Byo Mwakonsha Kupwisha Malwañano mu Kisemi
Kyakumwenako 1: Bansemi ba kwa Isabela baiya na kufwakasha kimye kya mabanga. Baji bingi na lusekelo pa kumonañana na mwanabo wa mukazhi ne bako babo. Nsemi yense umvwa bulongo umvwe kya kuba mwanamulume wasongola mwanabo uji na muchima wawama.
Kyakumwenako 2: Frank waumatu ipu na bukaji. Usakuba bimo bisa kumwesha kuba’mba wazhingila byonka byo oba jonse. Kino kisakulumbulula kumuzhangaula mapi, kumupanta bibaka, kumudonsa munsuki, ne kumumaka mutwe ku lubumbulu.
KYAKONSHA kwimukumisha bingi kuyuka kuba’mba bya kumwenako byo twaambapo bibena kwamba pa bantutu bamo baji mu masongola.
Byonka bijitu bantu bavula balwa mu bisemi, Frank naye inge uji pa bantu nangwa inge uji na bako banji wibepekezha nobe “muntu wawama.” Pano bino inge uji na mukazhanji, ke muntu wakanama bingi.
Byonka bijitu Frank, banabalume bavula bakomejile mu bisemi bya malwañano, kabiji umvwe bakoma balanguluka amba bino byubilo bijitu bulongo. Bino byubilo bilengela malwañano mu bisemi kechi byawama ne. Kyo kilengela bantu bavula kukumya inge baumvwa kuba’mba wamulume wapuma mukazhanji.
Nangwa byonkabyo, byubilo bya malwañano mu bisemi byasampukila ne pa katele. Kyakumwenako, mu United States bapesapesa bataine kuba’mba mu minititu umo bantu kukila pa 16 baji na makatazho a mu bisemi bo batuma mafoni pa juba. Malwañano a mu bisemi ajitu ntanda yonse, atanwa mu bantu balondela bisho banonshi, ne bantu bapusanapusana. Byokiji kuba’mba kechi makatazho onse o babuula bakapokola ne, kino kibena kulumbulula kuba’mba makatazho abena kubiwa avula bingi kukila ne o babula bakapokola.b
Masawakya amba pa malwañano a mu bisemi alengela bantu kukumya ne kushikisha amba: Nga wamulume wakonsha kumanyika byepi mukazhanji? Nanchi banabalume bapuma bakazhi babo bakonsha kupimpula byubilo byabo nyi?
Bakamonyi ba kwa Yehoba banembi ba uno magazini baitabila kuba’mba mafunde aji mu Baibolo akonsha kukwasha baji mu masongola kupimpula byubilo byabo. Nanchi kyapela kupimpula byubilo bya muntu nyi? Ine. Nanchi kyakonsheka nyi? Ee! Mwingilo wa kufunjisha bantu Baibolo wakwasha bavula kuleka byubilo byatama ne kwikala na muchima wa lusa ne mushingi. (Kolose 3:8-10) Monai kyakumwenako kya kwa Troy ne Valerie.
Bulunda bwenu na bakazhi benu bwajinga byepi patanshi?
Valerie: Juba ja kungipanguzha, ba Troy bampumine mapi kya kuba kyapwishishe mulungu umo na kukola. Walombele lulekelo lwa mambo ne kuñambila kuba’mba kechi ukabwezhapo ne. Byo twisongwele ba mwatawami babwezhabwezhangapo kuñambila bino byambo.
Troy: Bintu byandengelanga kuzhingila byavujiletu, nabiji inge kya kuba mukazhami wabula kunengezha bukiji kajo ka mulajilo. Kimye kimo na mupumanga Valerie na kikunzhi kya buta. Juba jimo na mupumine kyatama bingi kya kuba nalangulukile amba kampe wafwa. Kufuma popo, naesekele kumumvwisha moyo kuba’mba abuke byo nakebelenga kwipaya mwanetu wamulume nobe mbena kukeba kumuchiba pa nshingo na mupenyi.
Valerie: Naikalangatu wa moyo na bamwatawami. Kimye kimo nanyemanga pa nzubo ne kubwela umvwe ba Troy bukaji bwapwa. Byambo bya mukeyu byo bañambilanga byankozhanga bingi ku muchima kukila ne kumpuma.
Troy, nanchi wajinga wakanwa ne kalatu nyi?
