Byo Mwakonsha Kwingijisha Bulongo Kimye Kyenu

“Nanchi inge najinga na kimye kyabaya!” Mwakyambapo kala bino byambo nyi? Bantu bonse baji na kimye kyaesakana, mambo nangwatu banonshi kechi baji na kimye kyabaya kukila bayanji ne. Kabiji kafwako munonshi nangwa muyanji wakonsha kwikala na butala bwa kimye ne. Umvwe kimye kyapita, ko kuba’mba kyapwa kyaya kechi kikabwelapo jikwabo ne. Onkao mambo, kyawama bingi kwingijisha bulongo kimye kyo tuji nakyo. Twakonsha kuba byepi bino? Akilangulukai pa mashinda ana akwasha bantu kwingijisha kimye bulongo.

Jishinda jitanshi: Tanchikai Bulongo Mingilo Yenu

Tendekelaipo bintu byanema. Baibolo waamba’mba: “Muyuke bintu byanemesha.” (Filipai 1:10) Nengezhai mutanchi wa mingilo yanema, ne ibena kukebewa kwingila ponkapotu kwa kubula kutaya kimye. Bino, vulukai kuba’mba mingilo yanema, nabiji mwingilo wa kukebela kisemi kajo, kimo kimye kechi ukebewa kumwingila ponkapotu ne. Kabiji bintu bimo byafwainwa kumweka nobe bibena kukebewa bukiji bukiji, nabiji kutamba mutanchi umo ye twatemwa pa TV, kechi byakonsha kwikala byanema ne.a

Langulukilainga jimo byo mukeba kuba. Musapwishi 10:10 waamba’mba: ‘Inge kyela kyashima, kabiji wabula kunonako, awa utemako wafwainwa kutayishapo ngovu; bino maana akwasha kuba bulongo.’ Nga kino kitufunjishapo ka? Nonai kapasa kenu, ko kuba’mba, langulukilaipo jimo pa byo mukeba kuba, kepo mukengijisha bulongo kimye kyenu. Mwafwainwa kufumyapo bintu bimo byabula kunema byakonsha kwimonawinatu kimye ne ngovu yenu. Inge mwamona’mba mwashalapo na kimye panyuma ya kwingila bukiji nkito imo, nga mambo ka a kubujila kuya na kwingila mingilo yo mwatanchika kwingila juba jikwabo? Umvwe ke mutanchikile jimo mingilo yenu, mukengilanga bulongo mingilo yenu mu kimye kyafwainwa byonka byuba muntu wa maana unona kapasa kanji.

Kuvuzha bya kuba ne. Kange mubenga bintu byabula kunema byakonsha kwimonawina kimye ne. Kuvuzha bya kuba kwakonsha kwimukokeshatu ne kwimulengela kubula kwikala na lusekelo.

Jishinda ja bubiji: Chinuzhukainga Bintu Byonauna Kimye

Kuba katende ne kukankazhama. “Awa utalatala ku mwela kechi ukakusa ne; kabiji awa utajijisha ku makumbi kechi ukanowa ne.” (Musapwishi 11:4) Nga kino kitufunjishapo ka? Kuba katende konauna bingi kimye kabiji kubwezha mingilo panyuma. Njimi upembelela amba kanatu mvula ikanoke apa bino akajime kechi ukakusa nkunwa nangwa kunowa ne. Kyo kimotu, kwikala na luzhinauko pa bya mu bwikalo kwakonsha kwitulengela kukankazhama. Nangwa twakonsha kulanguluka’mba tukipembeleko kufika pa kimye kyo tukekala na bishinka byonse bino tukayuke bya kufuukulapo. Kya kine, kufuukulapo kuba bintu byanema kukebewa kupesa pesa ne kulangulukapo bulongo. Byambo bya Mana 14:15 byaamba’mba: “Wajimuka utalatala ko aya.” Nangwa byonkabyo, kechi twikala na bishinka byonse pa bintu byavula byo tufuukulapo ne.—Musapwishi 11:6.

