹьнд мьԛамед хԝәш лехә. Ле ԝе ча бә һәрге бь һәр дӧ саза һәврʹа лехьн? Һьнге гәрәке дәнге ԝан һәв бьгьрьн. Ӧса жи әм дькарьн бежьн дәрһәԛа тә у ԝи мәрьви тʹәви кʹе дьхԝази бьзәԝьщи. Дьбәкә һәр йәк жь ԝә рʹьнд сәр хԝә хәбьти йә, у хәйсәт-һʹӧнӧред хԝә рʹьнд «саз кьрийә». Ле пьрс әԝ ә: Дәнге ԝә һәв дьгьрә? Демәк, хәйсәтда һун һәв тен?

13. Чьма ԝе нәрʹаст бә, һәрге бьхԝази бьзәԝьщи тʹәви ԝи мәрьви, баԝәрийа кʹижани нә мина йа тәйә?

¹³ Фәрз әԝ ә, кӧ ньһерʹандьн у принсипед ԝә йәк бьн. Паԝлосе шанди ньвиси: «Тʹәви нәбаԝәра нәкʹәвьнә бьне нирәки» (2 Корьнтʹи 6:14; 1 Корьнтʹи 7:39). Һәрге бьзәԝьщи тʹәв ԝе (ԝи) мәрьви баԝәрийа кʹижани нә мина йа тәйә, дькарә ӧса бьбә кӧ һун һәв фәʹм нәкьн. Ле һәрге һун һәрдӧ жи Хԝәдерʹа амьн ьн, һәма әԝ йәк ԝе бона ԝә бьбә һʹиме йәктийа лапә ԛәԝи. Йаһоԝа дьхԝазә кӧ һун бәхтәԝар бьн, у йәкбуна ԝә нәйе һьлшандьн. Йаһоԝа дьхԝазә, ԝәки йәктийа ԝә, тʹәви ԝи у тʹәви һәв, мина бәне се ԛате ԛәԝи бә (Ԝаиз 4:12).

14, 15. Сәва зәԝащеда йәктийеда бьн, гәло йа фәрз тʹәне әԝ ә кӧ баԝәри у һʹәбандьна ԝан йәк бә? Шьровәкә.

¹⁴ Тʹәвайи Хԝәдерʹа хьзмәт кьн гәләк фәрз ә, ле диса тьштед фәрз һәнә. Сәва кӧ һун һәврʹа зьман бьвиньн, лазьм ә нетед ԝә йәк бьн. Ле чь нет ԝә дайә пешийа хԝә? Мәсәлә, һун һәрдӧ дьхԝазьн ԝәки зарʹед ԝә һәбьн йан на? Әʹмьре ԝәда щийе пешийе чь дьгьрә?b (Мәтта 6:33). Бь рʹастийе, малбәта бәхтәԝарда мер-жьн һәвалед һәвә баш ьн у һәвалтийа хԝә бь һʹьзкьрьн дәрбаз дькьн (Мәтʹәлок 17:17). Ле сәва ԝе йәке лазьм ә, ԝәки нете ԝан йәк бьн. Чәтьн ә һәвалтийе хԝәй кьн, илаһи зәԝащ, һәрге нете ԝә йәк нибьн. Ле бәʹса хәбәре, һәрге жь ԝә йәк һʹьз дькә ньга бьгәрʹә, ле йе дьн һʹьз накә, гәло әԝ дькарә бьбә мәʹни ԝәки һун гәрәке һәв нәстиньн? Бешьк на. Дьбәк һәнә тьштед һе дьһа фәрз йед кӧ һәрдӧрʹа һʹәԝас ьн. Хенщи ԝе йәке тӧ дькари жьн йан мере хԝәйи ахьрийе ша ки, һәрге тʹәви ԝи мьжул би тьштед керһатива, хут бь ве мәʹнийе кӧ әԝ йәк ԝи хԝәш те (Кʹаред Шандийа 20:35).

¹⁵ Сәва кӧ һун һәв фәʹм кьн, әʹсә нинә һун һәр тьштида мина һәв бьн, ле дьһа фәрз ә ԝәки һун һәр тьштида һәврә йолә һәрʹьн. Дәԝса кӧ бьфькьрьн, «Гәло һʹәму пьрсада нета мә йәкә?» һе баш ә бьфькьрьн дәрһәԛа әԝан пьрса: «Чь бькьн чахе фькьред мә нә мина һәв ьн? Әм дькарьн проблема әʹдьлайеда сафи кьн у һьндава һәвда ԛәдьр у сйанәте хԝәй кьн? Йан шеԝьркьрьна мә дәрберʹа дьбә шәрʹ-дәʹԝ?» (Әфәси 4:29, 31). Һәрге дьхԝази бьзәԝьщи йан мер ки, фәсал бә ԝәки ӧса ԛӧрʹә у сәрһʹьшк ниби, кӧ тʹьме йа хԝә бьки, һәр тʹьм тьшта дәʹԝа ки, у мәʹнийа бьгьри ԝәки һәр тьшт бь хԝәстьна тә бә.