Troy: Ee, kufumatu ne ku bwanyike. Nakomejile mu kisemi mwajinga malwañano. Batata bapumanga ba mama, amiwa ne bankasami saka twaikala. Kimye kyo baabene, bamama basongwelwe ku mwanamulume mukwabo uno naye wibapumanga. Kabiji walajile na nyenga yami ne amiwa. Bebataile pakazhima na mambo a kuba bino. Ne amiwa byo byubilo byo najinga nabyo.
Valerie, Mambo ka o mwatwajijile kwikala mu masongola?
Valerie: Najinga bingi na moyo. Nalangulukanga kuba’mba, ‘Inge na nyema uketwipayila pamo na bansemi. Kyafwainwa kwikala byepi inge na mulobela pano bino wazhingila ne kukilamo kuba byatama?’
Nga bintu byatendekele kupimpulwa kimye ka?
Troy: Mukazhami watendekele kufunda Baibolo na Bakamonyi ba kwa Yehoba. Patanshitu, namumvwinanga kichima pa balunda nanji bakatataka bo ajinga nabo, nakebelenga kumukanya kufuma mu kano “kajibumba ke patula.” Kino kyandengejile kukizhamo kumumanyika Valerie ne kushikwa bingi Bakamonyi. Pano bino juba jimo, mwanetu wamulume wa myaka ya kusemwa itanu aye Daniel wabelele kikola kya kifwafwa kabiji wajinga mu kipatela pepi na milungu isatu. Kimye kyabelele mwanetu, Bakamonyi betukwashishe bingi kubikakotu ne kulama mwanetu wamukazhi wa myaka ya kusemwa itanu na umo aye Desiree. Panyuma ya kwingila bufuku bonse, Kamonyi umo wipaine kushala ne Daniel kuzhikisha juba pa kuba’mba ba Valerie nabo balaaleko. Byubilo byawama byamwesheshe bano bantu bonashikilwe byandengejile kupimpula byubilo byami. Na mambo a bino bintu byo baubile, nayukile kuba’mba bano bantu ke bapopweshi ba kine. Onkao mambo, naambijile Bakamonyi umvwe bakonsha kuswa kumfunjisha Baibolo. Kimye kyo nafunjilenga, nayukile byafwainwa kwikala mwanamulume ne byo afwainwa kulamanga mukazhanji. Nalekele byubilo byami byatama ne ñambilo ya mukeyu. Naikajile Kamonyi wa kwa Yehoba.
Ñanyi mafunde a mu Baibolo emulengejile kupimpula byubilo byenu?
Troy: Avula bingi. Pa 1 Petelo 3:7, Baibolo wamba’mba nafwainwa ‘kunemekanga’ mukazhami. Ngalatiya 5:23 utundaika “kukoka muchima ne kwikanya.” Efisesa 4:31 wakanya “mwenga.” Bahebelu 4:13 baamba’mba “bintu byonse . . . byasololwa ku meso” a Lesa. Kibena kulumbulula amba Lesa umona byubilo byami nangwa kya kuba bantu kechi bakonsha kwibimona ne. Kabiji nafunjile kuba’mba nafwainwa kupimpula balunda nami mambo “kupwanañana na babi konauna byubilo byawama.” (1 Kolinda 15:33) Balunda nami bakala bantundaikanga kwikala na byubilo byatama. Balangulukanga amba kijitu bulongo kupuma wamukazhi pa kuba’mba a “kukokelenga.”
Pano luno mwikala byepi mu masongola?
Valerie: Papita myaka 25 kufuma Troy po aikejile Kamonyi wa kwa Yehoba. Kufumatu kyokya kimye, wantemwa bingi, ummwesha kifyele ne kungubila byawama.
Troy: Kafwako byo nafwainwa kuba pa bintu byatama byo naubanga ku kisemi kyami ne. Kechi nafwainwe kuyanjishanga mukazhami ne. Mbena kupembelela kufika kwa kinembelo kya Isaya 65:17, kimye kyo nkalubako ku bintu byatama byo naubanga.
Ñanyi byambo byalutundaiko byo mwafwainwa kubula boba babena kupita mu makatazho a malwañano a mu bisemi?
Troy: Umvwe kya kuba’mba muji na ñambilo yatama kabiji mu manyika kisemi kyenu, yukai kuba’mba mukebewa bukwasho kabiji ba kwimukwasha ko baji. Amiwa kyankwashishe kuleka byubilo byatama ke kufunda Baibolo ne kupwanañana na Bakamonyi ba kwa Yehoba.
Valerie: Kange mwesakanyenga lukatazho lo muji nalo na lwa bakwenu ne, nangwa kulondela bimubula bantu balanguluka amba bayuka bimufwainwa ne. Nangwa kya kuba masongola ami atamine, luno ne wa lusekelo bingi mambo bulunda bwetu ne bamwata wami bwakoselako.
