Гәло Һеви Дькарә бь Рʹасти Аликʹарийе Бьдә?

ДАНИЙЕЛ ДӘҺӘ сали бу, ле ида саләк бу кӧ әԝ жь бо нәхԝәшийа кʹансәре дьчәрчьри. Дохдьр у мәрьвед ԝи тʹьре, ида тʹӧ тьшт ԝе нькарьбә али ԝи бькә, ле Данийел һевийа хԝә ӧнда нәдькьр. Әԝи баԝәр дькьр кӧ чахе мәзьн бә, ԝе бьбә зандар у бькарьбә дәрманәки ӧса бьвинә, кӧ кʹансәре ԛәнщ кә. Данийел гәләк һивийа дохдьрәки бу, кʹижан кӧ кʹансәра ви щурʹәйи ԛәнщ дькьр. Ле дохдьр жь бо һәԝа хьраб нькарьбу рʹожа кʹьфшкьрида бьһата. Данийел ԛьдум кʹәт. Ида һʹәԝаса ԝи сәр тʹӧ тьшти тʹӧнә бу. Чәнд рʹож шунда әԝи дәст жь жийина хԝә бәрда.

Әв йәк дохдьрәки гьли кьр, кʹижан кӧ леколин дькьр ԝәки чаԝа һеви сәр сьһʹәт-ԛәԝата мәрийа һʹӧкӧм дькә. Дьԛәԝьмә ԝә жи сәрһатийед ви щурʹәйи бьһистийә. Мәсәлә, ԝәки чаԝа мәрьвәки әʹмьрда мәзьн кӧ бәр мьрьне бу, гәләк һивийа рʹожәке бу, чьмки гәләк һивийа мәрьве хԝәйи незик бу, кӧ гәрәке бьһата. Ле чахе әв рʹож дәрбаз бу, мәрьв мьр. Гәло, чьма ӧса дьԛәԝьмә? Гәло, ԛәԝата һевийе бь рʹасти һәйә, чаԝа кӧ һьнәк мәрьв баԝәр дькьн?

Иро һе зедә леколинкʹаред медисинайе дьфькьрьн, ԝәки емосийед баш у һеви бь рʹасти жи гәләк һʹӧкӧм дькьн сәр жийин у сьһʹәт-ԛәԝата мәрийа. Ле һәр кәс ӧса нафькьрә. Мәсәлә, һьнә леколинкʹар әве йәке инкʹар дькьн у дьбежьн, ԝәки әв чʹьловиск ьн. Әԝана хԝә ль ве ньһерʹандьне дьгьрьн, кӧ нәхԝәши тʹәне жь бо сәбәбед физики нә.

Әв тьштәкә тʹәзә нинә, кӧ һьнә мәрьв һьндава һевийе дькʹәвьнә шьке. Бь һʹәзара сал пешда, чахе жь Аристотел философ һиви кьрьн, ԝәки әв шьровәкә һеви чь те һʹәсабе, әԝи гот: «Һеви әв хәԝна реали йә». Ле һьнә ԝәхт шунда, Бенжамин Франклин, занийаре Америки нәԛайилбуна хԝә ве пьрседа да кʹьфше. Әԝи гот: «Әԝе кӧ бь һевийе дьжи, ԝе бьрчи бьмьрә».

Чь йә һеви? Гәло, әв баԝәрийа пʹучʹ ә, бь чь жи мәрьв хԝә дьлрʹьһʹәт дькә? Йан әв һе зедә йә, демәк әԝ ә чьда кӧ әм һʹәԝщә нә, ԝәки сьһʹәт-ԛәԝат у бәхтәԝар бьн?

Чьма Мәрʹа Лазьм ә Һеви?

ҺӘРГЕ Данийел кʹижан кӧ жь кʹансәре мьр, һевийа хԝә хԝәйи кьра, кʹансәра ԝи ԝе ԛәнщ буйа? Әԝ ԝе иро сах буйа? Һәла һе әԝ мәрьв жи йед кӧ баԝәр дькьн, ԝәки һеви мәрьва ԛәнщ дькә, ве йәкерʹа ԝе рʹази нәбьн? Бь рʹасти нәлазьм ә һевийе ӧса һʹәсаб кьн, кӧ әԝ дәрмане һʹәму нәхԝәшийа йә.

Чахе жь Дохдьр Нейтан Черни ԛьсәкьрьн һьлдьдан, әԝи гот, ԝәки хоф ә һәрге ԛәԝата һевийе пʹьрʹ зедә һʹәсаб кьн чахе хәбәрдан дьчә дәрһәԛа ԝан мәрийа, йед кӧ гьран нәхԝәш ьн. Әԝи зедә кьр: «Дәрәщед ӧса һәнә, кӧ мер, жьнед хԝәрʹа шәрʹ дькьн сәва ԝе йәке, кӧ әԝана гәләк ԝәʹдә хәрщ накьн сәр рʹьһʹәтийа дьле хԝә у позитив нафькьрьн. Ньһерʹандьна ӧса кӧ йан чь кʹансәре дькарьн контрол кьн, нәрʹаст ә. Һәрге әв йәк бь рʹасти ӧса буйа, демәк һʹале мәрьве нәхԝәш ве йәкева ԝе гьредайи буйа, кӧ әԝ чь щурʹәйи сәр нәхԝәшийа хԝә дьньһерʹә. Ле әв йәк ӧса нинә».

Бь рʹасти мәрьве бь нәхԝәшийа гьран кӧ найе ԛәнщкьрьне, дькʹәвә нав шәрʹәки гьран һьмбәри нәхԝәшийе, кʹижанеда әԝ гәләк ԛәԝат хәрщ дькә. Нәфәред мале гәрәке әви шәрʹи ӧса гьран нәкьн, кӧ йе нәхԝәш хԝә нәһәԛ тʹәхмин кә. Ле гәло әв те һʹәсабе, кӧ кʹара һевийе ԛә тʹӧнә?