ПЕШДА ПЕБЬҺʹӘСӘ

16, 17. Һәрге гәдә у кәчʹьк дьхԝазьн бьзәԝьщьн, әԝана гәрәке дина хԝә бьдьнә сәр кʹижан һʹӧнӧр-хәйсәта?

¹⁶ Кʹьтеба Пироз дьбежә ԝәки әԝед кӧ гәрәке щьватеда борщдарийа һьлдьн сәр хԝә гәрәке «пешда бенә щерʹьбандьне» (1 Тимотʹейо 3:10). Әԝе принсипе һун жи дькарьн биньн сери. Мәсәлә, кәчʹьк кӧ дьхԝазә мер кә, дькарә ван пьрса бьдә хԝә, «Гәло мәрьв дәрһәԛа ԝи чь дьбежьн? Әԝ тʹәви кʹе һәвалтийе дькә? Әԝ дькарә хԝә контрол кә? Һьндава йед әʹмьрда мәзьн ча нә? Ле нәфәред малбәта ԝи чь щурʹәйи нә? Тʹәви нәфәред мала хԝә ча йә? Һьндава пʹәрада ча нә? Һʹьз дькә ичʹке зедә вәхԝә? Гәло әԝ зу һерс дькʹәвә, йан һәла һе йәки зӧлм ә жи? Щьватеда чь щабдарийед ԝи һәнә у ча тинә сери? Әзе бькарьбьм ԛәдьре ԝи бьгьрьм?» (Ԛануна Кʹаһинтийе 19:32; Зәбур 22:29; 31:23; Әфәси 5:3-5, 33; 1 Тимотʹейо 5:8; 6:10; Тито 2:6, 7).

¹⁷ Хорте кӧ дьхԝазә бьзәԝьщә дькарә пьрсед ӧса бьдә хԝә «Гәло әԝ кәчʹьк ԛәдьр у һʹьзкьрьне дьдә кʹьфше һьндава Хԝәде? Әԝе кәванийа баш бә? Мәрьватийа ԝе жь мә һивийа чь бьн? Әԝ йәкә билан ә, хәбатһʹьз ә, йәкә пʹучʹ нинә? Әԝ һәргав дәрһәԛа чь хәбәрдьдә? Әԝ бь дьл бона мәрьвед дьн хәм дькә, йане әԝ тʹәне сәва хԝә дьшьрмиш дьбә, у һʹьз дькә бьзаньбә дәрһәԛа һʹәмушка у бькʹәвә нав шьхӧле хәлԛе? Мәрьв дькарә итʹбарийа хԝә ԝе бинә? Гәло әԝ һазьр ә бькʹәвә бьн сәрԝертийа мере хԝә, йан әԝ йәкә гьрʹьк ә у сәр йа хԝә дьсәкьнә?» (Мәтʹәлок 31:10-31; Луԛа 6:45; Әфәси 5:22, 23; 1 Тимотʹейо 5:13; 1 Пәтрус 4:15).

18. Дәрһәԛа чь һун гәрәке бир нәкьн, чахе ԝәʹде һәвнаскьрьне кемасийед һәв дьбиньн?

