Qьрара Хwәде сәва Әʹрде Чь йә?

1. Qьрара Хwәде сәва әʹрде чь йә?

QЬРАРА Йаһоwа Хwәде сәва әʹрде бь рʹастийе жи гәлә баш ә. Йаһоwа дьхwазә кӧ әʹрд бь мәрьвед бәхтәwар тʹьжә бьбә, йед кӧ wе сьһʹәт-qәwат бьн у тʹӧ щар нәхwәш нәкʹәвьн. Дь Кʹьтеба Пирозда ньвисар ә, wәки Йаһоwа «Хwәде Еденеда бахчәк дачʹьканд . . . у жь әʹрде һәр дар шин кьрьн, йе кӧ дитьнерʹа һʹәwаскʹар у хwарьнерʹа хwәш» бун. Паши wе йәке ча Хwәде мәрьвед пешьн Адәм у Һеwа әʹфьранд, әwи әwана кьрә ви бахче бәдәw у готә wан: «Шин бьн у ль һәв зедә бьн, әʹрде тʹьжи кьн у хwәйитийе ле бькьн» (Дәстпебун 1:28; 2:8, 9, 15, ПКʹМ). Демәк, ча те кʹьфше qьрара Хwәде әw бу, wәки мәрьв ль һәв зедә буна, әʹрд бещәркьрана, һьн жи мьqати һʹәйwана буна. Бь ве йәке Хwәде дьхwәст, wәки тʹәмамийа әʹрде бьбуйа щьнәт.

2. (а) Әм жь кʹӧ заньн, wәки qьрара Хwәде wе бе сери? (б) Чь әм жь Кʹьтеба Пироз педьһʹәсьн, кʹижан мәрьв дь щьнәтеда wе һʹәтаһʹәтайе бьжин?

² Ле ча тӧ дьшьрмиш дьби, qьрара Йаһоwа Хwәде wе бе сери? Мәри рʹасти wе дь щьнәтеда ль сәр әʹрде бьжин? Дь Кʹьтеба Пирозда дәрһәqа Хwәде ньвисар ә: «Хwәде нә инсан ә кӧ дәрәwа бькә . . . Әwи гот wе нәкә? Хәбәр да wе нәйнә сери?» (Жьмар 23:19, ПКʹМ; Ибрани 6:17, 18). Бәле, Йаһоwа wе әʹсәйи һʹәму созед хwә бинә сери! Кʹьтеба Пироз дьбежә кӧ Йаһоwа Хwәде әʹрд бадиһәwа нә әʹфьрандийә, ле сәва кӧ мәрьв ль сәр бьжин (Ишайа 45:18). Ле кʹижан мәрьв wе дь щьнәтеда бьжин? У әwана wе чьqас wәʹдә бьжин? Кʹьтеба Пироз щаба ван пьрса дьдә: «Кәсед рʹаст wе рʹуйе әʹрде, . . . бьстиньн у һәр у һәр ль сәр бьжин» (Зәбур 37:29, АБ; Әʹйанти 21:3, 4).

3. Рʹожа иройин әʹмьре мә чь щурʹәйи йә, у жь бо ве йәке кʹижан пьрс тенә пешийа мә?

³ Ле ча әм дьбиньн, рʹожа иройин мәрьв нәхwәш дькʹәвьн, дьмьрьн, шәрʹ дькьн у һәв дькӧжьн. Демәк qьрара Хwәде дәрһәqа жийина мәрийа нәһатә сери. Ле гәло чьрʹа? Гәло чь qәwьми? Тʹӧ кʹьтебәкә тʹәрихийе нькарә щаба ван пьрса бьдә, чьмки сәбәбе һʹәму кӧл-дәрда ль әʹзмана дәстпебу.

ЧА МЬЛЙАКʹӘТӘК ХWӘДЕРʹА БУ ДЬЖМЬН

4, 5. (а) Кʹи мәʹр да хәбате, wәки Һеwайерʹа хәбәр да? (б) Ча мәрики намус у һʹәлал дькарә бьбә дьз йан меркӧж?