Һәмьки әм гәрәке нәфькьрьн, кӧ кʹара һевийе ԛә тʹӧнә. Мәсәлә, әԝ дохдьре кӧ ԝан мәрийа дьньһерʹә, нәхԝәшийа кʹижана найе ԛәнщкьрьне, шьхӧле ԝи әԝ ә ԝәки ешед ԝан, кем кә. Дохдьред ӧса баԝәр ьн, ԝәки метода ви щурʹәйи гәләк ԛимәт ә, чьмки нәхԝәш ида зәʹф начәрчьрә у мәʹде хԝә накә. Гәләк избатийед дьн жи һәнә, ԝәки һеви дькарә һе зедә аликʹарийе бьдә йед нәхԝәш.

Ԛимәта Һевийе

Рʹожнәмәван Гиффорд-Щонс, йе кӧ дәрһәԛа тʹемед медисинайе дьньвиси, ӧса готийә: «Һеви дәрманәки ԛәԝи йә». Әԝи гәләк леколин дькьрьн, кӧ тедәрхә ԝәки чьԛас фәрз ә мәрьвед кӧ нәхԝәшийа ԝан найе ԛәнщкьрьне, алийе емосийалида бенә ԛәԝикьрьне. Гәләк мәрьв дьбежьн, кӧ пьштгьрийа ви щурʹәйи али мәрийа дькә, ԝәки ньһерʹандьна позитив хԝәй кьн. Леколина кӧ сала 1989-да дәрбаз бу, да кʹьфше, кӧ әԝ нәхԝәшед кӧ аликʹарийа ви щурʹәйи дьстиньн, дьреж дьжин. Ле леколинед кӧ паше һатьбун кьрьне әʹйан кьрьн, кӧ гәрәке әве йәке сәд сәләфи рʹаст һʹәсаб нәкьн. Чь жи һәбә леколина избат кьрьнә, ԝәки нәхԝәшед кӧ әве аликʹарийе дьстиньн, ешед ԝан һаԛас тʹӧнә нә у әԝана накʹәвьнә депресийайе һаԛас, чьԛас әԝед кӧ әԝе кʹомәке настиньн.

Ԝәрен әм леколина дьн бьньһерʹьн, кʹижан кӧ дьдә кʹьфше ԝәки ньһерʹандьна позитив чаԝа һʹӧкӧм дькә сәр нәхԝәшед кӧ нәхԝәшийа ԝан тамаред дьльква гьредайи йә. Жь ԝәкә 1 300 мера зедәтьр һатә пьрскьрьн, кӧ әԝана сәр жийине ча дьньһерʹьн, позитив йан нәпозитив. Паши дәһә сала щәм 12 сәләфа зедәтьр жь ԝан мера әв нәхԝәшийа тамаред дьльква гьредайи һатә дитьн. Жь ԝана ԝәкә 2 щара зедәтьр әԝ мәрьв бун, ньһерʹандьна кʹижана нәпозитив бу. Лора Кубзански, зандара сьһʹәт-ԛәԝатева гьредайи, йа кӧ заньнгәһа дохдьртийеда дәрс дьда, ӧса дьбежә: «Әв фькьра кӧ ньһерʹандьна позитив баш һʹӧкӧм дькә сәр сьһʹәт-ԛәԝате, бәре сәр һʹиме избатийа нибу. Ле әв леколина тʹәзә, избати да ве йәке».

Һьнә леколина данә кʹьфше, ԝәки әԝед кӧ дьфькьрьн кӧ сьһʹәт-ԛәԝата ԝан сьст ә, паши операсийоне дәрәнг тенә сәр хԝә. Ле әԝед кӧ дьфькьрьн ԝәки сьһʹәт-ԛәԝата ԝан баш ә, һе зу ԛәнщ дьбьн. Һьнәк мәрьв дьбежьн кӧ мәрьвед позитив дьһа дьреж дьжин! Мәсәлә, ԝәʹде леколинәке дьхԝәстьн бьдитана, кӧ чаԝа ньһерʹандьна позитив у нәпозитив һʹӧкӧм дьбә сәр мәрьвед әʹмьрда мәзьн. Мәрьвед мәзьнрʹа сәр екране һьнә тьшт нишан кьрьн, чь кӧ да кʹьфше, ԝәки йед әʹмьрда мәзьн билан у щерʹьбанди нә. Паше пе рʹечуйина ԝан һатә кʹьфше кӧ ԝана ԛәԝат станд у шьдийан. Демәк әве йәке ӧса рʹьнд сәр ԝан һʹӧкӧм кьр, ча кӧ 12 һʹәфтийа спортева мьжул буна.

Чаԝа шьровәкьн, ԝәки һеви, ӧса жи ньһерʹандьна позитив у рʹаст, бона сьһʹәт-ԛәԝате керһати нә? Дьԛәԝьмә зандар у дохдьр һʹәта ньһа һʹьш у бәдәна мәрьва һаԛас рʹьнд леколин нәкьрьнә, кӧ бькарьбьн щаба рʹаст бьдьн. Ле диса жи һьнә мәрьвед щерʹьбанди кӧ ви алида дьхәбьтьн, шьровәкьрьна ԝейә һʹимли дьдьн. Мәсәлә, професорәки-невролог ӧса дьбежә: «Баш ә тʹьме дьлша у бь һевийе бьжин. Әв тьштәкә баш ә, кӧ наһелә стрес пешда бе у баш һʹӧкӧм дькә сәр бәдәне. Әв диса методәк ә, бь сайа чь жи мәрьв дькарьн сьһʹәт-ԛәԝата хԝә баш хԝәй кьн».

Һьнә дохдьр, психолог у зандар әве йәке һʹәсаб дькьн метода тʹәзә, ле бона леколинкʹаред Кʹьтеба Пироз әв тьштәкә ну нинә. Ԝәкә 3 000 сал пешда, Сьлеман пʹадше билан, жь бина бәр Хԝәде ӧса ньвиси: «Дьле ша мина дәрмане керһати йә, ле дьле хәм у хәйал һʹьшкбуна һәстуйа йә» (Мәтʹәлок 17:22). Әв йәк бь рʹасти жи тьштәкә логики йә. Ве рʹезеда найе готьне, ԝәки дьле ша дькарә һʹәму нәхԝәшийа ԛәнщ кә, ле дьбежә әԝ «мина дәрмане керһати йә».

