Чьрʹа Мәсиһийeд Рʹаст бона Хwәдерʹа Qӧльх кьн, Хач Надьн Хәбате?

БЬ МИЛЙОНА мәри wәʹде qӧльхкьрьна хwә Хwәдерʹа, хач һӧрмәт дькьн у дьдьн хәбате. Дь «Әнсиклопедийа Британида» ньвисийә, кӧ «сәва Мәсиһийа, хач әв тьштәки гәлә фәрз ә». Ле бь рʹастийе Мәсиһийeд рʹаст, бона Хwәдерʹа qӧльх кьн, хач надьн хәбате. Ле зани чьрʹа?

Мәʹникә фәрз әw ә, кӧ бь рʹастийе Иса Мәсиһ нә ль сәр хач һатьбу дардакьрьне. Хәбәра стәʹврос жь зьмане Йунани гәләка тʹәрщьмә кьрьн ча «хач». Ле бь рʹастийе әв хәбәр те һʹәсабе «дар, стун йан кʹенар». Дь әʹдәбйәтәкә әʹйанда, дәрһәqа ве йәке ӧса һатьбу ньвисаре: «Хәбәра [Стәʹврос] найе һʹәсабе, дӧ дар сәр һәв, тʹәвайи мьхкьри. . . . Ӧса жи дь Кʹьтеба Пирозда ньвисарeд Йунанийада [Пәймана Ну], тʹӧ щики нәһатийә хәбьтандьне гьлийе ӧса, wәки хач бе һʹәсабе».

Ньвискʹарeд Кʹьтеба Пироз, гава дәрһәqа дардакьрьна Иса дьньвисин, диса хәбәрәк данә хәбате. Әв бь Йунани хәбәра кʹсилон ә (Кʹарeд Шандийа 5:30; 10:39; 13:29; Галати 3:13; 1 Пәтрус 2:24). Әв хәбәр жи те һʹәсабе «дар, стун йан кʹенар».

Һәрмане Фулдә дь кʹьтеба хwәда бь наве «Das Kreuz und die Kreuzigung» (Хач у Дардакьрьн), шьровәкьрийә дәрһәqа wе йәке, чьрʹа wәʹде щәзакьрьне, мәрийeд бәре щарна дар йане жи стун дьданә хәбате. Һәрмане Фулдә аһа ньвисийә: «Ль wи чахи, бах нә һʹәму щийа һәбун, ләма жи сәва кӧ диwана кәсәки бькьн, мәрийа стун йан кʹенар дьданә хәбате. Wана стун дькьрьнә әʹрде. Паше әв мәрьв ль сәр дардадькьрьн, дәстeд wи һьлдьбьрʹандьн у мьх дькьрьн, ньгeд wи жи гьредьдан».

Дь Кʹьтеба Пирозда һәнә гәлә избаткьрьн кӧ дьдьнә кʹьфше, wәки Иса Мәсиһ нә ль сәр хач һатьбу дардакьрьне. Дәрһәqа ве йәке Паwлосе шанди дьгот: «Мәсиһ әм жь wе ньфьрʹа Qануне кʹьрʹин, әw дәwса мә кʹәтә бьн wе ньфьрʹе, чьмки ньвисар ә: ‹Ньфьрʹ ль wи бә, йе кӧ дарва те дардакьрьне›» (Галати 3:13). Ль вьр Паwлос гьлийeд жь кʹьтеба Qануна Дӧщари 21:22, 23 дьwәкʹьлинә, у ль вьр әw дина мә дьдә ль сәр дар, нә кӧ ль сәр хач. Әм ӧса жи пеһʹәсийан, wәки әw мәри, йе кӧ дарва дьһатә дардакьрьне, ньфьрʹ ль wи бу. Ләма жи Мәсиһийeд рʹаст, хач у шькьле Иса ль сәр хач дардакьри, дь малeд хwәда хwәй накьн у надьнә хәбате.

Тʹӧ избатькьрьна ве йәке тʹӧнә, кӧ Мәсиһийeд пешьн һʹәта qьрʹна 3, wәʹде qӧльхкьрьна хwә Хwәдерʹа, хач дьдан хәбате. Ле ида дь qьрʹна 4-да, Константине Император хwә кʹьфш кьр ча мәсиһи у хач qәбул кьр ча симбола Мәсиһийа. Фьрqи тʹӧнә әwи бь чь нети әв йәк кьр, ле әм заньн кӧ хач qә тʹәви Иса Мәсиһ тʹәвгьредайи нинә. Хач тʹәви пʹутпʹарстийе тʹәвгьредайи йә. Дь «Әнсиклопедийа Католикайә Тʹәзәда» ӧса ньвисар ә: «Хач ча Мәсиһи ӧса жи нә Мәсиһи дьдан хәбате». Диса щурʹә-щурʹә әʹдәбйәт һәнә, йeд кӧ әʹйан дькьн кӧ хач тʹәви әʹйд-qәйдeд хьраб тʹәвгьредайи йә, дь wәʹде кʹижанада мәрьва qави дькьрьн, у ӧса жи хач тʹәвгьредайи йә тʹәви һʹәбандьна тәʹве.

Ле һәрге хач тʹәви пʹутпʹарьстийе у хьрабийе гьредайи йә, чьрʹа мәсиһийа дәстпекьрьн әw бьдьнә хәбате? Сәва кӧ пʹутпʹарьст һеса бькарьбьн бьбьнә мәсиһи. Ча жи һәбә, Кʹьтеба Пироз дьбежә, кӧ дь һʹәбандьна рʹастда тʹӧ тьштeд пʹутпʹарьсти гәрәке тʹӧнә бә (2 Корьнтʹи 6:14-18). Кʹьтеба Пироз тʹӧ пʹутпʹарстийе qәбул накә (Дәркʹәтьн 20:4, 5; 1 Корьнтʹи 10:14). Ча те кʹьфше щәм Мәсиһийeд рʹаст гәлә мәʹни һәнә, wәки wәʹде һʹәбандьне хач нәдьн хәбате.a