Kajo Kabula Kuswañana na Mubiji—Mwakonsha Kuba Byepi Inge Kemulengela Kukolwa?
Ba Emily: “Juba jimo byo najiilenga kajo, natendekele kumvwa mu kanwa kubabana ne lujimi kuvimba. Ponkapotu, nalekele kuja ne kutula foloko pa tebulu. Natendekele kumvwa kimpendampenda ne kukankalwa kupema bulongo. Tubilonda twatendekele kutumba ku maboko konse ne mu nshingo. Naesekele kuchinchika, bino kyapeleleko, nayile ku kipatela.”
BANTU bavula bomvwa bulongo kuja. Pano bino bakwabo kechi bomvwañana na kajo kamo ne. Inge baja kano kajo, bakolwa byonka byakolelwe ba Emily. Kikola kyo bakolwa ba Emily inge baja kajo kamo, kitelwa’mba anaphylaxis, kyatama bingi. Kyawamakotu ke kya kuba’mba kajo kavula kechi kalengela bantu kukolwa bikola byashinta ne.
Ano moba, bantu babena kukolwa inge baja kajo kamo babena kuvujilako. Bino kyatanwa kuba’mba nangwa kya kuba bantu bavula balanguluka’mba baji na luno lukatazho, bino bachechetu bo baya ku kipatela na kwibapima.
Ki ka Kilengela Mubiji Kabula Kuswañana na Kajo Kamo?
Jibumba ja bashayuka ba sayansi jitangijilwa na Dr. Jennifer J. Schneider Chafen janembele sawakya mu magazini wa kuba’mba The Journal of the American Medical Association, mo jaambile’mba; “Bashayuka balumbulula bikola biya na kajo kabula kuswañana na mubiji mu mashinda apusana pusana.” Bino bashayuka bavula baswa kuba’mba bino bikola biya na mambo a kuba mubiji mwine wakana koko kajo.
Kilengela muntu kumvwa bibi panyuma ya kujapo kajo kamo ke mubiji kukana bujo bumo buji mu koko kajo. Mubiji uji na bulume bukwasha muntu kubukwa inge wakolwa. Buno bulume bo bukana kajo kamo kuchina’mba kakaleta lukatazho mu mubiji. Inge muntu wajapo kajo kamo, buno bulume bulenga tumaselo (tutelwa’mba IgE) tufwomona kano kajo kabena kubula kukebewa mu mubiji. Inge muntu watwajijila kuja koko kajo, tuno tumaselo twingijisha bulume bwato kufwomona kano kajo.
Bulume bufuma ku tuno tumaselo bukwasha bingi mubiji. Pano bino, tuno tumaselo ne bulume bo twingijisha to tulengela muntu kukolwa inge waja koko kajo. Bashayuka kechi bayuka bulongo kilengela ne.
Onkao mambo, muntu wakonsha kujapo kajo kamo kimye kitanshi kwa kubula kukolwa nangwa kumvwa bibi, bino kimye kikwabo kyo aja koko kajo, wakonsha kukolwa.
Ki ka Kilengela Bamo Kumvwa Bibi pa Kimye Kichechetu Inge Bajapo Kajo Kamo?
Kimo kimye muntu kechi wakonsha kukolwa ne, bino wakonsha kumvwatu bibi pa kakimye kacheche. Kino kechi kilumbulula’mba mubiji wakana koko kajo ne. Kilengela ke mubiji kukankalwa kukaya koko kajo nangwa kubula kwikapijilwa. Mubiji wakonsha kukankalwa kukaya kajo na mambo a kubula tumaselo twavula tukaya kajo, nangwa apo kampe kajo kene kakosa. Kya kumwenako, muntu wakonsha kutoma mukaka, pano umvwe mubiji wanji kechi uji na tumaselo twavula tukaya bujo buji mu mukaka ne, wakonsha kukolwa munda.