Бь рʹасти жи һәрге һеви дәрман буйа, һәр дохдьрәки ԝе бьгота, кӧ әви дәрмани бьдьнә хәбате. Хенщи ԝе йәке, һеви нә тʹәне бона сьһʹәт-ԛәԝате баш ә.

Ньһерʹандьна Позитив, Нәпозитив у Жийина Тә

Зандара тедәрхьстьн, ԝәки ньһерʹандьна позитив һʹәму алийава гәләк баш һʹӧкӧм дькә сәр мәрийа. Мәрьвед ӧса мәкʹтәбеда, сәр хәбате у һәла һе спортеда жи сәрфьраз ьн. Леколинәк әве йәке избат дькә, кʹижан кӧ сәр кʹомәкә кәчʹька, йед кӧ спортева мьжул дьбун, һатә кьрьне. Жь мамостәйед кʹома ԝан һиви кьрьн, ԝәки гьли кьн кӧ һәр кәчʹькәк спортеда чьԛас тьшт дькарә бькә. Ле һәма ԝе дәме жь ԝан кәчʹька жи пьрсин, кӧ бежьн ԝәки һевийа ԝан чьԛас ԛәԝи йә. Ахьрийе һатә кʹьфше, ԝәки әԝед кӧ һевийа ԝан ԛәԝи бу, дьһа сәрфьраз бун, нә кӧ йед бь фәрәсәтед баш. Гәло чьма ԛәԝата һевийе ӧса мәзьн ә?

Зандар жь леколина ньһерʹандьна нәпозитив жи, гәләк тьшт пеһʹәсийанә. Сала 1960-да, сәр һʹәйԝана леколин дькьрьн, у синдромәкә тʹәзә пеһʹәсийан. Әв нав кьрьн «аликʹарийа һинкьри». Ԝана тедәрхьст, ԝәки щәм һьнә мәрийа жи синдрома ви щурʹәйи һәйә. Мәсәлә, ԝана кʹомәкә мәрьва щерʹьбандьн. Әԝ мәрьв кьрьнә одәке у дәнге ӧса вехьстьн, кӧ әԝана әʹщьз дьбун, у ԝанарʹа готьн, ԝәки әԝана дькарьн әви дәнги весиньн һәрге һьнә бьшкока пәй һәв бьгӧвешьн. Ԝана карьбу әви дәнги бьбьрʹьн.

Кʹома дӧдарʹа жи готьн, ԝәки бьшкока бь ви щурʹәйи бьгӧвешьн, кӧ дәнг весиньн. Ле пе гӧваштьна ԝан, әв дәнг венәсийа. Чьмки жь ԝана гәләка хԝә бе һеви тʹәхмин дькьрьн у бәрхԝәдькʹәтьн. Ԝәʹде щерʹьбандьнед дьн жи ԝана ида нәдьхԝәст тьштәки бькьн, чьмки баԝәр бун, ԝәки чь жи бькьн ԝе бадиһәԝа бә. Ле диса жи ве кʹомеда һәбун мәрьвед бь ньһерʹандьна позитив, кʹижана кӧ нәдьһиштьн һʹале дәр-доре ԝан, сәр ԝан һʹӧкӧм бә.

Мартин Селигман, йе кӧ ԝан щерʹьбандьнада аликʹари дьда, сафи кьр ԝәки жийина хԝәда һе зедә леколина бькә дәрһәԛа ньһерʹандьна позитив у нәпозитив. Әԝи дәстпекьр ньһерʹандьна ԝан мәрийа леколин кә, йед кӧ дьфькьрин ԝәки ԝе кери тьштәки нәйен. Ахьрийе әԝ һатә сәр ԝе нете, кӧ ньһерʹандьна нәпозитив рʹийа мәрийа дьгьрә, ԝәки тьштәки жийина хԝәда бькьн у пешда һәрʹьн. Мартин Селигман паши леколина хԝәйә дәрһәԛа ньһерʹандьна нәпозитив, ӧса гот: «Паши леколинед нава 25 салада, әз һатьмә сәр ве нете, кӧ мәрьвед нәпозитив баԝәр дькьн, ԝәки чь тьште нәбаш те сәре ԝан, жь бәхте ԝан ә у чь жи әԝана бькьн ԝе нәбаш дәре. Ле әз баԝәр ьм, ԝәки тʹәви мәрьвед позитив ԝе әв йәк нәԛәԝьмә».

Иро әв гьли бона һьнәка тьштәкә тʹәзә йә, ле леколинкʹаред Кʹьтеба Пироз зудава әве йәке заньн. Дина хԝә бьдьне Кʹьтеба Пироз чь дьбежә: «Һәгәр тӧ тәнгасийеда дьлсьст би, кӧ ӧса йә тӧ нә хӧрт и» (Мәтʹәлок 24:10). Бәле, Кʹьтеба Пироз зәлал дькә, ԝәки дьлтәнги кӧ фькьред нәрʹаст пешда тинә, мәрьва ӧса беԛәԝат дькә кӧ нькарьн тьштәки бькьн. Гәло чь бькьн кӧ ньһерʹандьна нәпозитив жь хԝә дур хьн, ньһерʹандьна позитив ԛазанч кьн у бь һевийе бьжин?

[Шькьл сәр рупела 4, 5]

Һеви дькарә пʹьрʹ керһати бә

Тӧ Дькари Ньһерʹандьна Нәпозитив жь Хԝә Дурхи

ҺӘРГЕ тьштәк щәм тә найе стандьне, тӧ чаԝа сәр ве йәке дьньһерʹи? Гәләк мәрьвед щерʹьбанди дьбежьн, ԝәки щаба тә ԝе нишан кә, кӧ ньһерʹандьна тә позитив ә йан нәпозитив ә. Щурʹә-щурʹә тәнгасийед мә һәркәси һәнә. Һьнәк рʹасти чәтьнйаед мәзьн тен, ле һьнәк жи рʹасти йед бьчʹук тен. Чьма һьнә мәрьв тәнгасийед бьчʹукда тәйах накьн, ле һьнә мәрьв һәла һе тәнгасийед мәзьнда жи тәйах дькьн?