⁴ Дь Кʹьтеба Пирозда, Дәстпебунеда те гьликьрьне, wәки дь бахче Адәнеда, мьлйакʹәтәк мьqабьли Хwәде рʹабу. Ль сәр wи ӧса жи те готьне кӧ әw мина «мәʹр ә». Дь кʹьтеба Әʹйантида те готьне кӧ: «Жерʹа Мирещьн у Шәйтʹан дьбежьн, йе кӧ тʹәмамийа дьне хальфандийә». Ӧса жи ль сәр wи дьбежьн «мәʹре бәре» (Дәстпебун 3:1; Әʹйанти 12:9). Әв мьлйакʹәте qәwат, йе кӧ найе дитьне, мәʹр да хәбате, wәки Һеwайерʹа хәбәр дә. Әwи ӧса кьр, wәки мәʹр бь дәнге мәрийа хәбәр да. Бейи шьк, әв мьлйакʹәте qәwат пешийа әʹрде һатьбу әʹфьрандьне (Ибо 38:4, 7).

⁵ Чьмки һʹәму тьштед кӧ Хwәде әʹфьрандийә беqӧсур ьн, пьрс пешда те: ле «Мире-щьна» жь кʹидәре һат? Wәки кьн бежьн, пешийе әw мина һʹәму мьлйакʹәта бу, ле паше әwи хwәха хwә кьрә Мире-щьна. Мәсәлә, тә тьште ӧса бьһистийә, wәки мәрики намус у һʹәлал бьбә дьз йан меркӧж? Щарна тьштед ӧса дьqәwьмьн, ӧса нинә? Ле ча кәсәк дькарә бьбә хьраб у нәрʹастийе бькә? Дьбәк жи пешийе әw мәрьв тʹәне дьле хwәда дәрһәqа тьштәки нәрʹаст дьшьрмиш бә. Ле паше, һәрге әw һәр гав дәрһәqа ве нета хwәйә нәрʹаст дьшьрмиш бә, әwе рʹожәке әʹсәйи ве нете бинә сери. (Бьхунә Аqуб 1:13-15.)

6. Ча мьлйакʹәтәки Хwәде, бу Мире-щьна?

⁶ Мире-щьна жи һәма ӧса кьр. Пешийе әwи бьһист ча Йаһоwа Адәм у Һеwайерʹа гот, wәки әwана ль һәв зедә бьн, у әʹрде тʹьжә кьн (Дәстпебун 1:27, 28). Паше дьбәк жи Шәйтʹан, демәк Мире-щьна ӧса дьшьрмиш дьбу: ‹Әв һʹәму мәри дькарьн дәwса Хwәде мьнрʹа qӧльх кьн!› Бь ве йәке нета нәрʹаст кʹәтә дьле wи. Мире-щьна дәрһәqа ве нете дьшьрмиш дьбу у хьлазийе әwи гӧнә кьр, әwи Һеwа хапанд у бӧхдан авитә Йаһоwа Хwәде. (Бьхунә Дәстпебун 3:1-5.) Чьмки Мире-щьна мьqабьли Хwәде чу у бӧхдан авитә сәр Хwәде, ләма жи ль сәр wан зьмана, ль сәр кʹижани кӧ Кʹьтеба Пироз һатьбу ньвисаре, наве Мире-щьна бь дӧ хәбәра һатә кʹьфшкьрьне, йәк те һʹәсабе «дьжмьн» йе дьн жи «бӧхданбеж».

7. (а) Чьрʹа Адәм у Һеwа мьрьн? (б) Чьма һʹәму мәри кал-пир дьбьн у дьмьрьн?

⁷ Мире-щьна бь мьхәнәтийе у дәрәwа Адәм у Һеwа да шашкьрьне, wәки әwана гӧрʹа Хwәде нәкьн (Дәстпебун 2:17; 3:6). Ләма жи хьлазийе, чаwа Хwәде пешда wанарʹа готьбу, әwана мьрьн (Дәстпебун 3:17-19). Гава Адәм гӧнә кьр, әwи беqӧсуртийа хwә ӧнда кьр у бу гӧнәкʹар, ләма жи һʹәму мәри гӧнәкʹар ьн, чьмки гӧне Адәм дәрбази мә тʹәмама бу. (Бьхунә Рʹомайи 5:12.) Сәва кӧ әв йәк һе фәʹмдари бә, мәсәләкә ӧса дькарьн бежьн. Һәрге тӧ тʹасәкә хар һьлди у теда тотьк чеки, ча тӧ дьшьрмиш дьби тотьк дькарә рʹаст дәркʹәвә? Фәʹмдари йә, на. Һәрге тʹас хар ә, һʹәму тотькед теда чекьри wе хар дәркʹәвьн. Демәк, һәрге Адәм гӧнәкʹар бу, зӧрʹәтед wи жи wе гӧнәкʹар бенә буйине. Һәма ӧса гӧнә жь Адәм дәрбази ль сәр һʹәму мәрьва бу. Ләма жи мәрьв кал-пир дьбьн у дьмьрьн (Рʹомайи 3:23).

