Byuba Lunyuki pa Kwikala pa Kintu

NYUKI yakonsha kwikala pa kintu kiji kyonse kwakubula lukatazho. Ki ka kilengela?

Langulukai pa Kino: Lunyuki pa kwikala kechi wikala lubilo ne, inge poakeba kwikala ke pepipe, ufwomona bulume pa kuba’mba ekale bulongo kwakubula kutupila. Pa kuba bino, wingijisha mashinda abiji. Jishinda jitanshi ke kuyuka bulume wa kutumbukilapo ne bula bwa kintu kyo abena kukeba kwikalapo. Kuba bino kumukwashako kukepeshako bulume inge watumbuka. Bilongolo bikwabo kechi byuba bino ne, mambo meso abyo kechi aji na bulume wa kuyuka bula bwashalako pa kintu kyo bikeba kwikalapo ne.

Lunyuki umona bingi kukila bimona bantu inge ke bengijishe Kiñambañamba kya kumwenako bintu biji palepa. Nyuki inge yafika pepi pa kintu kyo ibena kukeba kwikalapo, kino kintu kitendeka kumweka kubaya. Kukebakeba kwaubiwe pa Australian National University, bataine kuba’mba lunyuki inge watumbuka kabiji ke akebe kwikala, ufwomonako bulume saka aji mwiulu pa kuba’mba atwajijile kumona kintu kyo abena kukeba kwikalapo. Inge wafika po abena kukeba kwikala, kechi utupila ne mambo a kukepeshako bulume wa kutumbuka.

Pepala wa Proceedings of the National Academy of Sciences wambile’mba: “Byuba lunyuki pa kwikala pa kintu kwa kubula kutupila, kwakonsha kukwasha aba balenga tubintu tutumbuka twakwingijisha twapasha malobochi.”

Mwalangulukapo’mba ka? Nanchi byuba lunyuki pa kwikala pa kintu byaishilekotu abyo bine nyi, inyi byobyo bamulengele?