BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • brg031208
  • Naswile Byaamba Lesa pa Mashi

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Naswile Byaamba Lesa pa Mashi
  • Labainga!: Naswile Byaamba Lesa pa Mashi
  • Tumitwe tucheche
  • Kufunda Bintu Bileta Bikola
  • Kechi Kukekala Kukolwa Nangwa Kufwa Ne
  • Kuswa Byaamba Lesa pa Mashi
  • Kulumbulula Lesa byo Amona Mashi
  • Nanemekele bingi byaamba Lesa pa Mashi Nangwa kya Kuba, Kuba Bino Kechi Kwapeelele ne
  • Twajijilai Kufunjila ku Mwine Dokotala Mukatampe Uji Mwiulu
Labainga!: Naswile Byaamba Lesa pa Mashi
brg031208

Naswile Byaamba Lesa pa Mashi

Byashimikizha Dokotala Umo

NAJINGA mu kibamba kya mu kipatela mo bafunjishisha bya michi na kulumbulwila bakwetu badokotala byo twataaine kyalengejile muntu kufwa. Muntu wafwile wajinga na kilonda kikatampe munda. Naambile’mba: “Kyalengejile uno muntu kufwa ke na mambo a kuba’mba maselo achila afwile ne mafyo kubula kwingila bulongo na mambo a mashi o bamubikile.”

Dokotala umo waimene ne kwamba na bukaji amba, “Ubena kwamba’mba twamubikile mashi atama nyi?” Nakumbwile’mba, “Ine kechi mo mo naji kutazha ne.” Byo twatambilenga pa TV byajinga mafyo a iwe muntu wafwile, nanungilepo kuba’mba: “Tubena kumona kufwa kwa maselo achila mu mafyo anji kabiji kino kyo kyalengejile mafyo kuleka kwingila.”a Mwisambo wakosele bingi kya kuba bañumishe mate mu kanwa. Nangwa kya kuba aye wajinga pa kifulo kya peulu, bino nakaine kuswa byo aambilenga.

Kino kintu kyamwekele saka nkyangye kwikala Kamonyi wa Yehoba. Nasemekelwe mu mwaka wa 1943 mu muzhi wa Sendai, uji ku buyeke bwa kyalo kya Japan. Na mambo a kuba’mba batata bajinga bashayuka ba bikola kabiji bajinga badokotala ba bikola bya ku bongo, nafuukwilepo kufunda bya michi. Mu mwaka wa bubiji ye najinga pa sukulu wa bya michi, mu 1970, nasongwele nsongwakazhi wa jizhina ja Masuko.

Kufunda Bintu Bileta Bikola

Masuko waingilanga nkito pa kuba’mba twikale na mwakumwena bya mu bwikalo kimye kyo najinga ku sukulu. Natemenwe bingi kufunda bya michi. Nakuminye bingi pa kuyuka mubiji wa muntu byo alengwa mu jishinda ja kukumya. Nangwa byonkabyo, kechi nalanguukangapo’mba kuji Mulenga ne. Nalangulukanga’mba kufunda bya michi kukandetela lusekelo mu bwikalo. Onkao mambo, byo naikele dokolata, nafuukwilepo kutwajijila kufunda pa bintu bileta bikola.

Byo twatumbwilenga mibiji ya bantu bafwile na kansa pa kuba’mba tuyuke kine kintu kibepayile, natendekele kuzhinauka jishinda ja kubukilamo bantu ja kwibabika mashi. Bantu bakolwa kikola kya kansa inge kyabaya mashi atendeka kukepa mu mubiji. Na mambo a kuba’mba jishinda jo babukilamo bantu bakolwa kansa jilengela mashi kukepelako mu mubiji, badokotala javula bamba kuba’mba bafwainwa kwibabika mashi. Nangwa byonkabyo, amiwa namwene kuba’mba kwibabikamo mashi kulengelatu kansa kusampana ku binungwa byavula bya mu mubiji. Kishinka ke kya kuba’mba, bashayuka ba michi bavula bataana kuba’mba kubika bantu mashi kulengela mubiji wa muntu kubula kwikala na bulume bwa kwizhikijila ku bikola. Kabiji kino kyakonsha kulengela bilonda kutumba jibiji mu mibiji ne kulengela bavula kubula kukosa.b

Mu mwaka wa 1975, mo mwaubiwe kintu kyo nalumbulula ku ntendekelo. Dokotala wajinga pa kifulo kikatampe ye watajilenga pa uno muntu kabiji wajinga shayuka wa bya mashi. O ene mambo o azhingijile kimye kyo aumvwine naamba’mba kubika mashi yewa muntu wakolelwe ko kwalengejile’mba afwe. Nangwa byonkabyo, natwajijile kulumbulula bintu byo namwene, kabiji pa kupitapo kimye wafwomokele.