BYAKUPWISHA MALWAÑANO MU KISEMI
Baibolo waamba’mba: “Binembelo byonse byanembelwe na lutangijilo lwa mupashi wa Lesa kabiji byo byawamina kwibafunjisha bantu, kwibakajipila, kwibolola ne kwibajimuna mu bololoke.” (2 Timoti 3:16) Byonka byaamba jishimikila ja kwa Troy, bisemi byavula biji na bena kwabo baji na byubilo byatama, balondela mafunde aji mu Baibolo kabiji bapimpula byubilo byabo.
Nanchi mukeba kufunda byavula bya mu Baibolo byakonsha kwimukwasha mu masongola nyi? Inge mukeba kuyukilapo bikwabo ipuzhai Bakamonyi ba kwa Yehoba baji ku mpunzha kwenu nangwa yai pa intaneti wa www.jw.org.
[Tubyambo twa mushi]
a Mazhina amo aji mu kino kibaaba apimpulwa.
b Ibyo kuba’mba babalume bamo bebapuma ku bakazhi babo. Pano bino masawakya amwesha kuba’mba banabalume bo balengela malwañano a mu bisemi.
[Kipikichala pa peja 11]
Bantu balengela malwañano a mu bisemi bamwesha byubilo byawama pa meso a bantu bino kumbaji bamwesha byatama.
[Kitenguluzha pa peja 12]
MAMBO KA O BABUJILA KUFUMAKO KU BENAKWABO BA MUKEYU?
Mambo ka banabakazhi bamo o batwajijila kwikala na benakwabo baji na byubilo byatama? Kintu kilengela kubula kufumako bachina kuba’mba bintu bikakilamo kutama. Banabalume bamo bambila bakazhi babo amba inge ukayetu nkakwipaya. Ne kine bamo bepaya bakazhi babo.
Bakwabo nabo bakankalwa kufumako mambo bachina amba balunda nabo ne balongo bakebambilanga amba watamisha pa kufumako. Kya kumwenako, Isabel waambiwapo mu kibaba kitanshi, wafumineko ku masongola. Waamba’mba: “Bakolojami babakazhi bazhingijile bingi ne kuñambila amba ubwele ku mwata obe, mambo kechi baswile kuba’mba awa mwanamulume wakanamine ne. Bonse mu kimasamasa bakaine kuntambwila, kino kyandengejile kususuta.”
Kuji bintu bikwabo bilengela banabakazhi kutwajijila na kwikala. Bino ke:
• Bakeba kukomeshesha baana babo pamo.
• Bakamwa kuba’mba kikebakatazhanga kutana mwakumwena abo ne baana babo.
• Balanguluka amba bo balengela makatazho
• Bomvwa bumvu kubula bantu amba bebamanyika.
• Baketekela kuba’mba bintu bikapimpulwa.
Bakamonyi ba kwa Yehoba balondela jifunde ja mu Baibolo ja kuba’mba masongola afwainwa kupwatu inge umo wauba bukende. (Mateo 5:32) Pano bino, kuji bintu bikwabo byakonsha kulengela bantu kwabana inge kya kuba mwatawanji wakilamo kumumanyika kampepo kufikatu ne ku kipimo kya kukeba kumwipaya.
[Kitengulusha pa peja 13]
MAFUNDE A MU BAIBOLO AKWASHA BANABALUME
Lamainga bakazhi benu bulongo ne kwibanemeka.—1 Petelo 3:7.
Temwai bakazhi benu byonka byo mwatemwa mibiji yenu. —Efisesa 5:28, 29.
Koseshai butemwe bwenu. —Efisesa 5:25.
Chinuzhukainga ñambilo yatama.—Efisesa 4:29, 31.
Ilamainga pa kwamba.—Byambo bya Mana 29:11.
Yukai kuba’mba bantu bafwainwa kwimunemeka inge ke mwilame anweba bene pa kwamba.—Byambo bya Mana 16:32.
Langulukainga pa byafwainwa kufumamo mu byo muba.—Ngalatiya 6:7.
Umvwe mwamona kuba’mba musa kuzhingila, kyawama kufumapo.—Byambo bya Mana 17:14.
Shikwai byubilo byatama.—Salamo 11:5.
Monainga bakazhi benu kuba’mba banema.—Ntendekelo 1:31; 2:18.
[Kipikichala pa peja 14]
Kufunda Baibolo kwakwasha babalume bavula baji mu masongola kupimpula byubilo byabo