¹⁸ Бир нәкә, кӧ жьбартийе тә жь рькʹьнийата Адәм ә у гӧнәкʹар ә, нә кӧ әʹгите жь романәке йә. Кемасийед һәр кәси һәнә, чаԝа бал тә ӧса жи бал жьн йан мере тәйи ахьрийе. Ле һәнә кемасийед ӧса, кӧ нәһежа йә дина хԝә бьдьнә сәр (Рʹомайи 3:23; Аԛуб 3:2). Ле чахе мер у жьн кемасийед хԝә дьдьн рʹуйе хԝә, әԝ йәк мәʹщале дьдә ԝан сәр хԝә бьхәбьтә у рʹӧһʹанида пешда һәрʹә. Ле һәрге ԝәʹде һәвнаскьрьне һун тьштәкида һәврʹа дькʹәвьнә дәʹԝе, бьфькьрә дәрһәԛа ԝе йәке: Әԝ мәрьв йед кӧ гәләк һәв һʹьз дькьн у ԛәдьре һәв дьгьрьн, әԝана жи щарна дькарьн нәйнә сәр нетәки. (Бәрамбәр кьн Дәстпебун 30:2; Кʹаред Шандийа 15:39.) Дьбәкә ԝә һәрдӧрʹа жи лазьм ә, һе зедә хԝә дәсте хԝәда бьгьрьн у һин бьн дьһа бь әʹдьлайи проблема сафи кьн (Мәтʹәлок 25:28). Гәло мер йан жьна тәйи ахьрийе дьхԝазә рʹаст бә? Ле тӧ? Дьбәк һʹәԝщә йи һин би кӧ һʹәму тьшти һьлнәди дьле хԝә, у зу нәхәйиди? (Ԝаиз 7:9). Чахе һун һин бьн проблема сафи кьн, һуне һʹиме һәләԛәтийа баш дайньн, чь кӧ фәрз ә бона зәԝаще (Колоси 3:13).

19. Гәрәке чь бькьн, чахе ԝәʹде һәвнаскьрьне шашийед мәзьн әʹйан дьбьн?

¹⁹ Ле тӧйе чь бьки, һәрге тʹәхмин ки кемасийед ӧса жь бо кʹижана зәʹф бәрхԝә дькʹәви? Әԝ нә тьштәки ӧса нә кӧ пьшт гӧһе хԝәва бавежьн. Һʹьзкьрьн у хԝәстьна тә чьԛас мәзьн жи нибә, кӧ бьзәԝьщи, нәлазьм ә чʹәʹве хԝә сәр кемасийед мәзьн дади (Мәтʹәлок 22:3; Ԝаиз 2:14). Һәрге тӧ буйи нас тʹәви кәсәки ӧса, һьндава кʹижанеда тьштед нәбьчʹукда дькʹәви шьке, ԝе аԛьлайи бә кӧ бьди сәкьнандьне әве һәләԛәтийе, һәла һе тә әʹшкәрә соз нәдайә у әʹмьре хԝә тʹәви ԝи (ԝе) гьренәдайә.

ԜӘʹДЕ ҺӘВНАСКЬРЬНЕ ҺӘЛӘԚӘТИЙА ТʹӘМЬЗ ХԜӘЙ КЬН

20. Щотед нәзәԝьщи, ча дькарьн ԝәʹде һәвнаскьрьне намусийе хԝәй кьн?

²⁰ Ча ԝәʹде һәвнаскьрьне дькарьн һәләԛәтийа тʹәмьз хԝәй кьн? Йа әʹԝльн, баԝәр бә кӧ алийе намусийеда рʹабун-рʹуньштьна ԝә тʹәмьз ә. Кʹидәре кӧ һун дьжин, гәло бона йед нәзәԝьщи тʹәбийәти йә кӧ дәсте һәв бьгьрьн, һәвдӧ пач кьн йан жи һʹәмез кьн? Дьԛәԝьмә ԝәлатед ԝәда әԝ йәк тʹәбийәти йә, ле әԝ йәк тʹәне ԝи чахи изьн ә, һәрге ԝә сәд сәләфи сафи кьрийә һәв бьстиньн. Фәсал бьн, ԝәки тьштед ӧса ԝә нәбьн бәрбь рʹабун-рʹуньштьна нәтʹәмьз йан жи бәрбь бенамусийе. (Әфәси 4:18, 19; бәрамбәр кьн Сьтрана Сьлеман 1:2; 2:6; 8:5, 9, 10.) Дьл ԛәлп ә, ләма жи ԝе аԛьлайи бә һәрге һун тʹәви һәв тʹәне нәминьн малда, әʹрәбеда йан жи щийе майин, кʹидәре кӧ ԝәрʹа дькарә бьбә мәщал бона кьред нәрʹаст (Йерәмйа 17:9). Чахе ԝәʹде һәвнаскьрьне һун намусийе хԝәй дькьн, әԝ йәк әʹйан дькә хԝәгьртьна ԝә у әԝ йәк кӧ һун кʹара йед майин жь хԝәстьнед хԝә зедәтьр һʹәсаб дькьн. Ле йа лапә фәрз әԝ ә, кӧ ԝәʹде һәвнаскьрьне чахе һун һәләԛәтийа тʹәмьз хԝәй дькьн, һуне ша кьн Йаһоԝа Хԝәде йе кӧ тʹәмийе дьдә хьзмәткʹаред хԝә, ԝәки хԝә дур бьгьрьн жь нәтʹәмьзайе у бенамусийе (Галати 5:19-21).

21. Һәрге һун дьхԝазьн һәләԛәтийа тʹәмьз хԝәй кьн һәвнаскьрьнеда, чь алида лазьм ә һәврʹа һʹәлал бьн?

²¹ Ԝәʹде һәвнаскьрьне һәләԛәтийа тʹәмьз ӧса жи те һʹәсабе, хәбәрданеда һʹәлал бьн. Һәрге һʹәр тьшт баш ә у ԝә сафи кьрийә һәв бьстиньн, ԝе баш бә кӧ бь һʹәлали дәрһәԛа һьнә пьрса шеԝьр кьн. Мәсәлә, һуне кʹӧ бьжин? Ԝә сафи кьрийә, кӧ һун һәрдӧ жи бьхәбьтьн? Һун дьхԝазьн ԝәки зарʹед ԝә һәбьн? Хенщи ԝе йәке, ԝе рʹаст бә һәрге һун гьли кьн дәрһәԛа тьштед дәрбазбуйи әʹмьре хԝәда, кʹижан кӧ дькарьн паше һʹӧкӧм бьн сәр зәԝаща ԝә. Әԝ тьшт дькарьн әԝ бьн, дәйнед мәзьн, йан жи борщдарийед һьндава кәсәкида, проблемед сьһʹәт-ԛәԝатева гьредайи, мәсәлә нәхԝәшийа гьран. Чьмки мәрьвед кӧ нәхԝәш дькʹәвьн бь нәхԝәшийа ВИЧ (Soy HIV), вирус кʹижан кӧ СПИД (ӘЙДЗЕ) пешда тинә. Бал гәләка жь ԝана, нишанед ԝе нәхԝәшийе дәрберʹа найенә хане. У ләма жи һәрге әԝ кәс бәре бенамуси кьрийә йан жи наркотик бәри тамаре хԝә дайә, ԝе баш бә, ԝәки әԝ хԝәха йан де-бав бежьн, ԝәки әԝ анализе хуне йа ӘЙДЗЕ бьдә. Һәрге анализ бьдә кʹьфше кӧ әԝ нәхԝәш ә, йе нәхԝәш гәрәке зоре нәкә кӧ һәләԛәтийа ԝан бәрдәԝам бә, һәрге бьжартийе ԝи (ԝе) нахԝазә. Ле ԝе гәләк баш бә, һәрге мәрьве кӧ әʹмьрәки хоф дәрбаз кьрийә, хԝәха сафи кә анализа ӘЙДЗЕ бьдә, һʹәта кӧ тʹәви кәсәки нәбуйә нас сәва кӧ бьзәԝьщә.

ДӘʹԜАТ ӘԜ ДӘСТПЕБУН Ә

22, 23. а) Һазьркьрьна дәʹԝате ча дькарә нәбилани бә? б) Чахе дәрһәԛа дәʹԝате у әʹмьре зәԝаще дьшьрмиш дьбьн, гәрәке дина хԝә бьдьнә сәр чь?

²² Чәнд мәһе пешийа дәʹԝате, фәʹмдари йә һуне һазьрбуна дәʹԝатева мьжул бьн. Хәмед ԝә ԝе кем бьн һәрге һун мьлук бьн у дәʹԝата зәʹф бьһа нәкьн. Рʹаст ә дәʹԝата гьран ԝе мәрьватийе у һәвала бьдә шакьрьне, ле бона бук у зәʹве у малбәтед ԝан дькарә бьбә зийанәкә мәзьн, һьн алийе пʹәрәда һьн жи алийе физикида. Әԝ йәк нормал ә һәрге пәй ԝи ԛәйдәйи дьчьн кʹидәре дьжин. Ле чахе дьхԝазьн жь йед дьн баштьр бькьн, әԝ йәк нета дәʹԝате ӧнда дькә у һун дькарьн шабуне ӧнда кьн. Рʹаст ә гәрәке һәстед мәрьва һьлдьн һʹәсаб, ле бона дәʹԝате щабдаре һәр тьшти, зәʹва йә (Йуһʹәнна 2:9).

²³ Бир нәкә, ԝәки дәʹԝата тә ԝе рʹожәк бькʹьшинә, ле зәԝаща тә ԝе һʹәта-һʹәтайе бә. Ләма жи бь тʹәмами дина хԝә нәдә сәр һазьркьрьна дәʹԝате. Ле рʹебәрийа Йаһоԝа Хԝәде бьгәрʹьн у бьфькьрьн дәрһәԛа ахьрийа әʹмьре малбәте. Һьнге һуне һазьр бьн бона зәԝаща бәхтәԝар.