Kechi Kukekala Kukolwa Nangwa Kufwa Ne

Pa kyonkakya kimye bakazhi bami po po bebafwakashijile ku inetu wakoma wajinga Kamonyi wa Yehoba. Waingijishe kyambo kya “Yehoba” pa kwamba, kabiji bakazhi bami bamwipwizhe byo kilumbulula. Uno Kamonyi wakumbwile’mba, “Yehoba ke jizhina ja Lesa wa kine.” Ba Masuko batendekele kutanga Baibolo kufumatu ku bwanyike. Bino Baibolo ye baingijishanga pafwainwa kwikala jizhina ja Lesa bapingizhepo kyambo kya “NKAMBO.” Batemenwe bingi byo bafunjile’mba Lesa uji na jizhina.

Ba Masuko ponkapotu batendekele kufunda Baibolo na uno Kamonyi wakikulumpe. Byo nabwelele ku nzubo kufuma ku kipatela na kimye kya 1 koloko wa ku makya, bakazhi bami bambuujile na lusekelo amba, “Baibolo waamba’mba bikola ne lufu bakebifumyapo.” Nakumbwile’mba, “Kyakonsha kuwama bingi.” Batwajijile kwamba’mba, “Na mambo a kuba’mba ntanda ipya ijitu pepi, kechi mbena kukeba’mba mutayenga kimye kyenu ne.” Nalangulukile’mba babena kukeba kuba’mba ndeke nkito ya budokotala. Onkao mambo, nazhingijile bingi kabiji lumvwañano lwakepele mu masongola etu.

Nangwa byonkabyo, bakazhi bami kechi balekele kuntundaika kuba’mba ngyukilepo byavula ne. Balombanga kwi Lesa kuba’mba ebakwashe kutaana binembelo byafwainwa ne kuntangila. Byambo byamfikile bingi pa muchima ke byambo biji pa Musapwishi 2:22, 23 bya kuba’mba: “Nanchi muntu umwenamo ka mu mingilo yanji yonse yakosa ne mu kintu kimulengela kwingila na ngovu pano pa ntanda? . . . Bintu byonse byo oba mu bwikalo bwanji bonse, bimuletelatu bulanda ne kulefulwa kabiji bimulengela kwikala na kilabila bufuku. Bino nabyo byo byatu.” Kino kyo kyo naubilenga. Kufunda bya michi mute ne bufuku kumona ne byawama bifumamo ne.

Juba jimo pa Mulungu lukelo mu July 1975, kimye bakazhi bami kyo bayile ku Nzubo ya Bufumu ya Bakamonyi ba kwa Yehoba, ne amiwa nafuukwilepo kuya. Bakazhi bami bakuminye bingi byo bamwenetu nafika kabiji Bakamonyi bantambwijile bingi bulongo. Kufumatu jo ja juba, natwajijile kupwila jonse pa Mulungu. Byo papichile nobe ñondo umo, Kamonyi umo watendekele kumfunjisha Baibolo. Kabiji byo papichile bañondo basatu kufuma po batendekejile kufunda Baibolo na Bakamonyi ba kwa Yehoba, bakazhi bami babatizhiwe.

Kuswa Byaamba Lesa pa Mashi

Kechi pabanjile ne, nafunjile kuba’mba Baibolo wakambizha bena Kilishitu ‘kukana mashi.’ (Byubilo 15:28, 29; Ntendekelo 9:4) Na mambo a kuba’mba nalangulukanga’mba kubika mashi mu muntu wakolwa kechi kukwasha ne, kechi kyankatezhe kuswa byaamba Lesa pa mashi ne.c Nalangulukile’mba, ‘Inge kya kuba kuji Mulenga kabiji ye waamba bino, ko kuba’mba kyo aamba kyo kintu kyawama.’