Бьдә бәр чʹәʹве хԝә ԝәки тӧ хәбате хԝәрʹа дьгәрʹи. Тӧ дьчи щәм мәзьне хәбате тʹәви ԝи хәбәр дьди, ле әԝ дьбежә кӧ ԝе тә һьлнәдә. Ве дәрәщеда тӧ чь дьфькьри? Дьбә кӧ тӧ дьфькьри, ԝәки әв гӧне тә йә у ԝәки һʹале тә хьраб ә. Тӧ хԝәрʹа дьбежи: «Хәбатчийе мина мьн кʹерʹа лазьм ә? Әзе ԛә нькарьбьм хәбатәке хԝәрʹа бьвиньм». У һе хьраб әԝ ә, кӧ тә тʹьре ԝәки әв дәрәщә жийина тәйә бәдәԝ у рʹәнгин, рʹәш у тәʹри дькә. Тӧ хԝәрʹа дьбежи: «Әз кери тьштәки найем. Әз тʹӧ кәсирʹа лазьм ниньм». Әʹшкәрә те кʹьфше, ԝәки һәр дӧ дәрәщада жи ньһерʹандьна ӧса нәпозитив ә.

Чаԝа Дькари Ньһерʹандьна Нәпозитив жь Хԝә Дур хи

Чь дькари бьки, кӧ фькьред нәпозитив жь сәре хԝә дәрхи? Гава пешьн у фәрз әԝ ә, ԝәки һин би фькьред негатив тедәрхи. Гавәкә дьн жи әԝ ә, кӧ мьԛабьли ԝан фькьра шәрʹ бьки. Сәр хԝә бьхәбьтә, ԝәки сәр дәрәща хԝә бь ньһерʹандьнәкә дьн бьньһерʹи. Мәсәлә, гәло бь рʹасти мәзьне хәбате нәдьхԝәст тӧ бал ԝи бьхәбьти, йан әԝи мәрьвәки бь фәрәсәтед дьн дьгәрʹийа?

Һәрге дина хԝә бьди сәр һьнә дәрәща, тӧйе бькарьби фькьред нәпозитив тедәрхи. Һәрге щарәке тәрʹа хәбат нәдан, гәло әв те һʹәсабе кӧ тӧ кери тьштәки найейи? Бинә бира хԝә дәрәщед хԝәйә дьн, кʹижанада тӧ дьһа пешдачуйи дьби, мәсәлә нетед тәйә рʹӧһʹанида, малбәта тәда у һәләԛәтийа тʹәви һәвалада. Һин бә жь хԝә дурхи ԝан фькьра, кӧ йан чь ԝе һʹәму тьшт ида нәбаш бә. Бь рʹасти тӧ жь кʹӧ зани, ԝәки тӧйе нькарьби диса хәбате хԝәрʹа бьвини? Хенщи ве йәке диса һьнә тьшт һәнә, чь кӧ дькарьн аликʹарийе бьдьн тә, ԝәки фькьред нәпозитив жь хԝә дурхи.

Ньһерʹандьна Позитив у Сәрԝахти

Салед пашԝәхтийеда, зандара һʹәвәки карьбун тедәрхьн кӧ чь йә һеви. Ль гора гьлийе ԝан һеви әԝ ә, гава бәндә баԝәр дькә кӧ әԝе бькарьбә бьгьһижә нетед хԝә. Ле жь готара дьн әме бьвиньн, ԝәки һеви һе зедә те һʹәсабе у һьнә дәрәщада әв керһати йә. Һәрге кʹур бьфькьри дәрһәԛа һевийа хԝә у баԝәр ки кӧ тӧйе бькарьби бьгьһижи нетед хԝә, әв ԝе али тә бькә ньһерʹандьна позитив у сәрԝахтийе бал хԝә пешда бини.

Сәва кӧ баԝәр бьки, ԝәки ахьрийеда тӧйе бькарьби бьгьһижи нетед хԝә, тӧ гәрәке һин би, ԝәки нета дайни пешийа хԝә у бьгьһижи ԝан. Һәрге тӧ ве йәкеда щерʹьбанди нини, ԝе баш бә бьфькьри дәрһәԛа ԝан нета, кʹижана датини. Бәре пешьн, ԛә нетед тә һәнә? Шьхӧлед һәр рʹожи дькарьн ӧса ԝәʹдә жь тә бьстиньн, кӧ тӧ нькарьби дина хԝә бьди ԝе йәке, чь кӧ тӧ бь рʹасти жь жийине дьхԝази, кʹижан кӧ бона тә дьһа фәрз ә. Кʹьтеба Пирозда ида зудава принсипед керһати һатьнә дайине дәрһәԛа ве йәке кӧ чь паши чь бькьн: «Кʹижан һәрә ԛәнщ ә, һун ԝе бьбьжерьн» (Филипи 1:10).

Чахе әм дәрһәԛа нетед хԝә дьфькьрьн, мәрʹа һеса дьбә тедәрхьн, ԝәки жийина мәда кʹижан нет лап фәрз ьн; мәсәлә йед ӧса кӧ малбәт у рʹӧһʹанийа мәва гьредайи нә. Фәрз ә кӧ гәләк нета данәйньн пешийа хԝә, ле ԝан нета дайньн, кʹижан кӧ ԝе мәрʹа һеса бә бьгьһижьне. Һәрге мәрʹа гәләк чәтьн дьбә бьгьһижьнә нетед хԝә, әв дькарә мә дьлтәнг кә у ԛьдум бехә. Ләма жи ԝе баш бә дәрберʹа нетед мәзьн данәйньн пешийа хԝә, чьмки ԝе гәләк ԝәхт лазьм бә кӧ биньн сери. Дәԝсе тӧ дькари пешийе нетед бьчʹук дайни пешийа хԝә.

