OMWATSI W’ERIGHA 38
Abalere—Engebe Yenyu Yikendisyabya Yithi?
“Obwowika bwasyakubika.”—EMI. 2:11.
OLHWIMBO 135 Yehova Athi: ‘Mughalha Waghe, Wubye n’Amenge’
EBIKENDI KANIBWAKOa
1. Ni mibere yahi eyikalire eyo Yoasi, Uzia, na Yosia babana?
THATHERA akasasani iwabiribya mwami w’abandu ba Nyamuhanga iwukine mulere kutse mulengwa! Iwukendi kolesya wuthi ehamuli n’obuthoki bwawu? E Biblia yikathubwira okwa balere ng’ab’abo ababya bami be Yuda. Ng’eky’erileberyako, Yoasi abya w’emyaka 7 misa, Uzia abya w’emyaka 16, na Yosia abya w’emyaka 8. Thalengekania okwa buba obo babya bawithe! Nomubanabya omwa mibere eyikalire, abosi mubabana obuwathikya obo bayithagha erisingura ebitsibu n’erithoka erikolha ebibuya bingyi.
2. Busana naki thutholere ithwayeghesya okwa ky’erileberyako kya Yoasi, Uzia, na Yosia?
2 Sithuli bami kutse bami-kali, aliwe thwangan’igha amasomo w’omughaso okwa basathu abakanibweko omwa Biblia aba. Mubanathwamu ndeke, aliwe kandi mubanathwamu nabi. Omw’ikolesya by’erileberyako byabu, thukendi lhangira ekikaleka ithwayithagha erisombolha abanywani abuwene, erisighalha ithunayikehirye, n’erilholha embere erisondekania Yehova.
SOMBOLHA ABANYWANI ABUWENE
Munabwire kithokekene erikwama eky’erileberyako kya Yoasi omw’ihulikirira abanywani abuwene (Lebaya enungu 3, 7)c
3. Omwami Yoasi mwakolhaki bikahika okwa busondoli obo Omuhereri Mukulhu Yehoyada amuha?
3 Gherereraya erithwamu eryuwene erya Yoasi. Iniakine mulere, Omwami Yoasi mwathwamu ndeke. Kundi abya isyawithe thatha, mwaghendera okwa busondoli bw’Omuhereri Mukulhu omuthaleghulha, Yehoyada. Omuhereri oyu mwasondolha Yoasi nga mughalha wiwe-wiwe. Yoasi nayu mwathwamu ndeke kandi mwawathikya abandu erikolera Yehova. Yoasi nibya mwahiraho emitheghekere y’erisuba-subania ehekalu ya Yehova.—2 Emy. 24:1, 2, 4, 13, 14.
4. Thukaghasirawa thuthi thwamalhangira ebihano bya Yehova mwa by’obughuli? (Emisyo 2:1, 10-12)
4 Wamabya iwunemukangiriribwa erianza Yehova n’erighendera okwa bihano biwe, wunemuhebwa ekihembo ky’obughuli. (Soma Emisyo 2:1, 10-12.) Ababuthi bangana thendeka abaana babo omo nzira nyingyi. Thalengekania okwa mibere thatha wa mwali wethu Katya amuwathikirayamo erithwamu ndeke. Obuli kiro thatha wiwe iniakabya akamuthwalha oko sukuru, iniakamukaniraya okw’isako ly’ekiro. Akabugha athi: “Erikanirania eryo irikangwathikaya erikolha ekihikire hakabya emibere eyikalire obuli kiro.” Kandi ibbwa obusondoli obwe Biblia obo ababuthi bawu bakakuha bwamabya nga bwamalyathangirira obwiranda bwawu? Ni kyahi ekyanga kuwathikya eriligha obusondoli bwabu? Mwali wethu ya Anastasia akibuka ngoku ababuthi biwe mubamuwathikya eriminya ekikaleka ibahiraho ebilhaghiro birebe. Akabugha athi, “Ekyo mukyangwathikya erilhangira ebilhaghiro ebyo ng’obutheya bw’olhwanzo butsira ng’ebikakiryo.”