8, 9. (а) Кʹижан гьлийед нәрʹаст Мире-щьна дәрһәqа Хwәдеда гот? (б) Чьрʹа Хwәде әwан кʹи мьqабьли wи рʹабун, перʹа-перʹа qьрʹ нәкьрьн?

⁸ Мире-щьна ӧса кьр, wәки Адәм у Һеwа мьqабьли Йаһоwа Хwәде рʹабьн. Бь ве йәке әw хwәха жи мьqабьли сәрwертийа Йаһоwа чу у шәрʹ тʹәв Йаһоwа дәстпекьр. Әwи бь готьнед хwә дьхwәст бьда кʹьфше, кӧ Хwәде сәрwерәки хьраб ә. Йан чь, әw мәрийа дьхапинә у тьштед рʹьнд жь wана вәдьшерә. Һьн жи әwи дьгот кӧ: ‹Нә һʹәwщә йә wәки мәри бьн сәрwертийа Хwәде бьжин, әwана хwәха бейи Хwәде жи wе бькарьбьн пешда һәрʹьн, у хwәха дькарьн рʹасти жь нәрʹастийе һәв дәрхьн. Мәрьварʹа wе һе рʹьнд бә, wәки сәрwере wан әз бьм›. Ле ча Хwәде дькарьбу сәва ван дәрәwа щаба Мире-щьна бьда? Һьнәк дьшьрмиш дьбьн, wәки Хwәде гәрәке перʹа-перʹа qьрʹа wан бьанийа, кʹи кӧ мьqабьли wи рʹабун. Ле гәло бь ве йәке wе избат буйа кӧ сәрwертийа Хwәде рʹаст ә? Йан жи бь ве йәке Хwәде wе чаwа ль сәр бӧхдане Шәйтʹан Мире-щьна щаба хwә бьда?

⁹ Рʹастийа Йаһоwа пʹьрʹ мәзьн ә, у һәма жь бо ве рʹастийе Йаһоwа перʹа-перʹа qьрʹа wан нәани. Әwи заньбу, кӧ сәва щаба Мире-щьна бьдә лазьм ә wәʹдә, wәки избат бә кӧ Мире-щьна бь рʹастийе бӧхданбеж у дәрәwин ә. Ләма жи Йаһоwа Хwәде һишт кӧ мәрьв хwәха рʹебәрийе хwә бькьн у һьнә wәʹдә бьн һʹӧкӧме Мире-щьнада бьн. Дь ве кʹьтебеда сәре 11-да, һур бь һур те шьровәкьрьне, чьрʹа Йаһоwа ӧса кьр у һишт кӧ wәʹдә һаqа дьреж бькʹьшинә? Һәла дьшьрмиш бә, әв йәк рʹаст бу, кӧ Адәм у Һеwа гӧрʹа ви кәси кьрьн, йе кӧ сәва wан тʹӧ щар тʹӧ тьшт нәкьрьбу? Ча һун дьшьрмиш дьбьн, wана гәрәке гӧрʹа Хwәде бькьра, йе кӧ һʹәму тьшт дабу wан у мьqати wан дьбу, йан гӧрʹа ви бӧхданбежи? Ле тәйе чь бькьра?

10. Ча тӧ дькари алийе Йаһоwа бьсәкьни у щаба пьрсед Мире-щьна бьди?

¹⁰ Wәрә әм дәрһәqа ван пьрсед фәрз дьшьрмиш бьн, чьмки рʹожа иройин һәр кәс жь мә дькарә щаба хwә ль сәр ван пьрса бьдә. Бәле, тӧ жи дькари щаба хwә бьди ль сәр пьрсед Мире-щьнайе бӧхданбеж у бь ве йәке алийе Йаһоwа бьгьри. Тӧ дькари бьди кʹьфше кӧ Хwәде Йаһоwа йә сәрwере тә, нә кӧ Мире-щьна у бь ве йәке әʹйан ки, wәки Шәйтʹан Мире-щьна бӧхданбеж ә (Зәбур 73:28; бьхунә Мәтʹәлок 27:11). Ле хьраб әw ә, кӧ иро тʹәне һьнә мәри Хwәде Йаһоwа дьжберьн ча сәрwере хwә. Демәк дәрдькʹәвә кӧ Мире-щьна рʹасти сәрwере дьнйайе йә? Ле гәло Кʹьтеба Пироз чь һин дькә?