Nafunjile ne kuba’mba kintu kyaleta bikola ne lufu ke bundengamambo bwa kwa Adama. (Loma 5:12) Pa kikye kimye, nafunjilenga pa kilengela mafuta ne bintutu bikwabo kulamata mukachi ne pangye ya mikotakota ya mashi. Byo tuya na kukoma, mikotakota itendeka kukosakana ne kufinankana, kabiji kino kyo kileta bikola nabiji kikola kya ku muchima, mashi kubula kwenda bulongo ne kukankalwa kufika ku bongo ne kikola kya ku mafyo. Kino kyakwatankana bingi na kishinka kya kuba’mba bumbulwa kulumbuluka bo twasana bo buleta bikola. Kufumatu kikye kimye, kizaku kyami kya kufunda bya michi kyatendekele kukepa. Yehoba Lesa ye yenkatu wakonsha kufumyapo bikola na lufu.

Mu March 1976, byo bapichile bañondo batanu na babiji kufuma po natendekejile kufunda Baibolo, nekilekele kufunda pa sukulu mukatampe wajinga pa kipatela. Naakaminwe’mba kechi nkengilapo jikwabo nkito mu kipatela ne, bino nataaine nkito pa kipatela kikwabo. Nabatizhiwe mu May 1976. Nafuukwilepo kuba’mba jishinda jawama ja kwingijishishamo bumi bwami ke kwingila mwingilo wa kimye kyonse nangwa’mba bupainiya, kabiji natendeke uno mwingilo mu July 1977.

Kulumbulula Lesa byo Amona Mashi

Mu November 1979, ba Masuko ne amiwa twavilukijile mu kipwilo kya Chiba Prefecture mwakepeele bingi basapwishi. Kabiji konka kuno kuji kipatela mo naingijilenga pa moba amo. Juba jitanshi kutendeka kwingila mu kino kipatela, badokotala bavula baishile po najinga ne kungipuzha’mba: “Byo uji Kamonyi wa kwa Yehoba, wafwainwa kuba byepi inge muntu wakolwa ubena kukebewa kumubika mashi?”

Na mushingi nebalumbulwijile’mba nafwainwa kulondela byaamba Lesa pa mashi. Nebabuujile kuba’mba kuji mashinda akwabo akwingijisha kubukilamo bantu kubula kwa kwingijisha mashi, ano o mashinda o nafwainwa kwingijisha kukwashishamo bantu bakolwa. Byo papichile jiola jimo, mukulumpe wa badokotala waambile’mba: “Naumvwa. Inge kya kuba muntu wakolwa kechi uji na mashi avula ne, tusakuyuka bya kumubuka nangwatu obewa ufwako.” Uno mukulumpe wa badokotala wajinga muntu wakanama bingi, bino kufumatu po twisambile, twaikele balunda kabiji wanemekele bingi bintu byo naitabilamo.

Nanemekele bingi byaamba Lesa pa Mashi Nangwa kya Kuba, Kuba Bino Kechi Kwapeelele ne

Twaingijilenga mu Chiba ofweshi mukatampe wa Bakamonyi ba kwa Yehoba uji mu Japan ye bakishimikilenga mu muzhi wa Ebina. Amiwa ne mukazhami twayangako jimo mu mulungu na kukwashako Bakamonyi bashimikilenga uno musampi utelwa’mba Betele mu bya michi ya ku kipatela. Byo papichiletu bañondo bacheche, twatambwijile nkalata ya kwitwita kuya na kwingijila pa musampi wa mu Ebina. Onkao mambo, mu March 1981 twavilukijile mu bishimikwa mwajinga ba mingilo bakwetu kukila pa 500. Inge bwakya, amiwa napyanganga mwa kowela ne byolonyi pa mpunzha pa kushimikila. Kabiji mute naingilanga mwingilo wa budokotala wa kukwasha balongo bakolwa.

Nyenga umo wakolelwe wajinga Ilma Iszlaub, waishile ku Japan kufuma ku Australia wajinga mishonale mu 1949. Uno nyenga wajinga na kikola kya kansa wa mu mashi kabiji bamubuujile ku badokotala kuba’mba ujitu na bañondo bacheche bashalako kuba’mba afwe. Ilma wakaine kumubika mashi mu mubiji kuba’mba ekale na bumi kabiji wafuukwilepo kwikala pa Betele kufikatu ne byo akafwa. Pa kyokya kimye, kechi twajinga na michi ya kuvuzha maselo achila byonkatu byo kiji lelo jino ne. Bimye bimo mashi anji akepanga bingi mu mubiji afikanga ku 3 nangwa 4 gilamuzi! (Mashi akebewa kwikala mu mubiji wa muntu afwainwa kutendekela pa 12 kufika ku 15.) Bino naesekele papelela bulume bwami kumubuka. Ilma watwajijile kuketekela mwi Lesa kufikatu ne byo afwile mu January 1988 byo papichile myaka 7!