5. Ebyo wukakolha bikendi hamba bithi okwa babuthi bawu na Yehova? (Emisyo 22:6; 23:15, 24, 25)
5 Wukendibya wunemughendera okw’ihabulha ery’Amasako eryo wukahebawa, wukendi tsemesya ababuthi bawu. Ekikulhu kutsibu, wukendi tsemesya Yehova kandi iwabya munywani wiwe kera na kera. (Soma Emisyo 22:6; 23:15, 24, 25.) Mbwino ekyo sikirileka wukabya n’enzumwa mbuya ey’erigherererya eky’erileberyako kya Yoasi iniakine mulere?
6. Ni habulha lyandi eryo Yoasi atsuka erihulikirira, kandi mumwalhwiririraki? (2 Emyatsi y’Emigulu 24:17, 18)
6 Ighira okw’ithwamu libi lya Yoasi. Yehoyada abere abiriholha, Yoasi mwasombolha abanywani babi. (Soma 2 Emyatsi y’Emigulu 24:17, 18.) Mwathwamu erihulikirira abanya-mwami abe Yuda abathabya banzire Yehova. Obundi wukaligha ngoku Yoasi abya w’eriyihighulha okwa banywani babi. (Emi. 1:10) Omwakanya k’ekyo, mwahulikirira abo akahulhamo banywani biwe. Nibya n’omughulhu mughalha wabo ya Zekaria alengaho erimuhengulha, Yoasi mwamwithisya. (2 Emy. 24:20, 21; Mt. 23:35) Eki ka kyabya kindu ekikalire kandi eky’obukiru! Yoasi mwatsuka engebe yiwe ya ndeke, aliwe eky’obulighe mwabya muyisamambuli kandi mwithi. Erighunzerera, abaghombe biwe-biwe mubamw’itha. (2 Emy. 24:22-25) Ka angabere omwa ngebe eyuwene kwa lholha embere erihulikirira Yehova n’abamwanzire! N’isomo lyahi eryo wanganza erigha omwa ky’erileberyako eki?
7. Ni bahi abo wanga sombolha mw’abanywani bawu? (Lebaya n’ekisasani.)
7 Erisomo lighuma eryo thwang’ighira okw’ithwamu libi lya Yoasi liri lithi thutholere ithwasombolha abanywani abakendi thuhambako ndeke—abanzire Yehova kandi abanzire erimutsemesya. Sithutholere thukasubulira okw’inywana ab’emyaka yethu basa. Wibuke, Yoasi abya mulere kutsibu oku munywani wiwe Yehoyada. Bikahika okw’isombolha abanywani, yibulhaye: ‘Bakananyiwathikaya erighumya erikirirya lyaghe omu Yehova? Banemunyihira mw’omuhwa w’erighendera okwa bihano bya Nyamuhanga? Bakanakanaya oku Yehova n’ekwenene yiwe y’obughuli? Bakanasikaya ebihano bya Nyamuhanga? Bakanakwama kyambwira ebya nanganza eriowa, kutse banawithe obuthubaha bw’erinyihengulha namasobya?’ (Emi. 27:5, 6, 17) Ahathe eribisirira, banywani bawu bamabya isibanzire Yehova, siwuli bayithagha. Aliwe wamabya iwunawithe abanywani abanzire Yehova, bamakirire—bakendi kuwathikya mughulhu wosi!—Emi. 13:20.
8. Thwamabya ithukakolesaya omuthahulha w’erikanirania, ni byahi ebyo thutholere ithwalengekaniako?
8 Emithahulha y’erikanirania yanganabya nzira eyuwene ey’eribya bughuma n’ab’efamile n’abanywani. Aliwe abangyi bakakolesaya enzira y’erikaniraniamo eyi erihalisya abandi, erihirako ebisasani n’esyovidiyo sy’ebyo babirighulha kutse erikolha. Wamabya iwukana kolesaya emithahulha y’erikanirania, yibulhaye: ‘Mbwino ekilhubirirwa kyaghe ni halisya abandi? Mbwino ekilhubirirwa kyaghe ly’erihimba abandi kutse ni yihalhamba? Mbwino nganemulighira abandu abakakolesaya omuthahulha oyu erihamba nabi okwa malengekania, emibughire, n’emikolere yaghe?’ Mughalha wethu Nathan Knorr, oyuwabya mughuma w’okwa Kathunga Akakasondolha, mwaha erihabulha lino: “Isiwalengaho eritsemesya abandu. Erighunzerera hakendibya isihali oyo wamatsemesya. Tsemesaya Yehova, neryo wukendi tsemesya abosi abanzire Yehova.”
EKIYITHAWA EKY’ERIBYA ITHUNAYIKEHIRYE
9. Yehova mwawathikya Uzia erikolhaki? (2 Emyatsi y’Emigulu 26:1-5)
9 Gherereraya erithwamu eryuwene erya Uzia. Iniakine munyethu, Omwami Uzia aby’ayikehirye. Mwigha ‘erisonda-sonda Nyamuhanga’ w’okwenene. Kandi Yehova mwamutsumulha omwa mingyi y’okwa myaka yiwe 68. (Soma 2 Emyatsi y’Emigulu 26:1-5.) Uzia mwakinda abangyi b’okwa syonzighu sy’ekihanda kye Israeli kandi mwalhangira athi e Yerusalemu yikatheghibawa ndeke. (2 Emy. 26:6-15) Omo kwenene, Uzia mwatsemera ebyosi ebyo Nyamuhanga amuwathikaya erikolha.—Omu. 3:12, 13.
10. Ni kyahi ekyahika oku Uzia?
10 Ighira okw’ithwamu libi lya Uzia. Omwami Uzia aby’abeghere eriha abandi b’obusondoli. Mbwino ekyo mukyaleka inialengekania athi angana kolha ekyosi-kyosi ekyo anzire? Ni kwenene, kiro kighuma Uzia mwathwamu eringira omwa hekalu ya Yehova kandi omwa miyikangiriro mwanza erihisya obukwa oko kiherero, ekindu ekyo abami bathabya balighirwe erikolha. (2 Emy. 26:16-18) Omuhereri Mukulhu Azaria mwalengesya erimuhengulha, aliwe Uzia mwahithana kutsibu. Eky’obulighe, mwatsandya erina liwe ery’obuthaleghulha kandi mwasuyirwa omw’ibyako ebihagha. (2 Emy. 26:19-21) Ka angabere omwa ngebe eyuwene kwathwamu erisighalha inianayikehirye!
Omwakanya k’eriyihalhamba busana n’ebyo thukathoka, thutholere ithwasubulirya Yehova y’olhukengerwa omwakanya k’eriyihalho busana n’ebyo thukathoka (Lebaya enungu 11)d
11. Ni byahi ebyo thwanga kolha ebyanga kangania nga thunayikehirye? (Lebaya n’ekisasani.)
11 Uzia abere akathunga obuthoki, mw’ibirirwa ngoku Yehova ya nzuko y’amaaka wiwe n’engulha-kulhana yiwe. Thuk’ighaki? Thukakolha ndeke thukayibukya ngoku emighisa n’esyonzunzo syethu bikalhua oku Yehova. Omwakanya k’eriyiheka busana n’ebyo thukathoka, thutholere ithwasubulirya Yehova y’olhukengerwa busana n’ebyo thukathoka.b (1 Kor. 4:7) Omw’iyikehya thutholere ithwaminya ngoku sithuhikene kandi ngoku thukayithagha erikungwa. Mughalha wethu oyuli omwa myaka yiwe ye 60 akabugha athi: “Nabir’igha erithendi yowa nabi abandi bakaminya ebisobyo byaghe. Namakungwa busana n’ebisobyo by’obukiru ebyo hakanayira ingakolha, ngalengaho erikolha esyombinduka n’erilholha embere erikolera Yehova.” Okwenene kuli kuthi, thwamubaha Yehova n’erilholha embere eriyikehya, engebe yethu iyikendyuwana.—Emi. 22:4.
LHOLHA EMBERE ERISONDEKANIA YEHOVA
12. Iniakine munyethu, Yosia mwasondekania athi Yehova? (2 Emyatsi y’Emigulu 34:1-3)
12 Gherereraya erithwamu eryuwene erya Yosia. Yosia abya mulengwa akatsuka erisondekania Yehova. Abyanzire erigha oku Yehova n’erikolha erisonda Liwe. Nomwabine, engebe siyabya nyolho okwa mwami mulere oyu. Abya w’erikangania emimanire yiwe omw’iramya ly’okwenene omughulhu eriramya ly’amabehi lyakanyirira. Kandi kwenene mwakolha ekyo! Yosia abere athali ahikya emyaka 20, mwatsukiraho erilhusya omwa Israeli mw’eriramya ly’amabehi.—Soma 2 Emyatsi y’Emigulu 34:1-3.