Kukizhamo bulumbuluke. Yakoba 3:17 waamba’mba: ‘Maana afuma mwiulu [nangwa’mba afuma kwi Lesa] alengela muntu kwikala ubula kuminatu pa kintu kyo akeba.’ Ibyo, kyawama bingi kukeba kwingila bulongo mingilo pa kuba’mba bintu bilumbuluke. Pano bino, kimo kimye twakonsha kukizhamo bulumbuluke ne kwibikila bikonkwanyi byabaya kya kuba’mba twakankalwa ne kwibifikizha. Kino kyakonsha kwitulefula bingi. Kya kumwenako, muntu ubena kufunda kwamba mulaka ungi wafwainwa kuketekela kuba’mba ukalubankanyanga, bino, saka ayuka’mba monka mu kulubankanya, mo mu kufunda. Pano awa ukizhamo bulumbuluke kechi ukeba kulubankanya ne, kabiji muchima wa uno mutundu umulengela kubula kufunjilapo byavula. Kyawama bingi kwibikila bikonkwanyi byaesakana na bulume bwetu. Byambo bya Mana 11:2 byaamba’mba: ‘Bepelula bo baji na maana.’ Bantu bepelula kechi bakizhamo kwiketekela ne, kabiji javula inge balubankanya beseka abo bene.

Jishinda ja busatu: Yukai pa Kupelela Kabiji Monainga Bintu Byonka byo Biji

Kuyuka pa kupelela na bya mingilo ne bya kisangajimbwe. “Kuboko kumo kwayula mutende kwakila maboko abiji ayula mingilo ne kukabakanatu nobe kujatu mwela.” (Musapwishi 4:6) Bantu bakizhamo kwingila mingilo javula kechi beyowapo buwame bufuma mu “maboko abiji ayula mingilo” yabo ne. Na mambo a mingilo kuvula, kechi bekala na kimye ne, kabiji bakoka bingi. Pakuba bankope abo bakeba bingi kukokoloka kabiji bonauna kimye kya kubilamo bintu byanema. Baibolo witutundaika kwesakanya bintu, ko kuba’mba kwingila na ngovu ne kumwenamo lusekelo mu mingilo yetu. Luno lusekelo ke “kya bupetu kyafuma kwi Lesa.”—Musapwishi 5:19.

Laalainga kimye kyabaya. Nembi wa Baibolo umo waambile’mba: ‘Monka mu mutende amiwa nkalaala.’ (Salamo 4:8) Muntu yense wakoma ukebewa maola 8 a kulaala bufuku pa kuba’mba abwezhemo bulume bwa mu mubiji, ekale na ndangulukilo yawama ne na maana a kuyuka bintu. Kya kine, kulaala kwawama, mambo kwitukwasha kutako maana ku bintu ne kubula kwikala na kavulamya, kino kilengela twaikala na maana a kuyuka bintu. Kubula kulaala kimye kyabaya kulengela kubula kufunda bulongo kabiji kulengela muntu kuzhingila-zhingila, kulubankanya bintu ne kulenga mapuso.

Ibikilainga bikonkwanyi byo mwakonsha kufikizha. “Kyo mwamona na meso kyawama kukila kyo mwakebakebatu na muchima.” (Musapwishi 6:9) Nga kino kitufunjishapo ka? Muntu uji na maana kechi uvuzha bya kukeba keba bya mu bwikalo kikatakata byobya byo afwainwa kubula kuba ne. Onkao mambo, kechi ujimbaikwa na bintu byo batentemesha basulu ne. Aye utatu maana ku kyo akonsha kuba, ko kuba’mba ‘kyo amona na meso.’

Jishinda ja buna: Londelainga Mafunde Awama

Langulukainga pa mafunde awama. Mafunde awama akonsha kwimukwasha kuyuka bintu byawama ne byalumbuluka. Muntu yense wikala bwikalo bwanji monka mwayila mafunde o anemeka. Onkao mambo, mafunde awama akonsha kwimukwasha kutangizhako bintu byanema mu bwikalo ne kwingijisha kimye kyenu bulongo pa juba pa juba. Kwepi ko mwakonsha kutana mafunde a uno mutundu? Bavula batanga mu Baibolo mambo bayuka kuba’mba muji maana akila a bantu.—Byambo bya Mana 2:6, 7.

Tangijilwainga na butemwe kimye kyonse. Pa Kolose 3:14 paamba’mba: “Butemwe bukwatankanya bantu bulongo.” Kechi twakonsha kwikala na lusekelo ne kukasuluka mu milanguluko inge kechi tuji na butemwe ne, kikatakata mu kisemi. Bantu balengulula kino kishinka, kampe ne kunemekako bunonshi ne nkito, javula kechi bekala na lusekelo ne. O ene mambo Baibolo o aambila pa butemwe bimye byavula bingi.—1 Kolinda 13:1-3; 1 Yoano 4:8.

Ikalaingako na kimye kya kufunda pe Lesa. Mwanamulume wa jizhina ja Geoff wasongwele mwanamukazhi wawama kabiji basemene baana babiji, kabiji wajinga na balunda bawama ne nkito yawama bingi ya kukwasha bamanase ne badokotala. Pano bino, ino nkito yanji yamulengelanga kumona bantu byo bayanda ne kufwa. Wiipuzhanga’mba: “Nanchi buno bo bwikalo bonka bujiko nyi?” Juba jimo, watangile mabuku alumbulula Baibolo anembwa na Bakamonyi ba kwa Yehoba kabiji wataine mikumbu yalumbuluka.

Geoff wabujileko bakazhi banji ne baana bintu byo afunjilenga, kabiji nabo batemenwe bingi. Kino kyalengejile kisemi kutendeka kufunda Baibolo. Kuba bino kwibalengejile kwikala bwikalo bwalumbuluka, kabiji kwibakwashishe kuyuka bya kwingijisha kimye kyabo bulongo. Kufunda Baibolo kwibalengejile ne kwikala na luketekelo lwawama lwa bumi bwa myaka ne myaka mu ntanda mukabula buyanji.—Lumwekesho 21:3, 4.

Byapichilemo Geoff bituvululamo byambo byaambile Yesu Kilishitu bya kuba’mba: “Bo bene balusekelo baji na muchima wa kukeba kuyuka Lesa.” (Mateo 5:3) Nanchi musa kwikalangapo na kimye kya kufunda pe Lesa nyi? Kwambatu kine, kafwako jishinda jikwabo jawama ja kwingijishamo kimye kyenu kukila kwingijila Lesa mu bwikalo bwenu bonse ne.

[Tubyambo twa mushi]

[Mabulañano pa peja 10]

“Pa kuba bintu kechi mupanako mali ne. Bino mupana kimye kyenu.”—Buku wa Kizungu wa kuba’mba What to Do Between Birth and Death

[Kitenguluzha pa peja 10]

BANTU BAVULA BYO BENGIJISHA KIMYE

MAOLA 50.2

Kyo kimye bamingilo mu kyalo kya Canada kyo bengila mingilo yabo pa mulungu pa mulungu. Kuno kupesa pesa kwaubiwe ku bamingilo 25,000.

MAOLA 4

Kyo kimye bantu mu kyalo kya United Kingdom baji na myaka ina ne kukilapo kyo baikalanga na kutamba televizhonyi pa juba pa juba mu mwaka wa 2011.

MAMINITI 8

Kyo kimye bansemi babalume mu India kyo bekala panshi na kwisamba na baana babo pa juba pa juba. Kabiji bansemi babakazhi baya ku makito besamba na baana babo pa maminiti 11, aba babula kuya ku makito besamba na baana babo pa maminiti 30 pa juba pa juba.

[Kitenguluzha pa peja 11]

KIMYE KYABAYA BYEPI KYO MUKATAYAPO?

Nembi wa mabuku kabiji shayuka wafunda bya milanguluko aye Charles Spezzano wanembele’mba saka mukyangye kupota kipe kikatampe, langulukai pa mutengo wa kyokyo kipe, apa bino mubale kimye kyo mukatayapo pa kuba’mba mutane o o mali. Pano iipuzhai inge akyo kipe “kyanema kya kuba’mba mwatayilapo kyokyo kimye.”

[Chati pa peja 12]

KYEPI KYO MWANEMEKESHA?

KISEMI

NKITO

KUFUNDA

BALUNDA

KIMASAMASA

BULUNDA BWENU NE LESA

BYA KISANGAJIMBWE

BUTUNTULU BWA MUBIJI