Гьли-готьнәкә ӧса һәйә кӧ дьбежә: «Һәрге хԝәстьна мерьв һәйә тьштәки бькә, әԝе әʹсәйи мәщале бьвине әве йәке бькә». Паши ԝе йәке кӧ әм нетед хԝәйә сәрәкә тедәрхьн, мәрʹа лазьм ә хԝәстьн, ԛәԝат у рʹӧһʹе һазьрбуне кӧ әве йәке бькьн. Сәва кӧ әԝе хԝәстьна хԝә ԛәԝи кьн, әм гәрәке бьфькьрьн сәр ве йәке, кӧ әв нет чьԛас фәрз ьн у ԝе чьда керһати бьн. Һәмьки чәтьнайи ԝе һәбьн, ле гәрәке һин бьн, ԝәки ԝан чәтьнайа һʹәсаб кьн нә мина кәвьре кӧ рʹийа мә дьгьрә, ле ча рʹекә ӧса кʹижанерʹа әм дькарьн дәрбаз бьн.

Ле әм гәрәке дәрһәԛа методед керһатийә дьн жи бьфькьрьн, кӧ чаԝа бьгьһижьнә нетед хԝә. Рик Снайдер, йе кӧ кʹур ԛимәта һевийе леколин дькьр, ширәте дьдә, ԝәки чәнд метода бьвиньн, кӧ һеса бьгьһижьнә нетед хԝә. Һәрге методәк аликʹарийе нәдә, дькарьн метода дӧда, сьсийа йан йед дьн бьдьнә хәбате.

Снайдер ӧса жи ширәте дьдә, кӧ һәрге найе стандьне бьгьһижьнә нетәке, гәрәке һин бьн дәԝсе нетәкә дьн дайньн пешийа хԝә. Һәрге щәм мә ԛә найе стандьн бьгьһижьнә нета у мәрʹа чәтьн ә ве йәкерʹа рʹази бьн, әв ԝе тʹәне мә дьлтәнг кә. Ле һәрге дәԝса нета кӧ нәһатә сери, әм нетәкә дьн датиньн пешийа хԝә, кʹижан кӧ дькарьн һеса биньн сери, һьнге һʹиме һевийа мә чедьбә.

Кʹьтеба Пирозда мәсәләкә баш һәйә, кӧ әве йәке избат дькә. Нета Даԝьд Пʹадша һәбу, ԝәки пʹарьстгәһе бона Хԝәдайе хԝә Йаһоԝа ава кә. Ле Хԝәде готә Даԝьд, ԝәки әв ԛәдьр ԝе кӧрʹе ԝи Сьлеманрʹа бе дайине. Чахе Даԝьд әв йәк пеһʹәсийа, әԝ дьлтәнг нәбу, нәжи сәр йа хԝә сәкьни, ле дәԝсе нетед хԝә гӧһаст. Әԝи ԛәԝата хԝә да ве йәке, ԝәки һәр тьштед кӧ бона авакьрьна пʹарьстгәһе лазьм буна, һазьр кьр у тʹәсмили кӧрʹе хԝә Сьлеман кьр (1 Пʹадшати 8:17-19; 1 Дирок 29:3-7).

Щарна дькарә ӧса бьԛәԝьмә, ԝәки әм сәр хԝә бьхәбьтьн кӧ ньһерʹандьна нәпозитив жь хԝә дур хьн у дәрһәԛа тьштед баш бьфькьрьн, ле диса жи дьбәкә һевийа мә кем бә. Ле чьма? Чьмки әм рʹасти тьштед ӧса тен у дьвиньн, чь кӧ мәва гьредайи нинә у һевийа мә сьст дькә. Ле чаԝа әм дькарьн ньһерʹандьна позитив хԝәй кьн, чахе дьвиньн ԝәки инсанәт ча дьчәрчьрә жь бо кʹәсибийе, шәрʹа, беԛанунийе, нәхԝәшийа у мьрьне?

[Шькьл сәр рупела 7]

Һәрге һун хәбате дьгәрʹьн у ԝә һьлнадьн,

гәло әв те һʹәсабе кӧ һуне ида тʹӧ щар нькарьбьн хԝәрʹа хәбате бьвиньн?

[Шькьл сәр рупела 8]

Даԝьд Пʹадша карьбу нетед дьн дайнә пешийа хԝә

Һевийа Рʹаст кʹӧ Дькари Бьвини?

БЬДӘ бәр чʹәʹве хԝә, ԝәки сьһʹәта тә хьраб буйә у нахәбьтә. Тӧ дьфькьри бьви кʹӧ, ԝәки чекьн, чьмки гәләк щийа чедькьн. Рекламада дәрһәԛа чекьрьна сьһʹәта гәләк информасийа дьньвисьн. Һьнә реклам дьдьн баԝәркьрьне, ԝәки дькарьн рʹьнд чекьн, ле әв йәк нәһәргав рʹаст ә. Паше тӧ педьһʹәси, ԝәки незики мала тә һостәк дьжи, кʹижани кӧ дизайна ве сьһʹәте чекьрийә. Хенщи ԝе йәке, әԝ һазьр ә бепʹәрә сьһʹәта тә чекә. Ида фәʹмдари йә, тӧйе сьһʹәта хԝә бал кʹе бьди чекьрьне.

Ньһа әве сьһʹәте бәрамбәри һевийа хԝә бькә. Һәрге тӧ жи мина гәләк мәрийа тʹәхмин дьки, ԝәки ве дьнйа хьрабда һевийа хԝә ӧнда дьки, тӧйе аликʹарийе жь кʹе бьхԝази? Гәләк мәрьв дьбежьн, ԝәки дькарьн аликʹарийе бьдьнә тә, кӧ проблеме хԝә сафи ки. Ле бь рʹасти гәләк ширәтед ԝан дькарьн керһати нибьн у тә бьхальфиньн. Ләма жи гәло ԝе дьһа баш нибә, кӧ аликʹарийе жь ԝи бьхԝази, кʹе тӧ пе ви фәрәсәте һевийе әʹфьранди? Кʹьтеба Пироз дәрһәԛа Әʹфьрандар дьбежә: «Әԝ ...жь мә һәр кәси нә дур ә» у һазьр ә али мә бькә (Кʹаред Шандийа 17:27; 1 Пәтрус 5:7).