13. Eriyihayo oku Yehova likakuhambako lithi?
13 Nomuwangabya iwukine mulere kutsibu, wangana thwamu erigherererya Yosia omw’isondekania Yehova n’erigha erisima emibere Yiwe. Wamakolha ekyo, iwukendianza eriyihayo okw’iyo. Eriyihayo eryo likendi hamba lithi okwa ngebe yawu eya buli kiro? Luke, oyuwabatizibawa inianawithe emyaka 14, akabugha athi, “Eritsuka lino n’erilholya embere ngendihira erikolera Yehova ly’embere omwa ngebe yaghe n’erilengaho erimutsemesya.” (Mk. 12:30) Ka ni mughisa wamabya n’eriyisunza ery’erikolha ekiri ng’ekyo!
14. Iha eby’erileberyako ebikakanganaya ngoku eyindi minyethu yinemugherererya Omwami Yosia.
14 Ni bitsibu byahi ebyo wangabana iwe ng’omughombe wa Yehova omulere? Johan, oyuwabatizibawa inianawithe emyaka 12, akakanaya okwa kahathikano ako abo akasoma nabu bakamuhirako ak’erikolesya ethaba y’ekyuka. Erithoka eribana akaghalha k’erirwanisya akahathikano ako, Johan akayibukaya ngoku ethaba y’ekyuka yangana hamba nabi okwa maghalha wiwe n’obunywani bwiwe na Yehova. Rachel, oyuwabatizibawa inianawithe emyaka 14, akasoborera ekyamuwathikaya erighumira ebitsibu ebyo akabana okwa sukuru. Akabugha athi: “Ngalengaho erihambania ebyo ngalhangira n’ekindu kirebe eky’obunyakirimu. Ng’eky’erileberyako, erisomo erye histore lyangana leka ing’ibuka omwatsi kutse obuminyereri bulebe bwe Biblia. Kutse erikanirania lirebe lyangana nyibukya erisako eritholere eryo nangabwirako omundu.” Ebitsibu ebyo wukabana byanganabya mbaghane okwa ebya Omwami Yosia abana, aliwe wanganabya n’amenge kandi muthaleghulha ngoku Yosia abya. Erithoka erighumira ebitsibu iwukine munyethu kikendi leka iwathoka erighumira ebitsibu ebikasa.
15. Ni byahi ebya wathikaya Yosia erikolera Yehova buthaleghulha? (2 Emyatsi y’Emigulu 34:14, 18-21)
15 Omwami Yosia abere abirikulha, mwatsuka erisuba-subania ehekalu. Omubiiri oyo abere anemukolhwa, “ekitabu ky’emighambo y’Omwami Mukulhu eyahabawa omo byalha bya Musa” mukyabanika. Abere akowa kikasomwa, omwami mwayira eky’erikolha erighendera okwa byakyamabugha. (Soma 2 Emyatsi y’Emigulu 34:14, 18-21.) Wunanzire iwasoma e Biblia mughulhu wosi? Wamabya iwunemulengesya, wunemutsemerayo? Wunemubana Amasako awanga kuwathikya ahabwawu? Luke, oyukanibweko okw’itsuka, akahandika esyonzumwa esyo akabana esikamutsemesaya. Mbwino erikolha ekiri ng’ekyo sikyanga kuwathikya eryibuka Amasako kutse esyonzumwa esyo wanzire? Wukendibya wukongera eriminya e Biblia n’erianzayo, kwa wunemwendyongera wuthya erianza erikolera Yehova. Kandi ng’Omwami Yosia, iwukendiyira eky’erikolha erikwamana n’Ekinywe kya Nyamuhanga.
16. Ni kyahi ekyaleka Yosia iniakolha ekisobyo ekikalire, kandi n’isomo lyahi eryo thukamw’ighirako?
16 Ighira okw’ithwamu libi lya Yosia. Yosia abere ahikya emyaka nga 39, mwakolha ekisobyo ekyaleka engebe yiwe iyahwaho. Mwayikethera amaaka wiwe omwakanya k’erisaba Yehova y’obusondoli. (2 Emy. 35:20-25) Hane ekya thukamwighirako. Nomuthwangabya ithukulire omwa myaka kutse ithwamabirighunza buthuku ithunemwigha e Biblia, thutholere ithwalholha embere erisondekania Yehova. Ekyo mwamuli erisaba obusondoli bwiwe mughulhu wosi, eriyeghesya Ekinywe kiwe, n’erighasirwa omw’ihabulha ly’Abakristayo abakulire bunyakirimu. Neryo ithwangana ghana erithasyakolha ebisobyo binene-binene kandi ithwangana tsema.—Yak. 1:25.
ABALERE—ENGEBE YENYU YANGANUWANA
17. Emyatsi eyihambire okwa bami basathu be Yuda yikathweghesayaki?
17 Obunyethu w’omughulhu ow’eribaniramo ehighisa ehyuwene. Ebihambire oku Yoasi, Uzia, na Yosia bikakanganaya ngoku abalere bangana thwamu ndeke kandi ibakwama enzira ey’eritsemesya Yehova. Ngoku thwamabirilhangira, ni kwenene, si buthekwa-buthekwa indi engebe yikendyuwana. Nomwabine, thwamagherererya ebibuya ebyo abami aba bakolha n’eriyihighulha okwa bisobyo byabo, ithwangana tsema.
Dawudi iniakine mulere mwayithunda oku Yehova. Nyamuhanga mwamusima kandi engebe yiwe muyuwana (Lebaya enungu 18)
18. Ni by’erileberyako byahi eby’Amasako ebikakanganaya ngoku engebe yawu yang’uwana? (Lebaya n’ekisasani.)
18 Omwa Masako mune emyatsi eyihambire okwa yindi minyethu abayithunda hakuhi na Yehova, bamasimwa nayu, kandi engebe yabu yamuwana. Dawudi abya mughuma w’okw’ibo. Iniakine mulere, mwathwamu eribya okwa lhuhandi lhwa Nyamuhanga n’enyuma waho amabya mwami omuthaleghulha. Ni kwenene, ihakanayira iniasobya, aliwe Yehova mwamusima. (1 Bam. 3:6; 9:4, 5; 14:8) Wanganahirwa mw’omuhwa omw’iyeghesya okwa ngebe ya Dawudi n’obuthaleghulha bwiwe. Kutse iwangana yeghesya okwa ky’erileberyako kya Mariko kutse ekya Timoteo. Wukendi lhangira ngoku mubakolera Yehova eritsuka bulere kandi bamalholha embere erimukolera buthaleghulha; engebe yabu muyuwana.
19. Ni ngebe eyiri yithi eyo wanga thunga?
19 Emibere wukakoleserayamo engebe yawu lino yikakanganaya engebe yawu nga yikendisyabya yithi obuthuku obukasa. Wamayikethera Yehova butsira obuminya bwawu iniakendi kusondolha. (Emi. 20:24) Iwukendi tsema n’eribya n’engebe eyiwithe ekighendererwa. Wibuke, Yehova akalhangira ebyo wukamukolera mwa by’obughuli. Mbwino hane enzira eyuwene kutsibu eya wanga koleseryamo engebe yawu kwilhaba erikolera Thatha wethu w’elhubulha ow’olhwanzo?
OLHWIMBO 144 Hira Ameso Wawu Okwa Kihembo!
a Abalere, Yehova anasi ku mukabana ebitsibu ebyangalenga okwa bunywani bwenyu nayu. Wanga thwamu wuthi ndeke nuku wutsemesaye Thatha wawu w’elhubulha? Thukendi kania okwa by’erileberyako by’abalhwana basathu ababya bami be Yuda. Lebaya ebyo wang’ighira okw’ithwamu lyabo.
b Lebaya akasanduko “Yitheghaye ‘okw’Iyikehya ery’Amathebo’” omo mwatsi “Obuminywa bw’Okwa Intaneti Nina bw’Omughaso?” owali okwa jw.org.
c ERISOBORERA EKISASANI: Mwali wethu oyukulire bunyakirimu anemuhabulha mwali wethu omulere.
d ERISOBORERA EKISASANI: Mwali wethu oyuwithe ekitsweka okwa lhuhindano akayikethera Yehova kandi akamusubuliraya olhukengerwa.