Maselo a mu mubiji kechi o aleta luno lukatazho ne. Onkao mambo, muntu wakonsha kukolwa munda kimye kitanshitu kyo aja kano kajo. Kabiji javula kilengela ke kuja kajo kavula. Inge muntu wajatu tucheche, nangwatu inge mubiji kechi wapijilwa koko kajo ne, kechi wakonsha kukolwa munda ne. Bino inge waja kajo kavula, wakonsha kukolwa. Kyapusanako na bimweka inge muntu waja kajo kabula kuswañana na mubiji. Nangwatu inge waja tucheche, wakonsha kukolwa bingi, kimo kimye kwipi ne kufwa.
Mwakonsha Kuyuka Byepi Amba Mubiji Wakana Kajo?
Inge mubiji wakana kajo kamo ko muja, mwakonsha kumvwa mubiji kubabana; kutumba tulonda pa mubiji; kuvimba mujibu, meso, nangwa lujimi; kumvwa ku muchima kulevuma; kulasa; kupolomya. Kabiji inge kyatamishatu, muntu wakonsha kumvwa kimpendampenda, kupungila, muchima kuleka kupompa bukiji mashi, nangwatu kukolwa kikola kya muchima. Kino inge kyamweka, muntu wakonsha kufwa.
Mubiji wakonsha kukana kajo kaji konse. Bino javula, kajo kabula kuswañana na mubiji ke mukaka, make, masabi, bankala, nyimu, nkunde ya Soya, mileele ya bipangwa byo baja, ne wichi. Banyike ne bakulumpe bonse bakonsha kukolwa na mambo a mubiji kukana kajo. Bashayuka bataana’mba baana bakonsha kuswana bino bikola kufuma ku bansemi, kabiji inge baja kajo kalengela bansemi babo kukolwa, nabo bakonsha kukolwa. Bino kimo kimye baana inge baikala na luno lukatazho, lupwa byo baya na kukoma.
Muntu inge waja kajo kabula kupijilwa mubiji, kechi wakonsha kukolwa bingi ne, bino wakonsha kumvwatu bibi, kampe kukolwa munda, kuvimba mubiji, jivumo kuyula na mwela, mubiji ne mutwe kukola, kutumba tulonda pa mubiji, kukooka bingi, nangwa kumvwatu mubiji kukonyangala. Kajo kamo kalengela muntu kumvwa bino ke mukaka, malwa, wichi, mupunga, mebele, ne luku.
Bya Kuba Inge Muji na Luno Lukatazho
Inge mwamona kuba’mba kajo kamo kemulengela kumvwa bibi, kyanema kuya ku kipatela na kwisamba na bafunda pa bya kajo. Kechi mwafwainwa kwifuukwila anweba bene amba mubiji wenu wakana koko kajo ne kuleka kwikaja ne, mambo kimo kimye mwakonsha kuleka kuja kajo kakebewa mu mubiji, mubiji wenu saka abula ne kwikakana ne.
Kafwako muchi wa kubuka kino kikola ne. Kikwashatu ke kuleka kuja koko kajo kemulengela kukolwa.a Bino inge mumvwatu bibi pa kimye kicheche na mambo a kuja kajo kabula kupijilwa mubiji, mwakonsha kukepeshako kuja koko kajo, ne kujatu tucheche. Bantu bamo baji na luno lukatazho bafuukulapo kuleka kuja koko kajo, kampe pa moba avula, inge kya kuba lukatazho lwatendeka kubayilako.
Onkao mambo, umvwe mukolwa inge mwaja kajo kamo, kyakonsha kwimutekenesha bingi kuyuka’mba bavula baji na luno lukatazho bafunda bya kuba kabiji batwajijila kwiyowa kajo kapusana pusana kawama.
a Badokotala javula bakambizha bantu baji na luno lukatazho kuya na kutambula muchi ku kipatela ye bafwainwa kutomanga inge baumvwa kukolwa panyuma ya kuja kajo kebalengela kukolwa. Kabiji bakambizha ne kuba’mba bansemi baji na baana bakolwa inge baja kajo kamo bafwainwa kubuula bafunjishi ba baana babo luno lukatazho pa kuba’mba bayukenga bya kwibakwasha.