Фәʹмкьрьна Кʹур Дәрһәԛа Һевийе

Кʹьтеба Пироз дәрһәԛа һевийе һе рʹьнд у кʹур шьровәдькә, нә кӧ ча иро дохдьр, зандар у психолож шьровәдькьн. Ль сәр зьманед кӧ Кʹьтеба Пироз һатьбу ньвисаре, хәбәред кӧ һатьнә ԝәлгәрʹандьне ча һеви тенә һʹәсабе гәләк һивийе би у һивийа тьштәки баш би. Әв йәк дьдә кʹьфше, ԝәки дӧ тьшт дькʹәвьнә нава һевийе. Йа йәке, һʹьзрәта тьштәки баш и. У йа дӧда, мәʹнийа тә һәйә, кӧ баԝәр ки, ԝәки әв йәк ԝе бе сери. Әв һеви дәрһәԛа кʹижани кӧ Кʹьтеба Пирозда те готьне, реали йә у ль сәр һʹиме избатийа йә.

Демәк ӧса те кʹьфше, ԝәки һеви дьбә мина баԝәрийе, кʹижан кӧ гәрәке ль сәр һʹиме избатийа бә, нә кӧ ль сәр һʹиме ньһерʹандьна кәсәки (Ибрани 11:1). Ле Кʹьтеба Пироз фьрԛийе дькә ортʹа баԝәрийе у һевийе (1 Корьнтʹи 13:13).

Ԝәрен бь мәсәле шьровәкьн: Бьдә бәр чʹәʹве хԝә тӧ жь һәваләки хԝә һиви дьки, ԝәки тьштәкида али тә бькә. У һевийа тә һәйә, кӧ әԝе бе һәԝара тә. Һʹиме һевийа тә ԛәԝи йә, чьмки тӧ баԝәрийа хԝә һәвале хԝә тини, ԝи рʹьнд нас дьки у зани әԝ чьԛас ԛәнщ у мәрʹд ә. Рʹаст ә һеви у баԝәрийа тә һәвва гьредайи нә, йәкә фьрԛи ортʹа ԝанда һәйә. Ле ча тӧ дькари һәма ви щурʹәйи һевийа хԝә бьди сәр Хԝәде?

Һʹиме һевийе

Хԝәде канийа һевийа рʹаст ә. Ԝәʹде бәре сәр Йаһоԝа дьготьн «һевийа Исраеле» (Йерәмйа 14:8). Һевийа Исраелийа Йаһоԝа Хԝәде бу. Һевийа ӧса нә тʹәне хԝәстьн бу, ле һʹиме ԝейә ԛәԝи һәбу. Нава ԛьрʹнада чахе Йаһоԝа Хԝәдайе Исраелийа бу, әԝи гәләк соз дьдан у әԝ соз дьанин сери. Йешуйе кӧрʹе Нун, рʹебәре щьмәʹта Исраеле гот: «Һун ... дьзаньн кӧ, . . . йәк жи жь готьнед кӧ Хԝәдайе ԝә Хӧдан дайә ԝә, вала дәрнәкʹәт» (Йешу 23:14).

Һʹәзара сал дәрбаз бунә у пеканина ԝан соза һʹәта рʹожа иро баԝәрийа мә ԛәԝи дькьн. Кʹьтеба Пирозда гәләк созед Хԝәдейи баш, ӧса жи сәрһатийед тʹәрихийе кӧ һатьнә сери, ньвисар ьн. Әв созед пʹехәмбәртийе ӧса реали нә, кӧ щар-щара дәрһәԛа ԝан ӧса һатийә готьне, те бежи ида һатьнә сәри.

Ләма жи сәр Кʹьтеба Пироз әм дькарьн бежьн, кʹьтеба һевийе. Чахе әм әве Кʹьтебе леколин бькьн, әме бьвиньн кӧ Хԝәде һьндава мәрьвада чаԝа бу у һьнге һʹиме баԝәрийа мә ԝе һе бьшьдә. Паԝлосе шанди гот: «Чь кӧ пешда кʹьтебада һатә ньвисаре, бона һинбуна мә һатә ньвисаре, ԝәки әм бь сәбьре у ԝан готьнед ньвисарада кӧ бине дьдьнә бәр мә, хԝәйигӧман [хԝәйиһеви] бьн» (Рʹомайи 15:4).

Хԝәде Кʹижан Һевийе Дьдә Мә?

Чь чах әм һе зәʹф һʹәԝще һевийе нә? Дьбә кӧ һьнге әм һʹәԝщә нә, гава мәрьве мәйи һʹьзкьри дьмьрә? Мәсәлә гәләк мәрьв һьнге хԝә бе һеви тʹәхмин дькьн, гава мәрьвед хԝәйи незик ӧнда дькьн. Бәле, тʹӧ тьшт мәрьва ӧса беһеви наһелә ча мьрьн. Мьрьн те бежи бе сәкьнандьн пәй мә кʹәтийә. Әм дькарьн тʹәне сәр ԝәʹдәки кьн хԝә жь ве хԝәй кьн, у һьм жи ԛәԝата мә дәр ә мьрийед хԝә пашда вәгәрʹиньн. Ләма жи Кʹьтеба Пироз мьрьне бәрамбәри «дьжмьне хьлазийе» дькә (1 Корьнтʹи 15:26).

Ле гәло бь рʹасти һеви тʹӧнә йә бона мьрийа? Ве рʹеза Кʹьтеба Пирозда кʹидәре мьрьн бәрамбәри дьжмьне хьлазийе дьбә, ӧса жи те готьне, ԝәки әԝ ԝе кʹокева бе һьлдане. Йаһоԝа Хԝәде жь мьрьне ԛәԝаттьр ә. Әԝи әв йәк щурʹә-щурʹә дәрәщада избат кьрийә. Чь щурʹәйи? Әԝи йед мьри вәдьгәрʹандә жийине. Кʹьтеба Пирозда дәрһәԛа нәһә дәрәща те готьне, кӧ йед мьри бь сайа ԛәԝата Хԝәде һатьнә сахкьрьне.

Йаһоԝа ԛәԝат да кӧрʹе хԝә Иса, ԝәки әԝ досте хԝәйи незик Лазар, йе кӧ чар рʹож мьри бу, жь мьрьне рʹакә. Иса әв йәк әшкәрә бәр чʹәʹве гәләк мәрьва кьр (Йуһʹәнна 11:38-48, 53; 12:9, 10).

Дьбә кӧ һун дьфькьрьн, чьма лазьм бу мәрийа пашда вәгәрʹиньн жийине? Нә ахьр йәкә әԝана кал-пир дьбун у диса дьмьрьн? Рʹаст ә. Ле бь сайа ԝан ԛәԝьмандьна, нә тʹәне хԝәстьна мә пешда те кӧ мьрийед мә жь мьрьне рʹабьн; ле ӧса жи әԝ дәрәщә дьбьн мәʹни, кӧ әм ве йәке баԝәр бькьн. Демәк, Кʹьтеба Пироз һевийа рʹаст дьдә мә.

Иса гот: «Әз ьм рʹабун у жийин!» (Йуһʹәнна 11:25). Йаһоԝа ԝе ԛәԝате бьдә Иса, кӧ әԝ ль тʹәмамийа дьнйайе һʹәму мәрьвед кӧ дәст жь жийина хԝә бәрданә, пашда вәгәрʹинә жийине. Иса гот: «Ԝәхт незик дьбә, кӧ һʹәмуйед тʹьрбада ԝе дәнге ԝи [Мәсиһ] бьбьһен» у «бона жийине рʹабьн» (Йуһʹәнна 5:28, 29). Бәле, һʹәму мәрьвед кӧ бь хәԝа мьрьне рʹазанә, мәщале дьстиньн кӧ бенә сахкьрьне у щьнәтеда сәр әʹрде бьжин.

Ишайа пʹехәмбәр дәрһәԛа сахкьрьна мьрийа ӧса бәдәԝ шьровәкьрийә, кӧ дьле мә дьгьрә. Әԝи гот: «Ԝе мьрийед тә бьвәжьн [сах бьн]; ԝе щәсәдед йед мьн рʹабьн! Йа һун, йед кӧ дь һӧндьре ахеда рʹадькʹәвьн, һьшйар бьн у бьстьрен! Жь бәр кӧ хӧнава тә мина хӧнава гиһайә йи у ԝе әʹрд мьрийан бавежә дәрвә»(Ишайа 26:19).

Әв йәк гәләк дьле мә рʹьһʹәт дькә. Йед мьри һʹаләки бехофда ньн. Мәсәлә, ча зарʹ зьке деда хԝәйкьри йә, ӧса жи әԝед кӧ бь хәԝа мьрьне тʹьрбада рʹаза нә, бира Хԝәдайе Һьмзорда ньн (Луԛа 20:37, 38). Зутьрәке әԝана ԝе вәгәрʹьн жийине у мәрьвед ԝан ԝе пʹьрʹ бәхтәԝар бьн чахе ԝана бьвиньн, мина малбәтәкә кӧ гәләк ша дьбә, гава зарʹ те буйине! Демәк ча мә дит, һеви һьнге жи дьминә, гава мьрьн жийине жь мә дьстинә.

Һеви Ча Дькарә Али Ԝә Бькә

Паԝлосе шанди гәләк тьшт мә һин дькә дәрһәԛа ԛимәта һевийе. Әԝи сәр һевийе гот кʹӧмзьрьһʹ, кʹижан кӧ жь чʹәкед рʹӧһʹани пʹарәкә фәрз ә (1 Тʹесалоники 5:8). Чьма Паԝлос һеви бәрамбәри кʹӧмзьрьһʹ кьр? Ԝәʹде бәре, шәрʹда әскәра сәр кʹӧме чʹәрмда кʹӧме һʹәсьни, демәк кʹӧмзьрьһʹ дькьрьнә сәре хԝә. Кʹӧмзьрьһʹ сәре әскәра жь тиред дьжмьна хԝәй дькьр у нәдьһишт зийане бьстинә. Паԝлос бь ве йәке чь дьхԝәст һин кә? Чаԝа кʹӧмзьрьһʹ сәри хԝәй дькә, ӧса жи һеви фькьре мә хԝәй дькә. Һәрге һевийа мә һьндава созед Хԝәде ԛәԝи бә, әме дьлрʹьһʹәт бьн һьнге жи гава рʹасти чәтьнайед мәзьн бен. У әме нәкʹәвьн панике, нә жи гәләк бәрхԝәкʹәвьн. Бәле, кʹӧмзьрьһʹе ви щурʹәйи мә һʹәмуйарʹа лазьм ә.

Паԝлос диса мәсәләк ани, йа кӧ нишан дькә, ԝәки чаԝа һеви ԛьрара Хԝәдева гьредайи йә. Әԝи ньвиси: «Әв һевийа мә ԝәк ләнгәре ... сахләм» ә (Ибрани 6:19). Паԝлос гәләк щар хьлаз бьбу жь һурдәхԝәшибуна гәмийе, ләма жи әԝи дәрһәԛа фәрзбуна ләнгәре рʹьнд заньбу. Чахе бәʹреда фьртона мәзьн рʹабьбу, гәмивана ләнгәр давитьнә бәʹре. Чахе ләнгәр дьгьһиштә бьне бәʹре у ԛәԝи әʹрдева дьгьрт, һьнге гәми дьһатә пʹарастьн, кәвьр у зьнара нәдькʹәт, һурдәхԝәши нәдьбу.