Byo papichile myaka yavula, balongo ne banyenga bebatumbwile baingijilenga pa ofweshi wa musampi wa Bakamonyi ba kwa Yehoba mu Japan. Twatemwa bingi kuba’mba badokotala bajinga mu bipatela bya kipikipi baswile kutumbula balongo betu kwa kubula kwibabika mashi. Javula bangitanga mu kibamba mo batumbwila bantu kumona byo babena kuba ne amiwa naingilangako kutumbula bantu bakolwa. Abano badokotala banemekele bingi byafuukwilepo Bakamonyi ba kwa Yehoba pa mambo a mashi. Kwingijila pamo na bano badokotala kwandengejile kwibasapwila byo naitabilamo. Katataka papo dokotala umo pa bano bonse waikala ke Kamonyi wabatizhiwa.

Kintu kyawamako ke kya kuba’mba badokotala bafunda bya kubuka Bakamonyi ba kwa Yehoba kwa kubula kwingijisha mashi. Akino kyalengela ne bantutu bakwabo bakolwa nabo kwibatumbula kwa kubula kwibabika mashi. Aluno twayuka kuba’mba inge muntu bafuma na kumutumbula kabiji babula kumubika mashi mu mubiji, ukosa bingi bukiji kukila bo babika mashi mu mubiji.

Twajijilai Kufunjila ku Mwine Dokotala Mukatampe Uji Mwiulu

Nebikako bingi kufunda michi ya katataka. Pano bino, kechi nesulwa kuleka kufunda pe Yehoba, dokotala mwine mukatampe ne. Aye kechi umonatu biji pangye ya muntu ne, bino umona biji mu muchima wa muntu. (1 Samwela 16:7) Byo nji dokotala, nebikako bingi kukwasha bantu bakolwa kechi kutatu muchima pa kikola kyo akolwa ne. Kuba bino kundengela kukwasha bulongo muntu wakolwa.

Ba Yasushi Aizawa bashimikizha’mba: Natwajijila kwingijila pa Betele kabiji mbena kukwasha bantu kufunda pe Yehoba ne kuyuka mizhilo yanji yaamba pa mashi. Kukwasha bantu kuyuka bino bishinka kundetela bingi lusekelo. Amiwa nashiinwa kuba’mba katatakatu dokotala mukatampe aye Yehoba Lesa akafumyepo bikola byonse ne lufu.

[Tubyambo twa mushi]

a Buku wanembele Dr. Denise M. Harmening wa kuba’mba Modern Blood Banking and Transfusion Practices waambile’mba “kufwa kwa maselo achila” kwakonsha kubiwa “inge muntu wakolwa bamubikamo mashi apusana na anji nangwa inge wanema pa muchima nangwa bamupa jifyo jingi.” Onkao mambo, maselo azhikijila mubiji ku bikola akonsha kulengela muntu kukolelwako na mambo a kumubika mashi. Buku umo waamba pa mashi walumbulula’mba “konaunwa kwa maselo achila kwakonsha kubiwa nangwatu inge tumashi tucheche to babika mu muntu twakankalwa kukwatankana na mashi anji. Inge maselo achila aleka kwingila mu muntu wakolwa, ko kuba’mba mafyo kechi akekala na bulume bwa kufumya ndochi mu mashi ne.”

b Magazini wa mu August 1988 waambile pa bya kubuka kikola kya kansa washimwine’mba: “Aba bo babula kubika mashi kimye kyo babena kwibatumbula bavula bakosa kukila boba bo babikamo mashi.”

c Pa kuba’mba muyukilepo byavula pa mafunjisho a mu Baibolo aamba pa mashi, monai buloshuwa wa kuba’mba How Can Blood Save Your Life? wanemba Bakamonyi ba kwa Yehoba.

[Mabulañano]

“Nalumbulwile’mba kuji mashinda a kubukilamo kwa kubula kwingijisha mashi kabiji ñingila ponka papelela bulume bwami kukwasha bantu bakolwa”

[Mabulañano]

“Mashinda a kubukilamo kwa kubula kwingijisha mashi akepeshako makatazho eya na mambo a kubika bantu mashi mu mubiji

[Bipikichila]

Peulu: Kwamba Jashi

Ku kilujo: Nji na mukazhami aye Masuko

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu