WӘ ЗАНЬБУ?

Бәре кʹьтебед гöломaтккьри ча чедькьрьн, у ча дьданә хәбате?

Кʹьтеба Луqа гьли дькә дәрһәqа wе йәке, кö ча Иса кʹьтеба гöломатккьри йа кʹьтеба Ишайа вәдькә дьхунә, у пашда гöломaт дькә. Йуһʹәнна жи хьлазийа кʹьтеба хwәда дьбежә дәрһәqа кʹьтеба гöломaтккьри, у гьли дькә кö әwи кʹьтеба хwәда нькарьбу дәрһәqа һʹәму кʹәрәмәтед кö Иса дькьр бьньвисийа (Луqа 4:16-20; Йуһʹәнна 20:30; 21:25).

Ле кʹьтебед гöломатккьри ча чедькьрьн? Әw һа дьһатьнә чекьрьне, кöдöре чʹәрм, папирус, йан пергамент һәвва дькьрьн, у гöломaт дькьрьн, öса кö ньвисаред кʹьтебе алийе һьндöрва бе хане. Әw ньвисар бь дьрежайе дьһатә лекьрьне. Кʹьтеба гöломaтккьри чахе дьреж бу, дö дар пева дькьрьн, сәва кö кʹе дәстпедькә бьхунә, бькарьбә бь дәстәки вәкә у бь дәсте дьн гöломaтк кә.

Фәрһәнгәкә Кʹьтеба Пирозда, («The Anchor Bible Dictionary») те готьне: «Кʹьтеба гöломaтккьри дькарьбу гәләк дьреж буйә, (гәләк щар wәкә 10 метьр). Дь wе кʹьтеба гöломaтккьрида кʹьтебәк бь тʹәмами дькарьбу щи буйа, ле гава әw дьһатә гöломaтккьрьне, чапа wе бьчʹук бу». Мәсәлә, дьбәкә кʹьтеба Луqарʹа лазьм бу кʹьтебәкә гöломaтк, кö дьрежайа wе wәкә 9.5 метьр буйа. Щара, сәре даред кʹьтеба гöломaтккьри жь һәрд алийава рʹьндә дькьрьн у дьбьрьqандьн.

Дьбәкә кʹе бун «сәрәкед кʹаһина», дәрһәqа кʹе жи те готьне дь Ньвисаред Йунанида?

Сәре-серида чахе Исраеледа кʹаһинти дәстпебу, тʹәне мәрьвәки дькарьбу бьһатә кʹьфшкьрьне ча сәрәккʹаһин, у әwи гәрәке тʹәмамийа әʹмьре хwә сәрәккʹаһинти бькьра (Жьмар 35:25). Сәрәккʹаһине пешьн Һарун бу. Паши мьрьна сәрәккʹаһина, әw qәдьр дәрбази кöрʹед wани нöхьри дьбу (Дәркʹәтьн 29:9). Гәләк меред жь ньсьла Һарун хьзмәт дькьрьн ча кʹаһин, ле тʹәне һьнәк жь мәрьвед wи хьзмәт дькьрьн ча сәрәккʹаһин.

Чахе Исраел кʹәтьбу дәсте мьләтед хәриб, мәрьвед нә Исраели сафи дькьрьн кö кʹе гәрәке бьбьн сәрәккʹаһине Щьһуйа у кʹе на. Ле ча те кʹьфше, әwед кö тʹәзә дьһатьнә кʹьфшкьрьне, тʹьме жь малбәтед нав у дәнг дьһатьнә жьбартьне, ле һʹәчʹи зәʹф жь ньсьла Һарун дьһатьнә жьбартьне. Те кʹьфше кö дь Кʹьтеба Пирозда хәбәра «сәрәкед кʹаһина», те һʹәсабе сәрокед кʹаһина, мәсәлә йед кö сәрокед 24 кʹомед кʹаһина бун, йан жи жь ньсьла сәрәккʹаһин бун, у сәрәккʹаһинед бәре йед кö ида кʹаһинти нәдькьрьн, мәсәлә ча Һәнан (1 Дирок 24:1-19; Мәтта 2:4; Марqос 8:31; Кʹаред Шандийа 4:6).