КʹИ ЙӘ СӘРWЕРЕ ВЕ ДЬНЙАЙЕ?

11, 12. (а) Бь хәбәрдана Мире-щьна тʹәви Иса, ча һатә кʹьфше кӧ сәрwере ве дьне Мире-щьна йә? (б) Чь диса избат дькә, кӧ Мире-щьна сәрwере ве дьнйайе йә?

¹¹ Рʹаст ә, Йаһоwа Хwәдайе Һьмзор ә, у әw ә Әʹфьрандаре дьнйайе (Әʹйанти 4:11). Ле дь Кʹьтеба Пирозда тʹӧ щикида найе готьне кӧ Йаһоwа Хwәде, йан жи Кӧрʹе Хwәде Иса Мәсиһ, сәрwере ве дьнйайе нә. Ль сәр Мире-щьна, Иса Мәсиһ хwәха дьгот «сәрwере ве дьнйайе» (Йуһʹәнна 12:31; 14:30; 16:11). Кʹьтеба Пироз жи ль сәр Мире-щьна дьбежә «Мире ве дьнйайейи нәһәq» (2 Корьнтʹи 4:3, 4). Дәрһәqа wи дьжмьни, демәк Мире-щьна Йуһʹәнна пʹехәмбәр гьлийед ӧса гот: «Тʹәмамийа дьнйайе бьн һʹӧкӧме Йе Хьрабда йә» (1 Йуһʹәнна 5:19).

¹² Мәсәлә, щарәке Шәйтʹан, демәк Мире-щьна «һʹәму пʹадшатийед дьнйайе» нишани Иса Мәсиһ кьр у готә wи: «Һәгәр тӧ дәвәрʹуйа бейи, сәре хwә ль бәр мьн дайни, әзе ван һʹәмуйа бьдьмә тә» (Мәтта 4:8, 9; Луqа 4:5, 6). Һәла дьшьрмиш бә. Һәрге Мире-щьна сәрwере ве дьне нибуйа, әwи wе бькарьбуйа һʹәму пʹадшатийед дьнйайе бьда Иса? Фәʹмдари йә, на! У һьн жи, һәрге Мире-щьна сәрwере ве дьне нибуйа, Иса сәва ве йәке wе әʹсәйи бьгота, ле Иса инкʹар нәкьр кӧ Мире-щьна сәрwере ве дьне йә.

ДЬНЙА ШӘЙТʹАН WЕ ЧА БЕ QЬРКЬРЬНЕ?

13. Чьрʹа мәрʹа дьнйа тʹәзә лазьм ә?

¹³ Зәман пәй зәманарʹа һʹале дьнйайе һе гәлә хьраб дьбә, у әʹмьре мәрийа жи һе чәтьн дьбә. Дьнйайеда һʹәму щийа шәрʹ, нәһәqи у зӧлми һәнә. Хенщи ве йәке, жь дәсте сәрwеред дине мәрийа у жь дәсте политика, мәрьв гәлә щәфе дькʹьшиньн. Ле ча һун дьшьрмиш дьбьн мәрьв дькарьн хwәха һʹале дьнйайе рʹаст кьн йан жи бьгӧһезьн? Ча те кʹьфше, qәwата мәрийа нагьһиже, wәки әве йәке бькьн. Ле дь Кʹьтеба Пирозда те готьне, кӧ Хwәде ве дьнйа нәһәq дь шәрʹе Һармәгәдонеда qьрʹ кә у дәwсе, дьнйа тʹәзә wе бе, у әв wәʹдә ида гәләк незик ә (Әʹйанти 16:14-16).

14. Хwәде кʹи кʹьфш кьр, wәки дь Пʹадшатийа әʹзманда сәрwертийе бькә, у дәрһәqа wи чь пешда һатьбу готьне?

¹⁴ Йаһоwа Хwәде, Иса кʹьфш кьр, wәки әw дь Пʹадшатийа әʹзманда сәрwертийе бькә. Дь Кʹьтеба Пирозда дәрһәqа Иса Мәсиһ һатьбу готьне: «Әwе мәзьн бә у Кӧрʹе Йе Һәри Жорьн wе бе готьне  . . . Әwе һʹәта-һʹәтайе пʹадшатийе . . . бькә у хьлазийа Пʹадшатийа wи wе тʹӧнәбә» (Луqа 1:32, 33). Иса шагьртед хwә һин дькьр, wәки әwана дәрһәqа ве пʹадшатийе дӧа бькьн: «Пʹадшатийа тә бе, әʹмьре тә бә, чаwа ль әʹзмен, ӧса жи ль сәр әʹрде» (Мәтта 6:10). Һьнә wәʹдә шунда жь ве кʹьтебе әме пебьһʹәсьн, кӧ Хwәде һʹәму сәрwеред мәрьва wе бьдә һьлдане у дәwса ве йәке тʹәне wе Пʹадшатийа Хwәде бә. (Бьхунә Данийел 2:44.) Һьнге тʹәмамийа әʹрд wе бьбә щьнәт.

ДЬНЙА ТʹӘЗӘ НЕЗИК Ә!

15. Чь те һʹәсабе «әʹрдәки ну»?

¹⁵ Кʹьтеба Пироз гӧмане дьдә мә: «Әм һивийа әʹрдәки ну у әʹзманед ну нә, ль гора созе wи, кʹижанада рʹастийе бьминә» (2 Пәтрус 3:13; Ишайа 65:17). Щарна дь Кʹьтеба Пирозда, хәбәра «әʹрд» те һʹәсабе мәри, йед кӧ ль сәр әʹрде дьжин (Дәстпебун 11:1). Ләма жи «әʹрдәки ну» әв те һʹәсабе мәрийед кӧ Хwәде хwәш тен.

16. Пʹешкʹешәкә qимәт, йа кӧ Йаһоwа Хwәде мәрʹа дьдә чь йә, у чь гәрәке бькьн, wәки ве пʹешкʹеше бьстиньн?

¹⁶ Иса Мәсиһ соз да, кӧ дьнйа тʹәзәда, мәрийед кӧ Хwәде хwәш тен, wе «жийина һʹәта-һʹәтайе» пʹешкʹеш бьстиньн (Марqос 10:30). Жь кʹәрәма хwә вәкә кʹьтеба Йуһʹәнна 3:16 у 17:3 бьхунә, у пебьһʹәсә һәла бь гьлийед Иса әм чь гәрәке бькьн, wәки жийина һʹәта-һʹәтайе бьстиньн. Ле ньһа wәрә әм жь Кʹьтеба Пироз бьньһерʹьн һәла чь кʹәрәм һивийа wан ә, кʹи кӧ wе дьнйа тʹәзәда, щьнәтеда ль сәр әʹрде бьжин.

17, 18. Чьрʹа әм дькарьн гӧман бьн, кӧ бь рʹастийе ль сәр әʹрде әʹдьлайи wе һәбә?

¹⁷ Зӧлми, нәһәqи, шәрʹ у щәфа wе ида тʹӧнә бьн. Йаһоwа Хwәде wе qьрʹа һʹәму нәһәqа бинә, ле мәрийед баш у һʹәлал wе хьлаз бьн (Зәбур 37:10, 11). Һьн жи ль һʹәму щийа әʹдьлайи wе һәбә, чьмки Хwәде ль ‹доре рʹуйе әʹрде шәран дьсәкьнинә› (Зәбур 46:9; Ишайа 2:4). Һьнге мәрьвед һәq wе сәрфьраз бьн, у әʹрд бь әʹдьлайе тʹьжә бә, «һәта кӧ һив бьqәдә»! (Зәбур 72:7, ИМ).

¹⁸ Qӧльхкʹаред Йаһоwа wе бе хоф бьжин. Бәре, чахе щьмәʹта Исраел гӧрʹа Хwәде дькьрьн, әwана рʹьһʹәт у бе хоф дьжитьн (Qануна Кʹаһинтийе 25:18, 19). Бьдьн бәр чʹәʹве хwә әʹмьре бе хоф дь щьнәтеда чьqас wе бәхтәwар бә! (Бьхунә Ишайа 32:18; Миха 4:4).

19. Әм жь кʹӧ заньн кӧ, дьнйа тʹәзәда бьрчибун ида wе тʹӧнә бә?

¹⁹ Бьрчибун ида wе тʹӧнә бә. «Әwе иди нә тʹи бьн, нә жи бьрʹчи бьн» (Зәбур 72:16; Әʹйанти 7:16). Йаһоwа Хwәде мәрьвед рʹаст wе кʹәрәм бькә у «рʹуйе әʹрде wе . . . [бәре] хwә бьдә» (Зәбур 67:6, АБ).

20. Чьрʹа әм гәрәке дӧдьли нибьн, wәки әʹрд бь рʹастийе wе бьбә щьнәт?

²⁰ Тʹәмамийа әʹрде wе бьбә щьнәт. Рʹожа иройин мәрьвед гӧнәкʹар дьне хьраб дькьн, ле чахе дьнйа бьбә щьнәт, ль сәр әʹрде малед у бахчед бәдәw wе һәбьн (Бьхунә Ишайа 65:21-24; Әʹйанти 11:18). Паше һедиһеди тʹәмамийа әʹрде wе ӧса бәдәw у хас бә ча щьнәта бахче Адәне. Дь Кʹьтеба Пирозда дәрһәqа Йаһоwа Хwәде те готьне: «Тӧ дәсте хwә вәдьки у һʹәму бьщанан [бинбәра] ль гор хwәстьнед хwә тʹер дьки» (Зәбур 145:16, АБ).

21. Әм жь кʹӧ заньн, wәки мәрьв у һʹәйwан тʹәвайи дь әʹдьлайеда wе бьжин?

²¹ Мәрьв у һʹәйwан, тʹәвайи дь әʹдьлайеда wе бьжин. Һʹәйwан у тәрәwьл тʹәвайи wе бьчʹерьн. Һәйнәсәр, зарʹед бьчʹук жи wе нәтьрсьн жь wан тәрәwьла, йед кӧ иро гәлә хоф ьн (Бьхунә Ишайа 11:6-9; 65:25).

22. Чьрʹа нәхwәши ида wе тʹӧнә бьн?

²² Нәхwәши wе ида тʹӧнә бьн. Чахе Иса ль сәр әʹрде бу, әwи гәлә мәрьва жь нәхwәшийед wан qәнщ дькьр, ләма жи ча сәрwере Пʹадшатийа Хwәде ль әʹзмана, әw ида wе тʹәмама qәнщ бькә (Мәтта 9:35; Марqос 1:40-42; Йуһʹәнна 5:5-9). Һьнге wе тʹӧ кәс жь мәрийа wе нәбежә кӧ «әз нәхwәш ьм» (Ишайа 33:24; 35:5, 6).

23. Әw йәк кӧ Йаһоwа мәрийа жь мьрьне wе рʹакә, чьрʹа мә дьлгәрм дькә?

²³ Мәрьвед мәйә незик жь мьрьне wе рʹабьн у һәрге әwана гӧрʹа Йаһоwа Хwәде бькьн, wе ида тʹӧ щар нәмьрьн. Әw һʹәму мәри йед кӧ мьрьн ә дь бира Хwәдеда ньн. Хwәде wе әʹсәйи wана диса вәгәрʹинә жийине. Дь Кʹьтеба Пирозда ньвисар ә: «Һәq у нәһәqе жь мьрьне рʹабьн» (Кʹаред Шандийа 24:15; бьхунә Йуһʹәнна 5:28, 29).

24. Тӧ ль сәр хwә чь тʹәхмин дьки, гава педьһʹәси кӧ дькари дь щьнәтеда ль сәр әʹрде бьжийи?

²⁴ Ахьрикә чьqас баш һивийа wан мәрьва йә, йед кӧ дьхwазьн бона әʹфьрандаре Һьмзор Йаһоwа Хwәде пебьһʹәсьн, тʹәв бьбьнә нас у жерʹа qӧльх кьн! Иса гьлийед ӧса готә qачахәкирʹа, йе кӧ тʹәви wи дардакьри бу: «Те тʹәви мьн бӧһьштеда би» (Луqа 23:43). Иса дәрһәqа щьнәта ль сәр әʹрде wирʹа дьгот, йе кӧ wе бе. Ләма жи гәлә фәрз ә әм һе зәʹф пебьһʹәсьн дәрһәqа Иса Мәсиһ, бь сайа кʹижани әв һʹәму кʹәрәм wе бенә сери.