Анәгори ве йәке, һәрге созед Хԝәде бона мә «һʹимгьрти» у «сахләм» ьн, һьнге һеви ԝе али мә бькә, ԝәки ви ԝәʹде кӧ мина фьртоне йә, хԝә ԛайим бьгьрьн. Йаһоԝа соз дьдә, ԝәки зутьрәке ԝәʹдәки ӧса ԝе бе, кӧ шәрʹ, беԛануни, кӧл-дәрд у мьрьн жи бенә һьлдане. (Бьньһерʹьн чаргошә сәр рʹупʹ. 10.) Һеви бона мә дькарә бьбә ча ләнгәр, кʹижан кӧ ԝәʹде чәтьнда ԝе ԛәԝате бьдә мә у мә һелан кә, ԝәки ль гора нормед Хԝәде бьжин. Әԝ ԝе ӧса жи али мә бькә, кӧ нәкʹәвьн бәр байе ньһерʹандьна ве дьнйайе, кʹижан кӧ бенамусийева тʹьжә йә.

Һевийа кӧ Йаһоԝа дьдә, дькарә аликʹарийа мәзьн хут бьдә тә жи. Йаһоԝа дьхԝазә, ԝәки тӧ пе чʹәʹве хԝә бьвини у бьжийи бь ԝе жийине, йа кӧ әԝи бона мә ԛьрар кьрийә. Әԝ «дьхԝазә һʹәму мәрьв хьлаз бьн». Чь щурʹәйи? Бәре пешьн, әм гәрәке «рʹастийе нас кьн» (1 Тимотʹейо 2:4). Әве рʹастийе ԛәбул кьн, кʹижан кӧ жь Хәбәра Хԝәде йә у жийине дьдә. Һевийа кӧ Хԝәде дьдә, мәхсус ә у әв лап щӧдә дьбә жь һевийа ве дьнйайе.

Бь сайа һевийа ӧса тӧйе, тʹӧ щар дьлтәнг нәби. Хԝәде ԝе ԛәԝате бьдә тә, кӧ тӧ ԝан һʹәму нета, йед кӧ ль гора ԛьрара ԝи нә, бини сери (2 Корьнтʹи 4:7; Филипи 4:13). Һун дьхԝазьн һевийа ԝәйә ӧса һәбә? Демәк, һәрге тӧ һʹәԝще һевийе йи у һевийе дьгәрʹи, сьст нәбә. Мерхас бә, тӧйе бькарьби һевийе бьстини!

[Чаргошә/​Шькьл сәр рʹупʹеле 10]

Һʹиме Һʹевийе

Фькьред жь Кʹьтеба Пироз ԝе али ԝә бькьн, кӧ һевийа хԝә ԛәԝи кьн.

◼ Хԝәде, ахьрийа бәхтәԝар соз дьдә.

Хәбәра ԝида те готьне, ԝәки тʹәмамийа әʹрде ԝе бьбә щьнәт, кʹидәре кӧ мәрьв бәхтәԝарийеда ча малбәтәк бьжин (Зәбур 37:11, 29; Ишайа 25:8; Әʹйанти 21:3, 4).

◼ Хԝәде нькарә дәрәԝа бькә.

Хԝәде һʹәму щурʹә дәрәԝи нәфрʹәт дькә. Йаһоԝа беһʹәсаб пироз у паԛьж ә, ләма жи әԝ нькарә дәрәԝа бькә (Мәтʹәлок 6:16-19; Ишайа 6:2, 3; Тито 1:2; Ибрани 6:18).

◼ Ԛәԝата Хԝәде бесинор ә.

Тʹәне Йаһоԝа Һьмзор ә. Тʹӧ тьшт гәрдунеда нькарә рʹийа ԝи бьгьрә, кӧ әԝ созед хԝә бинә сери (Дәркʹәтьн 15:11; Ишайа 40:25, 26).

◼ Хԝәде дьхԝазә, ԝәки тӧ һʹәта-һʹәтайе бьжийи.

​—(Йуһʹәнна 3:16; 1 Тимотʹейо 2:3, 4).

◼ Хԝәде бь һевийе ль мә дьньһерʹә.

Әԝ дина хԝә дьдә нә кӧ сәр шаши у кемасийед мә, ле сәр хәйсәт-һʹӧнӧред мәйи баш у ԛәԝата кӧ әм дьдьнә хәбате (Зәбур 103:12-14; 130:3; Ибрани 6:10). Әԝ баԝәр ә, ԝәки әме ԝан тьшта бькьн чь кӧ рʹаст ә, у әԝ гәләк ша дьбә чахе әм һәма ӧса жи дькьн (Мәт’әлок 27:11).

◼ Хԝәде соз дьдә, кӧ ԝе али тә бькә бьгьһижи ԝан нета, йед кӧ ль гора ԛьрара ԝи нә.

Хьзмәткʹаред Хԝәде дькарьн баԝәр бькьн, кӧ әԝе тʹьме пьштгьрийа ԝан бькә. Әԝ бь мәрʹданийе рʹӧһʹе хԝәйи пироз демәк ԛәԝата һәрә ԛәԝи, ча аликʹарчи дьдә (Филипи 4:13).

◼ Һевийа һьндава Хԝәде, нахапинә.

Хԝәде йәки рʹаст ә у әԝ һежа йә кӧ әм итʹбарийа хԝә ԝи биньн. Әԝе тʹӧ щар мә дьлтәнг нәкә (Зәбур 25:3).

[Шькьл сәр рупела 12]

Ча кʹӧмзьрʹьһ сәри хԝәй дькә, һеви жи фькьред мә хԝәй дькә

[Шькьл сәр рупела 12]

Һевийа бь һʹиме ԛәԝи, мина ләнгәре дькарә али мә бькә, кӧ хԝә ԛайим бьгьрьн

[Credit Line]

Courtesy René Seindal/Su concessione del Museo Archeologico Regionale A. Salinas di Palermo